1936: Μπροστά στον κίνδυνο της μοναρχοφασιστικής δικτατορίας

Αμέ­σως μετά το ματο­κύ­λι­σμα των εργα­τι­κών δια­δη­λώ­σε­ων στις 9 Μάη στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, η Ενω­τι­κή ΓΣΕΕ (όπου δρα­στη­ριο­ποιού­νταν τα στε­λέ­χη του ταξι­κού συν­δι­κα­λι­στι­κού κινή­μα­τος) και η Γενι­κή Συνο­μο­σπον­δία Εργα­τών Ελλά­δας απο­φά­σι­σαν την κήρυ­ξη 24ωρης γενι­κής πανελ­λα­δι­κής απερ­γί­ας αλλη­λεγ­γύ­ης στο λαό της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Αν και όλα έδει­χναν ότι ο Μετα­ξάς το πάει για δικτα­το­ρία, η ρεφορ­μι­στι­κή ηγε­σία της ΓΣΕΕ δε δέχτη­κε να συμπε­ρι­λη­φθεί στα αιτή­μα­τα της απερ­γί­ας η παραί­τη­ση της κυβέρ­νη­σης. Στις 11 Μάη στο «Ριζο­σπά­στη» δημο­σιεύ­τη­κε η ανα­κοί­νω­ση της Κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Ομά­δας του Παλ­λαϊ­κού Μετώ­που, όπου καθο­ρι­ζό­ταν ο χαρα­κτή­ρας της απερ­γί­ας με τα συν­θή­μα­τα: «Αμε­ση παραί­τη­ση της κυβέρ­νη­σης», «Αμε­σος σχη­μα­τι­σμός κυβέρ­νη­σης από τη δημο­κρα­τι­κή πλειο­ψη­φία στη Βου­λή και άμε­ση από­λυ­τη εφαρ­μο­γή του Συμ­φώ­νου Παλ­λαϊ­κού Μετώ­που- Φιλε­λευ­θέ­ρων», «Ικα­νο­ποί­η­ση όλων των εκκρε­μών αιτη­μά­των του εργα­ζό­με­νου λαού».

Η απερ­γία της 13ης Μάη 1936 σημεί­ω­σε από­λυ­τη επι­τυ­χία, αφού υπο­λο­γί­ζε­ται ότι πήραν μέρος σ’ αυτήν 500 χιλιά­δες εργα­ζό­με­νοι, εργά­τες, βιο­τέ­χνες, επαγ­γελ­μα­τί­ες, φοι­τη­τές κ.ά.

Την επο­μέ­νη στις 14 Μάη η ΚΕ του ΚΚΕ ανέ­λυ­σε την κατά­στα­ση που επι­κρα­τού­σε στη χώρα μετά τα γεγο­νό­τα της Θεσ­σα­λο­νί­κης, δια­πί­στω­σε ότι ο Μετα­ξάς επι­τά­χυ­νε τις δια­δι­κα­σί­ες για την εγκα­θί­δρυ­ση μοναρ­χο­φα­σι­στι­κής δικτα­το­ρί­ας και γι’ αυτό ο φασι­στι­κός κίν­δυ­νος θεω­ρού­νταν «πιο σοβα­ρός, πιο μεγά­λος, και άμε­σα απει­λη­τι­κός». «Για τον εργα­ζό­με­νο λαό- ανα­φε­ρό­ταν στην από­φα­ση της ΚΕ- μια διέ­ξο­δος σωτη­ρί­ας υπάρ­χει. Να ακο­λου­θή­σει όλη η χώρα το παρά­δειγ­μα του λαού της Θεσσαλονίκης».

Η μεγά­λη σημα­σία των εργα­τι­κών, παλ­λαϊ­κών κινη­το­ποι­ή­σε­ων εκεί­νης της περιό­δου έγκει­ται στο γεγο­νός ότι η εργα­τι­κή τάξη της χώρας, απο­κα­θι­στώ­ντας την ενό­τη­τά της στη δρά­ση, και με την καθο­δή­γη­ση του ΚΚΕ, πρω­το­στά­τη­σε στην πάλη για την απο­τρο­πή της φασι­στι­κής δικτα­το­ρί­ας και την οικο­δό­μη­ση ενός λαϊ­κού μετώ­που, με στό­χο την αντι­με­τώ­πι­ση του φασι­σμού και του επερ­χό­με­νου πολέ­μου. Ωστό­σο, τα αστι­κά πολι­τι­κά κόμ­μα­τα απο­δεί­χτη­καν για άλλη μια φορά κατώ­τε­ρα των περι­στά­σε­ων. Αγνό­η­σαν και πολέ­μη­σαν τη μονα­δι­κή προ­ο­πτι­κή που άνοι­γε το Σύμ­φω­νο Σκλά­βαι­να — Σοφού­λη και με τη στά­ση τους διευ­κό­λυ­ναν τα σχέ­δια του Μετα­ξά και του Παλα­τιού για τη δικτα­το­ρία που ήρθε στις 4 Αυγούστου.