Ο Στάλιν, η βιβλιοθήκη του και οι σταθεροί του συκοφάντες…  Του Αλέκου Χατζηκώστα

Ιδιαί­τε­ρη προ­βο­λή έχει και στη χώρα μας το βιβλίο του Άγγλου ιστο­ρι­κού Τζέ­φρι Ρόμπερτς «Η βιβλιο­θή­κη του Στά­λιν. Ένας δικτά­το­ρας και τα βιβλία του» (μτφρ. Βαγ­γέ­λης Τσίρ­μπας, εκδ. Gutenberg). Αφορ­μή για τους παρα­κά­τω σχο­λια­σμούς τα όσα ανα­φέ­ρει ο συγ­γρα­φέ­ας του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (28/4)

Καταρ­χήν ό ίδιος ο τίτλος «Ήταν ένας δια­νο­ού­με­νος δικτά­το­ρας» ξεκι­νά με δύο παρα­δο­χές που αφε­νός είναι αντι­φα­τι­κές και αφε­τέ­ρου δεί­χνουν και τις βαθύ­τε­ρες ιδε­ο­λο­γι­κές πεποι­θή­σεις αλλά και στο­χεύ­σεις του ίδιου του συγγραφέα.

1. Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα την οποία ο συγ­γρα­φέ­ας ανα­γκά­ζε­ται ουσια­στι­κά να παρα­δε­χτεί είναι ότι ο Στά­λιν ήταν «βιβλιο­φά­γος». Κάτι που έρχε­ται σε αντί­θε­ση με τα όσα χρό­νια τώρα καλ­λιερ­γούν σε βάρος του ότι ήταν «αμόρ­φω­τος, άξε­στος, θεω­ρη­τι­κά ανε­παρ­κής» σε σχέ­ση με τις ανά­γκες αλλά και τους άλλους ηγέ­τες της Επα­νά­στα­σης. Και μόνο το γεγο­νός ότι « τη στιγ­μή του θανά­του του, ο 1953 η βιβλιο­θή­κη του αριθ­μού­σε περί­που 25.000» δεί­χνει την ευρυ­μά­θεια του. Και φυσι­κά δεν είχε τα βιβλία για να στο­λί­ζουν τη βιβλιο­θή­κη του, αλλά όπως τονί­ζε­ται  ο Στά­λιν «κύκλω­νε τους τίτλους, υπο­γράμ­μι­ζε φρά­σεις και παρα­γρά­φους που τον αφο­ρού­σαν, κύκλω­νε το κείμενο…ήταν τα λεγό­με­να «πομέτ­κι», οι σημειώ­σεις που έκα­νε ανά­με­σα στις σει­ρές, στο εξώ­φυλ­λο, στο οπι­σθό­φυλ­λο και στα περι­θώ­ρια των σελί­δων των βιβλί­ων του.» Κάτι που κάνει όποιος μελε­τά ουσια­στι­κά και επί­μο­να ένα βιβλίο και που στο­χεύ­ει για τη ολό­πλευ­ρη αξιο­ποί­η­ση των γνώ­σε­ων, σκέ­ψε­ων, συναι­σθη­μά­των κ.α που απο­κο­μί­ζει απ’ αυτό.
2. Όπως παρα­δέ­χε­ται ο συγ­γρα­φέ­ας «Ο Στά­λιν συνέ­λε­γε βιβλία μανιω­δώς. Διά­βα­ζε κυρί­ως ιστο­ρί­ας, μαρ­ξι­στι­κή θεω­ρία και φιλο­σο­φία. Διά­βα­σε επί­σης χιλιά­δες μυθι­στο­ρή­μα­τα και έργα λογοτεχνίας…Διάβαζε μόνο στα γεωρ­για­νά και στα ρώσι­κα και γι’ αυτό ζητού­σε να μετα­φρα­στούν τα βιβλία δυτι­κών συγ­γρα­φέ­ων..». Ανα­φέ­ρου­με: Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, μα και Τολ­στόι, Ντο­στο­γιέφ­σκι, Γκό­γκολ, Τσέ­χοφ, Σαίξ­πηρ, Θερ­βά­ντες, Σίλερ, Χάι­νε, Ουγκό, Θάκε­ρι, Μπαλ­ζάκ – ορι­σμέ­να από τα μεγα­θή­ρια της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας δηλα­δή. Και μόνο αυτή η παρα­δο­χή δεί­χνει ότι στη πρά­ξη και στον τομέα της ανά­γνω­σης- γνώ­σης εφάρ­μο­ζε αυτό που είχε τονί­σει ο Κ. Μαρξ ότι «τίπο­τε το ανθρώ­πι­νο δεν μου είναι ξένο» καθώς και ότι «Η Γνώ­ση είναι δύνα­μη» του Λένιν . Και όλα αυτά σε συν­θή­κες σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης με τις τερά­στιες δυσκο­λί­ες που υπήρ­χαν, με τον τερά­στιο όγκο δου­λειάς που είχε καθη­με­ρι­νά να εκπλη­ρώ­σει ως ηγέ­της της ΕΣΣΔ αλλά και του κομ­μου­νι­στι­κό κόμ­μα­τος και όχι π.χ από την «ασφά­λεια του γρα­φεί­ου» που θα είχε ένας ακαδημαϊκός.
3. Με βάση τα παρα­πά­νω θα πρέ­πει ο συγ­γρα­φέ­ας να δικαιο­λο­γή­σει (όπως άλλω­στε έχει κάνει και σε προη­γού­με­να βιβλία του) την αντί­λη­ψη του ότι ο Στά­λιν ήταν δικτά­το­ρας. Έτσι κατα­φεύ­γει σε ανι­στό­ρη­τες κενο­λο­γί­ες και σε «ψυχο­λο­γι­κού χαρα­κτή­ρα» ψευ­το­α­να­λύ­σεις που δεν αντέ­χουν σε στοι­χειώ­δη κρι­τι­κή. Ανα­φέ­ρει στη συνέ­ντευ­ξη: «Ήταν δικτά­το­ρας ακρι­βώς επει­δή ήταν δια­νο­ού­με­νος. Ήταν τα πολι­τι­κά πιστεύω και οι ιδέ­ες του Στά­λιν το κίνη­τρο για τη βάναυ­ση δικτα­το­ρία του». Εδώ ο συγ­γρα­φέ­ας πετά­ει τον μαν­δύα του ιστο­ρι­κού και δεί­χνει αυτό που πραγ­μα­τι­κά είναι. Εχθρός της μαρ­ξι­στι­κής-λενι­νι­στι­κής διδα­σκα­λί­ας και ιδε­ο­λο­γί­ας, ένας απλός αντι­κομ­μου­νι­στής! Όσο δε αφο­ρά τις «ψυχο­λο­γι­κές ερμη­νεί­ες» ανα­φέ­ρει: «Τα βιβλία ήταν κάτι σαν το ψυχι­κό κατα­φύ­γιο του δικτάτορα…Μόνος του μέσα στα βιβλία του ο Στά­λιν έβρι­σκε παρη­γο­ρά και πνευ­μα­τι­κή τρο­φή». Εδώ απλά να τονί­σου­με ότι η επι­στή­μη της ψυχο­λο­γί­ας «σηκώ­νει ψιλά τα χέρια».

Θα μπο­ρού­σα­με να συνε­χί­σου­με και σε άλλες παρα­τη­ρή­σεις. Δεν θα το κάνου­με για­τί πολύ απλά η ενα­σχό­λη­ση, μ’ ένα ακό­μη βιβλίο που έχει εκδο­θεί και δια­στρε­βλω­τι­κά- συκο­φα­ντι­κά ανα­φέ­ρε­ται για το έργο του, 70 χρό­νια μετά το θάνα­τό του, δεί­χνει το συνε­χι­ζό­με­νο φόβο της αστι­κής τάξης απέ­να­ντι στο έργο του και στη συμ­βο­λή του στη σοσια­λι­στι­κή οικο­δό­μη­ση. Η ιστο­ρία όμως θα προχωρήσει!