Οπαδικά εγκλήματα στην Ελλάδα — Ένα σύντομο χρονικό

Με αφορ­μή την συμπλή­ρω­ση 33 χρό­νων από τον τρα­γι­κό θάνα­το — δολο­φο­νία — του 29χρονου καθη­γη­τή Χαρά­λα­μπου Μπλιώ­να στις εξέ­δρες του Στα­δί­ου Αλκα­ζάρ στη Λάρι­σα, ξετυ­λί­γου­με το χρο­νι­κό των οπα­δι­κών εγκλη­μά­των που συγκλό­νι­σαν την χώρα και που άφη­σαν πίσω τους νεκρούς, μπό­λι­κο αίμα, θρή­νο και αμέ­τρη­τα γιατί.

Θεσσαλονίκη, Μάρτης 1982:

Πρω­τού ξεκι­νή­σει το ντέρ­μπι μετα­ξύ Άρη και ΠΑΟΚ στο γήπε­δο Χαρι­λά­ου, οπα­δοί των δύο ομά­δων συμπλέ­κο­νται με απο­τέ­λε­σμα τον θανά­σι­μο τραυ­μα­τι­σμό του φιλά­θλου του ΠΑΟΚ Άρη Δημη­τριά­δη. Εχο­ντας δεχθεί τέσ­σε­ρις μαχαι­ριές, ο άτυ­χος άνδρας αφή­νει την τελευ­ταία του πνοή σε νοσο­κο­μείο της πόλης. Σύμ­φω­να με άλλες μαρ­τυ­ρί­ες, ο Δημη­τριά­δης δεν συμ­με­τεί­χε καν στην συμπλο­κή, αλλά ήταν περα­στι­κός που έτυ­χε να βρί­σκε­ται στο σημείο την ώρα της σύγκρουσης.

Λάρισα, Οκτώβρης 1986:

Λίγο πριν την έναρ­ξη του ποδο­σφαι­ρι­κού αγώ­να της τοπι­κής ομά­δας με τον ΠΑΟΚ, στις κερ­κί­δες του στα­δί­ου Αλκα­ζάρ επι­κρα­τεί ενθου­σια­σμός, έντα­ση και ανταλ­λα­γή συν­θη­μά­των. Μια φωτο­βο­λί­δα που εκτο­ξεύ­ε­ται από το πέτα­λο των οπα­δών του ΠΑΟΚ πέφτει στην κερ­κί­δα των φίλων της Λάρι­σας και καρ­φώ­νε­ται στην καρω­τί­δα του 29χρονου καθη­γη­τή Χαρά­λα­μπου Μπλιώ­να. Ασθε­νο­φό­ρο στο γήπε­δο δεν υπήρ­χε, φορείο έγι­νε μια δια­φη­μι­στι­κή πινα­κί­δα και ο Μπλιώ­νας μετα­φέρ­θη­κε στο νοσο­κο­μείο σε μια καρό­τσα ενός αγρο­τι­κού. Απε­βί­ω­σε κατά τη μετα­φο­ρά του, βυθί­ζο­ντας στο πέν­θος την ιδιαί­τε­ρη του πατρί­δα και σοκά­ρο­ντας την κοι­νή γνώμη.

Αθήνα, Ιανουάριος 1991

Τον Ιανουά­ριο του 1991 η ΑΕΚ φιλο­ξε­νού­σε τον Ολυ­μπια­κό στο γήπε­δο της Νέας Φιλα­δέλ­φειας. Η αντι­πα­λό­τη­τα μετα­ξύ των χού­λι­γκανς μετα­φέ­ρε­ται έξω από το γήπε­δο, όπου ξεσπούν βίαιες συγκρού­σεις. Τρα­γι­κό θύμα, ο 15χρονος μαθη­τής Γιώρ­γος Πανα­γιώ­του, που αφή­νει την τελευ­ταία του πνοή σε πεζο­δρό­μιο της Νέας Ιωνί­ας χτυ­πη­μέ­νος από κρο­τί­δα στην κοι­λια­κή χώρα. Η μητέ­ρα του πήρε την από­φα­ση να κάνει δωρεά μελών του σώμα­τος του άτυ­χου γιου της.

Ε.Ο. Αθήνας-Θεσσαλονίκης, Απρίλης 1991

Μια παρέα 4 οπα­δών του ΠΑΟΚ που είχαν πάει στην Αθή­να για να παρα­κο­λου­θή­σουν τον τελι­κό κυπέλ­λου μπά­σκετ ανά­με­σα στην ομά­δα τους και τον Πανιώ­νιο, ξεκι­νούν οδι­κώς το ταξί­δι της επι­στρο­φής για τη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Κάποια στιγ­μή οι τέσ­σε­ρις νέοι απο­φα­σί­ζουν να βγά­λουν ένα κασκόλ του ΠΑΟΚ έξω από το αυτο­κί­νη­το. Ήταν 11 το βρά­δυ στη δια­σταύ­ρω­ση Αγ. Στε­φά­νου, στο 24ο χλμ της εθνι­κής οδού, όταν από διερ­χό­με­νο όχη­μα, που τους προ­σεγ­γί­ζει, εκτο­ξεύ­ε­ται βόμ­βα μολό­τοφ. Το Ι.Χ. των οπα­δών του ΠΑΟΚ γίνε­ται παρα­νά­λω­μα του πυρός. Ο Ευθύ­μιος Λιά­κας 21 ετών και ο 25χρονος Κώστας Ντό­λιας που κάθο­νται πίσω, δεν προ­λα­βαί­νουν να απε­γκλω­βι­στούν και καί­γο­νται ζωντα­νοί. Οι άλλοι δύο επι­βαί­νο­ντες, κατα­φέρ­νουν να βγουν από το αυτο­κί­νη­το έχο­ντας υπο­στεί σοβα­ρά εγκαύ­μα­τα και περ­νώ­ντας αρκε­τούς μήνες στα νοσο­κο­μεία. Η υπό­θε­ση δεν δια­λευ­κάν­θη­κε ποτέ και οι δολο­φό­νοι δεν βρέ­θη­καν ποτέ.

Αθήνα, Απρίλης 1995

Στην κεντρι­κή πλα­τεία της Γλυ­φά­δας ξεσπούν βίαιες συμπλο­κές χου­λι­γκά­νων του Ολυ­μπια­κού και του Πανα­θη­ναϊ­κού, έπει­τα από αγώ­να πλέι οφ στο μπά­σκετ. Νεκρός πέφτει ο 25χρονος φίλα­θλος του Πανα­θη­ναϊ­κού Γιώρ­γος Καρ­νέ­ζης, τον οποίο εγκλη­μα­τί­ες που φέρουν δια­κρι­τι­κά της ομά­δας του Πει­ραιά μαχαι­ρώ­νουν μέσα στο αυτο­κί­νη­τό του. Ο άτυ­χος νέος αφή­νει την τελευ­ταία του πνοή στο πεζο­δρό­μιο, ενώ τα γεγο­νό­τα οδη­γούν την κυβέρ­νη­ση στο να ανα­βά­λει τον πέμ­πτο τελι­κό των πλέι όφ ανά­με­σα στις δυο ομάδες.

Παιανία, Μάρτης 2007

Λίγο πριν την έναρ­ξη του αγώ­να βόλεϊ γυναι­κών ανά­με­σα στον Πανα­θη­ναϊ­κό και τον Ολυ­μπια­κό, οπα­δοί των δύο ομά­δων στή­νουν “ραντε­βού μάχης” στην περιο­χή της Παια­νί­ας. Η παρου­σία της αστυ­νο­μί­ας ελλει­πέ­στα­τη, παρά το γεγο­νός ότι υπήρ­χαν ισχυ­ρές ενδεί­ξεις για προ­α­πο­φα­σι­σμέ­νη σύγκρου­ση μετα­ξύ χού­λι­γκανς. Η Λεω­φό­ρος Λαυ­ρί­ου γίνε­ται κυριο­λε­κτι­κά πεδίο μάχης με δεκά­δες τραυ­μα­τί­ες. Έπει­τα από χτυ­πή­μα­τα και μαχαι­ριές πέφτει νεκρός ο 22χρονος οπα­δός του Πανα­θη­ναϊ­κού Μιχά­λης Φιλό­που­λος. Η δολο­φο­νία του άτυ­χου οπα­δού οδη­γεί την πολι­τεία να ανα­βά­λει όλους τους αγώ­νες, σε όλα τα ομα­δι­κά αθλή­μα­τα για δυό εβδομάδες.

Ηράκλειο Κρήτης, Σεπτέμβρης 2011

Ο 21χρονος Γιάν­νης Ρου­σά­κης από τα Μάλ­λια ξεψύ­χη­σε στο γεφυ­ρά­κι έξω από το Παγκρή­τιο, μετά από συμπλο­κή οπα­δών. Το ραντε­βού είχε δοθεί στις 03.00 στην παρα­λια­κή λεω­φό­ρο του Ηρα­κλεί­ου κοντά στο Παγκρή­τιο Στά­διο, μετα­ξύ οπα­δών του ΟΦΗ, του Πανα­θη­ναϊ­κού και του Ηρό­δο­του. Η αστυ­νο­μία λόγω του προ­χω­ρη­μέ­νου της ώρας έφτα­σε καθυ­στε­ρη­μέ­να στην περιοχή. 

Αλικαρνασσός Κρήτης, Σεπτέμβρης 2014

Ο αγώ­νας Γ’ Εθνι­κής κατη­γο­ρί­ας μετα­ξύ Ηρό­δο­του και Εθνι­κού είναι το τελευ­ταίο ματς που θα περί­με­νε κανείς να μετα­τρα­πεί σε αρέ­να. Παρ’ όλα αυτά, ξεσπούν επει­σό­δια με χού­λι­γκανς να εξα­πο­λύ­ουν βίαιη επί­θε­ση ενά­ντια σε οπα­δούς του Εθνι­κού που είχαν ταξι­δέ­ψει στο Ηρά­κλειο για τον αγώ­να. Το στά­διο μετα­τρέ­πε­ται σε πεδίο μάχης και οι ανε­γκέ­φα­λοι δολο­φό­νοι χτυ­πούν με σιδη­ρο­γρο­θιές και κλω­τσιές όποιον βρουν μπρο­στά τους. Προ­σπα­θώ­ντας να προ­στα­τέ­ψει συνο­πα­δούς του από τα βίαια χτυ­πή­μα­τα, τραυ­μα­τί­ζε­ται πολύ σοβα­ρά στο κεφά­λι ο 46χρονος φίλα­θλος του Εθνι­κού Κώστας Κατσού­λης. Ο άτυ­χος άνδρας μετα­φέρ­θη­κε με C‑130 στην Αθή­να και κατό­πιν στο 401 Στρα­τιω­τι­κό Νοσο­κο­μείο για να υπο­βλη­θεί σε χει­ρουρ­γι­κή επέμ­βα­ση, υπέ­κυ­ψε όμως στα τραύ­μα­τά του και κατέ­λη­ξε στις 29 Σεπτεμβρίου.

Οπαδική βία και εμπορευματοποίηση του αθλητισμού

Από τη δημιουρ­γία του επαγ­γελ­μα­τι­κού ποδο­σφαί­ρου και την έντα­ση της εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­σης του αθλή­μα­τος που επι­βάλ­λει το κυνή­γι του κέρ­δους από αυτούς που κινούν τα νήμα­τα στο χώρο (επι­χει­ρη­μα­τί­ες, πολυ­ε­θνι­κές, παρά­γο­ντες), απο­δε­δειγ­μέ­να η βία στους αγω­νι­στι­κούς χώρους πήρε μεγά­λες δια­στά­σεις. Και μπο­ρεί οι αρμό­διοι τόσο στην Ελλά­δα όσο και σε διε­θνές επί­πε­δο (UEFA, FIFA) να απο­φεύ­γουν κάθε φορά να ασχο­λη­θούν με την ουσία του φαι­νο­μέ­νου κάνο­ντας λόγο για μεμο­νω­μέ­να περι­στα­τι­κά, όμως η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι διαφορετική. 

Είναι η ίδια η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα που δεί­χνει ότι, ακό­μα και σε περι­πτώ­σεις που μπρο­στά στον κίν­δυ­νο απα­ξί­ω­σης του «προ­ϊ­ό­ντος» έχουν παρ­θεί κάποια μέτρα προ­κει­μέ­νου να εξα­φα­νι­στούν τα… κακώς κεί­με­να, η βία όχι μόνο δεν εξα­φα­νί­στη­κε, αλλά απλά άλλα­ξε πεδίο δρά­σης. Χαρα­κτη­ρι­στι­κή περί­πτω­ση απο­τε­λεί αυτή της Αγγλί­ας, όπου τα γήπε­δα μπο­ρεί, εξαι­τί­ας των επεν­δύ­σε­ων που έγι­ναν να μοιά­ζουν με θέα­τρο, αλλά την ίδια στιγ­μή δρό­μοι και σταθ­μοί του μετρό βάφο­νται με αίμα, πριν ή μετά από παιχνίδι. 

Σε αντί­θε­ση με τη στά­ση των αρμο­δί­ων του ποδο­σφαί­ρου είτε στην Ελλά­δα είτε σε διε­θνές επί­πε­δο, σήμε­ρα είναι ξεκά­θα­ρο ότι θα ήταν του­λά­χι­στον αφε­λές μιλώ­ντας κάποιος για τη βία στα γήπε­δα να δει το φαι­νό­με­νο ξέχω­ρα απ’ όλο το οικο­δό­μη­μα του σημε­ρι­νού αθλη­τι­σμού ως κερ­δο­φό­ρο προ­ϊ­όν ή ξέχω­ρα από το ίδιο το κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κό σύστη­μα μέσα στο οποίο υπάρ­χει και το ίδιο το εμπο­ρευ­μα­το­ποι­η­μέ­νο ποδό­σφαι­ρο, ο αθλη­τι­σμός. Που έχει μετα­τρα­πεί σε πρό­σφο­ρο έδα­φος — εξαι­τί­ας του τερά­στιου ενδια­φέ­ρο­ντος που υπάρ­χει για τα αθλη­τι­κά δρώ­με­να — για μια ανε­λέ­η­τη μάχη συμ­φε­ρό­ντων, κυρί­ως μετα­ξύ πολυ­ε­θνι­κών, μέσω ενός άκρα­του αντα­γω­νι­σμού για το μεγα­λύ­τε­ρο μερί­διο στην πίτα των κερδών.

Επι­πλέ­ον, όπως δεί­χνουν πολύ συγκε­κρι­μέ­νες περι­πτώ­σεις, ο επαγ­γελ­μα­τι­κός αθλη­τι­σμός, όπως έχει δια­μορ­φω­θεί σήμε­ρα, απο­τε­λεί και το μέσο προ­κει­μέ­νου να εξυ­πη­ρε­τη­θούν συμ­φέ­ρο­ντα που δεν ταυ­τί­ζο­νται από­λυ­τα με τον ίδιο το χώρο, αλλά ξεπερ­νούν τα όρια και σχε­τί­ζο­νται με φαι­νό­με­να όπως η χει­ρα­γώ­γη­ση συνει­δή­σε­ων, η χρη­σι­μο­ποί­η­ση της «οπα­δι­κής μάζας» για συγκε­κρι­μέ­νους λόγους στη στή­ρι­ξη επι­χει­ρη­μα­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων. Αυτό απο­δει­κνύ­ε­ται ξεκά­θα­ρα και από την εικό­να που επι­κρα­τεί σήμε­ρα στις τάξεις των λεγό­με­νων οργα­νω­μέ­νων οπαδών. 

Τόσο στη χώρα μας όσο και σε πανευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο δεν είναι καθό­λου τυχαίο ότι η άνο­δος του φασι­σμού, των ακρο­δε­ξιών και εθνι­κι­στι­κών μορ­φω­μά­των και πλέ­ον ο ρατσι­σμός βρί­σκει μεγά­λη απή­χη­ση στις εξέ­δρες των οπα­δών. Και που βέβαια οι πυρή­νες αυτών των οπα­δών, αυτοί που κάνουν κου­μά­ντο, έχουν άμε­ση σχέ­ση με τους επι­χει­ρη­μα­τί­ες — ιδιο­κτή­τες των ομά­δων ή ακό­μα και με τμή­μα­τα του αστι­κού κράτους.