«Στοπ» στην ανθρωπιά στη Μεσόγειο — Oι πνιγμοί προσφύγων στη Μεσόγειο συνεχίζονται αδιάλειπτα

Περί­που 130 μετα­νά­στες στρι­μωγ­μέ­νοι σε μια λαστι­χέ­νια βάρ­κα. Ανά­με­σά τους έγκυ­ες, παι­δά­κια και βρέ­φη. Όλοι τους κάνουν απέλ­πι­δα προ­σπά­θεια να ξεφύ­γουν από βασα­νι­σμούς, βια­σμούς και πεί­να ξεκι­νώ­ντας από τις ακτές τις Λιβύ­ης με προ­ο­ρι­σμό την Ευρώ­πη. Ένα ευρω­παϊ­κό δια­σω­στι­κό πλοίο τους πλη­σιά­ζει. Το ίδιο και η λιβυ­κή ακτο­φυ­λα­κή. Ξεκι­νούν οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με τους πρό­σφυ­γες: Ποιος μπο­ρεί να συνε­χί­σει το ταξί­δι του και ποιος πρέ­πει να επι­στρέ­ψει στην «κόλα­ση» της Λιβύ­ης; Τελι­κά το πλοίο Aquarius της γερ­μα­νο-γαλ­λο-ιτα­λι­κής οργά­νω­σης SOS Mediterranée κατευ­θύ­νε­ται προς τις ευρω­παϊ­κές ακτές με επι­βά­τες 39 γυναί­κες και παι­διά. Οι υπό­λοι­ποι έμει­ναν πίσω.

Περι­στα­τι­κά όπως το παρα­πά­νω συμ­βαί­νουν επα­νει­λημ­μέ­να το τελευ­ταίο διά­στη­μα στη θαλάσ­σια περιο­χή μετα­ξύ βόρειας Αφρι­κής και Ευρώ­πης. Το Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο που πέρα­σε περί τους 900 πρό­σφυ­γες δια­σώ­θη­καν υπό τις οδη­γί­ες της ιτα­λι­κής ακτο­φυ­λα­κής. Πάνω από 250 ανα­γκά­στη­καν να επι­στρέ­ψουν στη Λιβύη. Ευρω­παϊ­κά δια­σω­στι­κά έρχο­νται συχνά αντι­μέ­τω­πα με πλοία της λιβυ­κής ακτο­φυ­λα­κής. Συχνά είναι ασα­φές ποιος πρέ­πει να ανα­λά­βει τους πρό­σφυ­γες. Επι­χει­ρή­σεις διά­σω­σης καθυ­στε­ρούν και ως εκ τού­του ανθρώ­πι­νες ζωές τίθε­νται σε κίν­δυ­νο, καταγ­γέλ­λει ο Διε­θνής Οργα­νι­σμός Μετα­νά­στευ­σης (ΔΟΜ).

Η Ιταλία νίπτει τα χείρας της

«Η Ιτα­λία απο­σύ­ρε­ται ολο­έ­να και περισ­σό­τε­ρο από τον συντο­νι­σμό των επι­χει­ρή­σε­ων διά­σω­σης στη Μεσό­γειο», επι­ση­μαί­νει η Γιά­να Τσίρ­νοχ, εκπρό­σω­πος της οργά­νω­σης SOS Mediterranée, προ­σθέ­το­ντας ότι στό­χος είναι το έργο αυτό να περά­σει μέχρι το 2020 εξ ολο­κλή­ρου στα χέρια της Λιβύ­ης –μιας χώρας βυθι­σμέ­νης στις εμφύ­λιες συγκρού­σεις, στην οποία έχουν καταρ­ρεύ­σει οι κρα­τι­κές δομές. Εξο­πλι­σμέ­νη και εκπαι­δευ­μέ­νη από την ΕΕ, η λιβυ­κή ακτο­φυ­λα­κή θα μερι­μνά προ­κει­μέ­νου να ανα­κό­πτε­ται η πλεύ­ση μετα­να­στών προς την Ευρώπη.

Η Διε­θνής Αμνη­στία κατη­γο­ρεί πάντως τμή­μα της λιβυ­κής ακτο­φυ­λα­κής για συνερ­γα­σία με δίκτυα δια­κι­νη­τών και εμπο­ρί­ας ανθρώ­πων. Εξάλ­λου η ανθρώ­πι­νη ζωή δεν αξί­ζει πια σχε­δόν τίπο­τα σε μια χώρα όπου μετα­νά­στες στρι­μώ­χνο­νται σε καταυ­λι­σμούς στους οποί­ους –σύμ­φω­να με τα Ηνω­μέ­να Έθνη- «οι βασα­νι­σμοί και η κακο­ποί­η­ση έχουν συστη­μα­τι­κό χαρα­κτή­ρα». Η ανθρω­πι­στι­κή προ­σέγ­γι­ση που είχε η ιτα­λι­κή κυβέρ­νη­ση σε σχέ­ση με τη διά­σω­ση προ­σφύ­γων το 2013 έχει τελειώ­σει, θεω­ρεί ο Πάο­λο Κου­τί­τα από τo ερευ­νη­τι­κό κέντρο Amsterdam Centre for Migration and Refugee Law. Όπως παρα­τη­ρεί, οι οργα­νώ­σεις βοή­θειας μετα­τρά­πη­καν έτσι από συνερ­γά­τες σε αντι­πά­λους και η λιβυ­κή ακτο­φυ­λα­κή ανα­λαμ­βά­νει να απω­θεί τους πρό­σφυ­γες για λογα­ρια­σμό της Ιταλίας.

Κατά δια­στή­μα­τα είχαν απο­μεί­νει μόλις δύο πολι­τι­κά πλοία που πραγ­μα­το­ποιού­σαν δια­σώ­σεις στη Μεσό­γειο: το Aquarius και το Seefuchs, της γερ­μα­νι­κής πρω­το­βου­λί­ας Sea-Eye. Κάπο­τε ο αριθ­μός τους ξεπερ­νού­σε τα δέκα. Ορι­σμέ­νες οργα­νώ­σεις διά­σω­σης προ­σφύ­γων απο­σύρ­θη­καν είτε επει­δή η χρη­μα­το­δό­τη­σή τους συρ­ρι­κνώ­θη­κε λόγω της διά­χυ­της ξενο­φο­βί­ας, είτε επει­δή δεν είχαν υπο­γρά­ψει τον «κώδι­κα δεο­ντο­λο­γί­ας» της ιτα­λι­κής κυβέρ­νη­σης, είτε επει­δή τα πλοία τους κατασχέθηκαν.

Ευρωπαϊκή προτεραιότητα να μείνουν μακριά οι πρόσφυγες

Ένα από τα κατα­σχε­θέ­ντα πλοία είναι και το luventa της γερ­μα­νι­κής οργά­νω­σης Jugend Rettet. Μάλι­στα με χθε­σι­νή από­φα­ση του Ανώ­τα­του Ακυ­ρω­τι­κού Δικα­στη­ρί­ου της Ιτα­λί­ας το σκά­φος παρα­μέ­νει υπό κατά­σχε­ση. Σύμ­φω­να με εκπρό­σω­πο της οργά­νω­σης, δεν υπάρ­χει ακό­μη αιτιο­λό­γη­ση της από­φα­σης του δικα­στη­ρί­ου να απορ­ρί­ψει την έφε­ση που είχε ασκη­θεί. Η ιτα­λι­κή δικαιο­σύ­νη διε­ξά­γει έρευ­νες ενα­ντί­ον της γερ­μα­νι­κής οργά­νω­σης με την υπο­ψία της συνέρ­γειας σε παρά­νο­μη μετα­νά­στευ­ση, ωστό­σο οκτώ μήνες μετά την κατά­σχε­ση του πλοί­ου της οργά­νω­σης δεν έχουν απαγ­γελ­θεί συγκε­κρι­μέ­νες κατηγορίες.

Προ­τε­ραιό­τη­τα της ιτα­λι­κής αλλά και εν γένει της ευρω­παϊ­κής μετα­να­στευ­τι­κής πολι­τι­κής φαί­νε­ται να είναι σαφώς να κρα­τή­σουν πάση θυσία μακριά πρό­σφυ­γες και μετα­νά­στες. Μετά την υπο­γρα­φή της επί­μα­χης συμ­φω­νί­ας με τη Λιβύη κατέ­φθα­σαν πέρυ­σι ένα τρί­το λιγό­τε­ροι μετα­νά­στες συγκρι­τι­κά με την προη­γού­με­νη χρο­νιά. Φέτος έχουν κατα­με­τρη­θεί μέχρι στιγ­μής περί­που 18.500 ένα­ντι 46.000 πέρυ­σι. Ωστό­σο, έχουν χάσει τη ζωή τους στη θάλασ­σα πάνω από 550 άνθρω­ποι. Και τώρα που τα νερά ηρε­μούν βαθ­μιαία μετά το πέρας του χει­μώ­να οι οργα­νώ­σεις διά­σω­σης ανα­μέ­νουν αύξη­ση του μετα­να­στευ­τι­κού ρεύ­μα­τος στη Μεσόγειο.

Deutsche Welle / Ανέ­τε Ρόι­τερ, Ζίμον Κρέ­μερ (dpa) / Άρης Καλτιριμτζής