Εκτέλεση 118 ηρώων στο Μονοδένδρι Λακωνίας — Χάραξαν τη λευτεριά με τη θυσία τους

Στις 23 Οκτώ­βρη του 1943 οι Γερ­μα­νοί κατα­κτη­τές και «Ελλη­νες» κου­κου­λο­φό­ροι συνερ­γά­τες τους γνω­στοί στη Σπάρ­τη σαν ομά­δες Βρετ­τά­κου, που υπέ­δει­ξαν τα σπί­τια των πατριω­τών χτύ­πη­σαν τις πόρ­τες της Σπάρ­της και συνέ­λα­βαν τον ανθό της πόλης — επι­στή­μο­νες, επαγ­γελ­μα­τί­ες, εργά­τες και αγρό­τες, 450 το σύνο­λο, όλοι τους μέλη και στε­λέ­χη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Την άλλη μέρα με 24 καμιό­νια τους μετέ­φε­ραν στις φυλα­κές της Τρίπολης.

Και τον άλλο μήνα, στις 26 Νοέμ­βρη, επέ­λε­ξαν 118 και τους εκτέ­λε­σαν στο λοφί­σκο, κοντά στην Τρί­πο­λη, στο Μονο­δέν­δρι , σε αντί­ποι­να για το σκο­τω­μό, σε ενέ­δρα, πολυά­ριθ­μων Γερ­μα­νών, από τους αντάρ­τες του ΕΛΑΣ.

Τα κύρια χαρα­κτη­ρι­στι­κά αυτής της ομα­δι­κής εκτέ­λε­σης είναι: Μετα­ξύ των συλ­λη­φθέ­ντων ήταν και ο για­τρός κλι­νι­κάρ­χης Χρή­στος Καρ­βού­νης. Είχε σπου­δά­σει στη Γερ­μα­νία και στην κλι­νι­κή του εύπο­ροι και άπο­ροι έβρι­σκαν την πρέ­που­σα ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη. Ακό­μα και Γερ­μα­νούς εγιάτρευε…

Ο Γερ­μα­νός επι­κε­φα­λής του εκτε­λε­στι­κού απο­σπά­σμα­τος είχε γνώ­ση της προ­σω­πι­κό­τη­τας και της κοι­νω­νι­κής προ­βο­λής του για­τρού, γνώ­ρι­ζε ότι είχε σπου­δά­σει στη Γερ­μα­νία και του πρό­τει­νε να τον εξαι­ρέ­σει από την εκτέλεση.

Ομως, ο για­τρός υπέ­ρο­χα απά­ντη­σε: «‘Η όλοι ή και εγώ μαζί τους»! Ούτε που άκου­σε τις προ­τρο­πές των συντρό­φων του που του φώνα­ζαν: «Φύγε για­τρέ, φύγε για­τρέ». Στο διά­λο­γο που έγι­νε μετα­ξύ Γερ­μα­νού και για­τρού, ο Καρ­βού­νης, σε έντο­νο ύφος, του τόνι­σε ότι η εκτέ­λε­ση αθώ­ων για αντί­ποι­να είναι πρά­ξη βάρ­βα­ρη, αντί­θε­τη στο Διε­θνές Δίκαιο και τους κανό­νες του πολέ­μου. Τους απο­κά­λε­σε Ούνους, προει­δο­ποιώ­ντας ότι τέτοια εγκλή­μα­τα δε θα μεί­νουν ατι­μώ­ρη­τα. «Μένεα πνέ­ων» ο Γερ­μα­νός απ’ αυτήν την περι­φρό­νη­ση προς το θάνα­το, την πατριω­τι­κή γιγά­ντω­ση και το δρι­μύ «κατη­γο­ρώ» του ήρωα για­τρού, τον εκτέ­λε­σε με το περί­στρο­φό του.

Αυτή η αυτο­θυ­σία του Χρή­στου Καρ­βού­νη, ισά­ξια αυτής του Σου­κα­τζί­δη, πρέ­πει να μνη­μο­νεύ­ε­ται. Ισως και κάτι παρα­πά­νω. Ο για­τρός δε θα ανταλ­λασ­σό­ταν με άλλον, αλλά, επι­πρό­σθε­τα, αυτός ζήτη­σε τη μη εκτέ­λε­ση όλων για να δεχτεί να του χαρί­σουν τη δική του ζωή.

Δεύ­τε­ρο χαρα­κτη­ρι­στι­κό γνώ­ρι­σμα αυτού του ομα­δι­κού γερ­μα­νο­ταγ­μα­τα­σφα­λί­τι­κου εγκλή­μα­τος είναι ότι του­φε­κί­στη­καν 19 αδέλ­φια και δυο πατε­ρά­δες τους… Συγκε­κρι­μέ­να, τα 4 αδέλ­φια Δημο­σθέ­νης, Ιωάν­νης, Σωκρά­της, Παρα­σκευάς Τζι­βα­νό­που­λοι. Τα 3 αδέλ­φια Δημή­τρης, Ζαχα­ρί­ας, Ιωάν­νης Αλε­μαγ­γί­δης, ο πατέ­ρας Ευάγ­γε­λος και οι δυο γιοι του Νικό­λα­ος και Εμμα­νου­ήλ Παπα­στά­θης, τα 2 αδέλ­φια Πανα­γιώ­της και Γεώρ­γιος Μπλάθρας,ο πατέ­ρας Κεχα­γιάς Νικό­λα­ος και τα δυο του παι­διά Ηλί­ας και Ευάγ­γε­λος, τα 2 αδέλ­φια Γεώρ­γιος και Δημή­τριος Σταυ­ρά­κος, τα 2 αδέλ­φια Πανα­γιώ­της και Σαρά­ντος Ανδρι­τσά­κης, τα 2 αδέλ­φια Λεω­νί­δας και Αντώ­νιος Τριήρης.

Για την τρα­γι­κή ηρω­ι­κή μάνα την Τζι­βα­νο­που­λί­να, θα γρά­ψει το 1969 ο εξό­ρι­στος στο Παρ­θέ­νι Λέρου ποι­η­τής Σταύ­ρος Ψιμογέρακας:

«Τους έπε­σα γονα­τι­στή, τους φίλη­σα τα πόδια, από τα 4 παι­διά να αφή­σου­νε το ένα, και οι προ­δό­τες μου ‘πανε, έμπα και διά­λε­ξέ το.

- Ποια σκύ­λα μάνα είναι αυτή που τα παι­διά διαλέγει/ να κάμει βήμα στο σωρό/ να μπει και να διαλέξει;/ Ποιό­νε να αφή­σω στο σωρό/ και ποιο να διαφεντέψω;/ το πρω­το­παί­δι ή το στερ­νό; το δεύ­τε­ρο ή το τρί­το; εγώ δεν ξεδιαλέγω/ πάρ­τε τους και τους τέσσερις/ χαλά­λι της πατρίδας/ της Λευ­τε­ριάς της ακρι­βής να γίνουν ηλιαχτίδα».