Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ευγένιος Σπαθάρης: Μεγάλος δάσκαλος του Θεάτρου Σκιών

Ο μεγά­λος καρα­γκιο­ζο­παί­χτης, λαϊ­κός ζωγρά­φος και σκη­νο­γρά­φος, Ευγέ­νιος Σπα­θά­ρης γεν­νή­θη­κε στις 2 Ιανουα­ρί­ου 1924 στην Αθή­να. . Ο «δάσκα­λος», όπως τον απο­κα­λού­σαν, του ελλη­νι­κού θεά­τρου σκιών, πέθα­νε στις 9 Μαΐ­ου 2009  στο ΚΑΤ όπου νοση­λευό­ταν σε κρί­σι­μη κατά­στα­ση μετά από την πτώ­ση που είχε στις σκά­λες του Ινστι­τού­του «Γκαί­τε» κατά τη διάρ­κεια εκδήλωσης.

Από μικρό παι­δά­κι διδά­χθη­κε την τέχνη του Θεά­τρου Σκιών από τον κορυ­φαίο Καρα­γκιο­ζο­παί­κτη εκεί­νης της επο­χής — τον πατέ­ρα του Σωτή­ρη Σπα­θά­ρη και έγι­νε βοη­θός του στις παρα­στά­σεις του. Δικές του παρα­στά­σεις άρχι­σε να δίνει, σε διά­φο­ρες συνοι­κί­ες της Αθή­νας, στα χρό­νια της Κατοχής.

Μετά την κατο­χή και μετά το θάνα­το του πατέ­ρα του, καλ­λιέρ­γη­σε τα μέγι­στα την τέχνη του. Ακο­λού­θη­σε μια λαμπρή πορεία με παρα­στά­σεις σε όλη την Ελλά­δα και το εξω­τε­ρι­κό σε διε­θνή φεστι­βάλ Θεά­τρου Σκιών (ΗΠΑ, Κανα­δά, Κού­βα, Βρυ­ξέλ­λες, Παρί­σι, Ρώμη, Λον­δί­νο, Μόνα­χο, Γενεύη, Στουτ­γάρ­δη κ.ά.). Σημα­ντι­κή ήταν η συνει­σφο­ρά του στην κατα­γρα­φή της τέχνης του Καρα­γκιό­ζη, με ηχο­γρα­φή­σεις παρα­στά­σε­ων (από το 1962) και κατα­γρα­φή σημειώ­σε­ων και τετρα­δί­ων του πατέ­ρα του. Πραγ­μα­το­ποί­η­σε, επί­σης, πολ­λές, σπου­δαί­ες και πολύ διδα­κτι­κές για τα παι­διά εκπο­μπές με κλα­σι­κά έργα του ελλη­νι­κού Θεά­τρου Σκιών, στο ραδιό­φω­νο και την τηλε­ό­ρα­ση, ενώ κυκλο­φό­ρη­σε περί­που 15 καρα­γκιό­ζι­κα έργα σε δίσκους.

Ο Ευγέ­νιος Σπα­θά­ρης φιλο­τέ­χνη­σε, επί­σης, έργα ζωγρα­φι­κής, στο πλαί­σιο της τέχνης του Καρα­γκιό­ζη, στα οποία απει­κό­νι­σε ιστο­ρι­κά θέμα­τα, ήρω­ες της Επα­νά­στα­σης του ’21 κ.ά. Το εικα­στι­κό του έργο παρου­σιά­στη­κε σε ατο­μι­κές και ομα­δι­κές εκθέ­σεις στην Ελλά­δα και το εξω­τε­ρι­κό. Δίδα­ξε ηθο­ποιούς, σε θεα­τρι­κές παρα­στά­σεις πώς να υπο­δυ­θούν τον Καρα­γκιό­ζη και άλλα πρό­σω­πα του Θεά­τρου Σκιών (λ.χ. στο «Μεγά­λο μας τσίρ­κο» και στο ΚΘΒΕ, και φιλο­τέ­χνη­σε καρα­γκιό­ζι­κα σκη­νι­κά για θεα­τρι­κές και χορευ­τι­κές παρα­στά­σεις (ΚΘΒΕ, «Ελλη­νι­κό Χορό­δρα­μα», «Θέα­τρο Χατζώ­κου» στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, θέα­τρο «Συντε­χνί­ας» κ.ά.) με τις παρα­στά­σεις «Το ταξί­δι», «Το κατα­ρα­μέ­νο φίδι», «Ο δικτά­το­ρας», «Ο Αλέ­κος με τα κυδώ­νια» κ.ά. Στα μέσα της δεκα­ε­τί­ας του 1990 άνοι­ξε τις πόρ­τες του, στο Μαρού­σι, το «Σπα­θά­ρειο» Μου­σείο, όπου εκτί­θε­ται η συλ­λο­γή του (σκη­νι­κά παρα­στά­σε­ων, ζωγρα­φι­κά έργα που σχε­τί­ζο­νται με το Θέα­τρο Σκιών και φιγού­ρες — του πατέ­ρα του, δικές του και άλλων ομο­τέ­χνων του).

Η προ­σφο­ρά του Ευγέ­νιου Σπα­θά­ρη στην πολι­τι­στι­κή ταυ­τό­τη­τα του τόπου μας, τερά­στια. Γνή­σια «φωνή» της λαϊ­κής μας παρά­δο­σης, δια­κρί­θη­κε για το ανή­συ­χο και δυνα­μι­κό του πνεύ­μα του. Βαθιά ανθρώ­πι­νος και απλός, υπη­ρέ­τη­σε με πάθος τους τομείς που ασχο­λή­θη­κε. Μεγά­λη του αγά­πη, το θέα­τρο σκιών, το οποίο ανα­νέ­ω­σε και προ­σάρ­μο­σε, τεχνι­κά, μορ­φι­κά και θεμα­τι­κά, στη σύγ­χρο­νη επο­χή. Το όνο­μά του συνυ­φα­σμέ­νο με τον Καρα­γκιό­ζη. Αδιάρ­ρη­κτα δεμέ­νο με τον ήρωα που έζη­σε μαζί μας τα δύσκο­λα χρό­νια της Κατο­χής, τον και­ρό της απε­λευ­θέ­ρω­σης, το ταξί­δι στο φεγ­γά­ρι, τον πόλε­μο στον Περ­σι­κό… Αυτόν που μας συντρό­φε­ψε στις πίκρες και τις χαρές μας, που μας έκα­νε να γελά­σου­με και να δακρύ­σου­με με τα κατορ­θώ­μα­τα και την ανθρω­πιά του.

 

(Δια­σκευή άρθρου του Ριζοσπάστη)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο