Στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ: Ποιος είναι ο ισχυρός άνδρας της Λιβύης

Στην Αθή­να βρί­σκε­ται από χθες ο Στρα­τάρ­χης Χαλί­φα Χάφταρ για συνο­μι­λί­ες με την ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση, μόλις δύο εικο­σι­τε­τρά­ω­ρα πριν την διε­θνή Διά­σκε­ψη του Βερο­λί­νου για τη Λιβύη.

Ποιος είναι όμως ο ισχυ­ρός άντρας της Λιβύ­ης, ηγέ­της του επο­νο­μα­ζό­με­νου Εθνι­κού Λιβυ­κού Στρα­τού, που έχει γίνει το κεντρι­κό πρό­σω­πο στις πρό­σφα­τες εξελίξεις;

Ο 76χρονος Χαφτάρ μπο­ρεί να εμφα­νί­στη­κε τα τελευ­ταία χρό­νια στο προ­σκή­νιο της διε­θνούς πολι­τι­κής σκη­νής εξαι­τί­ας της εμπλο­κής του στην κρί­ση της Λιβύ­ης, ωστό­σο έχει πλού­σιο παρελ­θόν στην στρα­τιω­τι­κή και πολι­τι­κή ζωή της χώρας του.

Από το πλευρό του Καντάφι στην… αγκαλιά της CIA

Ο Χαλί­φα Μπελ­κα­σίμ Χαφτάρ, όπως είναι το πλή­ρες όνο­μα του, γεν­νή­θη­κε στην Αϊδα­μπί­για της Λιβύ­ης το 1943. Σπού­δα­σε στην Στρα­τιω­τι­κή Πανε­πι­στη­μια­κή Ακα­δη­μία της Βεγ­γά­ζης και  υπη­ρέ­τη­σε στον στρα­τό υπό τον Μουα­μάρ Καντά­φι παίρ­νο­ντας ενερ­γά μέρος στο πρα­ξι­κό­πη­μα των «Ελεύ­θε­ρων αξιω­μα­τι­κών» κατά της μοναρ­χί­ας των Αλσα­νού­σι το 1969.

Συμ­με­τεί­χε στον πόλε­μο του Γιομ Κιπούρ κατά του Ισρα­ήλ το 1973, όντας αξιω­μα­τι­κός του λιβυ­κού στρα­τού. Το 1987, κατά τη διάρ­κεια του πολέ­μου ενά­ντια στο Τσαντ, πιά­στη­κε αιχ­μά­λω­τος μαζί με ακό­μη 600 άνδρες του. Τότε είναι που αρχί­ζει και γίνε­ται φανε­ρή η ρήξη του με τον Καντά­φι. Ο Λίβυος ηγέ­της απο­κή­ρυ­ξε τον Χαφτάρ και τους υπό­λοι­πους αιχ­μα­λώ­τους πολέ­μου, απο­φεύ­γο­ντας να κάνει ουσια­στι­κές κινή­σεις για την απε­λευ­θέ­ρω­ση τους. Δεν είναι ιστο­ρι­κά ξεκα­θα­ρι­σμέ­νο για­τί ο Καντά­φι στρά­φη­κε κατά του Χαφτάρ τη δεδο­μέ­νη χρο­νι­κή στιγ­μή, ωστό­σο ανα­λυ­τές υπο­στη­ρί­ζουν ότι ο πρώ­τος φοβού­νταν πιθα­νή ηρω­ο­ποί­η­ση του Χαφτάρ κατά την επι­στρο­φή του στη Λιβύη, κάτι που ενδε­χο­μέ­νως να απο­τε­λού­σε απει­λή για την θέση της εξουσίας.

Σε κάθε περί­πτω­ση, το 1987 είναι χρο­νιά-ορό­ση­μο για την ορι­στι­κή ρήξη Καντά­φι-Χαφτάρ και την ενερ­γό συνερ­γα­σία του δεύ­τε­ρου με τις ΗΠΑ. Απο­φυ­λα­κί­στη­κε το 1990, έπει­τα από παρέμ­βα­ση της Ουά­σινγ­κτον και μετέ­βη στις ΗΠΑ όπου έμει­νε δύο δεκαετίες.

Όπως είναι γνω­στό ο Χαφτάρ έζη­σε αρκε­τά χρό­νια στο Λάν­γκλεϊ της Βιρ­τζί­νια, την πόλη που στε­γά­ζει τα κεντρι­κά γρα­φεία της CIA. Το 1996 πήρε μέρος σε μια απο­τυ­χη­μέ­νη από­πει­ρα ανα­τρο­πής του Καντά­φι στη Λιβύη και ξανα­ε­πέ­στρε­ψε στις ΗΠΑ. Δια­τή­ρη­σε ισχυ­ρούς δεσμούς με την αντι­πο­λί­τευ­ση της Λιβύ­ης ενώ έλα­βε την αμε­ρι­κά­νι­κη υπηκοότητα.

Ο Χάφταρ γύρι­σε στη Λιβύη το 2011, προ­κει­μέ­νου να συμ­με­τά­σχει στον ιμπε­ρια­λι­στι­κό πόλε­μο που υπο­στη­ρί­χθη­κε από ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και που οδή­γη­σε στο τέλος την 42ετή κυριαρ­χία του Μουα­μάρ Καντά­φι. Την επό­με­νη μέρα της πτώ­σης του καθε­στώ­τος Καντά­φι, με την χώρα να βρί­σκε­ται στο έλε­ος των τζι­χα­ντι­στών, ο Χάφταρ δεν κατά­φε­ρε να έχει κάποιο ουσια­στι­κό ηγε­τι­κό ρόλο στις εξελίξεις.

Στο δρόμο για την εξουσία…

Γύρι­σε στις ΗΠΑ και επα­νεμ­φα­νί­στη­κε στη Λιβύη το 2014 όταν αντι­τά­χθη­κε στην απο­τυ­χία του επο­νο­μα­ζό­με­νου τότε Γενι­κού Εθνι­κού Κογκρέ­σου (GNC) να προ­φυ­λα­χθεί από την άνο­δο των αντάρ­τι­κων ομά­δων. Ήρθε σε ρήξη με την τότε κυβέρ­νη­ση του πρω­θυ­πουρ­γού Αλί Ζεϊ­ντάν και απο­φά­σι­σε να ξεκι­νή­σει τη δική του προ­σπά­θεια για την κατά­λη­ψη της εξουσίας.

Ο Χαφτάρ εμφα­νί­στη­κε ως διώ­κτης των τζι­χα­ντι­στών και ξεκί­νη­σε με την παρα­στρα­τιω­τι­κή του δύνα­μη, τον Λιβυ­κό Εθνι­κό Στρα­τό, εκστρα­τεία κατά των ισλα­μι­στι­κών πολιτοφυλακών.

Ο Χάφταρ με τον Πρό­ε­δρο Μακρόν στο Παρί­σι το 2017.

Η Βεγ­γά­ζη έγι­νε το προ­πύρ­γιο του και ξεκί­νη­σε την προ­έ­λα­ση για την κατά­κτη­ση της χώρας, ισχυ­ρο­ποιώ­ντας σε κάθε νίκη την κυριαρ­χία του, απέ­να­ντι στις εκά­στο­τε κυβερ­νή­σεις των τελευ­ταί­ων ετών. Στις αρχές του 2019 ο στρα­τός του Χαφτάρ έθε­σε υπό έλεγ­χο την περιο­χή με τα κοι­τά­σμα­τα πετρε­λαί­ου — ονο­μά­τι «Πετρε­λαϊ­κή Ημι­σέ­λη­νος» — στην βορειο­α­να­το­λι­κή Λιβύη, ενώ ο στρα­τά­χρης κατέ­λα­βε την Ντέρ­να, προ­πύρ­γιο των ακραί­ων ισλαμιστών.

Επι­σή­μως, όλα τα κρά­τη – μέλη του ΟΗΕ υπο­στη­ρί­ζουν την κυβέρ­νη­ση Φάγεζ Αλ-Σάρατζ. Ωστό­σο μια σει­ρά από χώρες, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων της Ρωσί­ας, της Γαλ­λί­ας αλλά και των ΗΠΑ, δια­τη­ρούν ανοι­κτούς διαύ­λους με τον Χαφτάρ, ανα­γνω­ρί­ζο­ντας του ουσια­στι­κό ρόλο στα ιμπε­ρια­λι­στι­κά σχέ­δια στη Λιβύη. Απέ­να­ντι στον στρα­τάρ­χη Χάφταρ βρί­σκε­ται, για τα δικά της συμ­φέ­ρο­ντα, η Τουρ­κία ενώ αρνη­τι­κή στά­ση κρα­τά και η Ιταλία.

Σήμε­ρα, οι δυνά­μεις του Χάφταρ ελέγ­χουν περί­που το 80% της λιβυ­κής επικράτειας.