Νίκος Αντωνάκος, ο σύντροφος, ο καλλιτέχνης, ο άνθρωπος

Σαν κεραυ­νός έπε­σε, αργά το βρά­δυ, της 3^ης Απρί­λη 2009 η είδη­ση του θανά­του από ανα­κο­πή καρ­διάς του συντρό­φου μας σκη­νο­θέ­τη και κρι­τι­κού κινη­μα­το­γρά­φου Νίκου Αντω­νά­κου, συνερ­γά­τη του Ριζο­σπά­στη, αντα­πο­κρι­τή του στη Μ. Βρε­τα­νία από τα “μαύ­ρα” χρό­νια και μέχρι την τελευ­ταία στιγ­μή. Κεί­με­νά του, κρι­τι­κές, διη­γή­μα­τα δημο­σιεύ­ο­νταν σε περιο­δι­κά και εφη­με­ρί­δες, έγρα­ψε και σκη­νο­θέ­τη­σε την τηλε­ο­πτι­κή εκπο­μπή «Τέχνη και Πολι­τι­σμός», καθώς και τη θεα­τρο­ποι­η­μέ­νη τρι­λο­γία «Η ζωή, ο Έρω­τας και ο Θάνα­τος», σκη­νο­θέ­τη­σε δύο ται­νί­ες μεγά­λου μήκους, «Το Ράλι του Θανά­του» και «Δεξιό­τε­ρα της δεξιάς», έγρα­ψε το 2004 την “ακτή του Ραζ­λίφ” (εξα­ντλή­θη­κε και επα­να­κυ­κλο­φό­ρη­σε το 2021). Στον κινη­μα­το­γρά­φο ξεκί­νη­σε το 1968 _“Ο τάφος των ερα­στών” και συνέ­χι­σε με τα “Απο­λο­γία” (μικρού μήκους 1972), “η ζωή και το έργο των αδελ­φών Μανά­κια” (1988) και “Δεξιό­τε­ρα της δεξιάς” (1989)

Δια­τέ­λε­σε Γενι­κός Γραμ­μα­τέ­ας της Εται­ρεί­ας Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών και μέλος του ΔΣ για περισ­σό­τε­ρο από 10 χρό­νια. Μέλος της Διοί­κη­σης και της Εκτε­λε­στι­κής Γραμ­μα­τεί­ας της Ομο­σπον­δί­ας Ευρω­παί­ων Σκη­νο­θε­τών «FERA». Μέλος της Διοί­κη­σης και του Εκτε­λε­στι­κού Γρα­φεί­ου της Διοί­κη­σης της Διε­θνούς Ομο­σπον­δί­ας των Εργα­ζο­μέ­νων στα Οπτι­κο­α­κου­στι­κά Μέσα «FISTAV». Μέλος του Γνω­μο­δο­τι­κού Συμ­βου­λί­ου Κινη­μα­το­γρα­φί­ας (2 θητεί­ες), μέλος του ΔΣ του Ελλη­νι­κού Κέντρου Κινη­μα­το­γρά­φου (2 θητεί­ες). Άλλες πολι­τι­στι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες: Αντι­πρό­ε­δρος της Κίνη­σης των Δια­νο­ου­μέ­νων και καλ­λι­τε­χνών για την Ειρή­νη και τον Πολι­τι­σμό, Μέλος του ΔΣ του Πνευ­μα­τι­κού Κέντρου του Δήμου της Αθή­νας, Συντο­νι­στής της «Παν-καλ­λι­τε­χνι­κής Κίνησης».

Για το θέα­τρο έγρα­ψε τα κεί­με­να και σκη­νο­θέ­τη­σε: «Η ζωή, ο Έρω­τας, ο Θάνα­τος», τρι­λο­γία με τα μπα­λέ­τα της Κένυα. Αφη­γη­τής ο Μάνος Κατρά­κης. Εικα­στι­κό Δρώ­με­νο «Θεα­τρι­κός Λόγος και εικα­στι­κή παρέμ­βα­ση». Για την τηλε­ό­ρα­ση: «Η ΕΡΤ στη Βόρεια Ελλά­δα», «Η Έρευ­να», «Πορ­τρέ­τα Ασή­μων Ανθρώ­πων», «Άνθρω­ποι και Επαγ­γέλ­μα­τα», τα σήριαλ «Ντό­κτορ τικ», «Ο Δεύ­τε­ρος άνθρω­πος», κ.ά. Συμ­με­το­χές σε φεστι­βάλ: Βερο­λί­νο, Βαλέν­τσια, Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, Κάι­ρο, Μόσχα, Βαν­κού­βερ κ.ά. Βρα­βεία: Φεστι­βάλ Ελλη­νι­κού Κινη­μα­το­γρά­φου Θεσ­σα­λο­νί­κης, Φεστι­βάλ Μεσο­γεια­κού κινη­μα­το­γρά­φου της Βαλέν­τσια. Σενά­ρια για τον κινη­μα­το­γρά­φο: «Δεξιό­τε­ρα της Δεξιάς», «Αγω­νία», «Ο Σταύ­ρος είναι πονη­ρός», «Το Τελευ­ταίο Αντίο», «Μεί­νε Κοντά μου αγα­πη­μέ­νε», «Μάρα η Τσιγ­γά­να», «Η Θυρω­ρί­να», «Ερα­σι­τε­χνι­κό Θέα­τρο», «Αδελ­φοί Μανά­κια», «Απο­λο­γία» κ.ά.

Το χιού­μορ του ήταν δύσκο­λο να το καταλάβεις
και πολύ εύκο­λα μπο­ρού­σες να τον παρεξηγήσεις, …

Αν όμως έμπαι­νες στον κόπο να διε­ρευ­νή­σεις το λόγο του τότε δια­σκέ­δα­ζες μαζί του. Αυτό ήθε­λε και αυτός: να μελε­τά ο συνο­μι­λη­τής του το Νίκο Αντω­νά­κο σα μια ξεχω­ρι­στή περί­πτω­ση και όχι σα μια συνη­θι­σμέ­νη κοι­νω­νι­κή επα­φή, όπως ακρι­βώς έκα­νε και ο ίδιος σε όλα του τα έργα. Κατά συνέ­πεια όσοι είχα­με την τύχη να μιλού­με μαζί του, είτε στις δημο­σιο­γρα­φι­κές προ­βο­λές είτε στα Φεστι­βάλ, τρέ­φα­με για αυτόν σεβα­σμό και συμπά­θεια, έχο­ντας την αίσθη­ση ότι τον ξέρα­με για χρό­νια, από την παι­δι­κή μας ηλικία.

Το πιο δύσκο­λο ήταν να τσα­κω­θείς με το Νίκο. Να του κρα­τή­σεις κακία. Αν συνέ­βαι­νε αυτό, τότε θα έπρε­πε να σκο­τώ­σεις το παι­δί που υπήρ­χε μέσα του, να πνί­ξεις το δια­νο­ού­με­νο που είχες απέ­να­ντί σου. Το πιο γόνι­μο ήταν να μιλάς και να αντι­πα­ρα­θέ­τεις από­ψεις, να συγκρού­ε­σαι και να ανα­πτύ­ξεις, τελι­κά, τις δικές σου ιδέ­ες. Έτσι έμπαι­νες σε ένα όμορ­φο ταξί­δι στο πεδίο του πολι­τι­σμού και της δια­νό­η­σης και έβγαι­νες νικη­τής, καταρ­ρί­πτο­ντας το παλιό, δημιουρ­γώ­ντας με βάση αυτό το και­νούρ­γιο. Πάντα είχα το δικό μου προ­σω­πι­κό χώρο όταν μίλα­γα μαζί του. Αυτό το χώρο που μου προ­σέ­φε­ρε στη συζή­τη­ση, αφού τα «πρέ­πει» είχαν ελα­χι­στο­ποι­η­θεί, κρα­τού­σε μόνο όσα ήταν απο­λύ­τως ανα­γκαία για τη λει­τουρ­γία του σαν κομ­μα­τι­κό στέ­λε­χος του ΚΚΕ, επί σει­ρά ετών, μέχρι τον ξαφ­νι­κό θάνα­τό του, είχε γρά­ψει ο Γιάν­νης Φραγκούλης.

Ο καημός και _ανακοπή

Ο Νίκος Αντω­νά­κος έφυ­γε με τον καη­μό ότι δεν μπό­ρε­σε να πάρει έγκρι­ση από το Κέντρο Κινη­μα­το­γρά­φου για μια και­νού­ρια ται­νία, με τίτλο “Για πιά­νο και ορχή­στρα” και έτσι διε­ρευ­νού­σε την αγο­ρά και τις δυνα­τό­τη­τες, σε Ελλά­δα και εξω­τε­ρι­κό, για να την βγά­λει, ενώ παράλ­λη­λα, επι­με­λού­νταν την έκδο­ση του τρί­του βιβλί­ου του “Ιστο­ρί­ες της Κυρια­κής” (πολι­τι­κά κεί­με­να – 2 τόμοι), με τα άρθρα του στον Κυρια­κά­τι­κο Ρίζο, καθώς και το μυθι­στό­ρη­μα που ήταν ομό­τι­τλο με την ται­νία που ετοίμαζε.

Την Πέμ­πτη 2 Απρι­λί­ου 2009 είχε αισθαν­θεί μια αδια­θε­σία και δύσπνοια. Είχε κάνει παλιό­τε­ρα μια εγχεί­ρη­ση bypass στη καρ­διά, στην Αμε­ρι­κή. Πρό­σε­χε τον εαυ­τό του, ήταν απρό­σε­χτος όταν ήθε­λε να προσφέρει.

Ο θάνα­τος τον βρή­κε πρό­ω­ρα, μόλις δύο μήνες πριν κλεί­σει τα 67 του χρό­νια, ενώ μιλού­σε σε μια εκδή­λω­ση της Εται­ρί­ας Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών, σε ένα αφιέ­ρω­μα για το Γιάν­νη Ρίτσο. Ενώ βρι­σκό­ταν στο βήμα και διά­βα­ζε την ομι­λία του, αισθάν­θη­κε ξαφ­νι­κή αδια­θε­σία και κάθι­σε σε μια καρέ­κλα, ενώ ζήτη­σε από τη σύντρο­φό του να συνε­χί­σει εκεί­νη την ανά­γνω­ση από το κεί­με­νο. Η δυσφο­ρία όμως εντά­θη­κε και τελι­κά εξέ­πνευ­σε στο ασθε­νο­φό­ρο, από ανα­κο­πή καρ­διάς, κατά τη μετα­φο­ρά του στο νοσοκομείο.

Η κεντρι­κή αίθου­σα της ΕΕΣ φέρει πλέ­ον το όνο­μά του και μια καλαί­σθη­τη πλα­κέ­τα προς τιμήν του. Ενώ η Ιωάν­να Καρα­τζα­φέ­ρη _βλ και στο τέλος της ανάρ­τη­σης, έγρα­ψε για αυτόν: «Ήθε­λε να μεί­νει αμό­λυ­ντος. Όχι καθα­ρός για τον άλλον κόσμο. Αλλά γι’ αυτόν, τον επί­γειο που μέσα του ζού­σε και συνα­να­στρε­φό­τα­νε με τους ανθρώ­πους (…) για τον Νίκο ο δια­σκε­δα­στι­κός κινη­μα­το­γρά­φος ήταν κάτι δια­φο­ρε­τι­κό από αυτό που εκεί­νος είχε σαν προ­ο­ρι­σμό αυτής της τέχνης: την προ­τι­μού­σε σαν σκα­πτι­κό εργα­λείο που φτά­νει ως τα θεμέ­λια της κοινωνίας»…

Η πολι­τι­κή του κηδεία έγι­νε στο Α’ Νεκρο­τα­φείο της Αθή­νας με την παρου­σία συντρό­φων, ομοϊ­δε­α­τών, συνα­δέλ­φων, ανα­γνω­στών, φίλων και άλλων με τη συνο­δεία μου­σι­κής Μπε­τό­βεν. Όσο κλι­σέ κι αν ακού­γε­ται η φρά­ση “άφη­σε δυσα­να­πλή­ρω­το κενό”, στην περί­πτω­σή του ίσχυε από­λυ­τα. Εξάλ­λου ο ίδιος απε­χθα­νό­ταν τα κλι­σέ και φρό­ντι­ζε να το απο­δει­κνύ­ει με τον ιδιαί­τε­ρο κι αντι­συμ­βα­τι­κό λόγο του…

.         Ριζο­σπά­στης
Ο Νίκος Αντω­νά­κος μιλού­σε χτες στην εκδή­λω­ση της Εται­ρεί­ας Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών στο αφιέ­ρω­μα για τον Γιάν­νη Ρίτσο. Τη στιγ­μή που διά­βα­ζε την ομι­λία του αισθάν­θη­κε αδια­θε­σία και ζήτη­σε από τη σύντρο­φό του να συνε­χί­σει εκεί­νη τη γρα­πτή του ομι­λία και κάθι­σε σε μια καρέ­κλα. Δεν πέρα­σαν πολ­λά λεπτά και ο Νίκος Αντω­νά­κος ένιω­σε πιο έντο­νη δυσφο­ρία. Κατά τη μετα­φο­ρά του με ασθε­νο­φό­ρο στο Νοσο­κο­μείο «Αλε­ξάν­δρα», εξέπνευσε.

Σε λιγό­τε­ρο από δύο μήνες θα γιόρ­τα­ζε τα 67 του γενέ­θλια (25 Μαΐ­ου 1942). Γεν­νή­θη­κε στο Αγρί­νιο. Εξέ­δω­σε την ποι­η­τι­κή συλ­λο­γή «Τ΄ αστέ­ρια δεν φάνη­καν» και το μυθι­στό­ρη­μα «Δεξιό­τε­ρα της δεξιάς», το οποίο έγι­νε κινη­μα­το­γρα­φι­κή ται­νία και «Η Ακτή του Ραζ­λίφ». Εγρα­ψε πολ­λά σενά­ρια για τον κινη­μα­το­γρά­φο, για ντο­κι­μα­ντέρ και για την τηλε­ό­ρα­ση. Συνερ­γά­στη­κε ως πολι­τι­κός συντά­κτης σε εφη­με­ρί­δες του Λον­δί­νου. Υπήρ­ξε αντα­πο­κρι­τής του «Ριζο­σπά­στη» στη Μ. Βρε­τα­νία και συνέ­χι­σε ως αρθρο­γρά­φος στην ίδια εφη­με­ρί­δα. Κεί­με­νά του, κρι­τι­κές, διη­γή­μα­τα δημο­σιεύ­τη­καν σε περιο­δι­κά και εφη­με­ρί­δες. Εγρα­ψε και σκη­νο­θέ­τη­σε την τηλε­ο­πτι­κή εκπο­μπή «Τέχνη και Πολι­τι­σμός», καθώς και τη θεα­τρο­ποι­η­μέ­νη τρι­λο­γία «Η ζωή, ο Ερω­τας και ο Θάνα­τος». Σκη­νο­θέ­τη­σε δύο ται­νί­ες μεγά­λου μήκους, «Το Ράλι του Θανά­του» και «Δεξιό­τε­ρα της δεξιάς».

Για το θέα­τρο έγρα­ψε τα κεί­με­να και σκη­νο­θέ­τη­σε: «Η ζωή, ο Έρω­τας, ο Θάνα­τος», τρι­λο­γία με τα μπα­λέ­τα της Κένυα. Αφη­γη­τής ο Μάνος Κατρά­κης. Εικα­στι­κό Δρώ­με­νο «Θεα­τρι­κός Λόγος και εικα­στι­κή παρέμ­βα­ση». Για την τηλε­ό­ρα­ση: «Η ΕΡΤ στη Βόρεια Ελλά­δα», «Η Ερευ­να», «Πορ­τρέ­τα Ασή­μων Ανθρώ­πων», «Ανθρω­ποι και Επαγ­γέλ­μα­τα», τα σήριαλ «Ντό­κτορ τικ», «Ο Δεύ­τε­ρος άνθρω­πος», κ.ά. Συμ­με­το­χές σε φεστι­βάλ: Βερο­λί­νο, Βαλέν­τσια, Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, Κάι­ρο, Μόσχα, Βαν­κού­βερ κ.ά. Βρα­βεία: Φεστι­βάλ Ελλη­νι­κού Κινη­μα­το­γρά­φου Θεσ­σα­λο­νί­κης, Φεστι­βάλ Μεσο­γεια­κού κινη­μα­το­γρά­φου της Βαλέν­τσια. Σενά­ρια για τον κινη­μα­το­γρά­φο: «Δεξιό­τε­ρα της Δεξιάς», «Αγω­νία», «Ο Σταύ­ρος είναι πονη­ρός», «Το Τελευ­ταίο Αντίο», «Μεί­νε Κοντά μου αγα­πη­μέ­νε», «Μάρα η Τσιγ­γά­να», «Η Θυρω­ρί­να», «Ερα­σι­τε­χνι­κό Θέα­τρο», «Αδελ­φοί Μανά­κια», «Απο­λο­γία» κ.ά

Δια­τέ­λε­σε Γενι­κός Γραμ­μα­τέ­ας της Εται­ρεί­ας Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών και μέλος του ΔΣ για περισ­σό­τε­ρο από 10 χρό­νια. Μέλος της Διοί­κη­σης και της Εκτε­λε­στι­κής Γραμ­μα­τεί­ας της Ομο­σπον­δί­ας Ευρω­παί­ων Σκη­νο­θε­τών «FERA». Μέλος της Διοί­κη­σης και του Εκτε­λε­στι­κού Γρα­φεί­ου της Διοί­κη­σης της Διε­θνούς Ομο­σπον­δί­ας των Εργα­ζο­μέ­νων στα Οπτι­κο­α­κου­στι­κά Μέσα «FISTAV». Μέλος του Γνω­μο­δο­τι­κού Συμ­βου­λί­ου Κινη­μα­το­γρα­φί­ας (2 θητεί­ες), μέλος του ΔΣ του Ελλη­νι­κού Κέντρου Κινη­μα­το­γρά­φου (2 θητεί­ες). Αλλες πολι­τι­στι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες: Αντι­πρό­ε­δρος της Κίνη­σης των Δια­νο­ου­μέ­νων και καλ­λι­τε­χνών για την Ειρή­νη και τον Πολι­τι­σμό, Μέλος του ΔΣ του Πνευ­μα­τι­κού Κέντρου του Δήμου της Αθή­νας, Συντο­νι­στής της «Παν-καλ­λι­τε­χνι­κής Κίνησης».

Δυστυ­χώς χρό­νια τώρα προ­σπα­θού­σε να κάνει μια και­νού­ρια ται­νία αλλά δεν την ενέ­κρι­ναν από το Κέντρο Κινη­μα­το­γρά­φου. Τον τελευ­ταίο και­ρό βρι­σκό­ταν στη δια­δι­κα­σία της «διε­ρεύ­νη­σης της αγο­ράς», στην Ελλά­δα και στο εξω­τε­ρι­κό (Αυστρία, Βουλ­γα­ρία, Ισλαν­δία), για τη νέα του ται­νία με το τίτλο «Για πιά­νο και ορχή­στρα». Παράλ­λη­λα, φρό­ντι­ζε την έκδο­ση του τρί­του βιβλί­ου του «Ιστο­ρί­ες της Κυρια­κής» (πολι­τι­κά κεί­με­να — 2 τόμοι), και το και­νού­ριο του μυθι­στό­ρη­μα «Για Πιά­νο και Ορχήστρα».

Στερ­νό «αντίο» σ’ έναν ξεχω­ρι­στό άνθρωπο
Με πολι­τι­κή κηδεία κηδεύ­τη­κε ο Νίκος Αντω­νά­κος στο Α’ Νεκροταφείο

Ήταν ξεχω­ρι­στός, για την αιχ­μη­ρό­τη­τα, τη φλό­γα, το συναί­σθη­μα, την εκφρα­στι­κό­τη­τα και τη σπά­νια αισθη­τι­κή του πολυ­διά­στα­του έργου του, σκη­νο­θε­τι­κού, συγ­γρα­φι­κού, δημο­σιο­γρα­φι­κού. Ο Νίκος Αντω­νά­κος, ο αγα­πη­μέ­νος μας σύντρο­φος, ο αγα­πη­μέ­νος των συνα­δέλ­φων του σκη­νο­θε­τών, αν μπο­ρού­σε να δει τη χτε­σι­νή συνά­θροι­ση του απο­χαι­ρε­τι­σμού, θα ήταν κι εκεί­νος συγκι­νη­μέ­νος, όπως όλοι όσοι παρα­βρέ­θη­καν χτες στο Α’ Νεκρο­τα­φείο, στην πολι­τι­κή του κηδεία. Σκε­πα­σμέ­νος με κόκ­κι­να γαρί­φα­λα, με τη σημαία του ΚΚΕ, του Κόμ­μα­τος που υπε­ρα­σπί­στη­κε σ’ όλη του τη ζωή, ο Νίκος Αντω­νά­κος όδευε προς την τελευ­ταία του κατοι­κία. Κάτω από τον ήχο της μου­σι­κής του Χρή­στου Λεο­ντή, γραμ­μέ­νη για την ται­νία του Νίκου Αντω­νά­κου «Δεξιό­τε­ρα της δεξιάς», οι καρ­διές συνα­ντιού­νταν για το τελευ­ταίο «αντίο». Η συγκί­νη­ση όλων ήταν έκδη­λη, τα μάτια πολ­λών βουρ­κω­μέ­να, οι ματιές ξαφ­νια­σμέ­νες από το ανα­πά­ντε­χο που περί­με­νε τον Νίκο Αντω­νά­κο. Η σύντρο­φος της ζωής του, Ελέ­νη, συντετριμμένη.

Η τελε­τή απο­χαι­ρε­τι­σμού ξεκί­νη­σε με την ανά­γνω­ση από τον ανι­ψιό του, Αντώ­νη Αντω­νά­κο, της ομι­λί­ας του Νίκου Αντω­νά­κου για τον Ρίτσο, που δεν πρό­λα­βε να την ολο­κλη­ρώ­σει εκεί­νο το μαύ­ρο βρά­δυ της περα­σμέ­νης Παρα­σκευ­ής, που τον βρή­κε το ανα­πά­ντε­χο τέλος. Στην εκδή­λω­ση παρα­βρέ­θη­κε πολυ­με­λής αντι­προ­σω­πεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επι­κε­φα­λής την Αλέ­κα Παπα­ρή­γα, ΓΓ της ΚΕ.

«Τίμη­σες στο ακέ­ραιο την απο­στο­λή του σύγ­χρο­νου ανθρώ­που» — σημεί­ω­σε απο­χαι­ρε­τώ­ντας τον σύντρο­φο η Ελέ­νη Μηλια­ρο­νι­κο­λά­κη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύ­θυ­νη του Πολι­τι­στι­κού Τμή­μα­τος, σημειώ­νο­ντας ανά­με­σα σε άλλα: «Την τίμη­σες από τα πρώ­τα νεα­νι­κά σου χρό­νια με την έντα­ξή σου στο ΚΚΕ μέχρι την τελευ­ταία σου πνοή που κι αυτή έφυ­γε μέσα στη μάχη, σαν προ­σφο­ρά, σαν σπον­δή στον αγώ­να για έναν ανώ­τε­ρο πολι­τι­σμό, για τη νέα, τη δίκαιη, την ατα­ξι­κή κοι­νω­νία του μέλ­λο­ντος… Ησουν ξεχω­ρι­στός, σύντρο­φε, για­τί μπρο­στά στις βιο­πο­ρι­στι­κές δυσκο­λί­ες που βασα­νί­ζουν τη ζωή κάθε γνή­σιου καλ­λι­τέ­χνη στην εκμε­ταλ­λευ­τι­κή κοι­νω­νία, μπρο­στά στα αμεί­λι­κτα διλήμ­μα­τα “να υπο­κύ­ψω ή να εξα­φα­νι­στώ”, ποτέ δε γονά­τι­σες. Ησουν ξεχω­ρι­στός, σύντρο­φε, για την τόλ­μη και την επι­μο­νή που πάλευ­ες τη γνώ­μη και το δίκιο του αγώ­να μας. Πίστευ­ες με πάθος και σε βάθος στο Κόμ­μα και την ιδε­ο­λο­γία του, για αυτό σε όλες τις καται­γί­δες των τελευ­ταί­ων χρό­νων και παρά τα ισχυ­ρά χτυ­πή­μα­τα που δέχθη­καν οι δυνά­μεις μας στο χώρο των καλ­λι­τε­χνών κρά­τη­σες στα­θε­ρά και ατα­λά­ντευ­τα το τιμόνι».

Για τον συνε­πή αγω­νι­στή και την πολύ­πλευ­ρη προ­σω­πι­κό­τη­τα, για τη συνερ­γα­σία του με τον «Ριζο­σπά­στη», μίλη­σε η βου­λευ­τής του ΚΚΕ, εκ μέρους της Αχτί­δας Καλ­λι­τε­χνών, Λίλα Καφα­ντά­ρη.

Εκ μέρους της Ομο­σπον­δί­ας Θεά­μα­τος Ακρο­ά­μα­τος, τον Νίκο Αντω­νά­κο απο­χαι­ρέ­τη­σε ο Λεω­νί­δας Βαρ­δα­ρός, ενώ εκ μέρους της Εται­ρεί­ας Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών ο Τόνης Λυκου­ρέ­σης, που σημεί­ω­σε για τον εκλι­πό­ντα: «Ο γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας των Ελλή­νων σκη­νο­θε­τών, το μέλος του ΔΣ μας, ο εκπρό­σω­πός μας τόσα χρό­νια σε ντό­πιους και ξένους φορείς και οργα­νι­σμούς, πνευ­μα­τι­κός άνθρω­πος, εμπνευ­σμέ­νος καλ­λι­τέ­χνης πρό­λα­βε όλα αυτά τα χρό­νια να διδά­ξει σε μας και στη νεό­τε­ρη γενιά ότι ο καλ­λι­τέ­χνης — πριν αρχί­σει να δημιουρ­γεί — πρέ­πει να οργα­νώ­νει και να στη­ρί­ζει τις ιδέ­ες του και τα ορά­μα­τά του, αρχές που ο Νίκος τήρη­σε στα­θε­ρά σε όλη του τη ζωή… Ενας σκε­πτό­με­νος άνθρω­πος πριν απ΄ όλα, μαχη­τής μετά, δημιουρ­γός πάντα».

Εκτίμηση από όλους

Στε­φά­νια απέ­στει­λαν η ΚΕ του ΚΚΕ, η ΚΟΑ του ΚΚΕ, ο Τομέ­ας Καλ­λι­τε­χνών της ΚΝΕ, η ΚΟΒ Οπτι­κο­α­κου­στι­κών. Εκ μέρους του «Ριζο­σπά­στη» παρα­βρέ­θη­κε αντι­προ­σω­πεία, με επι­κε­φα­λής το μέλος της Συντα­κτι­κής Επι­τρο­πής, Γ. Ζαγ­γα­νά.
Ο σεβα­σμός και το κύρος που ενέ­πνεε ο Νίκος Αντω­νά­κος στο χώρο του εκφρά­στη­κε από την παρου­σία του συνό­λου των φορέ­ων του κινη­μα­το­γρά­φου και των οπτι­κο­α­κου­στι­κών καθώς και πολ­λών συνα­δέλ­φων του. Στε­φά­νια απέ­στει­λαν οι φορείς: Πανελ­λή­νια Ομο­σπον­δία Θεά­μα­τος Ακρο­ά­μα­τος, Εται­ρεία Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών, Ενω­ση Τεχνι­κών Κινη­μα­το­γρά­φου Τηλε­ό­ρα­σης (ΕΤΕΚΤ), Ται­νιο­θή­κη της Ελλά­δος, Διε­θνές Φεστι­βάλ Κινη­μα­το­γρά­φου Ολυ­μπί­ας, Φεστι­βάλ Κινη­μα­το­γρά­φου Θεσ­σα­λο­νί­κης, Φεστι­βάλ Ται­νιών Μικρού Μήκους Δρά­μας, Ελλη­νι­κό Κέντρο Κινη­μα­το­γρά­φου (ΕΚΚ), Σωμα­τείο Εργα­ζο­μέ­νων ΕΚΚ, Εθνι­κό Συμ­βού­λιο Κατά των Ναρ­κω­τι­κών, Σωμα­τείο Ελλή­νων Ηθο­ποιών, αιθου­σάρ­χες κινη­μα­το­γρά­φου, κινη­μα­το­γρα­φι­κές εται­ρεί­ες κλπ.

Παρα­βρέ­θη­καν μετα­ξύ άλλων αντι­προ­σω­πεί­ες της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, του σωμα­τεί­ου διά­δο­σης της μικρού μήκους ται­νί­ας — «μικρό» και πλή­θος συνα­δέλ­φων του, συνερ­γα­τών και φίλων.

Κυριακή

Για δεκα­ε­τί­ες, το πρώ­το πλή­ρες σώμα που αγκά­λια­ζα κάθε πρωί, δίπλα από το φλι­τζά­νι με το τσάι μου — τώρα έχει αλλά­ξει η εμφά­νι­ση του σε ηλε­κτρο­νι­κή — ήταν ο έντυ­πος «Ριζο­σπά­στης».

Από την αρχή κάθε εβδο­μά­δας περί­με­να την Κυρια­κή, η ύλη του πολ­λα­πλα­σια­ζό­ταν, κυρί­ως, για τη στή­λη «Η άλλη Διά­στα­ση» του Νίκου Αντωνάκου.
Η γρα­φή του ήταν αυτός ο ίδιος, οι δια­στά­σεις του πολ­λα­πλές: Η ιδε­ο­λο­γία του, η εργα­τι­κό­τη­τά του, η συνέ­πειά του, ο πραγ­μα­τι­σμός του. Οι λέξεις του αντα­πο­κρί­νο­νταν σε κάτι στα­θε­ρό, που αντι­κα­τό­πτρι­ζαν την κινη­μα­το­γρα­φι­κή του πρό­σλη­ψη χωρίς να τους αφαι­ρεί την πνευ­μα­τι­κό­τη­τά τους. Οι συμ­βο­λι­σμοί, οι ανα­φο­ρές, τα ρητά του ήταν ξεκάθαρα.

Τα κεί­με­νά του γίνο­νταν, μετα­ξύ μας, θέμα για πολι­τι­κή ανά­λυ­ση και προ­ώ­θη­ση των ιδε­ών που εξέ­φρα­ζαν. Στις 2 Απρι­λί­ου 2009, η αδελ­φή μου κι εγώ πήγα­με στην Εται­ρεία Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών, στην οποία είχε υπάρ­ξει Γενι­κός Γραμ­μα­τέ­ας (πάντα εκλεγ­μέ­νος σε διά­φο­ρους πολι­τι­σμι­κούς φορείς), σε μια εκδή­λω­ση για τον Γιάν­νη Ρίτσο, στην οποία θα ήταν ομι­λη­τής και ο Νίκος Αντω­νά­κος. Καθί­σα­με στην πρώ­τη σει­ρά της αίθου­σας, για να νιώ­θου­με ακό­μα πιο κοντά του. Οταν ανέ­βη­κε στο βήμα, μου έκα­νε εντύ­πω­ση που είχε αναρ­ρι­χτό στους ώμους του το παλ­τό του. Μου έσβη­σε την απο­ρία, λέγο­ντας ότι ήταν κρυω­μέ­νος. Αφού διά­βα­σε μια σελί­δα ζήτη­σε συγνώ­μη και παρα­κά­λε­σε την σύντρο­φό του Ελέ­νη Ζαφει­ρί­ου να ανέ­βει στο βήμα και να συνε­χί­σει την ομι­λία του.

Εκεί­νος κατέ­βη­κε και κάθι­σε δίπλα στην αδελ­φή μου, στο κάθι­σμα του δια­δρό­μου, με τον αρι­στε­ρό του ώμο στο δεξί δικό της. Εκεί τελεί­ω­σε αθό­ρυ­βα τη ζωή του ο Νίκος Αντω­νά­κος. Η πολι­τι­κή του κηδεία έγι­νε στο Α’ Νεκρο­τα­φείο της Αθή­νας με την παρου­σία συντρό­φων, ομοϊ­δε­α­τών, συνα­δέλ­φων, ανα­γνω­στών, φίλων και άλλων με τη συνο­δεία μου­σι­κής Μπετόβεν.

Σήμε­ρα, Κυρια­κή, 27 Μαρ­τί­ου 2016, τον ανα­ζή­τη­σα στις κυρια­κά­τι­κες επι­φυλ­λί­δες του στον «Ριζο­σπά­στη» και διά­βα­σα, για μια φορά ακό­μα, το κεί­με­νό του με τίτλο «Σε τού­τα δω τα μάρ­μα­ρα, καμιά σκου­ριά δεν πιά­νει», την τελευ­ταία του «Αλλη διά­στα­ση» με ημε­ρο­μη­νία 29–3‑09, που υπήρ­ξε η τελευ­ταία της ζωής του. «Η προ­σπά­θεια εξο­μοί­ω­σης του ναζι­σμού με τον κομ­μου­νι­σμό δεν αφο­ρά μόνο τους κομ­μου­νι­στές. Για την ακρί­βεια, δεν αφο­ρά καθό­λου τους κομ­μου­νι­στές! Κανέ­να ψήφι­σμα και καμία από­φα­ση της Ευρω­παϊ­κής Ενω­σης και του Ευρω­παϊ­κού Κοι­νο­βου­λί­ου δε θα λυγί­σει, έστω και στο ελά­χι­στο, τη θέλη­σή μας.
Ξέρου­με τη γνώ­μη τους για εμάς, η οποία μάς είναι παντε­λώς αδιά­φο­ρη. Το αντί­θε­το μάλι­στα! Αν είχαν άλλη άπο­ψη και άλλες σκέ­ψεις για εμάς, θα ψαχνό­μα­σταν. Οι όποιες απο­φά­σεις, λοι­πόν, παρ­θούν, οι οποί­ες θα είναι ταξι­κές, αφού τέτοια είναι η Ευρω­παϊ­κή Ενω­ση και το κοι­νο­βού­λιό της, θα στρέ­φο­νται σε βάρος των ευρω­παϊ­κών λαών στο σύνο­λό τους. Των ευρω­παϊ­κών λαών που σήμε­ρα βρί­σκο­νται σε χει­ρό­τε­ρη περί­ο­δο από κάθε άλλη φορά.
Ο καθέ­νας, λοι­πόν, ας ανα­λά­βει τις ευθύ­νες του! Υπε­ρα­σπι­ζό­με­νος τον κομ­μου­νι­σμό, υπε­ρα­σπί­ζε­ται το οκτά­ω­ρο… το δικαί­ω­μα στην εργα­σία, στη σύντα­ξη, στη δωρε­άν ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη, στην ελεύ­θε­ρη και δωρε­άν Παιδεία…».

Αύριο, Κυρια­κή 3 Απρι­λί­ου δεν θα υπάρ­χει γρα­πτός λόγος από τον Νίκο Αντω­νά­κο, αλλά οι σκέ­ψεις του, οι ιδέ­ες του, οι προ­τρο­πές του προς την ανά­λη­ψη των ευθυ­νών μας ως εργα­ζο­μέ­νων όντων θα ισχύ­ουν και τώρα και στο μέλλον.
.                                  Ιωάν­να ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ