30 Οκτωβρίου 1944: Ο ΕΛΑΣ ελευθερώνει τη Θεσσαλονίκη

Στις 30 Οκτώ­βρη του 1944 ο ΕΛΑΣ απε­λευ­θε­ρώ­νει τη Θεσ­σα­λο­νί­κη από τους Γερ­μα­νούς κατα­κτη­τές. Οι ηρω­ι­κοί απε­λευ­θε­ρω­τές έγι­ναν δεκτοί από το βασα­νι­σμέ­νο, αλλά ακα­τά­βλη­το, λαό της μακε­δο­νι­κής πρω­τεύ­ου­σας με πρω­το­φα­νείς εκδη­λώ­σεις αγά­πης, χαράς και ενθου­σια­σμού. Παντού αναρ­τή­θη­καν σημαί­ες, στή­θη­καν αψί­δες, ετοι­μά­στη­καν στε­φά­νια, για να στε­φα­νω­θούν οι νικη­τές. Επί δυό­μι­σι ώρες οι ΕΛΑ­Σί­τες παρή­λαυ­ναν περή­φα­νοι στους δρό­μους της ελεύ­θε­ρης Θεσ­σα­λο­νί­κης, ενώ ο λαός τους έραι­νε με λου­λού­δια. Μετά την παρέ­λα­ση έγι­νε συγκέ­ντρω­ση, όπου ο λαός εξέ­λε­ξε τα όργα­να της αυτο­διοί­κη­σής του.

Τα ξημε­ρώ­μα­τα της 30ής Οκτώ­βρη, τμή­μα­τα του ΕΛΑΣ της πόλης ματαί­ω­σαν την προ­σπά­θεια των Γερ­μα­νών να ανα­τι­νά­ξουν το εργο­στά­σιο Ηλε­κτρι­σμού, ενώ τμή­μα­τα του 19ου Συντάγ­μα­τος, μαζί με μαχη­τές του εφε­δρι­κού ΕΛΑΣ Θεσ­σα­λο­νί­κης, ματαί­ω­σαν την από­πει­ρα άλλου γερ­μα­νι­κού τμή­μα­τος να ανα­τι­νά­ξει το ηλε­κτρι­κό εργο­στά­σιο της οδού Αγί­ου Δημη­τρί­ου. Αλλα τμή­μα­τα του ΕΛΑΣ διέ­σω­σαν, επί­σης, από την κατα­στρο­φή τις σιτα­πο­θή­κες και το εργο­στά­σιο Αλα­τί­νη και χτύ­πη­σαν γερ­μα­νι­κά τμή­μα­τα, που υπο­χω­ρού­σαν στην οδό Μονα­στη­ρί­ου και στο Χαρ­μάν­κιοϊ. Στις 2 μετά το μεση­μέ­ρι τα τμή­μα­τα της ΧΙ Μεραρ­χί­ας του ΕΛΑΣ ολο­κλή­ρω­σαν την απε­λευ­θέ­ρω­ση της πόλης.

Μια μικρή ομά­δα Αγγλων σε ένα φορ­τη­γό αυτο­κί­νη­το μπή­κε στη θεσ­σα­λο­νί­κη μόλις στις 31 Οκτώ­βρη του 1944. Τους οδη­γού­σε ένας λοχα­γός του ΕΛΑΣ. Ομως, αυτό δε δυσκό­λε­ψε το BBC να αναγ­γεί­λει μετά τρεις μέρες ότι η Θεσ­σα­λο­νί­κη απε­λευ­θε­ρώ­θη­κε από τα βρε­τα­νι­κά στρατεύματα.

Τις μέρες της απε­λευ­θέ­ρω­σης της Θεσ­σα­λο­νί­κης οι επι­διώ­ξεις των Γερ­μα­νών ήταν να εξα­σφα­λί­σουν την υπο­χώ­ρη­σή τους και των Αγγλων και της αντί­δρα­σης να κυριαρ­χή­σουν με τους ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες στην περιο­χή Κεντρι­κής Μακε­δο­νί­ας. Για το σκο­πό αυτό η κύρια δύνα­μη των ένο­πλων εθνο­προ­δο­τι­κών σωμά­των, που ανέρ­χο­νταν σε μερι­κές χιλιά­δες, συγκε­ντρώ­θη­κε και οχυ­ρώ­θη­κε στο Κιλ­κίς και τμή­μα­τα του Μιχά­λα­γα στην περιο­χή της Κοζά­νης. Αλλά τα τμή­μα­τα του ΕΛΑΣ έδω­σαν απο­φα­σι­στι­κή μάχη και εξου­δε­τέ­ρω­σαν τις δυνά­μεις της αντί­δρα­σης. Ετσι, οι ελπί­δες τους να επι­κρα­τή­σουν στην περιο­χή της Κεντρι­κής Μακε­δο­νί­ας δια­ψεύ­στη­καν. Από δω και μπρος η ελλη­νι­κή αντί­δρα­ση, που συνερ­γά­στη­κε στε­νά με τους κατα­κτη­τές, πρό­δω­σε την πατρί­δα και κακούρ­γη­σε σε βάρος του λαού, όλες τις ελπί­δες της θα τις στη­ρί­ξει πια στα όπλα της «συμ­μά­χου» Μεγά­λης Βρετανίας.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης