Λιλή Ζωγράφου, η ασυμβίβαστη που όρθωσε το ανάστημά της σε πρέπει και επιταγές

Η αγα­πη­μέ­νη “Συβα­ρί­τισ­σα”, η “γυναί­κα που χάθη­κε καβά­λα στ’ άλο­γο”, η γυναί­κα που όρθω­σε το ανά­στη­μά της σε πρέ­πει και επι­τα­γές, η συγ­γρα­φέ­ας που λάτρε­ψε τον Κάφ­κα και την Πρά­γα, η συγ­γρα­φέ­ας που λατρεύ­τη­κε από ένα φανα­τι­κό ανα­γνω­στι­κό κοι­νό, η Λιλή Ζωγρά­φου, η ασυμ­βί­βα­στη γυναί­κα, που σε όλη της τη ζωή πάλε­ψε, όπως η ίδια έλε­γε, για την εσω­τε­ρι­κή, την υπέρ­τα­τη ελευ­θε­ρία, έφυ­γε από τη ζωή στις 2 Οκτω­βρί­ου 1998.

Η Λιλή Ζωγρά­φου γεν­νή­θη­κε στο Ηρά­κλειο της Κρή­της το 1922, όπου πέρα­σε τα παι­δι­κά της χρό­νια. Ο πατέ­ρας της ήταν εκδό­της εφη­με­ρί­δας με ιδιαί­τε­ρα φιλε­λεύ­θε­ρες ιδέ­ες για την επο­χή του και πάθος για τη δημο­σιο­γρα­φία. Φοί­τη­σε στο Λύκειο Κορα­ής και στο Καθο­λι­κό Γυμνά­σιο των Ουρ­σου­λί­νων στη Νάξο. Κατά τη διάρ­κεια της γερ­μα­νι­κής κατο­χής φυλα­κί­στη­κε για αντι­στα­σια­κή δρά­ση ενώ ήταν έγκυος και γέν­νη­σε στη φυλακή.

Η Λιλή Ζωγρά­φου εμφα­νί­στη­κε αρκε­τά νέα στα ελλη­νι­κά γράμ­μα­τα, το 1949 με το πεζο­γρά­φη­μα “Αγά­πη” και καθιε­ρώ­θη­κε δέκα χρό­νια αργό­τε­ρα με το δοκί­μιο “Νίκος Καζαν­τζά­κης, ένας τρα­γι­κός”. Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση εργά­στη­κε ως δημο­σιο­γρά­φος σε γνω­στά περιο­δι­κά και εφη­με­ρί­δες. Ταξί­δε­ψε πολύ στην Ευρώ­πη και τις ανα­το­λι­κές χώρες. Εζη­σε αρκε­τά χρό­νια στη Γαλ­λία και την Ιτα­λία, αλλά λάτρευε την Πρά­γα, την πόλη που μεγά­λω­σε ο Κάφ­κα. Το 1962 ήταν η πρώ­τη, όπως με περη­φά­νια έλε­γε, που έδω­σε διά­λε­ξη για τον Κάφ­κα στην Αθή­να. Εχουν εκδο­θεί 24 βιβλία της, μυθι­στο­ρή­μα­τα, νου­βέ­λες, δοκί­μια και θέα­τρο, με αλλε­πάλ­λη­λες εκδό­σεις. Το τελευ­ταίο της μυθι­στό­ρη­μα “Η αγά­πη άργη­σε μια μέρα” δια­σκευά­στη­κε και προ­βλή­θη­κε από την ΕΤ‑1. Το τελευ­ταίο της δοκί­μιο “Από τη Μήδεια στη Στα­χτο­πού­τα, η ιστο­ρία του φαλ­λού” εκδό­θη­κε φέτος από τις εκδό­σεις “Αλε­ξάν­δρεια”.

Ανθρω­πος χει­μαρ­ρώ­δης, χωρίς ταμπού στη γλωσ­σι­κή της συμπε­ρι­φο­ρά, η Λιλή Ζωγρά­φου, τόσο στα βιβλία της, όσο και στην προ­σω­πι­κή της ζωή, αρνή­θη­κε τον πεσι­μι­σμό και δήλω­νε τρε­λά ερω­τευ­μέ­νη με τη ζωή. Ερω­τας για εκεί­νην ήταν η αιωνιότητα.

Από τη θέση της δημο­σιο­γρά­φου αντι­τά­χθη­κε στη δικτα­το­ρία του Παπα­δό­που­λου.  Αντι­κα­ρα­μαν­λι­κή και αντι­πα­παν­δρεϊ­κή άσκη­σε άφο­βα κρι­τι­κή στην πολι­τι­κή ζωή. Είχε τη λεβε­ντιά της ειλι­κρί­νειας και της αμε­σό­τη­τας. Παντρεύ­τη­κε τρεις φορές, αλλά διά­λε­ξε να ζει μοναχικά.

Μερι­κά από τα έργα της: “Βιο­γρα­φία — Απα­ντα Μ. Πολυ­δού­ρη” (1961), “Τι από­γι­νε εκεί­νος που ‘ρθε να βάλει φωτιά” (Θέα­τρο, 1972), “Αντι­γνώ­ση, Τα δεκα­νί­κια του Καπι­τα­λι­σμού” (1974), “17 Νοέμ­βρη 1973 — Η νύχτα της μεγά­λης σφα­γής” (1974), “Καρυω­τά­κης — Πολυ­δού­ρη, Η αρχή της αμφι­σβή­τη­σης” (1977), “Επάγ­γελ­μα: πόρ­νη”, “Η γυναί­κα που χάθη­κε καβά­λα στ’ άλο­γο”, “Η γυναί­κα σου η αλή­τισ­σα” “Νύχτω­σε αγά­πη μου, είναι χθες”, “Παλαιο­πώ­λης ανα­μνή­σε­ων”, “Πού έδυ μου το κάλ­λος”, “Κάφ­κα, ο σύγ­χρο­νός μας” (1994) κ.ά.

Από τα πιο σημα­ντι­κά έργα της η “Αντί­γνω­ση: Τα δεκα­νί­κια του καπι­τα­λι­σμού” στο οποίο περι­γρά­φει πώς ο χρι­στια­νι­σμός έγι­νε ο θεμε­λια­κός όρος για την επι­κρά­τη­ση του καπι­τα­λι­σμού ανά τον κόσμο. Το πιο γνω­στό έργο της είναι το μυθι­στό­ρη­μα “Η Συβα­ρί­τισ­σα” με έντο­να αυτο­βιο­γρα­φι­κό χρώ­μα και εμφα­νείς επιρ­ρο­ές από τη νιτσεϊ­κή φιλοσοφία.