Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Η τελευταία ημέρα του Κώστα Βάρναλη (16/12/1974)

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Ήταν Δευ­τέ­ρα 16 Δεκέμ­βρη 1974 το από­γευ­μα, και το θέα­τρο «Αλί­κη» είχε πλημ­μυ­ρί­σει μέσα κι έξω από κόσμο — τόσος κόσμος που ήταν αδύ­να­το να χωρέ­σει ακό­μη και σε άλλο χώρο με διπλά­σια και τρι­πλά­σια δυνα­τό­τη­τα. Χρεια­ζό­ταν στά­διο, θα γρά­ψουν την άλλη μέρα οι εφη­με­ρί­δες. Όπως θα πει ο ίδιος ο Κώστας Βάρ­να­λης στην ευχα­ρι­στή­ρια επι­στο­λή του:

Mε την ευκαι­ρία μπο­ρώ να σας δια­βε­βαιώ­σω πως, σε όλη μου τη ζωή του δασκά­λου, του λογο­τέ­χνη και του δημο­σιο­γρά­φου, ποτέ δεν έκα­να ούτε έγρα­ψα τίπο­τα παρά τη συνεί­δη­ση μου και ενα­ντί­ον του λαού (ενα­ντί­ον της ελευ­θε­ρί­ας μου και των ελευ­θε­ριών του).

Η απο­ψι­νή τιμη­τι­κή διά­κρι­ση έχει εξαι­ρε­τι­κή σημα­σία για μένα, για­τί είναι η πρώ­τη, στα 88 μου χρό­νια, που μου γίνε­ται στην Ελλάδα.

 Ο ποι­η­τής δεν μπο­ρεί να παρα­στεί στην εκδή­λω­ση για λόγους υγεί­ας. Το βρά­δυ της Τετάρ­της 14 Δεκέμ­βρη 1974 είχε εισα­χθεί επει­γό­ντως στη Γενι­κή Κλι­νι­κή Αθη­νών. Το πρωί της μέρας της εκδή­λω­σης της ΕΣΗΕΑ είχε πάρει εξι­τή­ριο κι είχε επι­στρέ­ψει σπί­τι του, χωρίς όμως να είναι σε θέση να υπο­στεί την ταλαι­πω­ρία που θα επέ­βαλ­λε η παρου­σία του στην τόσο τιμη­τι­κή γι΄ αυτόν βρα­διά της Ένω­σης Συντακτών.

Πλήθος λαού συνοδεύει τον ποιητή στην τελευταία κατοικία του

Πλή­θος λαού συνο­δεύ­ει τον ποι­η­τή στην τελευ­ταία κατοι­κία του

Όλα πάντως έδει­χναν ότι είχε δια­φύ­γει τον κίν­δυ­νο. Ο ίδιος είχε πει στους για­τρούς το πρω­ι­νό της 16ης Δεκέμ­βρη: «Αφού σας λέω γλί­τω­σα, αφή­στε με να φύγω». Και αμέ­σως μετά, καθι­στός στο κρε­βά­τι του, αγνα­ντεύ­ο­ντας από τον έκτο όρο­φο, αγκά­λια­σε με το ανα­ζω­ο­γο­νη­μέ­νο βλέμ­μα του τη ζωή: «Τι μαγεία τού­τη από ψηλά. Και επι­μέ­νε­τε να μεί­νω μέσα; Απο­κλεί­ε­ται». Ήταν ευδιά­θε­τος, ακμαί­ος, κι όταν έφευ­γε από την κλι­νι­κή ευχα­ρί­στη­σε τις νοσο­κό­μες, ζητώ­ντας παράλ­λη­λα συγ­γνώ­μη «που τις είχε κουράσει».

Μετά το τέλος της εκδή­λω­σης αντι­προ­σω­πεία της ΕΣΗΕΑ θα τον επι­σκε­φτεί στο σπί­τι του και θα του επι­δώ­σει τιμη­τι­κό μετάλ­λιο• λίγες στιγ­μές αργό­τε­ρα ο ποι­η­τής θα συζη­τή­σει με οικεί­ους του που πήγαν στην εκδή­λω­ση για τις εντυ­πώ­σεις τους απ’ αυτήν. Θα εκφρά­σει την ικα­νο­ποί­η­ση του για το ποί­η­μα του Ρίτσου αλλά και την εμπι­στο­σύ­νη που έτρε­φε στο πρό­σω­πο του Βρετ­τά­κου. «Το ποί­η­μα του Ρίτσου ήταν πολύ καλό», φέρε­ται να είπε. Κι όταν θα του ανα­φέ­ρουν πως ο Βρετ­τά­κος μίλη­σε πολύ καλά, θα απα­ντή­σει: «Το περίμενα».

Λίγο αργό­τε­ρα ο Βάρ­να­λης θα νιώ­σει αδια­θε­σία και θα παρα­κα­λέ­σει τη νοσο­κό­μα του κ. Γαρί­τη και το σύζυ­γο της θετής του κόρης Ελέ­νης να τον αφή­σουν να ξεκου­ρα­στεί. «Είμαι πολύ κου­ρα­σμέ­νος», τους λέει. Μία ώρα μετά η νοσο­κό­μα θα τον βρει πεσμέ­νο στο μπά­νιο, χωρίς σφυγ­μό και κάθι­δρο. Αμέ­σως καλεί­ται ο για­τρός Β. Σπα­νός, που θα φτά­σει λίγα λεπτά αργό­τε­ρα και από την εξέ­τα­ση θα δια­πι­στώ­σει εμφραγ­μα­τι­κή δύσπνοια με όλα τα σχε­τι­κά συμπτώματα.

Στις 9.45 μ.μ. ο Βάρ­να­λης εισά­γε­ται και πάλι στο νοσοκομείο.

Τη Δευ­τέ­ρα 16 Δεκέμ­βρη, στις 10 μ.μ., γεμά­τος χρό­νια, έργο και δόξα, θα πεθά­νει, και θα κηδευ­τεί στις 18 Δεκέμ­βρη στο Α Νεκρο­τα­φείο. Η κηδεία του θα μετα­τρα­πεί σε παλ­λαϊ­κή εκδήλωση.

(Από το βιβλίο μου «Ο άγνω­στος Βάρ­να­λης και 19 αδη­μο­σί­ευ­τα ποι­ή­μα­τα», εξαντλημένο)

Το οπτι­κό υλι­κό είναι από το ντο­κι­μα­ντέρ του Νίκου Καβου­κί­δη «Μαρ­τυ­ρί­ες» αφιε­ρω­μέ­νο στο Πολυτεχνείο.

Η τελευταία κατοικία του Κώστα Βάρναλη με το επίγραμμα «Ειρήνη Ειρήνη το βασίλειο της Πανανθρώπινης Φιλίας»

Η τελευ­ταία κατοι­κία του Κώστα Βάρ­να­λη με το επί­γραμ­μα «Ειρή­νη Ειρή­νη το βασί­λειο της Παναν­θρώ­πι­νης Φιλίας»

_________________________________________________________________________________________________________

Ηρακλής Κακαβάνης —  Δημοσιογράφος — Συγγραφέας. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Από το 1991 έως το 2013 εργάστηκε στον Ριζοσπάστη. Από το 2013 αρθρογραφεί σε διαδικτυακά Μέσα. Από το 2010 συνεργάτης του περιοδικού «Θέματα Παιδείας».
Facebook
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο