Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

1964: Αποκαλύπτεται το «σχέδιο Ατσεσον» για την Κύπρο

Το 1964 ήταν μια χρο­νιά έντο­νης κινη­τι­κό­τη­τας στο Κυπρια­κό. Οι «μεγά­λες δυνά­μεις», ΗΠΑ και Βρε­τα­νία, μετά τις συμ­φω­νί­ες της Ζυρί­χης και του Λον­δί­νου έβα­λαν μπρο­στά το σχέ­διό τους για τη διχο­τό­μη­ση της Κύπρου, τη «διπλή ένω­ση» και τελι­κά τη ΝΑΤΟ­ποί­η­σή της. Μετά την απο­τυ­χη­μέ­νη συνά­ντη­ση του πρω­θυ­πουρ­γού Γεωρ­γί­ου Παπαν­δρέ­ου με τον Πρό­ε­δρο των ΗΠΑ Τζόν­σον στις 24 Ιού­νη, ανα­λαμ­βά­νει (με τη σύμ­φω­νη γνώ­μη της ελλη­νι­κής κυβέρ­νη­σης) ο πρώ­ην υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών των ΗΠΑ Ντιν Ατσε­σον να εκπο­νή­σει σχέ­διο για τη λύση του Κυπρια­κού σε συνεν­νό­η­ση με τον ΟΗΕ και τις κυβερ­νή­σεις Ελλά­δας και Τουρκίας.

Ο Ατσε­σον πηγαί­νει στις 5 Ιού­λη στη Γενεύη (την οποία χρη­σι­μο­ποιεί ως «στρα­τη­γείο») έχο­ντας δια­μορ­φώ­σει δυο εναλ­λα­κτι­κά διχο­το­μι­κά σχέ­δια και άρχι­σε τις μυστι­κές επα­φές με τους ενδια­φε­ρό­με­νους. Το πρώ­το εκχω­ρεί τη χερ­σό­νη­σο της Καρ­πα­σί­ας στους Τούρ­κους για να γίνει μια αχα­νής τουρ­κι­κή στρα­τιω­τι­κή βάση με δυνά­μεις στρα­τού, ναυ­τι­κού και αερο­πο­ρί­ας, ενώ επι­πρό­σθε­τα εκχω­ρεί και αυτό­νο­μα τουρ­κι­κά καντό­νια στον ελλη­νι­κό τομέα του νησιού. Ο ελλη­νο­κυ­πρια­κός τομέ­ας, σε αντάλ­λαγ­μα, θα ενω­θεί με την Ελλά­δα. Στη δεύ­τε­ρη εκδο­χή του το σχέ­διο Ατσε­σον ανα­φέ­ρει για «εκμί­σθω­ση» της Καρ­πα­σί­ας στην Τουρ­κία για 50 χρό­νια και μειώ­νει κάπως την έκτα­ση του τουρ­κι­κού τομέα.

Η Τουρ­κία απορ­ρί­πτει το δεύ­τε­ρο σχέ­διο και απο­δέ­χε­ται το πρώ­το, ενώ η ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση απορ­ρί­πτει το πρώ­το και αντι­με­τω­πί­ζει πολύ ευνοϊ­κά την απο­δο­χή του δεύ­τε­ρου. «Μας προ­σφέ­ρουν μια πολυ­κα­τοι­κία ένα­ντι αντι­πα­ρο­χής ενός δια­με­ρί­σμα­τος», συνή­θι­ζε να λέει για το σχέ­διο αυτό ο Γεώρ­γιος Παπανδρέου.

Ο Μακά­ριος, ανή­συ­χος για τα τεκται­νό­με­να στη Γενεύη, χωρίς την παρου­σία εκπρο­σώ­που της κυπρια­κής κυβέρ­νη­σης, έρχε­ται στις 27 Ιού­λη στην Αθή­να. Συνα­ντά­ται με τον Παπαν­δρέ­ου και στις 30 Ιού­λη δηλώ­νει: «Αυτό­κλη­τοι μεσο­λα­βη­ταί ανέ­πτυ­ξαν προ­σφά­τως εις τα παρα­σκή­νια της Γενεύ­ης έντο­νον δρα­στη­ριό­τη­τα προς εκτρο­χια­σμόν του Κυπρια­κού εκ της ακο­λου­θη­τέ­ας γραμ­μής… Οι αυτό­κλη­τοι αυτοί μεσο­λα­βη­ταί ως καλώς γνω­ρί­ζω επε­ξερ­γά­σθη­σαν απα­ρά­δε­κτα σχέ­δια λύσε­ως του Κυπριακού…».

Οι λαοί της Κύπρου και της Ελλά­δας συνέ­χι­ζαν να παρα­μέ­νουν στο σκο­τά­δι, όσον αφο­ρά στα συγκε­κρι­μέ­να σχέ­δια. Στις 15 Αυγού­στου 1964 διαρ­ρέ­ει στον Τύπο το «σχέ­διο Ατσε­σον». Η απο­κά­λυ­ψη του σχε­δί­ου προ­κα­λεί την έντο­νη αγα­νά­κτη­ση του ελλη­νι­κού λαού και μπρο­στά στη λαϊ­κή οργή η κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου υπο­χρε­ώ­νε­ται να αναδιπλωθεί.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο