Πάρθηκαν όλα τα αναγκαία μέτρα για την πολύνεκρη τραγωδία;

Του Γιώρ­γου Μαρί­νου*

Το ΚΚΕ από την πρώ­τη στιγ­μή τοπο­θε­τή­θη­κε για την πολύ­νε­κρη τρα­γω­δία ανοι­χτά της Πύλου με θύμα­τα δεκά­δες πρό­σφυ­γες — μετα­νά­στες, με ανυ­πο­λό­γι­στο αριθ­μό αγνο­ου­μέ­νων. Ανέ­δει­ξε τις πραγ­μα­τι­κές αιτί­ες, την καπι­τα­λι­στι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση και τη φτώ­χεια, τους ιμπε­ρια­λι­στι­κούς πολέ­μους, τις βαριές ευθύ­νες της αντι­με­τα­να­στευ­τι­κής πολι­τι­κής της ΕΕ και των κυβερ­νή­σε­ων των κρα­τών — μελών, που έχει μετα­τρέ­ψει τη Μεσό­γειο σε νεκρο­τα­φείο, με χιλιά­δες νεκρούς.

Το ΚΚΕ έθε­σε το βασι­κό ζήτη­μα που βρί­σκε­ται πίσω από κάθε τρα­γω­δία: ‘Η τα κέρ­δη τους ή οι ζωές μας, και ο λαός πρέ­πει να υπε­ρα­σπι­στεί τη ζωή του, να στα­θεί δίπλα στους πρό­σφυ­γες και τους μετα­νά­στες, ενά­ντια στην πολι­τι­κή που τους μακε­λεύ­ει, που τους στέλ­νει στον τάφο.

Ο «Ριζο­σπά­στης» ενη­με­ρώ­νει πολύ­πλευ­ρα για όλα τα θέμα­τα που αφο­ρούν την τρα­γω­δία και στο σημεί­ω­μα αυτό θέλου­με να θέσου­με ορι­σμέ­νες σκέ­ψεις για τις δυνα­τό­τη­τες απο­τρο­πής του ναυα­γί­ου και τη διά­σω­ση των επι­βαι­νό­ντων ή κατά το δυνα­τόν περισ­σό­τε­ρων επι­βαι­νό­ντων, ξερι­ζω­μέ­νων προ­σφύ­γων και μεταναστών.

Ξεκα­θα­ρί­ζου­με από την αρχή. Η νέα αυτή τρα­γω­δία επι­βάλ­λε­ται να εξε­τα­στεί μέχρι την τελευ­ταία πτυ­χή της, για να βγού­νε τα ανα­γκαία συμπε­ρά­σμα­τα για όλες τις πλευ­ρές των πραγ­μα­τι­κών γεγο­νό­των. Δηλα­δή, να εξε­τα­στεί η εκτί­μη­ση του κιν­δύ­νου για ένα υπερ­φορ­τω­μέ­νο σαπιο­κά­ρα­βο — αλιευ­τι­κό, με όρους πει­ρα­τεί­ας, που η συνέ­χι­ση της πορεί­ας του οδη­γού­σε σε προ­δια­γε­γραμ­μέ­νο έγκλη­μα και αφέ­θη­καν οι επι­βά­τες του, πρό­σφυ­γες και μετα­νά­στες, στην τύχη τους, προς τον υγρό τάφο. Να εξε­τα­στεί αν τέθη­κε ο στό­χος της απο­τρο­πής του ναυα­γί­ου και ολο­κλη­ρω­μέ­νο σχέ­διο για τα μέσα που θα χρη­σι­μο­ποι­η­θούν για την επί­τευ­ξη του στό­χου, με κρι­τή­ριο πάντα τη διά­σω­ση των επιβαινόντων.

Το σημειώ­νου­με αυτό για­τί αναμ­φι­σβή­τη­τα υπάρ­χουν πολ­λά και σημα­ντι­κά «θολά» σημεία που επι­βάλ­λε­ται να διε­ρευ­νη­θούν, να φωτι­στούν, ενά­ντια στην προ­σπά­θεια που ήδη έχει αρχί­σει, με την κατά­θε­ση θέσε­ων σκο­πι­μό­τη­τας που κατα­λή­γουν στο βολι­κό συμπέ­ρα­σμα πως «η τρα­γω­δία δεν μπο­ρού­σε να απο­τρα­πεί» ή ακό­μα πως «όταν ένα πλοίο έχει τη μηχα­νή σε λει­τουρ­γία, δεν εμπί­πτει στους κανό­νες έρευ­νας — διάσωσης».

Οι θέσεις αυτές είναι διά­τρη­τες και άκρως επι­κίν­δυ­νες, οδη­γούν σε συγκά­λυ­ψη και διαιώ­νι­ση των παρα­γό­ντων που ευθύ­νο­νται για την εκα­τόμ­βη νεκρών προ­σφύ­γων — μεταναστών.

Πώς έχουν τα γεγονότα;

Ενα σαπά­κι αλιευ­τι­κό σκά­φος, όπως αυτά που και άλλες φορές έχει χρη­σι­μο­ποι­ή­σει το κύκλω­μα των δια­κι­νη­τών — δου­λε­μπό­ρων, ανα­χώ­ρη­σε με εκα­το­ντά­δες πρό­σφυ­γες — μετα­νά­στες από το Τομπρούκ της Λιβύ­ης με προ­ο­ρι­σμό την Ιτα­λία. Το μεση­μέ­ρι, την Τρί­τη 13 Ιού­νη, εντο­πί­στη­κε το πλοίο από ενα­έ­ριο μέσο της Frontex και συνε­πώς υπήρ­χε εικό­να ότι το σαπιο­κά­ρα­βο ήταν υπερ­φορ­τω­μέ­νο και οι πρό­σφυ­γες είχαν κατα­κλύ­σει όλα τα μέρη του πλοί­ου. Οι αρμό­διες αρχές γνώ­ρι­ζαν περί τίνος πρόκειται.

Την Τρί­τη 13 Ιού­νη και ώρα 11.00 το ελλη­νι­κό Ενιαίο Κέντρο Συντο­νι­σμού Ερευ­νας και Διά­σω­σης ενη­με­ρώ­θη­κε από το Κέντρο Επι­χει­ρή­σε­ων Ρώμης ότι υπάρ­χει ένα αλιευ­τι­κό σκά­φος με μεγά­λο αριθ­μό προ­σφύ­γων — μετα­να­στών σε στίγ­μα 47 ναυ­τι­κά μίλια νοτιο­δυ­τι­κά της Πελο­πον­νή­σου, πράγ­μα που επι­βε­βαί­ω­σε ελι­κό­πτε­ρο του Λιμε­νι­κού Σώμα­τος το οποίο εντό­πι­σε το αλιευ­τι­κό ώρα 15.35.

Επι­πλέ­ον, με εντο­λή του Κέντρου Επι­χει­ρή­σε­ων, σκά­φος του Λιμε­νι­κού και παρα­πλέ­ο­ντα φορ­τη­γά πλοία προ­σέγ­γι­σαν το αλιευ­τι­κό και παρεί­χαν τρο­φή και νερό, ενώ το Ενιαίο Κέντρο Συντο­νι­σμού Ερευ­νας και Διά­σω­σης του Λιμε­νι­κού επι­κοι­νώ­νη­σε με το αλιευτικό.

Η Τρί­τη 13 Ιού­νη πέρα­σε, ο πολύ­τι­μος και καθο­ρι­στι­κής σημα­σί­ας χρό­νος χάθηκε!

Το αλιευ­τι­κό ενη­μέ­ρω­σε ότι παρου­σί­α­σε μηχα­νι­κή βλά­βη ώρα 01.40 την Τετάρ­τη 14 Ιού­νη και περί­που ώρα 02.15 της Τετάρ­της βυθίστηκε.

Τα γεγο­νό­τα αυτά, όπως έχουν κατα­γρα­φεί, έχουν μεγά­λη σημα­σία, για­τί το Κέντρο Επι­χει­ρή­σε­ων του υπουρ­γεί­ου Ναυ­τι­λί­ας είχε καθα­ρή εικό­να για βασι­κά στοι­χεία της άκρως επι­κίν­δυ­νης κατά­στα­σης που επι­κρα­τού­σε στο αλιευ­τι­κό σκά­φος και μπο­ρού­σε να γίνει ακρι­βής αξιο­λό­γη­ση του συμ­βά­ντος και του πολύ υψη­λού επι­πέ­δου του κιν­δύ­νου, να οργα­νω­θεί παν­κι­νη­το­ποί­η­ση και να ληφθούν τα ανα­γκαία μέτρα προ­στα­σί­ας της ανθρώ­πι­νης ζωής στη θάλασ­σα και διά­σω­σης των επιβαινόντων.

Αυτό δεν έγι­νε! Ενώ υπήρ­χε επαρ­κής χρό­νος να γίνει!

Πρώ­το, στις ανα­κοι­νώ­σεις που δια­κί­νη­σε το υπουρ­γείο Ναυ­τι­λί­ας, ανα­φέ­ρε­ται ότι το αλιευ­τι­κό «δεν ζήτη­σε καμία συν­δρο­μή», αλλά αυτός δεν είναι ουσια­στι­κός και επαρ­κής λόγος για να μην παρ­θούν έγκαι­ρα μέτρα. Το αλιευ­τι­κό ήταν στα χέρια κυκλώ­μα­τος δια­κι­νη­τών και αυτοί μιλού­σαν με τον θάλα­μο επι­χει­ρή­σε­ων του ΥΕΝ και βεβαί­ως κέρ­δι­ζαν χρό­νο, για να συνε­χί­σει το αλιευ­τι­κό την πορεία του. Η ενη­μέ­ρω­ση που έδι­ναν ήταν προ­ϊ­όν σκο­πι­μό­τη­τας, χωρίς να υπο­λο­γί­ζουν τις ανθρώ­πι­νες ζωές κι ενώ οι εγκέ­φα­λοι του δου­λε­μπο­ρι­κού κυκλώ­μα­τος είχαν εισπρά­ξει τα εκα­τομ­μύ­ρια του «ναύ­λου» του θανάτου.

Το σκά­φος ήταν «πλω­τό φέρε­τρο», δεν πλη­ρού­σε τους βασι­κούς κανό­νες ασφά­λειας της ναυ­σι­πλο­ΐ­ας και προ­στα­σί­ας της ζωής στη θάλασ­σα, δεν υπήρ­χε καμία περί­πτω­ση να δια­θέ­τει τα κατάλ­λη­λα πιστο­ποι­η­τι­κά ασφα­λεί­ας, ήταν υπερ­φορ­τω­μέ­νο και οι επι­βαί­νο­ντες πρό­σφυ­γες — μετα­νά­στες σε άμε­σο υψη­λό κίν­δυ­νο. Αυτή η κατά­στα­ση θα έπρε­πε να αξιο­λο­γη­θεί με ακρί­βεια από τις αρμό­διες αρχές και να υπάρ­χει σχέ­διο για κάθε περί­πτω­ση, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των περι­πτώ­σε­ων ρυμούλ­κη­σης του σκά­φους και μετε­πι­βί­βα­σης των επι­βαι­νό­ντων, πρα­κτι­κή που έχει δοκι­μα­στεί και έχουν δια­σω­θεί έτσι ανθρώ­πι­νες ζωές.

Δεύ­τε­ρο, η αξιο­λό­γη­ση του κιν­δύ­νου δεν γίνε­ται μόνο σε περί­πτω­ση δια­κο­πής της λει­τουρ­γί­ας της μηχα­νής και ακυ­βερ­νη­σί­ας, όπως λέγε­ται σε κάποια κανά­λια, αλλά υπο­λο­γί­ζο­ντας, συνε­κτι­μώ­ντας τη συνο­λι­κή κατά­στα­ση του πλοί­ου, σχε­διά­ζο­ντας τις κατάλ­λη­λες κινή­σεις στη βάση των κανό­νων που προ­βλέ­πο­νται στη SOLAS, τη Διε­θνή Σύμ­βα­ση για την Ασφά­λεια της Ανθρώ­πι­νης Ζωής στη Θάλασσα.

Επει­δή κι εδώ «θολώ­νο­νται τα νερά», λέγο­ντας ότι το αλιευ­τι­κό ήταν σε διε­θνή ύδα­τα, σημειώ­νου­με ότι το κεφά­λαιο V της SOLAS ανα­φέ­ρε­ται συνο­λι­κά στην ασφά­λεια της ναυ­σι­πλο­ΐ­ας και επι­βάλ­λε­ται να εφαρ­μο­στεί σε όλα τα πλοία, με βασι­κή εξαί­ρε­ση τα πολεμικά.

Τα Κέντρα Συντο­νι­σμού και Διά­σω­σης πρέ­πει, αμέ­σως μετά τη λήψη πλη­ρο­φο­ριών σχε­τι­κά με σκά­φος που βρί­σκε­ται σε κατά­στα­ση έκτα­κτης ανά­γκης — και τέτοια ήταν η κατά­στα­ση του αλιευ­τι­κού — να αξιο­λο­γούν τις πλη­ρο­φο­ρί­ες αυτές και να καθο­ρί­ζουν τις κινή­σεις που πρέ­πει να γίνουν. Τέτοια συμ­βά­ντα είναι σύν­θε­τα, απαι­τούν μελέ­τη, αλλά ταυ­τό­χρο­να εκτι­μή­σεις που βασί­ζο­νται σε υπο­θέ­σεις πως ήταν καλύ­τε­ρο να συνε­χι­στεί το ταξί­δι του αλιευ­τι­κού για­τί μια παρέμ­βα­ση των αρχών διά­σω­σης θα προ­κα­λού­σε περισ­σό­τε­ρα προ­βλή­μα­τα, δεν είναι βάσι­μες και πει­στι­κές. Δεν μιλά­με για την όποια παρέμ­βα­ση, αλλά για κατάλ­λη­λη, σχε­δια­σμέ­νη επι­χεί­ρη­ση, με την εμπλο­κή όλων των ανα­γκαί­ων μέσων.

Κωδι­κο­ποι­η­μέ­να, με βάση την εγχώ­ρια και τη διε­θνή πεί­ρα, ο σχε­δια­σμός παίρ­νει υπό­ψη του τρεις αλλη­λο­ε­ξαρ­τώ­με­νες φάσεις. Τη «Φάση Αβε­βαιό­τη­τας», τη «Φάση Συνα­γερ­μού» και τη «Φάση Κιν­δύ­νου». Στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση του αλιευ­τι­κού — «πλω­τού φέρε­τρου» η «Φάση Αβε­βαιό­τη­τας» ξεπε­ρά­στη­κε από το πρωί της Τρί­της που δια­πι­στώ­θη­κε ποια ήταν η κατά­στα­ση του πλοί­ου και συνε­πώς όχι μόνο επι­βαλ­λό­ταν να κηρυ­χθεί συνα­γερ­μός, αλλά να γίνει η κατάλ­λη­λη προ­ε­τοι­μα­σία και να καταρ­τι­στεί σχέ­διο αντί­στοι­χο με τις ανά­γκες της «Φάσης Κινδύνου».

Η φάση αυτή δεν συγ­χω­ρεί χαμέ­νο χρό­νο και απαι­τεί κινη­το­ποί­η­ση όλων των ανα­γκαί­ων πλω­τών και ενα­έ­ριων μέσων, ρυμουλ­κών — ναυα­γο­σω­στι­κών, μονά­δων βατρα­χαν­θρώ­πων — δυτών κ.ά., ώστε έγκαι­ρα και συντο­νι­σμέ­να να δημιουρ­γη­θεί «κλοιός ασφα­λεί­ας» για την κατά το δυνα­τόν στή­ρι­ξη ή ρυμούλ­κη­ση του αλιευ­τι­κού πλοί­ου, εκτι­μώ­ντας όλες τις παρα­μέ­τρους και επι­λέ­γο­ντας τις κατάλ­λη­λες κινή­σεις που επι­βάλ­λε­ται να γίνουν και βεβαί­ως με ετοι­μό­τη­τα για τη μετε­πι­βί­βα­ση και τη διά­σω­ση των επιβαινόντων.

Ασφα­λώς, πρό­κει­ται για δύσκο­λες επι­χει­ρή­σεις με μεγά­λες απαι­τή­σεις, αλλά στο όνο­μα των δυσκο­λιών και των απαι­τή­σε­ων δεν δικαιο­λο­γεί­ται να επι­λέ­γου­με το «πάμε κι όπου βγει», δρό­μος που οδη­γεί σε τρα­γι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα. Το πρό­βλη­μα έχει πολ­λές πλευ­ρές, που επι­βάλ­λε­ται να απα­σχο­λή­σουν σοβα­ρά και αφο­ρούν τη στρα­τη­γι­κή της ΕΕ και τις ευθύ­νες των αστι­κών κρα­τών και κυβερ­νή­σε­ων, τον διωγ­μό που έχουν κηρύ­ξει στους πρό­σφυ­γες και τους μετα­νά­στες, που «πάση θυσία» επι­διώ­κε­ται να απο­μα­κρυν­θούν από την επι­κρά­τεια του ενός ή του άλλου αστι­κού κράτους.

*Ο Γιώρ­γος Μαρί­νος είναι μέλος του του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

902.gr

«Τσε Γκε­βά­ρα, πρε­σβευ­τής της Επα­νά­στα­σης», του Νίκου Μόττα