Μνήμες α’ και β’ γύρου στις δημοτικές εκλογές — Γράφει ο Γιώργος Μουσγάς

Περί των «γύρων» στην πολι­τι­κή δρά­ση άκου­σα για πρώ­τη φορά κάπου εκεί στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1970.

Τότε είχε εισα­χθεί στα εξα­τά­ξια γυμνά­σια το μάθη­μα της «Πολι­τι­κής Αγω­γής», που η διδα­σκα­λία της γινό­ταν  από το ομώ­νυ­μο βιβλίο του Θεο­φύ­λα­κτου Παπα­κων­στα­ντί­νου.

Ήταν ένα ογκώ­δες βιβλίο δια­πο­τι­σμέ­νο με τον μετεμ­φυ­λια­κό αντι­κομ­μου­νι­σμό. Παρό­λα αυτά η «Πολι­τι­κή Αγω­γή» επι­κρί­θη­κε από την εφη­με­ρί­δα «Ελεύ­θε­ρος Κόσμος» στις 21.6.1970 ως σύγ­γραμ­μα υπερ­βο­λι­κά δημο­κρα­τι­κό και εξι­δα­νι­κεύ­ον την …Δημο­κρα­τία!! Ο «Ελεύ­θε­ρος Κόσμος» εκδό­θη­κε το 1966 από το Σάβ­βα Κων­στα­ντό­που­λο υπή­ξε η ημιε­πί­ση­μη εφη­με­ρί­δα του χου­ντι­κού καθε­στώ­τος (1967–1974) και έκλει­σε το 1982.

Δεν θυμά­μαι σε ποιές τάξεις του Γυμνα­σί­ου διδα­σκό­ταν το μάθη­μα της «Πολι­τι­κής Αγω­γής». Θυμά­μαι όμως το φιλό­λο­γό μας, το μακα­ρί­τη το Σοφο­κλή Κ., που είχε ανα­λά­βει εργο­λα­βι­κά τη διδα­σκα­λία της «Πολι­τι­κής Αγω­γής», καθό­τι ήταν ένθερ­μος υπο­στη­ρι­κτής της χού­ντας. Και σε κάθε ευκαι­ρία θύμι­ζε τους «τρείς γύρους των κομμουνιστών». 

Τους είχα ακού­σει τόσες φορές αυτούς τους «τρείς γύρους των κομ­μου­νι­στών», που θυμά­μαι τη συνό­ψι­ση που έκα­νε κάθε φορά ο μακα­ρί­της, πιά, καθη­γη­τής:  Ο πρώ­τος γύρος, όπως έλε­γε, ήταν αι συγκρού­σεις μετα­ξύ των εθνι­κών ομά­δων του στρα­τη­γού Ναπο­λέ­ο­ντος Ζέρ­βα, του αρχη­γού του ΕΔΕΣ και των ανταρ­τι­κών ομά­δων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, με αρχη­γόν τον Άρη Βελου­χιώ­τη, στη διάρ­κεια της γερ­μα­νι­κής κατο­χής. Ο δεύ­τε­ρος γύρος, συνέ­χι­ζε, ξεκί­νη­σε την 4^η Δεκεμ­βρί­ου 1944 και απε­σο­βή­θη χάρις εις την επέμ­βα­σιν των συμ­μά­χων μας, των Άγγλων. Και κατέ­λη­γε θριαμ­βευ­τι­κά: «Ο τρί­τος γύρος ήρχι­σεν τον Μάρ­τιον του 1946 και ετερ­μα­τί­σθη τον Αύγου­στον του 1949. Ο Γράμ­μος υπήρ­ξεν ο τάφος του κομμουνιστοσυμμοριτισμού».

Πολ­λοί λίγοι από εκεί­νη τη γενιά –και ιδιαί­τε­ρα στην επαρ­χία- ήταν ψιλια­σμέ­νοι για την κατά­στα­ση στον και­ρό της χού­ντας. Οι περισ­σό­τε­ροι νέοι ήταν οπα­δοί κάποιας ποδο­σφαι­ρι­κής ομά­δας και σχε­δόν όλοι φώνα­ζαν τα συν­θή­μα­τα για τον Ύβ Τρια­ντά­φυλ­λο και το Ρομαίν Αργυ­ρού­δη, τους ελλη­νο­γάλ­λους ποδο­σφαι­ρι­στές που αγω­νί­στη­καν στον Ολυ­μπια­κό Πει­ραιώς την περί­ο­δο 1971–1974. Έτσι, λοι­πόν, οι περισ­σό­τε­ροι άκου­γαν σχε­δόν βερε­σέ τα περί των «τριών γύρων των κομμουνιστών».

Μετά τη μεταπολίτευση

Ήρθαν όμως η εξέ­γερ­ση του Πολυ­τε­χνεί­ου και η μετα­πο­λί­τευ­ση που έρι­ξαν τους νέους στα βαθιά νερά της πολι­τι­κής δράσης.

Το 1975 άκου­σα για τον πρώ­το (30 Μαρ­τί­ου) και δεύ­τε­ρο γύρο (6 Απρι­λί­ου) των δημο­τι­κών εκλο­γών. Σε εκεί­νες τις δημο­τι­κές εκλο­γές, όπως και στις επό­με­νες του 1978 και του 1982 υπήρ­ξε η συγκρό­τη­ση παρα­τά­ξε­ων από, όπως ήταν ο πολι­τι­κός όρος της επο­χής, τις «προ­ο­δευ­τι­κές δυνά­μεις», που αντι­με­τώ­πι­ζαν τις συντη­ρη­τι­κές παρα­τά­ξεις με κορ­μό τη ΝΔ. Όταν στα­μά­τη­σε η σύμπυ­ξη τέτοιων κοι­νών παρα­τά­ξε­ων των «προ­ο­δευ­τι­κών δυνά­με­ων», τότε στο δεύ­τε­ρο γύρο υπήρ­ξε, κατά βάση,  αλλη­λο­ϋ­πο­στή­ρι­ξη των παρα­τά­ξε­ων των ξεχω­ρι­στών «προ­ο­δευ­τι­κών δυνά­με­ων» απέ­να­ντι στους αντι­πά­λους απ’ τη συντη­ρη­τι­κή παράταξη.

Και φτά­νου­με στις δημο­τι­κές εκλο­γές του 1986, με τη δεύ­τε­ρη «κυβέρ­νη­ση της αλλα­γής» του ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπαν­δρέ­ου.

Τότε υπη­ρε­τού­σα τη στρα­τιω­τι­κή μου θητεία σε μια μονά­δα τεθω­ρα­κι­σμέ­νων στη Ρόδο. Διοι­κη­τής ήταν ένας ταγ­μα­τάρ­χης  με πολύ συντη­ρη­τι­κή ιδε­ο­λο­γία. Υπο­διοι­κη­τής –δεν θυμά­μαι το βαθ­μό του- ήταν ένας αξιω­μα­τι­κός, πολι­το­γρα­φη­μέ­νος ΠΑΣΟΚ. Με το διοι­κη­τή είχα­με ομη­ρι­κές πολι­τι­κές συζη­τή­σεις. Θυμά­μαι το συχνό επί­λο­γό του σε αυτές τις συζη­τή­σεις: «Το ΠΑΣΟΚ είναι αστι­κόν κόμ­μα και δεν μπο­ρεί να συνερ­γα­στεί με το Κομ­μου­νι­στι­κόν Κόμ­μα Ελλά­δος!». «Ο κόσμος που ακο­λου­θεί τόσο το “αστι­κόν ΠΑΣΟΚ”, όσο και τα άλλα αστι­κά κόμ­μα­τα είναι το κύριο μέλη­μα του ΚΚΕ και εκεί απευ­θύ­νε­ται» ήταν και η δική μου, συνη­θι­σμε­νη, απάντηση.

Στις δημο­τι­κές εκλο­γές του 1986 (Α’ γύρος στις 12.10.1986 και Β’ γύρος στις 19.10.1986) τα απο­τε­λέ­σμα­τα ήταν τα εξής:

Αθή­να: Θ. Κατρι­βά­νος ‑επι­κε­φα­λής τότε της ευρύ­τε­ρης αρι­στε­ρής Συμπα­ρά­τα­ξης — 17,59%, Μ. Εβερτ (ΝΔ) 44,6%, Δ. Μπέ­ης (ΠΑΣΟΚ) 29,17%, Κ. Φιλί­νης (παλιό «Εσω­τε­ρι­κό») 3,89% και Γ. Αβέ­ρωφ (ΔΗΑΝΑ) 1,49%.

Θεσ­σα­λο­νί­κη: Σ. Κού­βε­λας (ΝΔ) 45,78%, Θ. Μανα­βής (ΠΑΣΟΚ) 28,07%, Στ. Νέστωρ (ΚΚΕ, ΚΚΕ Εσ. ΚΟΔΗΣΟ) 23,27% και Τ. Καλα­μπό­κης (ΔΗΑΝΑ, ΕΠΕΝ) 1,76%.

Πει­ραιάς: Α. Ανδρια­νό­που­λος (ΝΔ) 41,45%, Γ. Παπα­σπύ­ρου (ΠΑΣΟΚ) 32,47%, Μ. Νικο­λι­νά­κος (ΚΚΕ, ΚΟΔΗΣΟ) 16,42%, Αρ. Σκυ­λί­τσης (ΕΠΕΝ) 5,47% και Κ. Κωστα­ρά­κος (ΚΚΕ Εσ.).

Το πρωί της Δευ­τέ­ρας (13.10.1986) ο υπο­διοι­κη­τής μπή­κε πολύ νωρίς στο στρα­τό­πε­δο. «Ώχ! Για μένα ήρθε» είπα από μέσα μου και φρό­ντι­σα να μην είμαι στο θάλαμο.

Τότε δεν υπήρ­χαν κινη­τά. Η ενη­μέ­ρω­ση γινό­ταν απ’ την τηλε­ό­ρα­ση, το τραν­τζι­στο­ρά­κι στη σκο­πιά με το ακου­στι­κό στο αυτί, και τις εφη­με­ρί­δες, τις οποί­ες έπρε­πε να δια­βά­ζεις «κατά μόνας», όπως έλε­γε η δια­τα­γή του, τότε, υφυ­πουρ­γού Άμυ­νας Αντώ­νη Δρο­σο­γιάν­νη.

Πράγ­μα­τι ένα ‑κατά τη στρα­τιω­τι­κή ορο­λο­γία- «νεού­λι» ήρθε έξω απ’ το θάλα­μο φωνά­ζο­ντας το όνο­μά μου: «Σε θέλει ο υπο­διοι­κη­τής» μου είπε και έφυ­γε τρέχοντας.

Ξεκί­νη­σα οπλι­σμέ­νος με όσα είχα δια­βά­σει τις προη­γού­με­νες μέρες. Μπαί­νο­ντας στο Γρα­φείο χαι­ρέ­τη­σα στρα­τιω­τι­κά σε στά­ση προσοχής.

Ο υπο­διοι­κη­τής άφη­σε στην άκρη το πρω­τό­κο­λο λέγοντας:

• Ρε άσε τις χαι­ρε­τού­ρες και τις μ@@@@@ίες! Λέγε τώρα τι θα κάνε­τε στο δεύ­τε­ρο γύρο.
• Κύριε υπο­διοι­κη­τά, αφού ξέρε­τε οτι το ΚΚΕ έχει συλ­λο­γι­κές δια­δι­κα­σί­ες. Θα συνέλ­θει η ΚΕ του κόμ­μα­τος και θα απο­φα­σί­σει. Κι έπει­τα πως μπο­ρώ να ξέρω εγώ στη Ρόδο, τι τεκταί­νε­ται στην Αθήνα;
• Άσε ρε! Εσείς συννενοείστε.
• Μα θα ‘πρε­πε να έχω …κινη­τό τηλέ­φω­νο (σ.σ. τότε δεν υπήρ­χαν κινη­τά και για να πάρεις σει­ρά να τηλε­φω­νή­σεις απ’ τη μονά­δα περί­με­νες ώρες). Ξέρε­τε, άλλω­στε, πόσο δύσκο­λη είναι ακό­μα και η τηλε­φω­νι­κή επι­κοι­νω­νία απ’ τη μονά­δα. Κι έπει­τα μπο­ρού­σε να γίνει μια τέτοια επι­κοι­νω­νία μέσα στις λίγες ώρες, μετά την ορι­στι­κο­ποί­η­ση των αποτελεσμάτων;
• Λέγε τώρα! Στις μεγά­λες πόλεις τι θα κάνετε;
• Μας σας εξή­γη­σα οτι θα απο­φα­σί­σει η ΚΕ του ΚΚΕ. Και η από­φα­σή της, φαντά­ζο­μαι, θα έχει μια συνο­λι­κή στάση.
• Ρε κου­φά­λες, δεν έχεις άποψη;
• Έχω και παρα­έ­χω, αλλά μπο­ρεί να μη συμπίτ­πει με την από­φα­ση του ΚΚΕ και δεν θέλω να το προβοκάρω.
• Ε, άμα έχεις για­τί δεν τι λές; Δεν είσαι ελεύ­θε­ρος άνθρωπος;

Εκεί τα πήρα στο κρα­νίο. Πήρα και μια βαθειά ανά­σα και με αυτο­πε­ποί­θη­ση του είπα: «Στην Αθή­να πρέ­πει να απο­δε­σμευ­τούν οι ψηφο­φό­ροι του Κατρι­βά­νου και να κατα­δι­κά­σουν με όποιον τρό­πο θεω­ρούν καλύ­τε­ρο τους εκπρο­σώ­πους του δικομ­μα­τι­σμού. Το ίδιο να ισχύ­σει, με επι­φύ­λα­ξη, για τη Θεσ­σα­λο­νί­κη και τον Πει­ραιά. Για τις υπό­λοι­πες πόλεις να απο­φα­σί­σουν οι τοπι­κές οργα­νώ­σεις τι θα κάνουν οι ψηφοφόροι».

• Έτσι πρι­μο­δο­τεί­ται τη Δεξιά και θα βγούν οι δήμαρ­χοί της και στις τρείς πόλεις.
• Πρό­λα­βε και την πρι­μο­δό­τη­σε η δεξιά πολι­τι­κή του ΠΑΣΟΚ, γι’ αυτό και εκτο­ξεύ­τη­καν τα ποσο­στά της.

Με δια­ο­λό­στει­λε εκνευ­ρι­σμέ­νος. Εγώ έφυ­γα ικα­νο­ποι­η­μέ­νος, αλλά έπρε­πε να μάθω τι θα γίνει.

Την Τρί­τη, 14.10.1986, το πρωί πρό­λα­βα το Γιώρ­γο, το σιτι­στή, που έφευ­γε για τα ώνια –τα ψώνια για το σίτι­ση των φαντά­ρων. «Πρέ­πει να φέρεις οπωσ­δή­πο­τε “Ριζο­σπά­στη”» του είπα.

• Σήμε­ρα θα πάω σε ένα χωριό για ώνια. Αύριο θα πάω στην πόλη της Ρόδου.
• Πρό­σθε­σε και κάποια ώνια μέσα απ’ την πόλη για να φέρεις εφημερίδα.

Όντως γύρι­σε και άλλα­ξε τη δια­τα­γή πορεί­ας. Φεύ­γο­ντας μου είπε: «Άντε για χάρη σου θα χάσω την αυρια­νή βόλ­τα στην πόλη». Είχε κανο­νί­σει να πάει για τα ώνια, που πρό­σθε­σε στη νέα δια­τα­γή πορεί­ας, την επό­με­νη μέρα. Για την Τετάρ­τη είχα κανο­νί­σει με το φίλο μου το ΔΑΠί­τη, να φέρει το «Ριζο­σπά­στη», καθώς είχα­με συμ­φω­νή­σει να του φέρ­νω, όταν έβγαι­να έξω, και εγώ τη «Βρα­δυ­νή».

Τα δημο­σιεύ­μα­τα του «Ριζο­σπά­στη» ήταν πολύ κατα­το­πι­στι­κά και έδι­ναν ακα­τα­μά­χη­τα επιχειρήματα.

Και για την ιστο­ρία: Στην επα­να­λη­πτι­κές εκλο­γές του 1986 εκλέ­χτη­καν οι δήμαρ­χοι: Αθή­να Μ. Έβερτ (54,79%), Θεσ­σα­λο­νί­κη Σ. Κού­βε­λας 52,13% και Πει­ραιάς Α. Ανδρια­νό­που­λος 50,86%.

Έκτο­τε όμως, και ενό­ψει του β’ γύρου στις δημο­τι­κές εκλο­γές άρχι­ζαν οι αυρια­νι­κές χυδαιό­τη­τες σε βάρος του ΚΚΕ.

Πρώτη και πολοστή φορά

Εκεί­να τα απο­κα­λυ­πτι­κά δημο­σιεύ­μα­τα του «Ριζο­σπά­στη» για τις δημο­τι­κές εκλο­γές του 1986 τα θυμή­θη­κα στις δημο­τι­κές εκλο­γές του Οχτώ­βρη 2002 (Α’ γύρος 19.5.2002 και Β’ Γύρος 26.5.2002).

Με τσί­γκλι­σε ένα σχό­λιο του Παύ­λου Τσί­μα, που τότε έκα­νε πρωί-πρωί με μια ενη­με­ρω­τι­κή εκπο­μπή σε ένα ραδιο­σταθ­μό –στο «Φλάς» αν δεν με απα­τά η μνή­μη μου.

Στις 20.5.2002 η Αλέ­κα Παπα­ρή­γα, ΓΓ, τότε, της ΚΕ του ΚΚΕ, έδω­σε συνέ­ντευ­ξη στα «Νέα» στην οποία μετα­ξύ των άλλων δήλω­νε ότι στο δεύ­τε­ρο γύρο των δημο­τι­κών εκλο­γών ‑εφό­σον δε συμ­με­τέ­χει η παρά­τα­ξη που στη­ρί­ζει το ΚΚΕ- το κόμ­μα θα καλέ­σει όλον το λαό να κατα­ψη­φί­σει και τους δύο.

Ο Παύ­λος Τσί­μας σχο­λί­α­σε τη δήλω­ση της Αλ. Παπα­ρή­γα λέγο­ντας: «Είναι η πρώ­τη φορά που — του­λά­χι­στον — μετα­πο­λι­τευ­τι­κά το ΚΚΕ καλεί τους οπα­δούς του να ψηφί­σουν άκυ­ρο, λευ­κό ή αποχή».

Το σχό­λιό του με γύρι­σε 16 χρό­νια πίσω, που ψάχνα­με ενα­γω­νί­ως τα κατα­το­πι­στι­κά κεί­με­νά του στο «Ριζο­σπά­στη». Ήμου­να πιά συντά­κτης στο «Ριζο­σπά­στη». Πήγα και βρή­κα τα «δια χει­ρός Παύ­λου» κεί­με­να του 1986. Έγρα­ψα ένα κεί­με­νο και το έστει­λα στον προ­σω­πι­κό λογα­ρια­σμό του Δημή­τρη Κου­τσού­μπα, που ήταν τότε διευ­θυ­ντής του «Ριζο­σπά­στη».

Και την άλλη μέρα (21.5.2002) βλέ­πω στο «Ριζο­σπά­στη» το κεί­με­νο με τίτλο: «Πρώ­τη και πολ­λο­στή φορά»

Περί­με­να να ακού­σω τι θα πει ο Παύ­λος στην πρω­ι­νή εκπο­μπή του στις 21.10.1986. Αφού τελεί­ω­σε η εκπο­μπή του είπε: «Σήμε­ρα ο “Ριζο­σπά­στης” με εγκα­λεί ότι δεν είναι η πρώ­τη φορά –όπως είπα στη χτε­σι­νή εκπο­μπή μου- που το ΚΚΕ θα ψηφί­σει άκυ­ρο και λευ­κό στο β’ γύρο των δημο­τι­κών εκλο­γών. Θα το ερευ­νή­σω και θα απαντήσω».

Βέβαια ο Παύ­λος δεν απά­ντη­σε ποτέ…

Σκυλοτρολαρίσματα

Μετά τις εκλο­γές της 8^ης Οχτώ­βρη 2023 το έναυ­σμα για τα τρο­λά­ρι­σμα της θέσης που δια­τύ­πω­σε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημή­τρης Κου­τσού­μπας για άκυ­ρο και λευ­κό στο β’ γύρο, όπου δεν υπάρ­χουν υπο­ψή­φιοι της «Λαϊ­κής Συσπεί­ρω­σης», άρχι­σε απ’ την πρώ­τη σελί­δα της «Αυγής» στην έκτα­κτη έκδο­ση της 9^ης Οχτώ­βρη 2023. Κάτω απ΄ τον κεντρι­κό τίτλο: «Προ­ο­δευ­τι­κό μέτω­πο στο δεύ­τε­ρο γύρο», μετα­ξύ των άλλων, έγρα­ψε: «Κλεί­νει το μάτι σε Μπα­κο­γιάν­νη και Αγο­ρα­στό ο Δημή­τρης Κουτσούμπας».

Από την επο­μέ­νη των εκλο­γών άρχι­σαν να φτά­σουν στο κινη­τό μηνύ­μα­τα με τρολ σαν κι αυτό με το «Πίνατ … είδες που­θε­νά την πατε­ρί­τσα μου;». Έτσι έμα­θα και εγώ, «ο χωρι­κός εξ Άρτης», ότι ο Πίνατ είναι ο σκύ­λος του πρω­θυ­πουρ­γού Κυριά­κου Μητσο­τά­κη. Το σκυ­λά­κι, δηλα­δή, που εντυ­πω­σί­α­σε τη δημο­σιο­γρά­φο –και το απο­θέ­ω­σε στο  instragram- η οποία πήρε συνέ­ντευ­ξη  απ’ τον Έλλη­να πρω­θυ­πουρ­γό για το Bloomberg.

Επί­σης πλη­ρο­φο­ρή­θη­κα και για την απο­ρία του Κυριά­κου Μητσο­τά­κη να μάθει, ενώ ήταν σε εξέ­λι­ξη οι εκλο­γές του πρώ­του γύρου για την εκλο­γή προ­έ­δρου στο ΣΥΡΙΖΑ, πως λένε το σκύ­λο του εκλε­γέ­ντος, τελι­κά, προ­έ­δρου Στέ­φα­νου Κασ­σε­λά­κη. Δηλα­δή τη Φάρ­λη, με την οποία πανη­γύ­ρι­σε ο Στέ­φα­νος στα γρα­φεία της Κου­μουν­δού­ρου το βρά­δι της εκλο­γής του (17.9.2023).

Στις εκλο­γές της 8^ης Οχτώ­βρη 2023 τα «κόκ­κι­να γαρού­φα­λα» της «Λαϊ­κής Συσπεί­ρω­σης», που στή­ρι­ξε το ΚΚΕ, εξα­σφά­λι­σαν 10% στις Περι­φέ­ρειες, εξέ­λε­ξαν δήμαρ­χο απ’ την πρώ­τη Κυρια­κή  στην Ικα­ρία, το «κόκ­κι­νο νησί», και έφε­ραν  στο δεύ­τε­ρο γύρο τους υπο­ψή­φιους δημάρ­χους της παρά­τα­ξης στην Πάτρα, την Και­σα­ρια­νή, την Πετρού­πο­λη, το Χαϊ­δά­ρι και τον Τύρναβο.

Σ’ αυτούς τους πέντε δήμους η μάχη συνε­χί­ζε­ται μέχρι την τελευ­ταία στιγ­μή για να είναι χιλιά­δες τα κόκ­κι­να γαρού­φαλ­λα και στο δεύ­τε­ρο γύρο. Στους άλλους δήμους, που δεν υπάρ­χει υπο­ψή­φιος της «Λαϊ­κής Συσπεί­ρω­σης» το άκυ­ρο ή λευ­κό είναι η καλύ­τε­ρη επι­λο­γή για να κόψει τη φόρα στο σκυ­λο­καυ­γά του αντα­γω­νι­σμού για το ποιός είναι ο καλύ­τε­ρος δια­χει­ρι­στής της αντι­λαϊ­κής πολιτικής.

Τα υπό­λοι­πα είναι βερε­σέ και επα­νά­λη­ψη των αυρια­νι­κών ευφυο­λο­γη­μά­των που μεταλ­λάσ­σο­νται απ’ το 1986 και μετά…