Μιχαήλ Ντεβιατάεφ: Ήρωας πιλότος του Κόκκινου Στρατού

Γρά­φει η Τασ­σώ Γαΐ­λα //
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια

Ο Μιχα­ήλ Πετρό­βιτς Ντε­βια­τά­εφ πιλό­τος μαχη­τι­κών αερο­σκα­φών του Κόκ­κι­νου Στρα­τού είναι ένας Σοβιε­τι­κός ήρω­ας του Β’ παγκο­σμί­ου πολέ­μου άγνω­στος στους περισ­σό­τε­ρους από εμάς.

Ο μικρός Μιχα­ήλ γεν­νή­θη­κε 8 Ιου­λί­ου 1917 στο Τορ­μπέ­ε­βο χωριό της Μορ­δο­βί­ας (νυν Δημο­κρα­τία της Μορ­δο­βί­ας) κι ήταν μέλος φτω­χής αγρο­τι­κής οικο­γέ­νειας με 13 παι­διά. Από τα αδέλ­φια του ακό­μη 4 υπη­ρέ­τη­σαν στον Κόκ­κι­νο Στρα­τό κι έχα­σαν την ζωή τους κατά την διάρ­κεια του Μεγά­λου Πατριω­τι­κού Πολέ­μου. Το 1933 ο Μιχα­ήλ τελεί­ω­σε το 7ταξιο σχο­λείο και κατό­πιν, το 1938, φοί­τη­σε στην τεχνι­κή σχο­λή ποτα­μού Καζάν — λέσχη Ιπτα­μέ­νων. Είναι η χρο­νιά κατά­τα­ξής του στον Κόκ­κι­νο Στρα­τό. Το 1940 απο­φοί­τη­σε από την Πρώ­τη Στρα­τιω­τι­κή Σχο­λή Αερο­πο­ρί­ας Πιλό­των ‘Βορο­σί­λοφ’.

Αμέ­σως μετά και στην πρώ­τη του μάχη τον Ιού­νη του ‘41 κατέρ­ρι­ψε το πρώ­το γερ­μα­νι­κό σκά­φος και μετά από αρκε­τές ακό­μη νικη­φό­ρες αερο­μα­χί­ες με τους Γερ­μα­νούς έλα­βε την τιμή ‘Τάγ­μα του Κόκ­κι­νου πανό’.

Το 1941 και σε μάχη με γερ­μα­νι­κά σκά­φη, κατέρ­ρι­ψε μεν ένα αλλά τραυ­μα­τί­στη­κε σοβα­ρά στο πόδι και επα­νήλ­θε στην πρώ­τη γραμ­μή το ‘44 όπου μετά από αερο­μα­χία έρι­ξε ένα γερ­μα­νι­κό αλλά στις 13 Ιου­λί­ου 1944 σε αερο­μα­χία κοντά στο Λβοφ το αερο­πλά­νο του καταρ­ρί­φθη­κε από τους Γερ­μα­νούς, πήρε φωτιά. Ο Ντε­βια­τά­εφ έπε­σε με αλε­ξί­πτω­το και οι Γερ­μα­νοί τον συνέ­λα­βαν αναίσθητο.

Μετά την ανά­κρι­ση και τα βασα­νι­στή­ρια οι Γερ­μα­νοί τον φυλά­κι­σαν στο στρα­τό­πε­δο αιχ­μα­λώ­των Λοντζ όπου με μια άλλη ομά­δα Σοβιε­τι­κών αιχ­μα­λώ­των στις 13 Αυγού­στου έκα­ναν απο­τυ­χη­μέ­νη από­πει­ρα από­δρα­σης. Οι Γερ­μα­νοί τους έστει­λαν στο στρα­τό­πε­δο θανά­του Σάκ­σεν­χά­ου­ζεν, στο νησί- μυστή­ριο, το Ούσε­ντομ όπου η ανά­πτυ­ξη νέων όπλων του Γ’ Ράιχ-πυραύ­λων κρουζ V‑1 και βαλ­λι­στι­κών V‑2 ήταν σε εξέ­λι­ξη στο πυραυ­λι­κό κέντρο Πιενεμούντε.

Μια ηρωική απόδραση

Το μεση­μέ­ρι της 8ης Φεβρουα­ρί­ου 1945, ο σοβιε­τι­κός πιλό­τος Μιχα­ήλ Ντε­βια­τά­εφ δρα­πε­τεύ­ει με εννέα άλλους Σοβιε­τι­κούς κρα­τού­με­νους από το στρα­τό­πε­δο συγκέ­ντρω­σης των Ναζί στο νησί Usedom στη Βαλ­τι­κή Θάλασ­σα κάνο­ντας αερο­πει­ρα­τεία ενός Γερ­μα­νι­κού βομ­βαρ­δι­στι­κού Heinkel-111 του αρχη­γού του στρατοπέδου.

Η ιστο­ρία τους:

Το μεση­μέ­ρι, οι δέκα σοβιε­τι­κοί κρα­τού­με­νοι απο­φά­σι­σαν να σκο­τώ­σουν τον ναζί φρου­ρό τους και ένας άλλος γρή­γο­ρα φόρε­σε την στο­λή του ναζί. Οι φυλα­κι­σμέ­νοι, με επι­κε­φα­λής τον “φρου­ρό”, κατόρ­θω­σαν να αρπά­ξουν το βομ­βαρ­δι­στι­κό Heinkel-111 του αρχη­γού του στρα­το­πέ­δου και να πετά­ξουν από το νησί. Ο Ντε­βια­τά­εφ ήταν ο πλοη­γός που κυβέρ­νη­σε το αερο­σκά­φος. Οι Γερ­μα­νοί προ­σπά­θη­σαν να ρίξουν το αερο­πλά­νο αλλά χωρίς επι­τυ­χία. Το αερο­σκά­φος υπέ­στη ζημιά από… τις δυνά­μεις της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης της πρώ­της γραμ­μής που έβαλ­λαν ενα­ντί­ον του. Δέχτη­κε πυρά από Σοβιε­τι­κά αντια­ε­ρο­πο­ρι­κά πυρο­βό­λα αλλά τελι­κά κατά­φε­ραν να προ­σγειω­θούν στο χωριό Γκο­λίν της Πολω­νί­ας-τότε στην επι­κρά­τεια της Σοβιε­τι­κής Ένωσης.

Ο ήρω­ας Μιχα­ήλ Πετρό­βιτς Ντε­βια­τάε, παρέ­δω­σε στη διοί­κη­ση στρα­τη­γι­κά σημα­ντι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες σχε­τι­κά με το μυστι­κό κέντρο Ούσε­ντομ, όπου παρή­χθη­καν και δοκι­μά­στη­καν πυραυ­λι­κά όπλα του ναζι­στι­κού Ράιχ, οι ακρι­βείς συντε­ταγ­μέ­νες των εκτο­ξευ­τών V‑2 που ήταν κατά μήκος της ακτής απο­δεί­χτη­καν απο­λύ­τως ακρι­βείς και εξα­σφά­λι­σαν την επι­τυ­χία της αερο­πο­ρι­κής επί­θε­σης των Σοβιε­τι­κών στο έδα­φος του Ούσεντομ.

Όμως οι Σοβιε­τι­κοί δεν πίστε­ψαν την ιστο­ρία τους και τον πιλό­το Μιχα­ήλ Ντε­βια­τά­εφ τον έστει­λαν σε μια ποι­νι­κή στρα­τιω­τι­κή μονά­δα μαζί με τους άλλους άνδρες μέχρι το τέλος του πολέμου.

Παρά την ταπεί­νω­ση ο Μιχα­ήλ Πετρό­βιτς Ντε­βια­τάε, ‑σε συνέ­ντευ­ξη του αργό­τε­ρα είχε δηλώ­σει ότι η περί­ο­δος του στιγ­μα­τι­σμού του ήταν η χει­ρό­τε­ρη της ζωής του‑, συνέ­χι­σε να υπη­ρε­τεί τον Κόκ­κι­νο Στρα­τό. Τον Σεπτέμ­βρη του 1945 ο Μιχα­ήλ και υπό τον Σερ­γκέι Κορό­λεφ-διά­ση­μος σοβιε­τι­κός επι­στή­μων σχε­δια­στής βαλ­λι­στι­κών πυραύλων‑, ανέ­λα­βε το σοβιε­τι­κό πρό­γραμ­μα για την ανά­πτυ­ξη της γερ­μα­νι­κής πυραυ­λι­κής κατα­σκευ­ής. Βοή­θη­σε στην δημιουρ­γία του πρώ­του σοβιε­τι­κού πυραύ­λου R‑1 (αντί­γρα­φο του Γερ­μα­νι­κού V‑2), και γι’ αυτή την βοή­θεια ο Κορό­λεφ τον πρό­τει­νε το 1957 για το βρα­βείο του ήρωα.

Εν τω μετα­ξύ και με το στίγ­μα ακό­μη του αιχ­μα­λώ­του το 1946 τοπο­θε­τεί­τε ‑ως υπο­βάθ­μι­ση- αξιω­μα­τι­κός στον ποτα­μό Καζάν. Στο Καζάν όπου έζη­σε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Οι σοβιε­τι­κές αρχές απάλ­λα­ξαν τον Μιχα­ήλ Ντε­βια­τά­εφ από τις φήμες προ­δο­σί­ας, στιγ­μα­τι­σμό αιχ­μα­λώ­του και αμφι­σβή­τη­ση αξί­ας των υπη­ρε­σιών του μόλις το 1957 υπο­στη­ρί­ζο­ντας ότι οι πλη­ρο­φο­ρί­ες που παρεί­χαν οι δια­φυ­γό­ντες είχαν κρί­σι­μη σημα­σία για το σοβιε­τι­κό δια­στη­μι­κό πρό­γραμ­μα. Και η μετα­στρο­φή αυτή συνέ­βη χάριν των προ­σπα­θειών του Σερ­γκέι Κορό­λεφ και της πίε­σης που άσκη­σαν τα πυκνά δημο­σιεύ­μα­τα στον τύπο για τα κατορ­θώ­μα­τα του Ντεβιατάεφ.

Ο Μιχα­ήλ Πετρό­βιτς Ντε­βια­τά­εφ, Ανθυ­πο­λο­χα­γός φρου­ράς — πιλό­τος μαχη­τι­κών, έλα­βε τον τίτλο και το μετά­λιο: «Hρω­ας της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης» στις 15 Αυγού­στου 1957. (Ήρω­ας της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης ήταν το όνο­μα του ανώ­τα­του Σοβιε­τι­κού μεταλ­λί­ου ανδρα­γα­θί­ας. Ο τίτλος δημιουρ­γή­θη­κε στις 16 Απρι­λί­ου 1934 και απο­νε­μό­ταν έως τη διά­λυ­ση της ΕΣΣΔ σε συν­δυα­σμό με το παρά­ση­μο του Τάγ­μα­τος του Λένιν. Σήμε­ρα ο τίτλος συνε­χί­ζει να χρη­σι­μο­ποιεί­ται με την ονο­μα­σία: Ήρω­ας της Ρωσι­κής Ομοσπονδίας).

Κάτο­χος μυστι­κών γνώ­σε­ων περί του προ­γράμ­μα­τος πυραύ­λων της Γερ­μα­νί­ας που δρα­πέ­τευ­σε από ένα στρα­τό­πε­δο ανα­γκα­στι­κής εργα­σί­ας στο Πενε­μί­ντε, ο Ντε­βια­τά­εφ, έλα­βε και τους τίτλους: Επί­τι­μος πολί­της Μορ­δο­βί­ας και Ρωσι­κού Καζάν. Απε­βί­ω­σε στο Καζάν στις 22 Νοεμ­βρί­ου 2002 σε ηλι­κία 85 ετών και ετά­φη στο Άρσκ όπου και το μνη­μείο των στρα­τιω­τών του Μεγά­λου Πατριω­τι­κού Πολέμου.

Στο δια­δί­κτυο μπο­ρεί­τε να παρα­κο­λου­θή­σε­τε το ντο­κι­μα­ντέρ «Από­δρα­ση από το Usedom» με τίς ηρω­ι­κές ενέρ­γειες του Μιχα­ήλ Ντεβιατάεφ.

Πηγές: gameasphalt.ru / και η Ρωσι­κή σελί­δα: Ζωή στην Σοβιε­τι­κή Ένωση.