Γράφει ο Πάνος Αλεπλιώτης //
Είμαστε πενήντα ή εκατό χρόνια πίσω από τις προηγμένες χώρες. Πρέπει να διανύσουμε αυτή την απόσταση σε δέκα χρόνια. Ή θα το κάνουμε, ή αυτοί θα μας συντρίψουν…
– Ιωσήφ Στάλιν, 1931 [12]
Η σειρά των αναρτήσεων που βασίζονται σε ιστορικές αναδρομές και έρευνες στοιχείων, φιλοδοξούν να φωτίσουν με λεπτομέρεια την κατάσταση που επικρατούσε στην Σοβιετική Ένωση εκείνη την εποχή. Ιδιαίτερα στην οργάνωση της αγροτικής παραγωγής, τα στοιχεία της φύσης και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, τον ρόλο των κουλάκων, τον ρόλο της μαύρης προπαγάνδας των φασιστών και της ηγεσίας των Ναζί καθώς και την μεγαλειώδη προσπάθεια της Σοβιετικής κυβέρνησης να σώσει την παραγωγή και τους ανθρώπους μέσα από την κολλεκτιβοποίηση και την εκβιομηχάνηση.
Η Σοβιετική Ένωση χρειάζεται απεγνωσμένα σύγχρονα μηχανημάτα και βιομηχανικό εξοπλισμό για να ανακάμψει από την καταστροφή στα χρόνια του πολέμου από το 1914 καθώς και να εκσυγχρονιστεί και να εξελιχθεί όλη η χώρα.
Πού είναι η διέξοδος; Η διέξοδος είναι το πέρασμα των μικρών αποσυντεθειμένων αγροτικών εκμεταλλεύσεων που θα συγχωνευθούν σε μεγάλης κλίμακας εκμεταλλεύσεις, με βάση το συλλογικό όργωμα του εδάφους, επειγόντως στο συλλογικό όργωμα του εδάφους με βάση τη νέα υψηλότερη τεχνική.
Η διέξοδος είναι να συγχωνευθούν τα μικρά αγροκτήματα σταδιακά αλλά σταθερά όχι μέσω της πίεσης, αλλά μέσα από το παράδειγμα και την πειθώ, σε μεγάλης κλίμακας ενότητες, βάσει του κοινόχρηστου, συλλογικού, αδελφικού οργώματος του εδάφους, εφαρμόζοντας επιστημονικές μεθόδους για την εντατικοποίηση της γεωργίας.
[Δέκατο πέμπτο συνέδριο του Κόμματος, Δεκέμβριος 1927]
Μεγάλα κολλεκτιβίστικα αγροκτήματα και σύγχρονα μηχανήματα ήταν ο τρόπος προς τα μπρός και ως προς τα πρώτα πειράματα αποδείχθηκε επιτυχής.
Αρκετή έμπνευση πάρθηκε από τα μεγάλα αγροκτήματα στις ΗΠΑ. Η Ρωσία είχε άλλωστε μια παράδοση της κοινοτικής γεωργίας με τη μορφή του Obshchina ( μια μορφή κοινοτικής ιδιοκτησίας).
Το πρώτο βήμα σε αυτήν πολιτική ήταν ένα σχέδιο για να δημιουργηθούν αρκετές δεκάδες Σοβχόζ (μεγάλες μηχανοποιημένες κρατικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις) στις ανατολικές περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης. Το σχέδιο εφαρμόζεται το 1928 με πρωτοβουλία του Στάλιν, αλλά με πολλή συζήτηση με ειδικούς και την Κεντρική Επιτροπή. Αυτά τα αγροκτήματα είχαν δημιουργηθεί σε σχετικά μη-αγροτικές περιοχές στις ανατολικές περιοχές της ΕΣΣΔ (Σιβηρία, Καζακστάν, λεκάνη του Βόλγα και άλλες περιφέρειες που είχαν τεράστιες περιοχές απομακρυσμένης ακατοίκητης άγονης γη.
Τα Σοβχόζ προορίζονταν να παράγουν 1,5 εκατομμύρια τόνους εμπορεύσιμων σιτηρών. Το σχέδιο, κατά το πρότυπο του εντελώς μηχανοποιημένου αγροκτήματος του Τόμας Κάμπελ με περισσότερα από 60.000 στρέμματα στη Μοντάνα, τέθηκε σε εφαρμογή ταχέως κατά το 1928–29. Από το 1930, σύμφωνα με την εμπιστευτική έκθεση του Οργανισμού υπεύθυνου για αυτές τις εκμεταλλεύσεις, περιέγραφε πως η παραγωγή στα Σοβχόζ ήταν διπλάσια από τον στόχο που είχαν βάλει.
Tauger B. «Σοβιετικοί Ένωση αγρότες και κολλεκτιβοποίηση, 1930 – 39»
Το πρώτο πενταετές πλάνο άρχισε τον Οκτώβριο του 1928 και το κίνημα της κολλεκτιβοποίησης αναπτύχθηκε ραγδαία τα επόμενα χρόνια.
Στα 1931 σοβαρή ξηρασία και καυτοί άνεμοι (sukhovei) πλήτουν περιοχές σε όλη την ΕΣΣΔ, στα νότια Ουράλια, την Δυτική Σιβηρία, την Ουκρανία, Μπασκιρία και την περιοχή του Βόλγα. Κατά την περίοδο της άνοιξιάτικης παραγωγής οι βροχοπτώσεις στα νότια Ουράλια και στην Δυτική Σιβηρία ήταν περιορισμένες μόνο στο ένα τέταρτο της ποσότητας που οι γεωπόνοι εκεί θεωρούν απαραίτητες για την ανάπτυξη των φυτών.
Οι εκθέσεις του καναδού ειδικού στην γεωργία Andrew Cairns που έκανε εκτενή ταξίδια στην ΕΣΣΔ το 1932 περιέχουν αποδεικτικά στοιχεία για τις επιπτώσεις της ξηρασίας του 1931 στη γεωργική παραγωγή. 38 από τις 124 περιοχές της Δυτικής Σιβηρίας (Krai) είχαν συνολικές αποτυχίες των καλλιεργειών το 1931, σύμφωνα με τον επίσημη επικεφαλής γεωργικών υποθέσεων του Κράι.
Το Σοβχόζ κοντά στο Omsk, που επισκέφθηκε ο Cairns, είχε μέσο όρο απόδοσης της τάξης του 1.8 και 2.5 centners ανά εκτάριο το 1931, σε αντίθεση με 9,3 και 13 centners το 1930. ( 1 centners/ 50 κιλά)
Σύμφωνα με Σοβιετικούς αξιωματούχους, το μεσαίο Κράι του Βόλγα είχε χάσει 3–3,5 εκατομμύρια τόνους σιτηρών στην ξηρασία. Οι συγκομιδές του σιταριού της Ουκρανίας επίσης μειώθηκε από την ξηρασία. Η ξηρασία του 1931 δημιουργεί συνθήκες λιμού στην ΕΣΣΔ, και πολλά άλογα, τα πιό σημαντικά εργαλεία έλξης, χάθηκαν τελείως ή μειώθηκε σημαντικά ο αριθμός τους.
Το 1932, η ξηρασία μειώνει τις συγκομιδές σε ορισμένες περιοχές, ακόμη και αν η ξηρασία δεν προσέγγισε τη κρισιμότητα του 1931. Τον Αύγουστο του 1932, ο κορυφαίος ειδικός της Σοβιετικής Ένωσης στην άνυδρη γεωργία Ν.Μ Tulaikov ανέφερε στον Cairns ότι η ξηρασία και οι καυτοί άνεμοι είχαν καταστρέψει τις περισσότερες από τις καλλιέργειες στην αριστερή όχθη των περιφερειών του μέσου και κάτω Βόλγα. Ο ίδιος ο Cairns είδε μεγάλα πεδία καχεκτικά και καταστραμένα από καυτούς ανέμους και ξηρασία νότια της Μόσχας.
Ο Γερμανός γεωργικός ακόλουθος, Otto Schiller αναφέρει πως πληροφορήθηκε τον Αύγουστο από τον προϊστάμενο γεωργίας της Σοβιετικής στατιστικής υπηρεσίας ότι η ξηρασία και οι καυτοί άνεμοι είχαν μειώσει σημαντικά τις καλλιέργειες στην Ουκρανία, κατά μήκος του Βόλγα και στη Σιβηρία.
Ωστόσο, παρά την ύπαρξη της ξηρασίας το 1932 η ξηρασία του 1932 δεν ήταν το ίδιο σοβαρή ή διαδεδομένη όπως το 1931 και το 1932 δεν θεωρείται χρονιά ανομβρίας. Και οι Σοβιετικοί υπάλληλοι εκείνης της εποχής καθώς και οι ιστορικοί προσθέτουν και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες, εκτός από την ξηρασία, που επηρεάζουν το ξέσπασμα του λιμού. Η Ρώσικη γεωργία, που η κυβέρνηση εκείνη την εποχή εργαζόταν για τον εκσυγχρονισμό, ήταν πολύ πίσω από αυτή των προηγμένων χωρών της Δυτικής Ευρώπης και ιδιαίτερα ευάλωτη στις καιρικές συνθήκες, τα παράσιτα και τις ασθένειες.
Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία. Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000.
