Ερωτικές σχέσεις, συμβίωση, γάμος: Είναι ατομικά δικαιώματα;

Το σύν­θε­το ζήτη­μα των δια­προ­σω­πι­κών σχέ­σε­ων, που αφο­ρά και τις επι­λο­γές σε φιλί­ες, ερω­τι­κές σχέ­σεις, τη συμ­βί­ω­ση στην οποια­δή­πο­τε μορ­φή της, το ΚΚΕ και η ΚΝΕ μπο­ρού­με σήμε­ρα να το προ­σεγ­γί­σου­με πιο μαχη­τι­κά, πιο απο­φα­σι­στι­κά, πιο βαθιά. Να είμα­στε σε θέση να αντι­με­τω­πί­σου­με τη «σκου­ριά» και τη στρέ­βλω­ση των θέσε­ων του Κόμ­μα­τος από τον ταξι­κό αντί­πα­λο, με τις διά­φο­ρες ιδε­ο­λο­γι­κές «απο­χρώ­σεις».

Στο παρελ­θόν κατη­γο­ρού­σαν το Κόμ­μα ότι ήταν υπέρ της διά­λυ­σης της οικο­γέ­νειας. Ποια είναι, όμως, η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα; Ημα­σταν, είμα­στε και θα είμα­στε ενά­ντια στην υπο­κρι­σία του θεσμού της οικο­γέ­νειας και του γάμου, που η βάση είναι η οικο­νο­μι­κή σχέ­ση και η εξάρ­τη­ση, ενά­ντια στους κοι­νω­νι­κούς ρόλους που θέλουν τη μεν γυναί­κα να γεν­νά τα παι­διά, να τα ανα­θρέ­φει, να φρο­ντί­ζει τους ηλι­κιω­μέ­νους της ευρύ­τε­ρης οικο­γέ­νειας, τον δε άντρα να είναι ο «κου­βα­λη­τής», ο δημιουρ­γός της περιου­σί­ας — αν κάνει περιου­σία, ανά­λο­γα σε ποια τάξη, σε ποιο κοι­νω­νι­κό στρώ­μα ανή­κει. Εξ ου και η ανά­γκη να εξα­σφα­λί­ζο­νται τα κλη­ρο­νο­μι­κά δικαιώ­μα­τα των παι­διών του.

Αντί­στοι­χα, θα δικαιω­θούν οι θέσεις του Κόμ­μα­τος, που σήμε­ρα δεν είναι γενι­κευ­μέ­να απο­δε­κτές, όπως ότι η οικο­γέ­νεια δεν μπο­ρεί να θεω­ρεί­ται οικο­νο­μι­κή μονά­δα, με βάση αυτά που διδά­σκο­νται οι νέοι και οι νέες στα σχο­λεία σήμερα.

Σε κάθε περί­πτω­ση οι θέσεις του Κόμ­μα­τος για την οικο­γέ­νεια απορ­ρί­πτουν όλο το υπο­κρι­τι­κό, το οικο­νο­μι­κό πλαί­σιο που εξυ­πη­ρε­τεί τον καπι­τα­λι­σμό, όπως παλιό­τε­ρα εξυ­πη­ρε­τού­σε με άλλη μορ­φή τα άλλα κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κά συστή­μα­τα, τη φεου­δαρ­χία, το δου­λο­κτη­τι­κό σύστημα.

Στον καπι­τα­λι­σμό, η οικο­γέ­νεια είναι υπο­χρε­ω­μέ­νη με τα δικά της μέσα να ανα­πα­ρά­γει την εργα­τι­κή δύνα­μη που χρειά­ζε­ται στο μέλ­λον το κεφά­λαιο. Αυτό βέβαια σήμε­ρα είναι πιο σύν­θε­το, με βάση τις σύγ­χρο­νες ανά­γκες της καπι­τα­λι­στι­κής παρα­γω­γής για τη μόρ­φω­ση του εργα­τι­κού δυνα­μι­κού, στις οποί­ες αντι­κει­με­νι­κά μπαί­νουν εμπό­διο οι ταξι­κοί φραγ­μοί, όπως και σε άλλες ανά­γκες της νεο­λαί­ας (π.χ. καλ­λι­τε­χνι­κή, αθλη­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα) που δεν καλύ­πτο­νται στα πλαί­σια του δημό­σιου σχο­λεί­ου. Ακό­μα πιο δύσκο­λα είναι άλλα οικο­γε­νεια­κά ζητή­μα­τα, όπως είναι η φρο­ντί­δα των υπερηλίκων.

Ως Κόμ­μα είμα­στε υπέρ της συντρο­φι­κό­τη­τας, της φρο­ντί­δας, της αγά­πης που μπο­ρεί να ανα­πτύσ­σο­νται μέσα στην οικο­γέ­νεια, μετα­ξύ αυτών που απο­φα­σί­ζουν να ζήσουν μαζί, για όσο απο­φα­σί­σουν, μετα­ξύ γονιών και παι­διών, παπ­πού­δων — γιαγιάδων.

Η ζωή φέρ­νει και αλλα­γές, μπο­ρεί να πάψει να υπάρ­χει το ερω­τι­κό, συντρο­φι­κό ενδια­φέ­ρον μετα­ξύ ενός ζευ­γα­ριού και πρέ­πει να έχει την ανά­λο­γη νομι­κή διευ­κό­λυν­ση και κοι­νω­νι­κή στή­ρι­ξη για να χωρί­σει, πολύ περισ­σό­τε­ρο εφό­σον έχουν παι­διά. Αλλά το δια­ζύ­γιο δεν πρέ­πει να επι­φέ­ρει και διά­λυ­ση της αμοι­βαί­ας ευθύ­νης στη φρο­ντί­δα των παι­διών, του αλλη­λο­σε­βα­σμού, αλλά και των δεσμών μετα­ξύ των παι­διών με πρό­σω­πα της προη­γού­με­νης ευρύ­τε­ρης οικο­γέ­νειας. Είναι ζήτη­μα ενός πολι­τι­σμού του μέλ­λο­ντος, απαλ­λαγ­μέ­νου από τον ατο­μι­σμό, πρώ­τα απ’ όλα με οικο­νο­μι­κό κίνητρο.

Ο γάμος, βέβαια, περι­λαμ­βά­νει τα δικαιώ­μα­τα και τις υπο­χρε­ώ­σεις των γονιών απέ­να­ντι στα παι­διά, μέχρι να ενη­λι­κιω­θούν. Αυτή η νομι­κή κατο­χύ­ρω­ση της γονι­κής μέρι­μνας είναι ανα­γκαία και στα πλαί­σια της ελεύ­θε­ρης συμ­βί­ω­σης. Κι αυτό ήταν κατο­χυ­ρω­μέ­νο στη Σοβιε­τι­κή Ενω­ση, από τις πρώ­τες δεκα­ε­τί­ες της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης. Η αφε­τη­ρία της τοπο­θέ­τη­σης του Κόμ­μα­τος για το ζήτη­μα της γονι­κής μέρι­μνας και της τεκνο­θε­σί­ας γενι­κά είναι οι ανά­γκες και τα συμ­φέ­ρο­ντα του παι­διού και από αυτή τη σκο­πιά αντι­με­τω­πί­ζει τις υπο­χρε­ώ­σεις των γονιών — φυσι­κών, ανά­δο­χων, θετών — απέ­να­ντί τους σε οποιασ­δή­πο­τε μορ­φής συμβίωση.

Δεν υπο­στη­ρί­ζου­με την επέ­κτα­ση στα ομό­φυ­λα ζευ­γά­ρια μιας νομι­κής ρύθ­μι­σης της αμφί­πλευ­ρης γονι­κής μέρι­μνας γυναί­κας — άνδρα στην τεκνο­ποί­η­ση, που στη­ρί­ζε­ται στο αντι­κει­με­νι­κό γεγο­νός της συμπλη­ρω­μα­τι­κό­τη­τας του γυναι­κεί­ου και ανδρι­κού οργα­νι­σμού στην ανα­πα­ρα­γω­γι­κή δια­δι­κα­σία. Δεν θεω­ρού­με ότι αυτό το στοι­χείο μπο­ρεί αυτού­σια να μετα­φερ­θεί στο ομό­φυ­λο ζευ­γά­ρι, που αντι­κει­με­νι­κά δεν μπο­ρεί να έχει κοι­νά παιδιά.

Βέβαια, μπο­ρεί να έχει παι­διά ο ένας από τους δυο, που ασκεί τη γονι­κή μέρι­μνα, είτε είναι μητέ­ρα, είτε είναι πατέ­ρας. Εδώ βέβαια είναι λεπτές οι ισορ­ρο­πί­ες. Ως Κόμ­μα παρα­κο­λου­θού­με τις εξε­λί­ξεις στις σχέ­σεις συμ­βί­ω­σης που δεν στη­ρί­ζο­νται στα παλιά πρό­τυ­πα του οικο­γε­νεια­κού θεσμού.

Μια πλευ­ρά τους είναι και το γεγο­νός ότι δια­μορ­φώ­νο­νται σχέ­σεις του παι­διού με ανθρώ­πους που δεν ασκούν την γονι­κή μέρι­μνα. Για παρά­δειγ­μα, υπάρ­χουν οι μονο­γο­νεϊ­κές οικο­γέ­νειες, τα δια­ζευγ­μέ­να ζευ­γά­ρια με παι­διά, που στη συνέ­χεια ο ένας ή και οι δύο γονείς κάνουν δεύ­τε­ρο γάμο, τα μεμο­νω­μέ­να άτο­μα με θετά ή ανά­δο­χα τέκνα, τα ομό­φυ­λα ζευ­γά­ρια. Τέτοιες σχέ­σεις των παι­διών ανα­πτύσ­σο­νται και με άλλους συγ­γε­νείς, όπως με τον θείο ή τη θεία, με τον παπ­πού, με τη γιαγιά.

Αυτά τα σύν­θε­τα ζητή­μα­τα, που αφο­ρούν στη ρύθ­μι­ση των σχέ­σε­ων με τα παι­διά, δεν αντι­με­τω­πί­ζο­νται με την επέ­κτα­ση του γάμου στα ομό­φυ­λα ζευ­γά­ρια, που θα λύνει οικο­νο­μι­κά ζητή­μα­τα μετα­ξύ τους και που θα μετα­φέ­ρει την οικο­νο­μι­κή βάση του ετε­ρό­φυ­λου γάμου στον ομο­φυ­λό­φι­λο γάμο. Στε­ρεί­ται κάτι ο σύντρο­φος του ομο­φυ­λό­φι­λου ζευ­γα­ριού, που δεν είναι ο φυσι­κός γονιός, από το ότι δεν θα είναι δηλω­μέ­νος ως θετός γονέας;

Το ΚΚΕ είναι αντί­θε­το με την παρω­χη­μέ­νη, συντη­ρη­τι­κή άπο­ψη ότι μια σει­ρά δικαιώ­μα­τα ενός ατό­μου, όπως η ασφά­λι­ση, η σύντα­ξη και άλλα ιδιω­τι­κά ζητή­μα­τα ενός ζευ­γα­ριού, ετε­ρό­φυ­λου ή ομό­φυ­λου, όπως τα κλη­ρο­νο­μι­κά, η συμ­βί­ω­ση, πρέ­πει να εξαρ­τώ­νται και να κατο­χυ­ρώ­νο­νται από τη νομι­κή σύμ­βα­ση του γάμου. Αλλα ζητή­μα­τα της συμ­βί­ω­σης των ζευ­γα­ριών όπως τα κλη­ρο­νο­μι­κά μπο­ρούν να διευ­θε­τη­θούν μέσω ιδιω­τι­κών συμ­φω­νη­τι­κών, συμ­βο­λαιο­γρα­φι­κών πράξεων.

Οπως, αντί­στοι­χα, το να λαμ­βά­νει γνώ­ση κάποιος για θέμα­τα που αφο­ρούν την υγεία κάποιου άλλου μπο­ρεί να αντι­με­τω­πι­στεί με ιδιω­τι­κό τρό­πο, στο πλαί­σιο ιδιω­τι­κών συμ­φω­νη­τι­κών, αλλά και τις ανα­γκαί­ες τρο­πο­ποι­ή­σεις στον Αστι­κό Κώδι­κα, ώστε να μπο­ρεί ο οποιοσ­δή­πο­τε — εφό­σον δεν επι­θυ­μεί οι συγ­γε­νείς να έχουν λόγο γι’ αυτά τα ζητή­μα­τα — με ιδιω­τι­κό πλη­ρε­ξού­σιο να ορί­ζει κάποιον οικείο του για να ρυθ­μί­ζει τέτοια ζητήματα.

Ταυ­τό­χρο­να, υπο­στη­ρί­ζου­με ότι κάποιες οικο­νο­μι­κές διευ­κο­λύν­σεις για τα τυπι­κά ανα­γνω­ρι­σμέ­να ετε­ρό­φυ­λα ζευ­γά­ρια, όπως στη δανειο­δό­τη­ση για αγο­ρά κατοι­κί­ας, μπο­ρούν να επε­κτα­θούν σε κάθε νέο ή νέα που επι­λέ­γει να φύγει από την πατρι­κή κατοι­κία, να ζήσει μόνος/η ή και με οποια­δή­πο­τε μορ­φή συμβίωσης.

Ο αγώ­νας για ελεύ­θε­ρες επι­λο­γές άρρη­κτα δεμέ­νος με την πάλη για την κοι­νω­νία του μέλλοντος