Η ερμηνεία και εξήγηση της Ιστορίας απέναντι στα Νέα προγράμματα Σπουδών του μαθήματος από το ΙΕΠ

Γρά­φει ο Σπύ­ρος  Του­λιά­τος //
Ιστο­ρι­κός, Οργα­νω­τι­κός Γραμ­μα­τέ­ας της Πανελ­λή­νιας  Ένω­σης Φιλολόγων

Η Ιστο­ρία είναι μια επι­στή­μη με αντι­κεί­με­νο και  μέθο­δο η οποία  ανα­ζη­τά την αντι­κει­με­νι­κό­τη­τα και αλή­θεια των γεγο­νό­των, φαι­νο­μέ­νων και δια­δι­κα­σιών του παρελ­θό­ντος με κρι­τή­ριο την αιτια­κή εξή­γη­ση και ερμη­νεία. Για να φθά­σει σ’ αυτό το απο­τέ­λε­σμα ερευ­νά τη γένε­ση και εξέ­λι­ξη των κοι­νω­νιών,  τις κινη­τή­ριες δυνά­μεις της αλλα­γής και τη μετά­βα­ση από ένα  στά­διο εξέ­λι­ξης στο επό­με­νο.  Αξιο­ποιεί τις άμε­σες και έμμε­σες πηγές και   προ­σα­να­το­λί­ζε­ται προς τις γενι­κεύ­σεις, αφαι­ρέ­σεις και ανα­κα­λύ­ψεις κανο­νι­κο­τή­των, Νόμων και μορ­φές  πρόβλεψης.

Η ιστο­ρία δεν είναι ένα χαο­τι­κό σύνο­λο τυχαιο­τή­των, ματαιο­τή­των και ηθι­κών στά­σε­ων αλλά βαθύ­τε­ρες και πιο σύν­θε­τες ερμη­νεί­ες και απο­τε­λέ­σμα­τα δρά­σης, προ­ο­πτι­κή για το μέλλον.

Η νέα αντί­λη­ψη που υπάρ­χει στα Προ­γράμ­μα­τα Σπου­δών για την Ιστο­ρία του Ινστι­τού­του Εκπαι­δευ­τι­κής Πολι­τι­κής, όπου υπεύ­θυ­νος είναι ο κ. Πολυ­μέ­ρης Βόγλης και μέλη μετα­ξύ των άλλων η κ. Χ. Κου­λού­ρη, ο κ. Γ. Κόκ­κι­νος, ο κ. Άγγε­λος Παλη­κί­δης, γίνε­ται φανε­ρή από τα κεί­με­να στην εφη­με­ρί­δα «Αυγή» και «Εφη­με­ρί­δα των συντα­κτών», με τελευ­ταία την συνέ­ντευ­ξη της 18–4‑2017. Σύμ­φω­να με αυτά τα κεί­με­να η διδα­σκα­λία της Ιστο­ρί­ας είναι μια κατα­νό­η­ση του παρό­ντος, ανα­ζή­τη­ση ταυ­το­τή­των και βιω­μα­τι­κή στά­ση. Πρι­μο­δο­τεί­ται η ρητο­ρι­κή, αισθη­τι­κή και ηθι­κή διά­στα­ση της Ιστο­ρί­ας, που κατα­λή­γει σε μια ιδε­ο­λο­γι­κή κατα­σκευή και σε υπο­κει­με­νι­κές σχε­τι­κι­στι­κές αλή­θειες. Είναι μια χρη­στι­κή, ιδε­ο­λη­πτι­κή ιστο­ρία σύμ­φω­να με την οποία δεν χρεια­ζό­μα­στε επι­στη­μο­νι­κά κριτήρια.

Κατά την άπο­ψή μας ο νέος  πρέ­πει να ερευ­νά την ιστο­ρι­κή αλή­θεια με συγκρι­τι­κά στοι­χεία και όχι να δια­τη­ρεί τη μυθο­πλα­στι­κή διά­στα­ση ατο­μι­κά. Πρέ­πει να μάθει να επι­κοι­νω­νεί με βάση τα κρι­τή­ρια εγκυ­ρό­τη­τας των σκέ­ψε­ων, προ­τά­σε­ων και νοη­μά­των και όχι με υπο­κει­με­νι­κή συναι­σθη­μα­τι­κή φόρ­τι­ση. Τα προ­βλή­μα­τα της Παγκό­σμιας κοι­νω­νί­ας και Ιστο­ρί­ας μπο­ρούν να προ­σεγ­γι­σθούν από την άπο­ψη των κοι­νω­νι­κών συγκρού­σε­ων, των εθνι­κών συγκρού­σε­ων ομά­δων, τάξε­ων όπου εκεί κυριαρ­χούν και κατα­πιέ­ζουν τα μεγά­λα ισχυ­ρά κρά­τη του πλα­νή­τη. Η ιστο­ρία που θα μάθουν οι μαθη­τές πρέ­πει να εξε­τά­ζει τα αίτια των πολέ­μων και εξε­γέρ­σε­ων και των επα­να­στά­σε­ων με αίτη­μα την κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση. Να μάθουν πώς γεν­νιέ­ται η βία, οι κατα­στρο­φές, η εξα­θλί­ω­ση, από που προ­έρ­χε­ται η πεί­να, η φτώ­χεια. Να μάθουν πως οι ανα­κα­λύ­ψεις και θεω­ρί­ες της επι­στή­μης  και τεχνο­λο­γί­ας ελά­χι­στα αξιο­ποιού­νται προς το συμ­φέ­ρον των εργα­ζο­μέ­νων – μισθω­τών και κατευ­θύ­νο­νται προς τις εται­ρεί­ες, το κέρ­δος και την κερ­δο­σκο­πία των πλουσίων.

Να μάθουν οι μαθη­τές ότι οι ανά­γκες των πρω­το­πό­ρων κοι­νω­νι­κών τάξε­ων κάθε ιστο­ρι­κής επο­χής που συνι­στούν απε­λευ­θέ­ρω­ση των υλι­κών και πνευ­μα­τι­κών δημιουρ­γι­κών δυνά­με­ων οδή­γη­σαν στο αίτη­μα αλλα­γής της κοι­νω­νί­ας με μέσον την αυτο­διοί­κη­ση, τις μεταρ­ρυθ­μί­σεις της κοι­νω­νι­κής επα­νά­στα­σης. Και η ιστο­ρι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεί­χνει ότι η προ­σφυ­γιά, η μετα­νά­στευ­ση, οι γενο­κτο­νί­ες, τα ολο­καυ­τώ­μα­τα είναι κυρί­ως απο­τε­λέ­σμα­τα υλι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης (οικο­νο­μι­κής) και βίαιων ισχυ­ρών δυνά­με­ων με πολέ­μους αδί­κους , όχι απε­λευ­θέ­ρω­σης και δευ­τε­ρευό­ντως ιδε­ο­λο­γι­κής στρέ­βλω­σης και αυταπάτης.

Το να κατα­νο­ή­σουν σήμε­ρα οι νέοι την παθο­λο­γία, την τρα­γω­δία, το «τραύ­μα» του πολέ­μου και την προ­σω­ρι­νή ισορ­ρο­πία με την αλλη­λεγ­γύη, είναι ένα μέρος της ιστο­ρι­κής προ­σέγ­γι­σης και αν μεί­νου­με σ’ αυτό είμα­στε μονό­πλευ­ροι. Το ουσια­στι­κό μέρος είναι η ανα­ζή­τη­ση των αιτί­ων, των κινη­τή­ριων δυνά­με­ων και η άδι­κη πρά­ξη και συμπε­ρι­φο­ρά των ισχυρών.

Η ψυχα­να­λυ­τι­κή θερα­πεία ως κατα­νό­η­ση της προ­σω­ρι­νής ισορ­ρο­πί­ας, της τραυ­μα­τι­κής εμπει­ρί­ας και της βιω­μα­τι­κής κατά­στα­σης δεν είναι μάθη­μα της Ιστο­ρί­ας με επι­στη­μο­νι­κούς όρους. Όμως αυτό γίνε­ται κυρί­αρ­χο και το άλλο υποβαθμίζεται.

Η αγω­νιώ­δης ανα­ζή­τη­ση των ταυ­το­τή­των είναι μια υπο­κει­με­νι­κή περιο­ρι­στι­κή και δια­χει­ρι­στι­κή τάση, όπου η κάθε ομά­δα διεκ­δι­κεί για τον εαυ­τό της το μεγα­λύ­τε­ρο μερί­διο των δικαιω­μά­των, της εργα­σί­ας, των συν­θη­κών ζωής και τεί­νει σ’ έναν ηγε­μο­νι­σμό, μια ελά­χι­στη εξή­γη­ση των γεγο­νό­των και παρα­γνώ­ρι­ση των καθο­λι­κών δικαιω­μά­των απέ­να­ντι στην εκμε­τάλ­λευ­ση, την απελευθέρωση.

Η Ιστο­ρία είναι ορι­στι­κή με την έννοια της επι­στη­μο­νι­κής προ­σέγ­γι­σης και κατα­γρα­φής των ιστο­ρι­κών γεγο­νό­των που συνέ­βη­σαν πραγ­μα­τι­κά και της ανα­ζή­τη­σης βαθύ­τε­ρων πλευ­ρών και δια­στά­σε­ων, ποι­κι­λο­μορ­φών, και όχι αναί­ρε­σης των βασι­κών γραμ­μών. Ο κατα­κερ­μα­τι­σμός και ο δια­χω­ρι­σμός των ιστο­ρι­κών υλι­κών, των πηγών, των γνώ­σε­ων και η άρνη­ση της ενο­ποι­η­μέ­νης σύν­θε­σης και εξή­γη­σης οδη­γεί στην ιδε­ο­λο­γι­κο­ποί­η­ση και ιδε­ο­λο­γι­κή κατα­σκευή της Ιστο­ρί­ας και κατά συνέ­πεια στη σύγ­χυ­ση και τη μεγα­λύ­τε­ρη διά­σπα­ση απ’ αυτή που υπάρ­χει σήμε­ρα και αδυ­να­μία να εξη­γή­σου­με τα ιστο­ρι­κά γεγο­νό­τα. Ο σκο­πός πρέ­πει να είναι η εξή­γη­ση και ερμη­νεία και όχι η βίω­ση της τρα­γω­δί­ας και η ματαιότητα.