Σάντα Κλάρα, το τελευταίο εμπόδιο πριν την τελική νίκη της Κουβανέζικης Επανάστασης

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Μελε­τώ­ντας την ιστο­ρία της Επα­να­στα­τι­κής δρά­σης και του αντάρ­τι­κου της Κού­βας 1956–58 βγαί­νουν συμπε­ρά­σμα­τα για τους νόμους και τις τακτι­κές ενός επα­να­στα­τι­κού Στρατού.

Ξεχω­ρί­ζει η μάχη της Σάντα Κλά­ρα που δεί­χνει την υπε­ρο­χή των ανταρ­τών και στην μάχη σε ανοι­χτό πεδίο και μέσα σε οικι­στι­κό περι­βάλ­λον. Δεί­χνει ακό­μη και την υπε­ρο­χή ηθι­κού των επα­να­στα­τών σε αντί­θε­ση με τους απλούς στρα­τιώ­τες του Μπα­τί­στα που δεν ήθε­λαν πια να πολε­μή­σουν αλλά να συνερ­γα­στούν με τους επα­να­στά­τες. Στην μάχη αυτή ανα­δει­κνύ­ο­νται και οι στρα­τιω­τι­κές ικα­νό­τη­τες του Τσε αλλά και η απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα, η πίστη, η αυτο­θυ­σία των Επα­να­στα­τών για την νίκη.

Στο τέλος του 1958 , ο Φιντέλ Κάστρο διέ­τα­ξε όλες τις δυνά­μεις του Επα­να­στα­τι­κού Στρα­τού να κατέ­βουν από τα βου­νά, να μην αρκε­στούν στον ανταρ­το­πό­λε­μο αλλά να επι­τε­θούν κατά μέτω­πο στις δυνά­μεις του Μπα­τί­στα. Παράλ­λη­λα, παρά τα μέτρα του Μπα­τί­στα, είχε εντα­θεί η αντί­στα­ση και μέσα στις πόλεις. Η ώρα της τελι­κής επί­θε­σης είχε φτά­σει. Ενώ ο Κάστρο οδή­γη­σε ο ίδιος μια δύνα­μη ενα­ντί­ον της Guisa, Masó και άλλες πόλεις ανα­το­λι­κά του νησιού, ο δεύ­τε­ρος μεγά­λος στό­χος του ήταν να κατα­λά­βει την πόλη της Σάντα Κλά­ρα ‚την πρω­τεύ­ου­σα της επαρ­χί­ας Las Villas και την τέταρ­τη μεγα­λύ­τε­ρη πόλη της Κούβας.

Η Σάντα Κλά­ρα ήταν το τελευ­ταίο εμπό­διο για τους αντάρ­τες, το τελευ­ταίο προ­πύρ­γιο του δικτά­το­ρα Μπα­τί­στα πριν επι­τε­θούν στην Αβά­να. Γιαυ­τό ήταν ιδιαί­τε­ρα εξο­πλι­σμέ­νη με γύρω στους 5000 στρα­τιώ­τες, 10 τανκς και είχε και την υπο­στή­ρι­ξη ενός βομ­βαρ­δι­στι­κού αερο­πλά­νου Β26 και ενός τεθω­ρα­κι­σμέ­νου τρέ­νου. Τρεις μονά­δες ανταρ­τών στάλ­θη­καν στην επαρ­χία Las Villas, με αρχη­γούς τον Ernest “Che” Guevara, τον Camilio Cienfuegos και τον Jaime Vega. Η μονά­δα του Βέγκας

έπε­σε σε μια ενέ­δρα και κατα­στρά­φη­κε εντε­λώς, ενώ η δύνα­μη του Cienfuego επι­τέ­θη­κε σε μια τοπι­κή στρα­τιω­τι­κή φρου­ρά στο χωριό Jaguajay που παρα­δό­θη­κε μετά από αρκε­τές μέρες μάχης.

Η μονά­δα του Guevara κατέ­λα­βε θέσεις γύρω από τη Σάντα Κλά­ρα. Μαζί του ήταν και άλλες υπο­ο­μά­δες με αρχη­γούς τους Morgan, Rolando Cubela και Antonio Núñez Jiménez που έσπευ­σαν στην Σάντα Κλάρα.

Διοι­κη­τής του Στρα­τού του Μπα­τί­στα στην Σάντα Κλά­ρα ήταν ο συνταγ­μα­τάρ­χης Joaquín Castillas Lumpuy γνω­στός από την εν ψυχρώ δολο­φο­νία του συν­δι­κα­λι­στή και βου­λευ­τή του Λαϊ­κού Σοσια­λι­στι­κού Κόμ­μα­τος Menéndez για την οποία κατα­δι­κά­στη­κε αλλά σχε­δόν αμέ­σως αποφυλακίστηκε.

Στις 28 Δεκεμ­βρί­ου 1958, η ομά­δα του Guevara χτύ­πη­σε την φρου­ρά την παρα­λια­κή πόλη Caibarién στο δρό­μο για την Σάντα Κλά­ρα που κατα­λή­φθη­κε μετά από μια μέρα. Στην πορεία προς την Σάντα Κλά­ρα συνα­ντή­θη­καν με πολ­λούς εξε­γερ­μέ­νους αγρό­τες που τους έδι­ναν δύνα­μη να προχωρήσουν.

Κάποιοι εντά­χθη­καν στην δύνα­μη των ανταρ­τών και το γεγο­νός ότι το Caibarien κατα­λή­φθη­κε σε μια μέρα ενί­σχυ­σε την αίσθη­ση ότι η νίκη τους δεν ήταν πολύ μακριά. Οι κυβερ­νη­τι­κές δυνά­μεις που φυλάσ­σουν την στρα­τιω­τι­κή φρου­ρά στο επό­με­νο χωριό Camajuaní άφη­σαν τα πόστα τους χωρίς αντί­στα­ση, και η μονά­δα του Guevara συνέ­χι­σε για τη Σάντα Κλά­ρα. Τη νύχτα έφτα­σαν στο Πανε­πι­στή­μιο στα περί­χω­ρα της πόλης.

Εκεί, ο Guevara, ο οποί­ος είχε το χέρι του στη­ριγ­μέ­νο από το λαι­μό με επί­δε­σμο αφού έπε­σε από έναν τοί­χο στη μάχη στο Caibarién, απο­φά­σι­σε να διαι­ρέ­σει τη δύνα­μή του, η οποία ήταν περί­που 300 άνδρες, στα δύο.

Η μια ομά­δα μπή­κε στην μάχη με τον στρα­τό του συνταγ­μα­τάρ­χη Joaquín Castillas Lumpuy.

Ο Μπα­τί­στα είχε στεί­λει ένα τεθω­ρα­κι­σμέ­νο τρέ­νο για να προ­μη­θεύ­σει τα στρα­τεύ­μα­τα με πυρο­μα­χι­κά, όπλα και άλλο εξο­πλι­σμό. Αυτή η αμα­ξο­στοι­χία είχε σταθ­μεύ­σει στους πρό­πο­δες του λόφου Capiro, βορειο­α­να­το­λι­κά της πόλης, όπου δημιουρ­γή­θη­κε ένα νέο φυλάκιο.

Ο Γκε­βά­ρα έστει­λε εκεί το άλλο τμή­μα « την δύνα­μη αυτο­κτο­νί­ας », μια δύνα­μη με επι­κε­φα­λής τον 23χρονο, Roberto Rodríguez Fernández, γνω­στό ως «el Vaquerito», για να πάρει το λόφο με τη χρή­ση χει­ρο­βομ­βί­δων. Οι κυβερ­νη­τι­κοί υπε­ρα­σπι­στές του λόφου υπο­χώ­ρη­σαν μετά την επί­θε­ση, ενώ το τρέ­νο, το οποίο είχε στρα­τιώ­τες και αξιω­μα­τι­κούς, έβα­λε πορεία για το κέντρο της πόλης. Στην μάχη που προη­γή­θη­κε σκο­τώ­θη­κε ο Rodríguez Fernández.

Στη Σάντα Κλά­ρα, οι μάχες είχαν αρχί­σει μετα­ξύ των κυβερ­νη­τι­κών δυνά­με­ων και των ανταρ­τών σε κάθε γει­το­νιά. Οι κάτοι­κοι της Σάντα Κλά­ρα βοή­θη­σαν τους αντάρ­τες παρέ­χο­ντάς τους κοκτέιλ μολό­τοφ . Δύο από τις φρου­ρές, οι στρα­τώ­νες του συντάγ­μα­τος Leoncio Vidal και οι στρα­τώ­νες του 31ου Συντάγ­μα­τος των Φρου­ρών, πολιορ­κή­θη­καν από τις δυνά­μεις των ανταρ­τών, παρά την υπο­στή­ρι­ξη του στρα­τού μέσω του αερο­πλά­νου, ελεύ­θε­ρων σκο­πευ­τών και τανκς.

Ο Γκε­βά­ρα θεώ­ρη­σε σαν προ­τε­ραιό­τη­τα την εξου­δε­τέ­ρω­ση του τρέ­νου, βρή­κε τρα­κτέρ και μιά μπουλ­ντό­ζα από την Αγρο­τι­κή Σχο­λή του Πανε­πι­στη­μί­ου και ξήλω­σε τις σιδη­ρο­δρο­μι­κές ράγες. Το τρέ­νο, εκτρά­πη­κε από τις γραμ­μές και ακι­νη­το­ποι­ή­θη­κε. Αμέ­σως έρι­ξαν μολό­τοφ οι αντάρ­τες και όπως γρά­φει ο ίδιος ο Τσε “το τρέ­νο μετα­τρά­πη­κε σε φούρ­νο στρα­τιω­τών”. Οι αξιω­μα­τι­κοί ζήτη­σαν εκε­χει­ρία. Οι στρα­τιώ­τες που ακο­λου­θού­σαν το τρέ­νο υπο­χω­ρώ­ντας από τον λόφο Capiro, των οποί­ων τα ηθι­κό ήταν πολύ χαμη­λό, παρα­δό­θη­καν στους αντάρ­τες δηλώ­νο­ντας πως κου­ρά­στη­καν να αγω­νί­ζο­νται ενα­ντί­ον του λαού τους. Λίγο αργό­τε­ρα, η αμα­ξο­στοι­χία κατα­λή­φθη­κε από τους αντάρ­τες και οι 350 άντρες που ήταν μέσα παρα­δό­θη­καν. Το τρέ­νο είχε μεγά­λο αριθ­μό οπλι­σμού που έπε­σε στα χέρια των ανταρ­τών και χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε στις μάχες μέσα στην πόλη.

Αυτή η νίκη μετα­δό­θη­κε στις υπό­λοι­πες κυβερ­νη­τι­κές φρου­ρές που άρχι­σαν να παρα­δί­δο­νται μια μετά την άλλη. Αργά το από­γευ­μα δήλω­νε ο Τσε στο Ραδιό­φω­νο των ανταρ­τών πως η Σάντα Κλά­ρα έπε­σε. Οι 2.900 αιχ­μά­λω­τοι στρα­τιώ­τες αφέ­θη­καν ελεύ­θε­ροι. Ο διοι­κη­τής της φρου­ράς της Σάντα Κλά­ρα και ο διοι­κη­τής της αστυ­νο­μί­ας της πόλης εκτε­λέ­στη­καν σαν υπεύ­θυ­νοι για σοβα­ρά εγκλή­μα­τα κατά του λαού. Το τελευ­ταίο προ­πύρ­γιο του Μπα­τί­στα έπε­σε. Ο δρό­μος για την Αβά­να ήταν πια ανοι­χτός. 12 ώρες μετά ο Μπα­τί­στα έφευ­γε από την Κού­βα και οι επα­να­στά­τες έμπαι­ναν νικη­τές στην Αβάνα.

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία