Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ιστορικό της ίδρυσης της ΕΠΟΝ — του Νίκου Καραντηνού

Και ήρθε η μέρα για το και­νού­ριο. Στην Αθή­να, στους Αμπε­λό­κη­πους, στο σπί­τι ενός αγω­νι­στή είναι η σύνα­ξη της ελλη­νι­κής νιό­της για την ενό­τη­τα. Στο σπί­τι αυτό στε­ριώ­θη­κε η ενό­τη­τα μα ο πατέ­ρας έπε­σε στον αγώνα.

Από δύο μέρες πριν είχαν αρχί­σει να μπαί­νουν στο σπί­τι οι πρώ­τοι αντι­πρό­σω­ποι. Αντά­μω­ναν σε κάποιο δρό­μο με τα δευ­τε­ρό­λε­πτα. Στις 4.05 στην Μου­στο­ξύ­δου ή στις 6.20 στην Λ. Κατσώ­νη κι ύστε­ρα τρα­βού­σαν κατά τους Αμπε­λό­κη­πους. Τα μάτια γιο­μά­τα έγνοια ερευ­νού­σαν κάθε τι.

Μια βρο­χή αδιά­κο­πη έπε­φτε όλο το από­γευ­μα. Και τη συνέ­χι­σε όλη τη νύχτα. Αργά με το σκο­τά­δι μπή­καν οι τελευ­ταί­οι αντι­πρό­σω­ποι. Την ίδια ώρα η Αθή­να από χίλιες μεριές εξο­τμού­σε για βάψι­μο στους τοί­χους. Είχε να γρά­ψει κάτι μεγά­λο . Αύριο στις 23 Φλε­βά­ρη είναι η επέ­τειος του Κόκ­κι­νου Στρα­τού. Κι η Αθή­να όσο κι αν την πλά­κω­νε η μπό­τα από­ψε τη νύχτα θα σστεί­λει το μήνυ­μά της στο μαχη­τή του Ανα­το­λι­κού μετώ­που. Και θα φτά­σει εκεί πάνω και θάναι το αδελ­φι­κό μήνυ­μα στους στρα­τιώ­τες του αντι­φα­σι­στι­κού αγώνα.

Την άλλη μέρα, 23 του Φλε­βά­ρη 9 το πρωί άρχι­σε η σύσκε­ψη. Λιγο νωρί­τε­ρα είχαν έλθει οι φίλοι της Νεο­λαί­ας και μαζί τους κι η αλη­σμό­νη­τη Ηλέ­κτρα, αντι­πρό­σω­πος της Λεύ­τε­ρης Νέας. Οι αντι­πρό­σω­ποι εκπρο­σω­πούν 10 οργα­νώ­σεις της Νεολαίας.

1) Ομο­σπον­δία Κομ­μου­νι­στι­κών Νεο­λαιών Ελλά­δος (ΟΚΝΕ), 2) Λαϊ­κή Επα­να­στα­τι­κή Νεο­λαία, 3) Λεύ­τε­ρη Νέα, 4) Φιλι­κή Εται­ρεία Νέων, 5) Ενιαία Εργα­το­ϋ­παλ­λη­λι­κή, 6) Ενιαία Μαθη­τι­κή, 7) Ένω­ση Νέων Αγω­νι­στών Ρού­με­λης, 8) Θεσ­σα­λι­κός Ιερός Λόχος, 9) Αγρο­τι­κή Νεο­λαία, 10) Σοσια­λι­στι­κή Επα­να­στα­τι­κή Πρω­το­πο­ρία Ελλάδος

Ο σύντρο­φος Στ Γιαν­να­κό­που­λος είναι ο ειση­γη­τής αυτής της σύσκε­ψης που θέμα της είναι: «πρό­τα­ση του ΕΑΜΝ για την πραγ­μα­το­ποί­η­ση Εθνι­κής Ενό­τη­τας με τη συγκρό­τη­ση Ενιαί­ας Οργά­νω­σης της Ελλη­νι­κής Νεολαίας».

Ποτέ σύγκε­ψη δεν είχε τόση θέρ­μη και τόση συγκίνηση.

Στα μάτια χαρά­ζει αγνά και ακα­θό­ρι­στα αυτό το και­νού­ριο. Τι θάναι και τι θα φέρει; Θα ξανοί­ξει ένα κομ­μά­τι γαλά­ζιο ουρα­νό, θα φυσή­ξει δυνα­τά σ’ όλη την Ελλά­δα και θα προ­βάλ­λει παντού.

Με το σού­ρου­πο η ιδρυ­τι­κή σύσκε­ψη είχε τελειώ­σει. Σ’ ένα δωμά­τιο του ίδιου σπι­τιού είχε συνέ­λε­θει κι η Ολο­μέ­λεια του Κ.Σ. της ΕΠΟΝ. Οι αντι­πρό­σω­ποι δυο δυο γλι­στρού­σαν απ’ το σπί­τι στην πλατεία.

Η βρο­χή πού­χε αρχί­σει από το χτε­σι­νό από­γιο­μα από­ψε στα­μά­τη­σε. Κατ΄ατη δύση ο ήλιος είχε μια καλο­και­ριά­τι­κη φωτει­νά­δα. Ετού­το το βρά­δυ ο φοι­τη­τής αντά­μω­σε τους πρώ­τους επο­νί­τες στη Νεά­πο­λη και τους είπε γι’ αυτό το και­νού­ριο ξεκί­νη­μα για την ΕΠΟΝ. Μέσα στο εργο­στά­σιο, πάνω στον αργα­λειό ακού­στη­καν ψυθι­ρι­στά οι πρώ­τες λέξεις για την ΕΠΟΝ.

Και την άλλη νύχτα καθώς έπε­φτε το σκο­τά­δι και ο θάνα­τος τόξευε τις ελεύ­θε­ρες ψυχές απ’ τη κάθε γωνιά γρά­φτη­καν τότε τα πρώ­τα πρά­σι­να συν­θή­μα­τα, γρά­φτη­καν δίπλα στα κόκ­κι­να. Ένας φοι­τη­τής σκαρ­φά­λω­σε στην πλά­τη του άλλου. Κάποιος στε­κό­ταν στο τρί­στρα­το. Το πρωί οι πατριώ­τες διά­βα­σαν: «Όλοι στην ΕΠΟΝ». «Όλοι στην Ενιαία Οργά­νω­ση της Νεολαίας».

Δίπλα στην κόκ­κι­νη επι­γρα­φή, εκεί στη, εκεί σητν ανη­φο­ριά της οδού Καλ­λι­δρο­μί­ου, που μιλού­σε για το χαμό του πρώ­του φοι­τη­τή, του Μήτσου Κων­στα­ντι­νί­δη, γρά­φτη­καν οι πρώ­τες λέξεις για την ΕΠΟΝ.

Δέκα ημέ­ρες είχαν περά­σει από τις 23 Φλε­βά­ρη. Ένα μαρ­τιά­τι­κο πρω­ι­νό νιφά­δες στό­λι­ζαν τα ξανα­μέ­να πρό­σω­πα που πλημ­μύ­ρι­ζαν με τα πλα­κάτ τους τους δρό­μους της Αθή­νας. Από χιλιά­δες στό­μα­τα ακού­στη­κε η φωνή ΕΠΟΝ ΕΠΟΝ. «Κάτω η επι­στρά­τευ­ση». Στα πεζο­δρό­μια οι κόκ­κι­νες στα­λί­δες των επο­νι­τών είναι η πρώ­τη σπον­δή. Μια σπον­δή για τη λευ­τε­ριά τη χιλιά­κρι­βη που την καρ­τε­ρού­με πάντα. Στις 5 Μάρ­τη, σ’ αυτή την πανε­θνι­κή εκδή­λω­ση τα νιά­τα της ΕΠΟΝ δίπλα στο λαό ξεκι­νούν για τους κατο­πι­νούς μεγά­λους αγώνες.

Εκεί­νες τις ημέ­ρες έφυ­γε για το βου­νό κι ο Στα­μά­της. Τα νιά­τα της Ελλά­δας έπρε­πε να πάρουν τα όπλα στο πλευ­ρό του ΕΛΑΣ. Ένας ξεκί­νη­σε από την Αθή­να. Δεκα­έ­ξι ξεκί­νη­σαν από τη Ρού­με­λη. Στις 13 τ’ Απρί­λη απ’ την κολο­κυ­θιά, απ’ αυτό το μικρό χωριου­δά­κι ξεκινου΄σε η πρώ­τη επο­νί­τι­κη ανταρ­το­μά­δα. Άνα­βαν πυρ­κα­γιές τα πρώ­τα τρα­γού­δια. Ήταν ένας ήλιος η ΕΠΟΝ που πρό­βαι­νε απ‘ την κατα­χνιά της Κατο­χής. Ξάνοι­γε ένα κομ­μά­τι γαλά­ζιο ουρα­νό. Έφερ­νε μια άνοι­ξη μ’ ένα πλού­σιο ροδα­σμό για τον σκλα­βω­μέ­νο μας τόπο.

Ένα μεγά­λο σχο­λείο άνοι­ξε τις πόρ­τες του διά­πλα­τα στις 23 του Φλε­βά­ρη του 1943. Μια γενιά ολό­κλη­ρη κάθι­σε στα θρα­νία του. Αυτή η και­νού­ρια γενιά προ­χω­ρεί σίγου­ρα κι απο­φα­σι­στι­κά. Και θα φέρει στη γωνιά αυτή της Ευρώ­πης την άνοι­ξη, θα θεμε­λιώ­σει τη Δημοκρατία.

Το κείμενο του Νίκου Καραντηνού όπως εκφωνήθηκε στις 23/2/1950 από το ραδιοφωνικό σταθμό Βουκουρεστίου — Είχε πρωτοδημοσιευτεί στις 23 Φλεβάρη 1946 στη Νέα Γενιά, το περιοδικό της ΕΠΟΝ — Πηγή: ΑΣΚΙ
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο