Η καταστροφική εξάρτηση από τον επιχειρηματικό τουρισμό σε ένα μικρό σουηδικό Δήμο

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Φύση, νερό και δάσος υπάρ­χουν άφθο­να στον μικρό Σου­η­δι­κό Δήμο του Βορ­ρά των 10.000 ανθρώ­πων . Πάντα υπήρ­χαν. Στο χέρι του ανθρώ­που ήταν και είναι να τα αξιο­ποι­ή­σει. Και τα τρία εξα­σφα­λί­ζουν ένα υγει­ι­νό και όμορ­φο περι­βάλ­λον. Το νερό με τα ορμη­τι­κά ποτά­μια εξα­σφα­λί­ζει φτη­νό και άφθο­νο ηλε­κτρι­κό ρεύ­μα. Το δάσος καύ­σι­μο, ξυλεία και ανα­ψυ­χή. Η φύση σε συν­δια­σμό με το κλί­μα δίνει την δυνα­τό­τη­τα για χει­με­ρι­νά σπορ και θερι­νές ασχο­λί­ες, μανι­τά­ρια, φρού­τα του δάσους, ψάρε­μα, κυνήγι.

Σε ένα κεντρι­κό σχε­δια­σμό η περιο­χή θα έδι­νε και στους υπό­λοι­πους ανθρώ­πους, κατοί­κους όλης της χώρας, την δυνα­τό­τη­τα με φτη­νό κόστος ή και δωρε­άν να κάνουν τις χει­με­ρι­νές και καλο­και­ρι­νές δια­κο­πές τους στην ανα­παύ­λα των σχο­λεί­ων. Το φτη­νό ρεύ­μα θα βοη­θού­σε στην ανά­πτυ­ξη όλης της οικο­νο­μί­ας. Αυτά στον κεντρι­κό σχε­δια­σμό μιας ισό­τη­μης κοι­νω­νί­ας χωρίς αφεντικά.

Τώρα, εδώ και έναν αιώ­να είναι αλλοιώς. Το δάσος αγο­ρά­στη­κε από τις μεγά­λες δασι­κές και του­ρι­στι­κές εται­ρί­ες ένα­ντι πινα­κί­ου φακής όπως και οι παρα­πο­τά­μιες εκτά­σεις για να κατα­σκευα­στούν τα φράγ­μα­τα από συν­δια­σμό κρά­τους και ιδιωτών.

Οι περισ­σό­τε­ροι κάτοι­κοι έγι­ναν υπερ­γο­λά­βοι με δασι­κά μηχα­νή­μα­τα και φαγά­νες που παίρ­νουν την ξυλεία ακό­μη και από την παλιά δική τους ιδιο­κτη­σία. Εξαρ­τώ­νται από τον αντα­γω­νι­σμό και τα παι­χνί­δια των συμ­βά­σε­ων που παί­ζουν οι μεγά­λοι που συν­νε­νο­ού­νται στην καλύ­τε­ρη παρί­πτω­ση μετα­ξύ τους και υπερ­γο­λα­βι­κά εκμε­τα­λεύ­ο­νται τους μικρούς κατό­νο­μα επι­χει­ρη­μα­τί­ες. Παίρ­νουν ακό­μη υπερ­γο­λα­βί­ες για κατα­σκευ­ές χει­με­ρι­νών εγκα­τα­στά­σε­ων που τα τελευ­ταία 50 χρό­νια έχουν χτί­σει όλα τα βου­νά με ξενο­δο­χεία, σαλέ, κάμπινγκ, πάρ­κινγκ, αγω­γούς και εγκα­τα­στά­σεις ύδρευ­σης, απο­χέ­τευ­σης, «δρό­μους» κυκλο­φο­ρί­ας των σκού­τερ και μονο­πά­τια για σκι. Έχουν αγριέ­ψει τα ζώα και τα που­λιά του δάσους χτί­ζο­ντας ανε­ξέ­λεγ­κτα και με μικρές εξαι­ρέ­σεις κατα­στρέ­φο­ντας την φύση.

Η ύπαρ­ξη των χει­με­ρι­νών εγκα­τα­στά­σε­ων δίνει επο­χια­κή δου­λειά σε 400–500 άτο­μα, καθα­ρι­στές, παρ­κα­δό­ρους, σερ­βι­τό­ρους κλπ από τον Νοέμ­βριο μέχρι και τον Απρί­λιο όσο υπάρ­χουν χιόνια.

Τον υπό­λοι­πο χρό­νο αυτοί οι άνθρω­ποι πρέ­πει να βρουν κάτι άλλο να κάνουν. Ίσως να δου­λέ­ψουν στις θερι­νές εγκα­τα­στά­σεις των ίδιων των εται­ρεί­ων που τις εκμε­ταλ­λεύ­ο­νται στα θερι­νά θέρε­τρα αυτή την φορά, δημιουρ­γώ­ντας ένα πλα­νό­διο θία­σο εργα­τι­κού δυνα­μι­κού νεα­ρής ηλι­κί­ας. Οι ντό­πιοι δεν μπο­ρούν να το κάνουν αυτό έχο­ντας εδώ τις οικο­γε­νειές τους. Κάνουν δου­λειές του ποδα­ριού. Ο μεγα­λύ­τε­ρος εργο­δό­της είναι ο Δήμος. Με τις αυξη­μέ­νες αρμο­διό­τη­τες από τις αρχές του 1990, όταν οι Σοσιαλ­δη­μο­κρά­τες φόρ­τω­σαν τα σχο­λεία μαζί με τους δασκά­λους στους Δήμους αλλά και την φρο­ντί­δα των Γηρο­κο­μεί­ων και εν γένει των γερό­ντων απα­σχο­λεί 1000 περί­που εργαζόμενους.

Ο Δήμος μπαί­νει μέσα οικο­νο­μι­κά ακό­μη κιαν στον χώρο του λει­τουρ­γούν του­ρι­στι­κές εγκα­τα­στά­σεις αξί­ας δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ων και συνή­θως είναι γεμά­τες από κόσμο. Πάνω από 70 χιλιά­δες άνθρω­ποι επι­σκέ­πτο­νται τις εγκα­τα­στά­σεις με εκα­τομ­μύ­ρια δια­νυ­κτε­ρεύ­σεις. Οι εται­ρεί­ες δεν πλη­ρώ­νουν φόρο στον Δήμο. Έχουν την έδρα τους στο εξω­τε­ρι­κό, σε φορο­λο­γι­κούς παρα­δεί­σους. Οι Δήμοι δεν ανα­λαμ­βά­νουν κοι­νω­νι­κές δρά­σεις και κατα­σκεύ­ες αυτεπιστασίας

για­τί διέ­πο­νται από την φιλο­σο­φία να στη­ρί­ξουν την «επι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τα» των ιδιωτών.

Όμως ακό­μη και να ήθε­λαν οι τοπι­κοί επι­χει­ρη­μα­τί­ες δεν μπο­ρούν να σηκώ­σουν έργα κατα­σκευα­στι­κά ή απο­χέ­τευ­σης- ύδρευ­σης ή την προ­μή­θεια πρώ­των υλών και τρο­φί­μων για τις κου­ζί­νες των σχο­λεί­ων και Γηρο­κο­μεί­ων όσο λει­τουρ­γούν ιδιω­τι­κά και εγωιστικά.

Ανε­βά­ζουν επο­μέ­νως την φορο­λο­γία γιαυ­τούς που μένουν στον Δήμο και τους φορ­τώ­νουν με εξτρά τέλη και τοπι­κούς φόρους. Το 50% του εισο­δή­μα­τος κατά υπο­λο­γι­σμούς της τρά­πε­ζας Swedbank κατα­λή­γει στο ταμείο του Δήμου. Μόνο που αυτό δεν βοη­θά­ει. Όταν δεν προ­σφέ­ρε­ται δου­λειά από τον Δήμο κεντρι­κά και περι­μέ­νει κανείς να βρε­θεί δου­λειά σε επι­χει­ρή­σεις των 2 και τριών ατό­μων ο κόσμος απο­γοη­τεύ­ε­ται και φεύ­γει. Χάνε­ται επο­μέ­νως το φορο­λο­γι­κό έσοδο.

Μέσα σε αυτό το πλαί­σιο έρχε­ται φέτος η παν­δη­μία. Κλεί­νουν οι του­ρι­στι­κές εγκα­τα­στά­σεις , οι επι­χει­ρή­σεις παίρ­νουν εκα­τομ­μύ­ρια απο­ζη­μειώ­σεις για δια­φυ­γό­ντα κέρ­δη μα όχι και οι εργα­ζό­με­νοι αφού είναι εποχιακοί.

Κοντά σαυ­τούς χάνουν σοβα­ρή απα­σχό­λη­ση και οι υπερ­γο­λά­βοι, τα βεν­ζι­νά­δι­κα, τα σού­περ μάρ­κετ, μικρά μαγα­ζιά λια­νι­κής όπως είδη ρου­χι­σμού για χει­με­ρι­νά σπόρ, οι καφε­τέ­ριες, τα φαγάδικα.

Ο αυξη­μέ­νος τζί­ρος αυτών των μικρών επι­χει­ρή­σε­ων σήμαι­νε φορο­λο­γι­κά έσο­δα για τον Δήμο που χάθη­καν φέτος. Οι άνθρω­ποι που έμει­ναν άνερ­γοι φέυ­γουν για τις μεγα­λύ­τε­ρες πόλεις προς ανα­ζή­τη­ση εσό­δων. Αυτοί που μένουν στρέ­φο­νται προς τον Δήμο, όπου ανή­κει η Πρό­νοια για βοη­θή­μα­τα. Από σχε­δόν ανύ­παρ­κτη ανερ­γία έχει φτά­σει στο 36%. Δεν υπάρ­χουν πια δου­λειές και άρα μένουν πίσω και οι δόσεις των μηχα­νη­μά­των και τα ανοίγματα.

Μια δυστυ­χι­σμέ­νη τοπι­κή κοι­νω­νία εξαρ­τώ­με­νη έμμε­σα από τον του­ρι­σμό μαραί­νε­ται χωρίς διέ­ξο­δο. Μαζί με τους γονείς και τα μικρά παιδιά.

Ο κορώ­νας κάποια στιγ­μή θα περά­σει με κάποιες απώ­λειες. Αυτό το μοντέλ­λο όμως της οικο­νο­μί­ας και της νοο­τρο­πί­ας της αρπα­χτής θα τα κατα­στρέ­ψει όλα. Ακό­μη και στο πολυ­δια­φη­μι­ζό­με­νο «μοντέ­λο» που παρακ­μά­ζει και χρειά­ζε­ται αντικατάσταση.

Πάνος Αλεπλιώτης

Εργά­στη­κε σαν γεω­λό­γος, περι­βαλ­λο­ντο­λό­γος και χωρο­τά­κτης στην Ελλά­δα και στην Σου­η­δία. Δημο­τι­κός σύμ­βου­λος Πυλαί­ας Θεσ­σα­λο­νί­κης 87/90 και 99/2002. Αντι­δή­μαρ­χος Πυλαί­ας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000.