Αγίου Γερασίμου της Κεφαλονιάς σήμερα (20/10) : οι πολιούχοι στο χριστιανισμό και η επίδραση του αγίου Γεράσιμου στην ονοματοδοσία του νησιού

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Πολιού­χος της Κεφα­λο­νιάς  ο άγιος Γερά­σι­μος, πνευ­μα­τι­κός πατέ­ρας κατά κάποιο τρό­πο του αγί­ου Διο­νυ­σί­ου (της Ζακύν­θου). Εζη­σε τον 16ο αιώ­να, κατα­γό­ταν από τα Tρί­κα­λα Κοριν­θί­ας και το κοσμι­κό του όνο­μα ήταν Γεώρ­γιος. Στην Κεφα­λο­νιά προς το τέλος της ζωής του ίδρυ­σε το μονα­στή­ρι του στο οποίο αρκε­τοί κάτοι­κοι άφη­ναν την περιου­σία τους. Λίγα χρό­νια μετά την ίδρυ­σή του το μονα­στή­ρι διέ­θε­τε αξιό­λο­γη περιου­σία και χάρη στις προ­σπά­θειες του Γερά­σι­μου απέ­φυ­γε την κατα­βο­λή φόρου στους Βενε­τούς. Στις δεή­σεις του μονα­χού Γερά­σι­μου απο­δό­θη­καν ο τερ­μα­τι­σμός της παρα­τε­τα­μέ­νης ανομ­βρί­ας και η απο­φυ­γή της τουρ­κι­κής κατά­λη­ψης του νησιού το 1571.

Στα ανθρω­πω­νύ­μια του νησιού, όπως και σε αυτά της Λευ­κά­δας, σαν να συνα­ντώ­νται όλες οι θρη­σκευ­τι­κές παρα­δό­σεις του Ιονί­ου. Πρώ­το το Γερά­σι­μος (ο άξιος να βρα­βευ­τεί, βρα­βευ­μέ­νος) με 52 εμφα­νί­σεις σε δείγ­μα 444 ανδρών, τρί­το το Σπυ­ρί­δων με 34 και τέταρ­το το Διο­νύ­σιος με 33. Στη δεύ­τε­ρη θέση βρί­σκε­ται το Πανα­γιώ­της με 35 εμφα­νί­σεις. Αξιο­ση­μεί­ω­τη είναι η εμφά­νι­ση πολ­λών σύν­θε­των, κυρί­ως με το Σπύ­ρος που έχουν από μία εμφά­νι­ση: Σπυ­ραν­δρέ­ας, Σπυ­ρο­γιάν­νης, Σπυ­ρο­νι­κό­λας, Σπυ­ρο­γε­ρά­σι­μος. Και εμφά­νι­ση το Γεωρ­γο­διο­νύ­σιος. Και στην Κέρ­κυ­ρα έχου­με το Σπυ­ρο­διο­νύ­σιος 1 εμφά­νι­ση και το Σπυ­ρα­ντώ­νης 2. Εχου­με κατα­γρά­ψει από άλλη πηγή και τα Σπυ­ράγ­γε­λος, Γερα­σι­μάγ­γελ­λος που δεν εμφα­νί­ζο­νται στο δείγ­μα το πανελ­λα­δι­κό. Ιδιαί­τε­ρα χαμη­λό και εδώ το ποσο­στό του Γιώρ­γου με 15 εμφα­νί­σεις και πολύ υψη­λό αυτό του Χαρά­λα­μπου με 11 εμφα­νί­σεις (2,47%, ενώ το πανελ­λα­δι­κό είναι 1,41). Ισως συν­δέ­ε­ται με το γεγο­νός ότι πολιού­χος Ληξου­ρί­ου είναι ο άγιος Χαρά­λα­μπος. Το Διο­νυ­σία 3 εμφα­νί­σεις σε δείγ­μα 260 γυναι­κών, το Γερα­σι­μία 2, 1 το Γερα­σι­μού­λα όπως και το Σπυ­ρι­δού­λα. Ιδιαί­τε­ρα αισθη­τή είναι η παρου­σία του ονό­μα­τος Αγγε­λι­κή με 14 εμφα­νί­σεις στη δεύ­τε­ρη θέση (το ίδιο ενι­σχυ­μέ­νη σε Κέρ­κυ­ρα και Ζάκυν­θο), της Ανα­στα­σί­ας με 9 εμφα­νί­σεις, της Ιωάν­νας, της Αικα­τε­ρί­νης και της Ελευ­θε­ρί­ας με 6, της Μαρί­νας, της Ευαγ­γε­λί­ας και της Θεο­δώ­ρας με 5 και της Αλε­ξάν­δρας με 4.

Οι πολιούχοι άγιοι

Στην προ­σπά­θειά του να επι­κρα­τή­σει στη λεκά­νη της Μεσο­γεί­ου ο χρι­στια­νι­σμός υιο­θέ­τη­σε πολ­λά ειδω­λο­λα­τρι­κά στοι­χεία, όπως π.χ. πολ­λοί άγιοι του χρι­στια­νι­σμού είναι μεταμ­φιε­σμέ­νοι θεοί και ήρω­ες της αρχαιό­τη­τας. Πίσω από τον άγιο Γεώρ­γιο βρί­σκε­ται ένας από τους αρχαί­ους ήρω­ες, ο Περ­σέ­ας, πίσω από τον προ­φή­τη Ηλία ο θεός Ηλιος ή ακό­μη η παρά­στα­ση του αγί­ου Δημη­τρί­ου είναι πανο­μοιό­τυ­πη με αυτή του νεα­ρού ιππέα Δεξί­λεω και σβή­νει τη μορ­φή του Δημή­τριου του Πολιορ­κη­τή, στη θέση του Διό­νυ­σου ο άγιος Τρύ­φω­νας, ο αϊ-Νικό­λας παρα­μέ­ρι­σε τον Ποσει­δώ­να κ.ά.

Κάτι αντί­στοι­χο συμ­βαί­νει και με τους πολιού­χους άγιους που αφθο­νούν στον ορθό­δο­ξο και καθο­λι­κό χρι­στια­νι­σμό (στους προ­τε­στά­ντες σπα­νί­ζουν ή λεί­πουν τελεί­ως). Είναι ένα από τα παγα­νι­στι­κά στοι­χεία που υιο­θέ­τη­σε ο χρι­στια­νι­σμός. Η Αθη­νά ήταν η πολιού­χος της Αθή­νας (και άλλων πόλε­ων), πολιού­χος των Δελ­φών ήταν ο Απόλ­λων, της Ολυ­μπί­ας ο Δίας, της Σπάρ­της ο Ηρα­κλής, της Πάτμου η Πάτμια Αρτε­μις, ο Αια­κός ήταν ο πολιού­χος ήρω­ας της Αίγι­νας, ο Διό­νυ­σος λατρευό­ταν ως πολιού­χος της Ανδρου κλπ. Ετσι και σήμε­ρα κάθε πόλη έχει το δικό της πολιού­χο και κάθε χωριό το δικό του άγιο.

___________________________________________________________________________________________________________

Ηρακλής Κακαβάνης —  Δημοσιογράφος — Συγγραφέας. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Από το 1991 έως το 2013 εργάστηκε στον Ριζοσπάστη. Από το 2013 αρθρογραφεί σε διαδικτυακά Μέσα. Από το 2010 συνεργάτης του περιοδικού «Θέματα Παιδείας».
Facebook