Το ΕΑΜ στο Καλέντζι και… μια σημαία

Γρά­φει η Τασ­σώ Γαΐ­λα /

Στη χώρα μας τρεις οικι­σμοί φέρουν την ονο­μα­σία Καλέν­τζι. Στα Γιάν­νι­να, στην Κόριν­θο και στην Αχα­ΐα Εμείς πάμε στο Καλέν­τζι στο νότιο τμή­μα του νομού Αχα­ΐ­ας κοντά στα όρια με το νομό Ηλεί­ας και σε από­στα­ση 49 χλμ από την Πάτρα.

Το Καλέν­τζι Αχα­ΐ­ας είναι ορει­νός οικι­σμός σε υψό­με­τρο 900 μ σε περιο­χή από­κρη­μνη, εκεί που δεσπό­ζει το όρος Ερύ­μαν­θος με γύρω ‘κέντη­μα’ στις πλα­γιές του βου­νού πολ­λά χωριά: Τρι­ταία, Χιό­να, Γερ­με­νό, Χαλαν­δρί­τσα, Σπαρ­τιά, Αγία Μαρί­να κλπ, σύγ­χρο­νες μικρές κοι­νό­τη­τες, μα τόπος κατοι­κη­μέ­νος από την νεο­λι­θι­κή επο­χή με αξιό­λο­γα ευρή­μα­τα στην περιο­χή της Αρχαί­ας Τρι­ταί­ας-κοντά στο σύγ­χρο­νο οικι­σμό της Τριταίας‑, και όχι μόνο.

Καλέν­τζι, ένας σύγ­χρο­νος οικι­σμός με ιδιαί­τε­ρη αρχι­τε­κτο­νι­κή και πολύ πρά­σι­νο, εμείς όμως σήμε­ρα γυρ­νά­με το ρολόι του χρό­νου στην 10ετία του 1940…

Δύσκο­λα χρό­νια, χωρίς …. φως, νερό, τηλέ­φω­νο, ψωμί και γράμ­μα­τα, δύσκο­λα χρό­νια αιμα­το­βαμ­μέ­να από το αίμα που χύθη­κε στα χρό­νια της Ιτα­λό-Γερ­μα­νι­κής Κατο­χής και του Εμφυ­λί­ου πολέμου…

«Ο Εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κός Αγώ­νας του Ελλη­νι­κού Λαού, που άρχι­σε αμέ­σως μετά την διείσ­δυ­ση των Χιτλε­ρι­κών επι­δρο­μέ­ων στο Ελλη­νι­κό έδα­φος και τη συν­θη­κο­λό­γη­ση του διοι­κη­τή της Στρα­τιάς Μακε­δο­νί­ας στρα­τη­γού Μπα­κό­που­λου (9/4/1941), μέχρι τον Οκτώ­βρη του 1944 που έφυ­γαν οι Γερ­μα­νοί, ονο­μά­στη­κε Εθνι­κή Αντί­στα­ση. Αρκε­τοί Τρι­ται­ί­τες πήραν μέρος, κυρί­ως σαν οργα­νω­μέ­να μέλη του ΕΑΜ», γρά­φει ο εκπαι­δευ­τι­κός Γ. Πετρό­που­λος στο βιβλίο του «Η ΤΡΙΤΑΙΑ Δια­χρο­νι­κά… εμείς», μένο­με στο Καλέν­τζι και πάμε και λίγο… ψηλό­τε­ρα στην από­με­ρη τοπο­θε­σία Ανά­λη­ψη, πάμε εκεί για να συνα­ντή­σου­με την ιστορία…

Μνή­μες, θέσεις, από­ψεις, χρό­νια παλιά και ιδα­νι­κά, ιστο­ρία που η ομί­χλη και η πρω­ι­νή πάχνη του Ερύ­μαν­θου και η πρω­ι­νή πάχνη κιν­δυ­νεύ­ει να την ρίξει στη λησμο­νιά όπως σχε­δόν συνέ­βη με τη αρχαία ιστο­ρία αυτού του τόπου…

Περί­ο­δος πλή­ρους παρακ­μής η τρέ­χου­σα για την πατρί­δα μας εμείς ας στα­θού­με στη 10ετία του ’40 περιό­δου που κάποιοι Συνέλ­λη­νες κάτω από συν­θή­κες κατα­πί­ε­σης, ξένου ζυγού, φτώ­χειας κι έλλει­ψης δημο­κρα­τι­κών κανό­νων στο παι­χνί­δι της επι­βί­ω­σης, έβλε­παν τα πράγ­μα­τα … κάπως δια­φο­ρε­τι­κά και δεν δίστα­ζαν για τα ορά­μα­τα και τις από­ψεις τους να παίρ­νουν τα βουνά…

… Στον Ερύ­μαν­θο και στην δύσβα­τη θέση του βου­νού αυτού με το όνο­μα Ανά­λη­ψη- εκεί και το ομώ­νυ­μο εξω­κλή­σι-πάνω από το Καλέν­τζι, λοι­πόν στά­ση και…

Εδώ, η έδρα του Στρα­τη­γεί­ου- Ερύ­μαν­θος του ΕΛΑΣ, επι­κε­φα­λής ο συνταγ­μα­τάρ­χης Βλάσ­σης Ανδρι­κό­που­λος, ιδρυ­τι­κά στε­λέ­χη 7 μέλη του ΕΑΜ Πάτρας: Σου­λε­λές Γεώρ­γιος (Νώντας), Πολυ­κρά­της Νικό­λα­ος (Νική­τας), Μπα­ρής Δημο­σθέ­νης (Μαυ­ρο­δή­μος), Μπα­ρής Νικό­λα­ος (Ηρα­κλής), Πορευό­που­λος Γεώρ­γιος (Κώστας), Βαν­δώ­ρος Διο­νύ­σιος (Μήτρος), Βασί­λης Μαυ­ρό­γιαν­νης (Γιάννος),και ο ΕΠΟ­Νί­της από το Καλέν­τζι Γερά­σι­μος Μητρέλης.

1943: Στα χωριά της περιο­χής Τρι­ταί­ας-Καλεν­τζί­ου, στις πλα­γιές του όρους Ερυ­μάν­θου πολ­λά τα Ιτα­λι­κά φυλά­κια κατο­χής και τότε που τα βασι­κά στε­λέ­χη του 12ου Συντ/τος υπό τον Συνταγ­μα­τάρ­χη Βλάσ­ση Ανδρι­κό­που­λο και μετά την μάχη που είχαν δώσει στο Λεό­ντειο (16–17 Ιου­λί­ου 1943) κατευ­θυ­νό­με­νοι προς το Σιμό­που­λο Ηλεί­ας για να συν­δε­θούν με τις εκεί αντάρ­τι­κες ομά­δες κάνο­ντας στην πορεία τους μια στά­ση στο χωριό Καλέν­τζι απο­φά­σι­σαν να χτυ­πή­σουν τα φυλά­κια των Ιτα­λών καρα­μπι­νιέ­ρων στα χωριά της Χαλαν­δρί­τσας και της Ερυμάνθειας.

Η ομά­δα στις 26 Ιου­λί­ου αιφ­νι­δί­α­σε τους Ιτα­λούς που τελι­κά και με μεγά­λες απώ­λειες παρα­δό­θη­καν. Κι ενώ το αντάρ­τι­κο τάγ­μα βρι­σκό­ταν ακό­μα στην περιο­χή-στο Καλέν­τζι- έφτα­σε η πλη­ρο­φο­ρία ότι 4 Ιτα­λι­κά αυτο­κί­νη­τα ανέ­βαι­ναν το δρό­μο για το Καλέν­τζι. Το τάγ­μα αιφ­νι­διά­ζει και πάλι τους Ιτα­λούς, και μετά τη σφο­δρή μάχη που ακο­λού­θη­σε και την ιστο­ρι­κή νίκη των ανταρ­τών… ήρθε η επό­με­νη μέρα στον Ερύ­μαν­θο και μαζί της έφτα­σαν στο βου­νό ‑28.07.43‑, 103 μηχα­νο­κί­νη­τα γεμά­τα στρα­τό από Γερ­μα­νοϊ­τα­λούς με πυρο­βο­λι­κό. Οι αντάρ­τι­κες ομά­δες ανέ­βη­καν στον Ερύ­μαν­θο. Δεν τόλ­μη­σε κανείς να τους κατα­διώ­ξει… Γερ­μα­νοί και Ιτα­λοί μάζε­ψαν τους νεκρούς και τους τραυ­μα­τί­ες της μάχης της προη­γού­με­νης μέρας, ρίξα­νε κανο­νιές στο Καλέν­τζι, κάψα­νε ολο­σχε­ρώς το χωριό της Ερυ­μάν­θειας… κι έφυ­γαν; Όχι πριν κάψουν στο δρό­μο τους για την Πάτρα τα χωριά Σπαρ­τιά- Γρε­βε­νό και μέρος της Χαλανδρίτσας.

Αίμα, φωτιά, σκλα­βιά… Κρα­νί­ου τόπος το άγνω­στο σχε­δόν αυτό κομ­μά­τι Ελλά­δας ριζω­μέ­νο πει­σμα­τι­κά από τους μυθι­κούς χρό­νους στο βου­νό του Ερυ­μάν­θου… η σκλα­βιά συνε­χί­ζε­ται… το αυτό και τα όνει­ρα και οι αγώ­νες των ανταρ­τών… και τώρα: 1944, μήνας Απρίλης…

15.04.1944, στο βου­νό του Ερύ­μαν­θου και στα γύρω μικρά χωριά του αντη­χούν ξανά κανο­νιές από την νέα συμπλο­κή των Γερ­μα­νών με τους αντάρ­τες… Αυτή τη φορά ο κατο­χι­κός στρα­τός θα κάψει 19 σπί­τια του Καλεντζίου …

2 Μαΐ­ου 1993: Πάτρα. Η ΠΟΑΕΑ Πάτρας 51 χρό­νια μετά τη μάχη του Καλεν­τζί­ου , οργα­νώ­νει στο Καλέν­τζι εκδή­λω­ση για τα 50 χρό­νια από την ίδρυ­ση του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ.

4 Μαΐ­ου 1993: εφη­με­ρί­δα Πάτρας Η ΗΜΕΡΑ ΠΑΤΡΩΝ που γρά­φει σε σχε­τι­κό της άρθρο…

<… Ανε­πα­νά­λη­πτες στιγ­μές και μνή­μες ζήσα­νε οι αγω­νι­στές του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ στο Καλέν­τζι την Κυρια­κή 2 Μάη… Γιορ­τά­ζο­ντας την 50η επέ­τειο τους, η ΠΟΑΕΑ, παράρ­τη­μα Πάτρας και μετά την ομι­λία του Καπε­τάν Ερμή(Πριόβουλου) και του κ. Πορευό­που­λου, το λόγο έλα­βε ο οικο­λό­γος κ. Βλάσ­σης Βελλόπουλος.

Η Σημαία…

Ο κ. Βελ­λό­που­λος, εγγο­νός του Γερό-Βλάσ­ση Ανδρι­κό­που­λου, του ηρω­ι­κού καπε­τά­νιου του 12ου Συντάγ­μα­τος του ΕΛΑΣ, σε μια βαθιά συγκι­νη­τι­κή ατμό­σφαι­ρα παρου­σί­α­σε την αιμα­το­βαμ­μέ­νη πολε­μι­κή σημαία του 12ου Συντάγ­μα­τος του ΕΛΑΣ.

Την σημαία του την είχε παρα­δώ­σει ο ήρω­ας παπ­πούς ο γέρο-Βλάσ­σης Α., το 1960 λίγο πριν τον θάνα­το του σε ηλι­κία 80 χρό­νων και ορί­ζο­ντας –τον εγγο­νό του- θεμα­το­φύ­λα­κα αυτού του ιστο­ρι­κού κειμηλίου.

Στην ομι­λία του –στην εκδή­λω­ση της 2ας Μαΐ­ου 1993, στο Καλέν­τζι- ο κ. Βελ­λό­που­λος τόνι­σε ότι είναι μόνο θεμα­το­φύ­λα­κας , η δόξα δεν κλη­ρο­νο­μεί­ται και η σημαία ανή­κει στα εγγό­νια όλων των ΕΛΑ­Σι­τών ΕΟΝι­τών και ΕΑΜι­τών μέχρι που θα γίνει κτή­μα όλων των νεοελλήνων.

Να σημειω­θεί ότι ο γνω­στός για τους αγώ­νες του για το περι­βάλ­λον, την κοι­νω­νία και τον άνθρω­πο Β. Βελ­λό­που­λος επι­θυ­μού­σε και έκα­νε ενέρ­γειες για την δημιουρ­γία Μου­σεί­ου Εθνι­κής Αντί­στα­σης στην Πάτρα και την εκεί τοπο­θέ­τη­ση της ιστο­ρι­κής σημαί­ας. Ο γνω­στός οικο­λό­γος Βλάσ­σης Βελ­λό­που­λος απε­βί­ω­σε το 2017.

Αυτή, λοι­πόν, η σημαία-σύμ­φω­να με το άρθρο της εφη­με­ρί­δας Η ΗΜΕΡΑ ΠΑΤΡΩΝ/4–05-1993‑, είναι η μονα­δι­κή σε όλη την Ελλά­δα πολε­μι­κή σημαία ΕΛΑ­Σί­τι­κου Συντάγ­μα­τος που δια­σώ­ζε­ται σήμε­ρα. Η ιστο­ρι­κή σημαία που πάνω της είναι το αίμα του αντάρ­τη σημαιο­φό­ρου, σαν μονα­δι­κή της Εθνι­κής Αντί­στα­σης 1941–1945 έχει την ίδια σημα­σία που έχει το λάβα­ρο του 1821 στην Αγία Λαύ­ρα. Από ύφα­σμα αλε­ξι­πτώ­του και ζωγρα­φι­σμέ­νη με λαδο­μπο­γιά η σημαία διε­σώ­θη από τη γυναί­κα του Γερο-Βλάσ­ση που την είχε κρύ­ψει για πολ­λά χρό­νια στο μαξι­λά­ρι της.
Στην εκδή­λω­ση ‚μετα­ξύ των μελών της ΠΟΑΕΑ, ήσαν οι: Γερά­σι­μος Μητρέ­λης, Δημ. Κόης και Μιχά­λης Πουλής-Ντρόλας.

Αυτά από την: Η ΗΜΕΡΑ ΠΑΤΡΩΝ/4 Μαΐ­ου 1993…

Όρος Ερύ­μαν­θος- άγο­νη γη, δύσβα­τη, παρ’ όλα αυτά κάποιοι την κατοί­κη­σαν στους μυθι­κούς χρό­νους στις σπη­λιές και τα κατσά­βρα­χα της… Πέρα­σαν πολ­λοί και­ροί, στα ίδια κατσά­βρα­χα κάποιοι χτί­σα­νε όνει­ρα… οι ίδιοι «έφυ­γαν» … έμει­ναν τα κατσά­βρα­χα … και μια σημαία , μόνη να πολε­μά όχι Γερ­μα­νο-Ιτα­λούς αλλά την παρακ­μή του Έθνους…

Η σημαία του Συντάγ­μα­τος σήμε­ρα βρί­σκε­τε στην κατο­χή της κόρης του αεί­μνη­στου Βλάσ­ση Βελ­λό­που­λου… ‘περι­μέ­νο­ντας’ την τοπο­θέ­τη­ση της σε αντί­στοι­χο Μου­σείο σύμ­φω­να με την επι­θυ­μία του θεμα­το­φύ­λα­κα της.

Καλέν­τζι, Κυρια­κή 2 του Μάη 1993…
Βαθειά συγκί­νη­ση των παρευ­ρι­σκο­μέ­νων την ώρα που οι πρω­τα­ντάρ­τες του 12ου Συντάγ­μα­τος καπε­τάν Ρήγας και κ. Πορευό­που­λος ξεδι­πλώ­νουν την ιστο­ρι­κή σημαία. Δια­κρί­νο­νται ο πρό­ε­δρος της ΠΟΑΕΑ κ. Τσο­πα­νί­δης, ο πρό­ε­δρος της κοι­νό­τη­τας Καλεν­τζί­ου κ. Πετρό­που­λος και κάτω δια­κρί­νε­ται ο κ. Βλάσ­σης Βελλόπουλος.

Βασι­κό βοη­θή­μα­τα: ‑βιβλίο «Η ΤΡΙΤΑΙΑ Διαχρονικά»/ Γεώρ­γιος Αθ. Πετρόπουλος/Πάτρα 2017.
— Βλάσ­σης Βελλόπουλος/Οι οικο­λο­γι­κοί Αγώ­νες ενός ενερ­γού πολίτη/εκδόσεις Το Δόντι­/Πά­τρα-2009.
— Ηλία Παπα­στε­ριό­που­λου: Ο Μωρηάς Στα Όπλα/Αθήνα 1965.
Ευχα­ρι­στώ τον κ. Γεώρ­γιο Πετρό­που­λο συγ­γρα­φέα-εκπαι­δευ­τι­κό καθώς και τέως πρό­ε­δρος της κοι­νό­τη­τας Καλεν­τζί­ου για την παρα­χώ­ρη­ση των φωτο­γρα­φιών και πολυ­τί­μων πληροφοριών.

Στη φωτό εξω­φύλ­λου: Το 12ο Σύνταγ­μα του ΕΛΑΣ. Στο μέσο ο αρχη­γός του Βλάσ­σης Ανδρι­κό­που­λος (Ανδρί­τσης)