Το πιο σφιχτό αγκάλιασμα της μπάλας γίνεται με το …πόδι!

Ο Γιώργος Μουσγάς γράφει (και αντιγράφει) για το Τρίτο …Ημίχρονο του EURO 2020!

Το βρά­δι της Κυρια­κής της 11^ης Ιού­λη 2021, η Ιτα­λία στέ­φθη­κε πρω­τα­θλή­τρια Ευρώ­πης για το 2020! Λόγω της παν­δη­μί­ας του κορο­νοϊ­ού το EURO 2020 μετα­φέρ­θη­κε στο 2021 και η UEFA απο­φά­σι­σε η διορ­γά­νω­ση να φιλο­ξε­νη­θεί από δέκα δια­φο­ρε­τι­κές χώρες. Μετά από 53 χρό­νια η Ιτα­λία κέρ­δι­σε για δεύ­τε­ρη φορά το βαρύ­τι­μο έπα­θλο νικώ­ντας μέσα στο θρυ­λι­κό Γου­έ­μπλεϊ την Αγγλία με 3–2 στα πέναλ­τι, καθώς ο κανο­νι­κός αγώ­νας έλη­ξε ισό­πα­λος με 1–1. Και τη σύμ­πτω­ση: Τα ξημε­ρώ­μα­τα της 11^ης Ιού­λη 2021 η Αργε­ντι­νή του Λιο­νέλ Μέσι κατέ­κτη­σε το Κόπα-Αμέ­ρι­κα, νικώ­ντας τη Βρα­ζι­λία με 1–0 μέσα στο Μαρα­κα­νά του Ρίο ντε Τζανέϊρο.

Το Γου­έ­μπλεϊ και το Μαρα­κα­νά είναι γήπε­δα-φετίχ για τους απα­ντα­χού ποδο­σφαι­ρό­φι­λους. «Ο ναός του ποδο­σφαί­ρου», όπως είχε χαρα­χτη­ρί­σει ο Πελέ το παλιό Γου­έ­μπλεϊ, γύρι­σε φέτος τη μνή­μη της Ελλά­δας πενή­ντα χρό­νια πίσω: Στις 2 Ιού­νη 1971. Τότε  που «οι θρα­σύ­τα­τοι, αναι­δέ­στα­τοι Ελλη­νες» του Πανα­θη­ναϊ­κού, όπως έγρα­ψαν οι «Times» του Λον­δί­νου, πήγαν στην πρω­τεύ­ου­σα της Αγγλί­ας να διεκ­δι­κή­σουν το Κύπελ­λο Πρω­τα­θλη­τριών Ευρώ­πης απ’ τον Ολλαν­δι­κό …οδο­στρω­τή­ρα Αγιαξ του Γιό­χαν Κρόϊφ. Ο Πανα­θη­ναϊ­κός του Φέρεντς Πού­σκας, του «Καλ­πά­ζο­ντος Συνταγ­μάρ­χη», όπως ήταν το προ­σω­νύ­μιό του, έχα­σε με 2–0.  Όμως αυτός ο αγώ­νας, και όσα προη­γο­ή­θη­καν στην πορεία μέχρι τον τελι­κό, ήταν η πρώ­τη, μετά τον πόλε­μο, τομή για το Ελλη­νι­κό ποδόσφαιρο.

Ο Αρι­στεί­δης Καμά­ρας, εμβλη­μα­τι­κό μέλος εκεί­νης της ομά­δας του Πανα­θη­ναϊ­κού θυμή­θη­κε ; «Ε, λοι­πόν, εμείς οι “θρα­σύ­τα­τοι” και “αναι­δέ­στα­τοι” ήμα­σταν μορ­φω­μέ­νοι. Ανά­με­σα στα παι­διά της ομά­δας μας υπήρ­χαν εφτά επι­στή­μο­νες. Oπως ο Σούρ­πης, για­τρός, εγώ δικη­γό­ρος με πλή­ρη απα­σχό­λη­ση, ο Βλά­χος είχε τελειώ­σει την Πάντειο, ο Γραμ­μός είχε τελειώ­σει την Aνώ­τα­τη Σχο­λή Σωμα­τι­κής Αγω­γής, ο Μητρό­που­λος το Μικρό Πολυ­τε­χνείο. Μια ομά­δα επι­στη­μό­νων, ερα­σι­τε­χνών και υψη­λού μορ­φω­τι­κού επι­πέ­δου». (Συνέ­ντευ­ξη στο Δ. Δανί­κα, 2.6.2021).

Υπήρ­ξαν κι άλλοι  ποδο­σφαι­ρι­στές εκεί­νης της επο­χής που έβα­λαν γκόλ στην …επι­στή­μη: Όπως ο Τόλης  Τόσκας (οικο­νο­μο­λό­γος) και ο Λάκης Νικο­λά­ου (για­τρός) της ΑΕΚ ή ο Κώστας Ορφα­νός του ΠΑΟΚ, με σπου­δές στο Πολυ­τε­χνείο. Η μόρ­φω­ση αυτών των ποδο­σφαι­ρι­στών ήταν και η απά­ντη­ση των μαθη­τών της επο­χής στους γονείς τους, όταν τους κυνη­γού­σαν για να στα­μα­τή­σουν να κλω­τσούν το τόπι και να στρω­θούν στο διά­βα­σμα για να προκόψουν.

Πρίν μερι­κά χρό­νια, όταν μετέ­φε­ρα αυτή την εμπει­ρία στον Αρ. Καμά­ρα μου είπε: «Και να ‘ξερες πόσες φορές άκου­σα σημε­ρι­νούς οικο­γε­νειάρ­χες να μου λένε: “Νέοι παρα­δειγ­μα­τι­στή­κα­με, από εσάς τους επι­στή­μο­νες ποδο­σφαι­ρι­στές για να ακο­λου­θή­σου­με, στη συνέ­χεια, ο καθέ­νας το δρό­μο του στη ζωή”».

Στον ημι­τε­λι­κό αγώ­να ο Πανα­θη­ναϊ­κός είχε για αντί­πα­λο τον Ερυ­θρό Αστέ­ρα της ενιαί­ας, τότε, Γιου­γκο­σλα­βί­ας. Στον πρώ­το αγώ­να στο  Βελι­γρά­δι ο Πανα­θη­ναϊ­κός έχα­σε με 4–1αλλά στην Αθή­να κέρ­δι­σε 3–0. Δύο γκόλ πέτυ­χε ο Αντώ­νης Αντω­νιά­δης και το τρί­το γκόλ, της πρό­κρι­σης, το  πέτυ­χε ο Αρι­στεί­δης Καμά­ρας. Ήταν το γκόλ που έκα­νε το φίλα­θλο κόσμο να παραλ­λη­λεί και εκφρά­στη­κε απ’ την παλ­λό­με­νη φωνή, του συνή­θως ψύχραι­μου, Γιάν­νη Δια­κο­γιάν­νη, που φώνα­ζε απ’ το μικρό­φω­νο της ΕΙΡ: «Ο Καμά­ρας, γκολ, το γκολ του Καμά­ρα, το τρί­το γκολ του Αρι­στεί­δη του Καμά­ρα. Πώς μπή­κε μεσ’ στην τρύ­πα ο μεγά­λος ο Καμάρας».

Ο Φέρεντς Πού­σκας και ο Αρι­στεί­δης Καμά­ρας σε προ­πό­νη­ση του Παναθηναϊκού

Το πρωί της άλλης μέρας, στις 29 Απρι­λί­ου 1971, στο Α’ Γυμνά­σιο Αρρέ­νων Άρτας, όπου φοι­τού­σα τότε, ο Γυμνα­σιάρ­χης, ο κ. Φιλιπ­πά­τος, μίλη­σε για τη νίκη του Πανα­θη­ναϊ­κού. Μετά την πρω­ϊ­νή προ­σευ­χή ανα­φέρ­θη­κε στην πραγ­μα­το­ποί­η­ση των στό­χων του γένους όταν οι Έλλη­νες το πάρουν από­φα­ση! Αυτό άλλω­στε ήταν το πνεύ­μα της εποχής…

Τότε στην επαρ­χία υπήρ­χαν ελά­χι­στες ασπρό­μαυ­ρες τηλε­ο­ρά­σεις και οι περισ­σό­τε­ρες μετα­δό­σεις αγώ­νων έδει­χναν …χιό­νια. Ήταν σχε­δόν αδύ­να­το να μετα­δο­θεί με ευκρί­νεια ο αγώ­νας απ’ το Βελι­γρά­δι. Μια ομά­δα καθη­γη­τών του γυμνα­σί­ου μας είχαν  εντο­πί­σει ένα καφε­νείο στο Μεσο­λόγ­γι, που είχε τηλε­ό­ρα­ση και μπο­ρού­σε να δεί­ξει τον αγώ­να απ’ το Βελι­γρά­δι. Έφυ­γαν και πήγαν στο Μεσο­λόγ­γι με το αυτο­κί­νη­το του γυμνα­στή μας, του Ηλία Κού­μπου­λα. Και την άλλη μέρα στα δια­λείμ­μα­τα ο καλός καθη­γη­τής ξεπέ­ρα­σε το …Δια­κο­γιάν­νη στις περι­γρα­φές. Πήγαν ξανά στο Μεσο­λόγ­γι στον επα­να­λη­πτι­κό της Αθή­νας. «Όλο το παι­γνί­δι ήταν η από­κρου­ση του Κων­στα­ντί­νου στο σούτ του Κάρα­σι» έλε­γε και ξανά­λε­γε με στόμ­φο ο Κούμπουλας.

Και μείς, παι­διά όλων των τάξε­ων –και όλων των ομά­δων- κρε­μό­μα­στε απ’ τα χεί­λη του!

Τα καλλιτεχνικά παντρέματα της μπάλας!

 «Το γκόλ στον Ερυ­θρό Αστέ­ρα ήταν το πιο σφι­χτό αγκά­λια­σμα της μπά­λας, κι ας έγι­νε με το πόδι»  εξο­μο­λο­γή­θη­κε ο Αρι­στεί­δης Καμά­ρας σε ένα μνη­μό­συ­νο του δημο­σιο­γρά­φου Πάνου Γερα­μά­νη σε μια παρέα με παρό­ντα και τον γράφοντα.

Άλλω­στε ο Πάνος ήταν απ’ τους πρώ­τους που πάντρε­ψε το ποδό­σφαι­ρο με τους λαϊ­κούς βάρ­δους της επο­χής. Σε ηλι­κία 18 χρο­νών πήρε την πρώ­τη συνέ­ντευ­ξη –για­τί ακο­λού­θη­σαν και άλλες 55- απ’ το μεγά­λο Στέ­λιο Καζαν­τζί­δη, που δημο­σιεύ­τη­κε στην εφη­με­ρί­δα “ΦΩΣ των Σπορ” στις 29 Ιούλη1963. Ίσως εκεί­νη η συνέ­ντευ­ξη να ήταν μια σημα­ντι­κή στιγ­μή για να εξε­λι­χτεί ο αλη­σμό­νη­τος Πάνος σε μνή­μη του λαϊ­κού τρα­γου­διού και του ελλη­νι­κού ποδοσφαίρου.

Υπήρ­ξαν και παντρέ­μα­τα καθ’ εαυ­τά, της μπά­λας με ιέρειες του καλ­λι­τε­χνι­κού χώρου. Όπως ο γάμος του «στρα­τη­γού» του Πανα­θη­ναϊ­κού Μίμη Δομά­ζου με την αξέ­χα­στη τρα­γου­δί­στρια Βίκυ Μοσχο­λιού. Ή του άσσου του Ολυ­μπια­κού Μίμη Στε­φα­νά­κου με την ηθο­ποιό Μάρ­θα Καρα­γιάν­νη, η οποία, μετά το χωρι­σμό τους, είχε πολυ­ε­τή δεσμό με τον διε­θνή τερ­μα­το­φύ­λα­κα του Πανα­θη­ναϊ­κού Βασί­λη Κωνσταντίνου.

Από αρι­στε­ρά προς τα δεξιά:  Μίμης Παπαϊ­ω­άν­νου, Πάνος Γερα­μά­νης,  Στέ­λιος Καζαντζίδης

Στις …συνα­ντή­σεις μπά­λας και τρα­γου­διού ξεχω­ρί­ζει εκεί­νη του ΑΕΚτζή Στέ­λιου Καζαν­τζί­δη με τον άσσο του Δικέ­φα­λου Μίμη Παπαϊ­ω­άν­νου.

Το καλο­καί­ρι του 1964 και μετά από ένα φιλι­κό παι­χνί­δι (3–3), της ΑΕΚ με τη Ρεάλ Μαδρί­της στη Νέα Φιλα­δέλ­φεια , η «Βασί­λισ­σα» θέλη­σε να εντά­ξει στο έμψυ­χο δυνα­μι­κό της τον Μίμη Παπαϊ­ω­άν­νου. Η διοί­κη­ση της ΑΕΚ αρνή­θη­κε την παρα­χώ­ρη­ση του 22χρονου, τότε, ποδοσφαιριστή.

Η απά­ντη­ση της ΑΕΚ δυσα­ρέ­στη­σε το Μίμη Παπαϊ­ω­άν­νου, οποί­ος απο­φά­σε να μην παί­ξει ξανά με τη φανέ­λα της ομάδας.
Ο Στέ­λιος Καζαν­τζί­δης, μαθαί­νο­ντας από τον Παπαϊ­ω­άν­νου όσα συνέ­βη­σαν, του πρό­τει­νε στα 1965 να τον ακο­λου­θή­σει σε μια περιο­δεία για τους μετα­νά­στες στην, τότε, Δυτι­κή Γερ­μα­νία. «Θα έλε­γε κάποια τρα­γού­δια και ίσως έκα­νε και κάποια κόλ­πα με την μπά­λα στα πόδια..» είχε ανα­φέ­ρει ο Καζαντζίδης.

Όντως ο Παπαϊ­ω­άν­νου ακο­λού­θη­σε το συγκρό­τη­μα του Καζαν­τζί­δη στη Γερ­μα­νία. Κι όταν βρέ­θη­κε σε δίλημ­μα για τη συνέ­χεια ο Καζαν­τζί­δης συμ­βού­λε­ψε τον Παπαϊ­ω­άν­νου: «Μίμη, στο τρα­γού­δι το παλεύ­εις, θα είσαι βιο­πα­λαι­στής. Έχω την εντύ­πω­ση πως πρέ­πει να γυρί­σεις σ’ αυτό που ξέρεις να κάνεις καλά και είμαι βέβαιος πως θα δικαιω­θείς. Πήγαι­νε να παί­ξεις ποδό­σφαι­ρο και κάποια μέρα θα με θυμηθείς»

Η συνέ­χεια για τον Μίμη Παπαϊ­ω­άν­νου ήταν στα γήπε­δα. Άφη­σε όμως και εφτά τρα­γού­δια με τη φωνή του, που ηχο­γρα­φή­θη­καν στην περί­ο­δο 1971–1972 με τη συνερ­γα­σία του Χρή­στου Νικο­λό­που­λου και του Στέ­λιου Καζαν­τζί­δη. Ανά­με­σα σε αυτά είναι και ο «Ύμνος της ΑΕΚ».

Είχαν προη­γη­θεί όμως ένας ΑΕΚτζής, ο Γιώρ­γος Μητσά­κης, με έναν Πανα­θη­ναϊ­κό, το Γιάν­νη Πάριο, που το 1969 τρα­γού­δη­σαν, και χορεύ­ει ακό­μα και σήμε­ρα το Πανελ­λή­νιο, τη «Θάλασ­σα του Πει­ραιά». Το ρεφραίν του τρα­γου­διού είναι ένας ύμνος για τον Ολυ­μπια­κό: «Περαία μου, Περαία μου με το Σαρω­νι­κό σου/ που έχεις για καμά­ρι σου τον Ολυ­μπια­κό σου!».

Πόσο πιό όμορ­φη συνύ­παρ­ξη φιλά­θλων από δια­φο­ρε­τι­κές ομά­δες μπο­ρεί να υπάρ­ξει από αυτή αυτών των μεγά­λων καλ­λι­τε­χνών με το περιε­χό­με­νο αυτού του υπέ­ρο­χου τρα­γου­διού; Την από­λαυ­ση της ατμό­σφαι­ρας του ωραί­ου ποδο­σφαί­ρου τρα­γού­δη­σε και ο Λου­κια­νός Κηλαη­δό­νης με τους στί­χους: «Πω πω γου­στά­ρω να βλέ­πω κασκόλ/ Να βλέ­πω σημαί­ες να μπαί­νου­νε γκολ/ Πώς μας ενώ­νει και πως μας δονεί/ Του Δια­κο­γιάν­νη η φωνή» («Αρχί­ζει το ματς», 1979).

Σέντρα απ’ τα εργατικά σωματεία

Αυτό το σφι­χτό και γλυ­κό αγκά­λια­σμα της μπά­λας με την νεο­λαία στη χώρα μας ξεκί­νη­σε απ’ τα πρώ­τα βήμα­τα του ποδο­σφαί­ρου στην Ελλάδα.

Εκεί στο μεσο­πό­λε­μο εμφα­νί­στη­κε ο εργα­τι­κός αθλη­τι­σμός με την ίδρυ­ση, κυρί­ως ποδο­σφαι­ρι­κών, ομά­δων απ’ τα εργα­τι­κά σωμα­τεία. Σπου­δαία ήταν η παρέμ­βα­ση της Οργά­νω­σης Κομ­μου­νι­στι­κών Νεο­λαιών Ελλά­δας (ΟΚΝΕ) στο χώρο του αθλη­τι­σμού για την ψυχα­γω­γία του λαού. Η συσπεί­ρω­ση της προ­σφυ­γι­κής νεο­λαί­ας γύρω απ’ τα σωμα­τεία των νεο­φερ­μέ­νων κατοί­κων συνέ­βα­λε στη μαζι­κο­ποί­η­ση του αθλη­τι­σμού και κυρί­ως του ποδοσφαίρου.

Μεγά­λοι μπα­λα­δό­ροι της επο­χής πολέ­μη­σαν στην πρώ­τη γραμ­μή του Μετώ­που στον Ελλη­νοϊ­τα­λι­κό πόλε­μο του 1940, και κάποιοι απ’ αυτούς έχα­σαν τη ζωή τους. Ο Ολυ­μπια­κός Βόλου θρή­νη­σε τους Κυριά­κο Μαυ­ραν­τζού­λη,  Νίκο Μαλα­βέ­τα και Φάνη Σωτη­ρί­ου. Τη ζωή τους έχα­σαν ακό­μα οι: Δημή­τρης Πιερ­ρά­κος (Πανα­θη­ναϊ­κού),   Νίκος Σωτη­ριά­δης (ΠΑΟΚ) και Γιώρ­γος Βατί­κης (ΠΑΟΚ).

Τραγούδι, πόλεμος και μπάλα απ’ την ΕΠΟΝ

Το σφι­χτό αγκά­λια­σμα των νέων της Ελλά­δας με τη μπά­λα δεν χαλά­ρω­σε ούτε στην Κατο­χή.  Η νεο­λαία δεν ακο­λού­θη­σε τις συμ­βου­λές του δωσί­λο­γου πρω­θυ­πουρ­γού Γ.  Τσο­λά­κο­γλου «να εγκα­τα­λεί­ψει την πολι­τι­κή και να αφο­σιω­θεί στο ποδό­σφαι­ρόν της». Αντί­θε­τα η νεο­λαία ακο­λού­θη­σε την ΕΠΟΝ, η οποία  «πολε­μώ­ντας και τρα­γου­δώ­ντας», έπαι­ζε και μπάλα!

Στο λεκα­νο­πέ­διο Αττι­κής η ΕΠΟΝ δημιούρ­γη­σε  ποδο­σφαι­ρι­κές ομά­δες στην Αθή­να και τον Πει­ραιά, με συμ­με­το­χές γνω­στών αθλη­τών της επο­χής: Μίμης Απο­στο­λό­που­λος (ΟΣΦΠ), Βασί­λης Παντι­νιώ­της (Εθνι­κός), Αρι­στεί­δης Τσο­λα­κί­δης (Ατρό­μη­τος), Ηλί­ας Παπα­γε­ωρ­γί­ου (ΑΕΚ), Νίκος Γόδας (ΟΣΦΠ), Γιάν­νης Φερ­λε­μής (ΟΣΦΠ), Γιάν­νης Καψής (ΑΕΚ), Ανδρέ­ας Μου­ρά­της (ΟΣΦΠ), Διο­νύ­σης Γεωρ­γά­τος (ΟΣΦΠ), Γιώρ­γος Κασί­σο­γλου (Εθνι­κός).

Η ομά­δα της ΕΠΟΝ Πειραιά

Το 1943 έγι­νε ένας αγώ­νας ανά­με­σα στην ΕΠΟΝ Πει­ραιά και Αθή­νας στην οποία συμ­με­τεί­χαν κορυ­φαί­οι ποδο­σφαι­ρι­στές: Ο Ανδρέ­ας Μου­ρά­της, ο Νίκος Γόδας του Ολυ­μπια­κού, ο Γαβρή­λος Γαζής του Πανα­θη­ναϊ­κού, ο Διο­νύ­σης Γεωρ­γά­τος του Ολυ­μπια­κού, ο Βασί­λης Πατι­νιώ­της του Εθνι­κού, ο Γιάν­νης Φερ­λέ­μης, ο Γιώρ­γος Κασί­κο­γλου, ο Δημή­τρης Καλί­τσης, ο Ηλί­ας Παπα­γε­ωρ­γί­ου και ο Γιάν­νης Καψής της ΑΕΚ, ο Αρι­στεί­δης Τσο­λα­κί­δης του Ατρόμητου.

Είχε προη­γη­θεί την άνοι­ξη του1942 μια προ­σπά­θεια για ένα φιλι­κό παι­γνί­δι ΠΑΟ-ΑΕΚ στη Λεω­φό­ρο Αλε­ξάν­δρας. Η από­πει­ρα να ορι­στεί Αυστρια­κός διαι­τη­τής, άρα εμμέ­σως να απο­δε­χτούν την κυριαρ­χία των κατα­κτη­τών, αλλά και η άρνη­ση από πλευ­ράς της τότε διοί­κη­σης του ΠΑΟ της από­δο­σης μέρους των εισπρά­ξε­ων σε φυμα­τι­κούς αθλη­τές, οδή­γη­σε τους παί­κτες των δύο ομά­δων στην από­φα­ση να μην αγω­νι­στούν, να εξη­γή­σουν τους λόγους στους φιλά­θλους και ακο­λού­θως να γίνει ένα σημα­ντι­κό ξέσπα­σμα με μία μεγά­λη αντι­κα­το­χι­κή δια­δή­λω­ση με χιλιά­δες κόσμου. Υπο­λο­γί­ζε­ται ότι στη δια­δή­λω­ση που έφτα­σε μέχρι την Ομό­νοια, πήραν μέρος 15.000  άνθρω­ποι και χρειά­στη­κε η κινη­το­ποί­η­ση των δυνά­με­ων κατο­χής για να κατα­φέ­ρουν να τη διαλύσουν.

Ποδοσφαιριστές μαχητές του ΕΛΑΣ

Ποδο­σφαι­ρι­στές που πολέ­μη­σαν στο Μέτω­πο εντά­χτη­καν στη συνέ­χεια στις γραμ­μές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ.

Αρι­στε­ρά ο Σπ. Κοντού­λης και δεξιά ο Ν. Γόδας

Όπως ο διε­θνής Σπύ­ρος Κοντού­λης της ΑΕΚ, που τραυ­μα­τί­στη­κε στο Μέτω­πο. Ο μεγά­λος μπα­λα­δό­ρος της Ένω­σης πιά­στη­κε στις 24.4.1944 στη Νίκαια, όπου πήγε να του περι­ποι­η­θεί η μάνα του ένα τραύ­μα από αγώ­να της ΑΕΚ. Κλεί­στη­κε στο Χαϊ­δά­ρι. Το Ιού­νη του 1944 ο Κοντού­λης «φορ­τώ­θη­κε» σε καμιό­νι των κατο­χι­κών δυνά­με­ων με προ­ο­ρι­σμό την Και­σα­ρια­νή. Στο ύψος του Μετς κοντά στο 1ο Νεκρο­τα­φείο ο ηρω­ι­κός Ενω­σί­της, πήδη­ξε από το φορ­τη­γό ανα­ζη­τώ­ντας την ελευ­θε­ρία του. Γαζώ­θη­κε από τα πυρά των Γερ­μα­νών στρα­τιω­τών που αντι­λή­φθη­καν την προ­σπά­θειά του να διαφύγει…

Πολ­λοί ποδο­σφαι­ρι­στές έπε­σαν θύμα­τα του μισαλ­λό­δο­ξου καθε­στώ­τος που εγκα­θι­δρύ­θη­κε μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση. Όπως ο Νίκος Γόδας του Ολυ­μπια­κού. Ένας ποδο­σφαι­ρι­στής που «καλ­λι­τέ­χνι­ζε μέσα στο γήπε­δο», όπως συνή­θι­ζε να λέει ο Μου­ρά­της γι’ αυτόν.

Ο Νίκος Γόδας, παι­δί προ­σφύ­γων, υπήρ­ξε λοχα­γός του 5^ου Λόχου του ΕΛΑΣ στην Κοκ­κι­νιά. Πήρε μέρος, μαζί με τον Ανδρέα Μου­ρά­τη, στη μάχη της Ηλε­κτρι­κής στον Πει­ραιά και πολέ­μη­σε τους Άγγλους και τους ντό­πιους συνερ­γά­τες τους στη μάχη της Αθή­νας,  τον Δεκέμ­βρη του 1944.

Πιά­στη­κε μετά τη συμ­φω­νία της Βάρ­κι­ζας, άρρω­στος από πνευ­μο­νία. Φυλα­κί­στη­κε, πέρα­σε από δίκη και κατα­δι­κά­στη­κε. Παρέ­μει­νε σχε­δόν τριά­μι­σι χρό­νια σε φυλα­κές (Αβέ­ρωφ, Αίγι­να, όπου συμ­με­τεί­χε στην ποδο­σφαι­ρι­κή ομά­δα των κρα­του­μέ­νων, Κέρ­κυ­ρα – μελ­λο­θα­νά­των). Βασα­νί­στη­κε άγρια, αλλά δήλω­ση μετα­νοί­ας δεν υπέ­γρα­ψε. Τα χρό­νια που βρι­σκό­ταν στη φυλα­κή η διοί­κη­ση του Ολυ­μπια­κού δεν έκα­νε την παρα­μι­κρή κίνη­ση προ­κει­μέ­νου να τον γλιτώσει.

Ο Νίκος Γόδας εκτε­λέ­στη­κε, φορώ­ντας –όπως ήταν η επι­θυ­μία του- την ερυ­θρό­λευ­κη φανέ­λα με το άσπρο σόρτς του Ολυ­μπια­κού, τα ξημε­ρώ­μα­τα της 19 του Νοέμ­βρη 1948, μπρο­στά σ’ έναν μαντρό­τοι­χο, στο Λαζα­ρέ­το της Κέρ­κυ­ρας. «Νενι­κή­μα­μεν. Ζήτω οι Ολυ­μπιο­νί­κες του σοσια­λι­σμού. Γεια σας συνα­θλη­τές μου», ήταν τα τελευ­ταία του λόγια πριν φύγει για το Λαζα­ρέ­το για να εκτελεστεί.

Μικτή Μακρονήσου-Ολυμπιακός 2–1

Αρκε­τοί ήταν και οι ποδο­σφαι­ρι­κές που «ανα­μορ­φώ­θη­καν» στις εξο­ρί­ες. Στη Μακρό­νη­σο δημιουρ­γή­θη­κε η «Μικτή Μακρο­νή­σου», που κέρ­δι­σε τον Ολυ­μπια­κό με 2–1 σε φιλι­κό αγώ­να, που έγι­νε στη Λεω­φό­ρο Αλε­ξάν­δρας στις  26 Ιανουα­ρί­ου 1949.

Η Μικτή Μακρο­νή­σου με τους παί­κτες του Ολυ­μπια­κού στο γήπε­δο της Λεω­φό­ρου Αλεξάνδρας

Οι ομά­δες αγω­νί­στη­καν ως εξής:

ΜΙΚΤΗ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ: Νίκος Πολί­της (Γ’ Τάγ­μα­τος, Ολυ­μπια­κός), Ζώπ­σος (Α’ Τάγ­μα­τος, ΜΕΝΤ Θεσ­σα­λο­νί­κης), Καρα­βα­σί­λης (Α’ Τάγ­μα­τος, Προ­ο­δευ­τι­κή), Διο­νύ­σης Γεωρ­γά­τος (Α’ Τάγ­μα­τος, Ολυ­μπια­κός), Παπα­δό­που­λος (Γ’ Τάγ­μα­τος, Απόλ­λων), Λιά­ρος (Α’ Τάγ­μα­τος, Εθνι­κός), Α. Παπα­ντω­νί­ου (Γ’ Τάγ­μα­τος, Πανα­θη­ναϊ­κός), Πατι­νιώ­της (Α’ Τάγ­μα­τος, Εθνι­κός), Ηλί­ας Μαλα­μό­που­λος (Γ’ Τάγ­μα­τος, Ολυ­μπια­κός), Γιώρ­γος Δαρί­βας (Γ’ Τάγ­μα­τος, Ολυ­μπια­κός), Ιωαν­νί­δης (Γ’ Τάγ­μα­τος, Ηρα­κλής Θεσσαλονίκης).

Στο δεύ­τε­ρο ημί­χρο­νο αγω­νί­στη­κε ως δεξιός οπι­σθο­φύ­λα­κας ο Φωκάς του Παναθηναϊκού.

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Κλί­τσας (Κου­ρου­κλά­τος), Μινάρ­δος, Μου­ρά­της, Ρωσί­δης (Δρού­γκας), Γκιό­κας, Κοτρί­δης, Μπι­ζάμ (Ρωσί­δης), Χρι­στό­που­λος, Βασι­λειά­δης, Χατζη­σταυ­ρί­δης, Τρια­ντα­φύλ­λου.

Εφη­με­ρί­δα «Αθλη­τι­κή Ηχώ», 27/1/1949

Η «ανταρσία» που έγινε ταινία

Στη δεκα­ε­τία του 1950 οι ποδο­σφαι­ρι­στές ενέ­πνευ­σαν την κινη­μα­το­γρα­φι­κή ται­νία «Οι άσσοι του γηπέ­δου» με σενά­ριο του Ιάκω­βου Καμπα­νέλ­λη και σκη­νο­θε­σία του Βασί­λη Γεωρ­γιά­δη.

Φωτο­γρα­φι­κή σύν­θε­ση για την ται­νία «Άσσοι του γηπέδου»

Αιτία ήταν μια αντί­δρα­ση των παι­κτών της Εθνι­κής Ελλά­δας στην ασυ­νέ­πεια της Ελλη­νι­κής Ποδο­σφαι­ρι­κής Ομο­σπον­δί­ας (ΕΠΟ) για οφει­λό­με­να οδοι­πο­ρι­κά στους διε­θνείς. Στις 31 Οκτω­βρί­ου 1953 οι διε­θνείς ποδο­σφαι­ρι­στές συγκε­ντώ­θη­καν στο ξενο­δο­χείο «Αριά­δνη» στην Εκά­λη για τον, προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νο την επό­με­νη μέρα, αγώ­να με το Ισρα­ήλ για την προ­κρι­μα­τι­κή φάση του Παγκο­σμί­ου Κυπέλ­λου 1954 που θα διε­ξα­γό­ταν στην Ελβε­τία. Θα  ακο­λου­θού­σε αγώ­νας με την Γιουγκοσλαβία.

Η ΕΠΟ χρω­στού­σε κάποια έξο­δα οδοι­πο­ρι­κών στους διε­θνείς. Την επο­χή εκεί­νη απα­γο­ρευό­ταν ρητά η οποια­δή­πο­τε χρη­μα­τι­κή αμοι­βή προς τους συμ­με­τέ­χο­ντες σε αθλη­τι­κά γεγο­νό­τα. Έτσι τα ταξί­δια στο εξω­τε­ρι­κό για τις υπο­χρε­ώ­σεις τις Εθνι­κής «γονά­τι­ζαν» οικο­νο­μι­κά τους παί­κτες, που προ­κει­μέ­νου να τα βγά­λουν πέρα έκα­ναν και άλλες δουλειές.

Ο Ανδρέ­ας Μου­ρά­της και η φανέ­λα του, που παρου­σιά­στη­κε σε εκδή­λω­ση (24.11.2013) της Κομ­μα­τι­κής Οργά­νω­σης Πει­ραιά του ΚΚΕ προς τιμήν του Νίκου Γόδα. Η φανέ­λα είναι ίδια με εκεί­νη που φορού­σε ο κομ­μου­νι­στής ποδο­σφαι­ρι­στής, όταν εκτελέστηκε.

Τότε λοι­πόν στην «Αριά­δνη», ο Ανδρέ­ας Μου­ρά­της, ο θρυ­λι­κός «Μισού­ρι» του Ολυ­μπια­κού, έδω­σε το σύν­θη­μα και όλοι οι διε­θνείς απο­χώ­ρη­σαν από το ξενο­δο­χείο και κατευ­θύν­θη­καν στα γρα­φεία της ΕΠΟ στην Αθή­να, προ­κει­μέ­νου να ζητή­σουν τα χρω­στού­με­να. Ο μονα­δι­κός που αρνή­θη­κε να συμ­με­τά­σχει στην κίνη­ση ήταν ο Ηλί­ας Ρωσ­σί­δης του Ολυ­μπια­κού.

Η ΕΠΟ, πάντως, που βρέ­θη­κε αρχι­κά σε αδιέ­ξο­δο, υπο­σχέ­θη­κε να δώσει λύση στο ζήτη­μα μετά τον αγώ­να με το Ισρα­ήλ, την οποία η Εθνι­κή Ελλά­δας κέρ­δι­σε με 1–0 με γκόλ του αρχη­γού Θανά­ση Μπέμπη.

Όμως η νίκη επι­σκιά­στη­κε απ’ την κρι­τι­κή του Τύπου της επο­χής πρός την Εθνι­κή. Υπήρ­ξαν δημο­σιεύ­μα­τα που ανέ­φε­ραν: «Καθή­κον των Ελλή­νων παι­κτών είναι να αγω­νί­ζο­νται και να πίπτουν, όχι δι’ υλι­κά αγα­θά, αλλά διά την δόξαν». Ιδιαί­τε­ρα αυστη­ρή ήταν η «κρι­τι­κή» στον «υπο­κι­νη­τή» Αντρέα Μουράτη.

Μετά από συνε­δρί­α­ση του Διοι­κη­τι­κού Συμ­βου­λί­ου η ΕΠΟ ανα­κοί­νω­σε την ορι­στι­κή δια­γρα­φή του Μου­ρά­τη από τα μητρώα της. Μαζί με τον Μου­ρά­τη τιμω­ρή­θη­καν με ποι­νή ισό­βιου απο­κλει­σμού από την Εθνι­κή ομά­δα, ο Μαντα­λό­ζης, ο Καρα­πα­τής, ο Σού­λης, ο Πού­λης, ο Νεμπί­δης, ο Εμμα­νου­η­λί­δης, ο Σερα­φεί­δης, ο Δαρί­βας, ο Πετρό­που­λος, ο Μπέ­μπης, ο Δρό­σος, ο Αλού­πης, ο Ιωάν­νου και ο Νεστορίδης.

Οι περισ­σό­τε­ροι φίλα­θλοι τάχτη­καν στο πλευ­ρό των  ποδο­σφαι­ρι­στών. Ακό­μα και ο Τύπος  που είχε φανεί ιδιαί­τε­ρα επι­κρι­τι­κός αντι­τά­χτη­κε σε αυτή την από­φα­ση. «Η Ανω­τά­τη Ποδο­σφαι­ρι­κή Αρχή είναι ο ηθι­κός αυτουρ­γός της, λυπη­ρής κατά τ’ άλλα, στά­σης που κρά­τη­σαν οι διε­θνείς μας. Οι απο­φά­σεις της ΕΠΟ μετά από αυτήν υπήρ­ξαν βεβια­σμέ­νες, αψυ­χο­λό­γη­τες και άδι­κες», ανέ­φε­ρε χαρα­κτη­ρι­στι­κά ένα δημοσίευμα.

Μετά από δέκα μήνες και με κυβερ­νη­τι­κή πρω­το­βου­λία χαρί­στη­καν οι ποι­νές σε όλους τους παί­κτες, εκτός απ’ το Μου­ρά­τη λόγω των ιδε­ο­λο­γι­κών κατα­βο­λών του. Μετά έναν χρό­νο ο Μου­ρά­της  έφυ­γε από τον Ολυ­μπια­κό, πικρα­μέ­νος, και συνέ­χι­σε ως το 1961 ως παί­κτης και προ­πο­νη­τής στον Αργο­ναύ­τη Πειραιώς…

Στην ται­νία το οικο­νο­μι­κό αίτη­μα των παι­κτών έγι­νε «θέμα τιμής». Ένας ξένος παί­κτης χτύ­πη­σε βίαια τον Κώστα Λινο­ξυ­λά­κη εκτός φάσης κατά τη διάρ­κεια μιας ανα­μέ­τρη­σης με τη φιλο­ξε­νού­με­νη ξένη ομά­δα. Ο Ανδρέ­ας Μου­ρά­της, όταν έμα­θε ότι ο Λινο­ξυ­λά­κης μετα­φέρ­θη­κε στο νοσο­κο­μείο, χύμη­ξε στον ξένο ποδο­σφαι­ρι­στή και τον ξυλο­φόρ­τω­σε στα απο­δυ­τή­ρια. Αυτό προ­κά­λε­σε την απο­βο­λή απ’ την Εθνι­κή Ομά­δα των Αντρέα Μου­ρά­τη, Λάκη Πετρό­που­λου (Πανα­θη­ναϊ­κού), Κώστα Λινο­ξυ­λά­κη  (Πανα­θη­ναϊ­κού), Κώστα Πού­λη (ΑΕΚ) και Στά­θη Μαντα­λό­ζη (Εθνι­κού). 

Πρω­τα­γω­νι­στές στην ται­νία είναι οι παρα­πά­νω πέντε ποδο­σφαι­ρι­στές ενώ συμ­με­τεί­χε και ο Ηλί­ας Ρωσί­δης, παρά τη στά­ση που κρά­τη­σε στην κινη­το­ποί­η­ση. Τους «άσους των γηπέ­δων» πλαι­σί­ω­σαν κατα­ξιω­μέ­νοι Έλλη­νες ηθο­ποιοί της επο­χής, όπως οι γνω­στοί ποδο­σφαι­ρό­φι­λοι  Γιώρ­γος Φού­ντας και Νίκος Τσι­φό­ρος, ο Θανά­σης Βέγ­γος, ο δημιουρ­γός της «Κάλ­πι­κης Λίρας» Γιώρ­γος Τζα­βέλ­λας και ο Μιχά­λης Κακογιάννης.

Διαίρεση σε «Βορρά — Νότο»…

Το καλο­καί­ρι του 1966 τα μάτια της φίλα­θλης ανθρω­πό­τη­τας ήταν στραμ­μέ­να στο Παγκό­σμιο Κύπελ­λο, που έγι­νε στην Αγγλία.

Στις 30.7.1966 η Αγγλία νίκη­σε την Ομο­σπον­δια­κή Δημο­κρα­τία της Γερ­μα­νί­ας με 4–2 στην παρά­τα­ση, καθώς ο κανο­νι­κός αγώ­νας έλη­ξε 2–2. Στο ιστο­ρι­κό Γου­έ­μπλεϊ ο Μπό­μι Μούρ, ο θρυ­λι­κός αρχη­γός των Άγγλων, σήκω­σε το κύπελ­λο Ζύλ Ριμέ.

Τη φίλα­θλη Ελλά­δα, εκτός απ’ το Παγκό­σμιο κύπελ­λο, το καλο­καί­ρι του 1966 την απα­σχο­λού­σε η μετα­γρα­φή του Γιώρ­γου Κού­δα απ’ τον ΠΑΟΚ στον Ολυ­μπια­κό. Στις 14.7.1966 ο μπαρ­μπα-Γιάν­νης ο Κού­δας, όπως απο­κα­λού­σε ο γιός του τον αγω­νι­στή πατέ­ρα του, κατη­φό­ρι­σαν απ’ τη Θεσ­σα­λο­νί­κη στον Πει­ραιά για να φορέ­σει ο «Μεγα­λέ­ξαν­δρος του Βορ­ρά» την ερυ­θρό­λευ­κη φανέ­λα. Ήταν μια περι­πέ­τεια που χώρι­σε την Ελλά­δα σε «Βορ­ρά και Νότο».

Ο Άνθι­μος Καψής, σέντερ-μπάκ του Πανα­θη­ναϊ­κού,  προ­σπα­θεί με μπλον­ζόν να ανα­κό­ψει το Γιώρ­γο Κούδα

Μετά  από δυό χρό­νια στον Πει­ραιά ο Γιώρ­γος Κού­δας επέ­στρε­ψε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Και μαζί με τους Σαρά­φη, Απο­στο­λί­δη, Τερ­ζα­νί­δη, Παρί­δη, Ασλα­νί­δη, και άλλους παί­κτες, «χτί­στη­κε» η μεγά­λη ομά­δα του ΠΑΟΚ, που έφε­ρε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη τα κύπελ­λα το 1972 και το 1974 και το πρω­τά­θλη­μα το 1976.

Ο τελι­κός του Κυπέλ­λου το 1972 έγι­νε στο Καραϊ­σκά­κη. Ο ΠΑΟΚ νίκη­σε 2–1 τον Πανα­θη­ναϊ­κό με δύο γκόλ του Κού­δα και η κατά­κτη­ση του τρο­παί­ου έγι­νε τρα­γού­δι: «Τα γκόλ τα δυό του Κού­δα μας/ που κέρ­δι­σαν τη μάχη/ και έγι­νε πανζουρλισμός/ μες του Καραϊσκάκη».

…Και το μάτωμα του Κούδα απ’ το Γιούτσο

Αυτή η μεγά­λη ομά­δα του ΠΑΟΚ έχει στο ενερ­γη­τι­κό της κάτι που δεν είναι ευρέ­ως γνω­στό: «Έβγα­λε γλώσ­σα» στη χού­ντα μέσα στο Καραϊ­σκά­κη, σε έναν αγώ­να ΠΑΟΚ-Ολυ­μπια­κού μετα­ξύ 1970–1973. Ο Τύπος της επο­χής δεν κατέ­γρα­ψε το περι­στα­τι­κό γι’ αυτό δεν μπο­ρεί να προσ­διο­ρι­στεί με ακρί­βεια η ημερομηνία.

Το περι­στα­τι­κό διη­γή­θη­κε ο Κώστας Λεβέ­ντης στον γρά­φο­ντα  στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1980. Ο Κώστας Λεβέ­ντης ήταν παί­χτης της μεγά­λης Πανα­χαϊ­κής, που στις 20 Σεπτεμ­βρί­ου 1973 έγι­νε η πρώ­τη ελλη­νι­κή επαρ­χια­κή ομά­δα η οποία αγω­νί­στη­κε στα Κύπελ­λα Ευρώ­πης. Παί­ζο­ντας στο Κύπελ­λο ΟΥΕΦΑ η Πανα­χαϊ­κή προ­κρί­θη­κε στο Β’ Γύρο νικώ­ντας την Αυστρια­κή Γκρά­τσερ με 2–1 στη Λεω­φό­ρο Αλε­ξάν­δρας (όπου έγι­νε ο πρώ­τος αγώ­νας) και με 1–0 μέσα στην έδρα της Γκράστερ.

Σε εκεί­νο, λοι­πόν,  τον αγώ­να στο Καραϊ­σκά­κη, η διαι­τη­σία είχε σφά­ξει στην κυριο­λε­ξία τον ΠΑΟΚ. Κάποια στιγ­μή ο αρχη­γός του, ο Γιώρ­γος Κού­δας, έβγα­λε τη φανέ­λα του, πήρε τους συμπαί­χτες του και έφυ­γαν για τα απο­δυ­τή­ρια δια­μαρ­τυ­ρό­με­νοι για τη διαι­τη­σία αλλά και τα πολ­λά χτυ­πή­μα­τα των αντι­πά­λων. Ο Νίκος Γιού­τσος, που είχε έρθει στον Ολυ­μπια­κό απ’ την Ουγ­γα­ρία το 1965, έτρε­ξε και πρό­λα­βε τον Κού­δα πριν μπει στην κατα­πα­κτή λέγο­ντάς του: «Που πας ρε; Δεν βλέ­πεις ποιοι είναι στην εξέ­δρα; Θέλεις να μας στεί­λουν όλους εξο­ρία στη Μακρόνησο!».

Στην εξέ­δρα, μετα­ξύ των άλλων, ήταν ο Στυ­λια­νός Πατ­τα­κός, αντι­πρό­ε­δρος της χου­ντι­κής κυβέρ­νη­σης με τον Κων­στα­ντί­νο Ασλα­νί­δη, Γενι­κό Γραμ­μα­τέα Αθλη­τι­σμού.  Ο Κού­δας εξορ­γι­σμέ­νος δεν άκου­σε το Γιού­τσο και μπή­κε στα απο­δυ­τή­ρια. Εκεί μετά, από δια­βου­λεύ­σεις, οι ομά­δες βγή­καν ξανά στο γήπε­δο και ο αγώ­νας συνεχίστηκε.

Το περι­στα­τι­κό το επι­βε­βαί­ω­σε ο Γιώρ­γος Κού­δας στον γρά­φο­ντα το 2005 στη διάρ­κεια της παρου­σί­α­σης της πρώ­της έκδο­σης του βιβλί­ου «Μια θρη­σκεία χωρίς απί­στους — ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ»  των Νίκου Μπο­γιό­που­λου και Δημή­τρη Μηλάκα. 

Όταν τον ρώτη­σα ο Γ. Κού­δας μου είπε: «Μας είχαν σακα­τέ­ψει. Και το σακά­τε­μα συμπλή­ρω­ναν στα σφυ­ρίγ­μα­τα του διαι­τη­τή. Ναί! Φύγα­με. Και ο Γιού­τσος ήρθε κατα­πά­νω μου. Δεν προ­σπά­θη­σε να με μετα­πεί­σει μόνο με τα λόγια. Μέ έπια­σε απ’ τα χέρια και με τρα­βού­σε. Με έσφιγ­γε τόσο δυνα­τά που τα νύχια του μπή­χτη­καν στη σάρ­κα μου και μάτω­σαν τα χέρια μου. Αλλά ήταν και τόση η οργή που δεν κατα­λά­βαι­να τίπο­τε. Κι ούτε λογά­ρια­σα την απει­λή για την οποία μου μιλού­σε ο Νίκος».

Το με «νόη­μα ζωής παι­γνί­δι» του Γιώρ­γου Κού­δα, όπως έλε­γε ο Μανώ­λης Ρασού­λης, δεν είναι σίγου­ρο ότι γεφύ­ρω­σε τη διαί­ρε­ση «Βορ­ρά-Νότου». Γεφύ­ρω­σε, όμως το χάσμα, όπως ήθε­λε ο Μανώ­λης Ρασού­λης, το θεϊ­κό (Βού­δας)  με το ανθρώ­πι­νο (Κού­δας) το 1986 στο τρα­γού­δι «Πότε Βού­δας πότε Κού­δας» με πρώ­το ερμη­νευ­τή τον αμί­μη­το Νίκο Παπά­ζο­γλου.

 ΠΣΑΠ, με προπομπό το 1953!

Το πλή­ρω­μα του χρό­νου για τη συλ­λο­γι­κή έκφρα­ση και οργά­νω­ση των Ελλή­νων ποδο­σφαι­ρι­στών ήρθε μετά απο 22 χρό­νια απ’ την αντί­δρα­ση του 1953: Με την ίδρυ­ση του Πανελ­λή­νιου Συν­δέ­σμου Αμει­βο­μέ­νων Ποδο­σφαι­ρι­στών (ΠΣΑΠ).

Η συνά­ντη­ση του ΠΣΑΠ με τον πρω­θυ­πουρ­γό Ανδρέα Παπαν­δρέ­ου (18.1.1983). Δια­κρί­νο­νται από αρι­στε­ρά: Αντώ­νης Αντω­νιά­δης, Σπύ­ρος Λιβα­θι­νός, Αρι­στεί­δης Καμά­ρας, Ανδρέ­ας Παπαν­δρέ­ου, Κώστας Λαλιώ­της, υφυ­πουρ­γός Νέας Γενιάς, Νίκος Μάλ­λια­ρης, Αλέ­κος Παπα­γε­ωρ­γί­ου και Μάκης Ζαχαρόπουλος.

Οι πρώ­τες διερ­γα­σί­ες ξεκί­νη­σαν την αγω­νι­στι­κή περί­ο­δο  1974–75. Στη Θεσ­σα­λο­νί­κη πρω­το­στά­τη­σαν οι Κού­λης Απο­στο­λί­δης, Σταύ­ρος Σαρά­φης, Άγγε­λος Σπυ­ρί­δων, Νίκος Κασά­πης, Θωμάς Σεντε­λί­δης, Νίκος Χρη­στί­δης και  Γιώρ­γος Κού­δας. Στη  ζώνη Πάτρας-Ιωαν­νί­νων την πρω­το­βου­λία πήραν οι Κώστας Λεβέ­ντης, Ανδρέ­ας Μιχα­λό­που­λος, Μανώ­λης Παπ­πάς, Γιώρ­γος Σιό­ντης και Κώστας Βέρ­γος. Και στην Αθή­να οι Αρι­στεί­δης Καμά­ρας, Μίμης Παπαϊ­ω­άν­νου, Μίμης Δομά­ζος, Αντώ­νης Αντω­νιά­δης, Από­στο­λος Φίλης, Τάκης Οικο­νο­μό­που­λος και Άγγε­λος Κρεμ­μύ­δας.

Μέχρι την ημέ­ρα σύγκλη­σης της γενι­κής συνέ­λευ­σης, όπου και εκλέ­χτη­κε το πρώ­το Διοι­κη­τι­κό Συμ­βού­λιο, ορί­στη­κε προ­σω­ρι­νή διοι­κού­σα επι­τρο­πή από τους Μίμη Δομά­ζο, Μίμη Παπαϊ­ω­άν­νου, Αντώ­νη Αντω­νιά­δη, Κού­λη Απο­στο­λί­δη, Γιάν­νη Γκαϊ­τα­τζή, Τάκη Οικο­νο­μό­που­λο και Κώστα Λεβέ­ντη. Νομι­κός σύμ­βου­λος ορί­στη­κε ο Αρι­στεί­δης Καμά­ρας, δικηγόρος.

Η δρά­ση του ΠΣΑΠ, που δεν έχει κατα­γρα­φεί πλή­ρως, ήταν πρω­τό­γνω­ρη και πολυ­ε­πί­πε­δη. Οργά­νω­σε τρείς απερ­γί­ες των ποδο­σφαι­ρι­στών. Υπο­χρέ­ω­σε πρω­θυ­πουρ­γούς, όταν οι κυβερ­νή­σεις δεν συζη­τού­σαν με απερ­γούς, να συνα­ντη­θούν με τον ΠΣΑΠ. Δόθη­καν λύσεις σε εργα­σια­κά και ασφα­λι­στι­κά θέματα.

Οι πρω­το­βου­λί­ες του ΠΣΑΠ δεν περιο­ρί­στη­καν μόνο σε ποδο­σφαι­ρι­κά θέμα­τα. Διευ­ρύν­θη­καν με δρά­σεις για την Ειρή­νη και πολι­τι­στι­κά θέμα­τα. Σε μια συνά­ντη­ση του ΠΣΑΠ με αντι­προ­σω­πεία του ΚΚΕ στην οποία συμ­με­τεί­χε ως βου­λευ­τής, τότε του κόμ­μα­τος ο Μίκης Θεο­δω­ρά­κης, έγι­νε συμ­φω­νία να συν­δρά­μει ο μεγά­λος μου­σι­κο­συν­θέ­της στις πολι­τι­στι­κές πρω­το­βου­λί­ες του ΠΣΑΠ.

Συνά­ντη­ση του ΠΣΑΠ με το Χαρί­λαο Φλω­ρά­κη, Γενι­κό Γραμ­μα­τέα της ΚΕ του ΚΚΕ (1.4.1982). Δια­κρί­νο­νται από αρι­στε­ρά: Μίκης Θεο­δω­ρά­κης, Νίκος Μάλ­λια­ρης, Χαρί­λα­ος Φλω­ρά­κης, Αντώ­νης Αντω­νιά­δης και Κώστας Καζάκος.

«Δεν φταίει το ποδόσφαιρο…»

Αυτή η «φυγή πρός τα μπρός», που διέ­κρι­νε τη δρά­ση του ΠΣΑΠ, έκα­νε κάποιους απ’ τους πρω­τα­γω­νι­στές εκεί­νης της επο­χής να προσ­διο­ρί­ζουν έναν άλλο, πιο δημιουρ­γι­κό ρόλο για το ποδόσφαρο.

Ενα περί­γραμ­μα αυτής της προ­ο­πτι­κής παρου­σί­α­σε το Σεπτέμ­βρη του 1982, ο τότε γραμ­μα­τέ­ας του ΠΣΑΠ Νίκος Μάλ­λια­ρης με άρθρο του στη μηνιαία επι­θε­ώ­ρη­ση περιο­δι­κό «Γράμ­μα­τα και Τέχνες».

Ο Ν. Μάλ­λια­ρης αγω­νί­στη­κε ερα­σι­τε­χνι­κά στην ομά­δα Π.Ο. Ψυχι­κού και επαγ­γελ­μα­τι­κά στον  Εθνι­κό Αστέ­ρα Και­σα­ρια­νής (1973–1977) και στην Προ­ο­δευ­τι­κή (1977–1980). Ήταν ένα από τα ιδρυ­τι­κά μέλη του ΠΣΑΠ. Διε­τέ­λε­σε μέλος, ταμί­ας, γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας, υπεύ­θυ­νος Τύπου-επι­κοι­νω­νί­ας και υπεύ­θυ­νος οργά­νω­σης των μελών του Συν­δέ­σμου. Σήμε­ρα είναι Προ­ε­δρος της πανελ­λα­δι­κής πρω­το­βου­λί­ας φίλων του ποδο­σφαί­ρου «Επί­σκυ­ρον».

Στο αφιέ­ρω­μα «Τέχνη και Αθλη­τι­σμός» στην επι­θε­ώ­ρη­ση «Γράμ­μα­τα και Τέχνες» που εξέ­δι­δε ο ποι­η­τής και κρι­τι­κός λογο­τε­χνί­ας Κώστας Γ. Παπα­γε­ωρ­γί­ου (1945–2021), ο Ν. Μάλ­λια­ρης και με τίτλο «Δεν φταί­ει το ποδό­σφαι­ρο…», έγρα­ψε:

«Κάνο­ντας μια ανα­δρο­μή στην αρχαιό­τη­τα, θα δού­με ότι το θέα­τρο και το στά­διο μαζί με το ιερό ήταν απ’ τους βασι­κούς χώρους της πό­λης. Ο αθλη­τι­σμός και οι τέχνες συνέ­βα­λαν από κοι­νού στην ψυχι­κή και σωμα­τι­κή δια­μόρ­φω­ση του ανθρώ­που. Κατά τη διάρ­κεια των μεγά­λων αθλη­τι­κών εκδη­λώ­σε­ων (Ολυμπιά­δες, Πύθια, Νέμεα, Ίσθμια), παράλ­ληλα με τους  αθλη­τι­κούς αγώ­νες διε­ξά­γο­νταν και άλλοι, καλλιτεχνι­κοί (ποι­η­τι­κοί, θεα­τρι­κοί). Έτσι, τέχνες και αθλη­τι­σμός συμ­βά­δι­ζαν, συμ­βάλ­λο­ντας στο “νούς υγι­ής εν σώμα­τι υγιεί”.

Σήμε­ρα όμως η άρχου­σα τάξη έφε­ρε σε διά­στα­ση και απο­ξέ­νω­ση τον αθλη­τι­σμό από τις τέχνες, αφού προη­γου­μέ­νως αλλοί­ω­σε το πραγμα­τικό νόη­μα και τη σημα­σία του πρώ­του. Και μας παρου­σιά­ζε­ται, σή­μερα, σαν αθλη­τι­σμός το εμπο­ρευ­μα­το­ποι­η­μέ­νο ποδό­σφαι­ρο, που ελέγ­χε­ται από τους εκπρο­σώ­πους αυτής ακρι­βώς της τάξης και, κατά συνέ­πεια, κυριαρ­χεί­ται από τη δια­φθορά, τη βία και τη σκο­πι­μό­τη­τα, συμ­βάλ­λο­ντας στη διά­βρω­ση της συνεί­δη­σης της νεο­λαί­ας. Παράλλη­λα, περ­νώ­ντας έντε­χνα το σύν­θη­μα “άλλο αθλη­τι­σμός και άλλο πολιτι­κή”  κατά­φε­ραν ν’ απο­μο­νώ­σουν κά­θε δημο­κρα­τι­κό και προ­ο­δευ­τι­κό στοι­χείο που έβλε­πε το ποδό­σφαι­ρο σαν μια εκδή­λω­ση της ζωής και όχι  σαν  την ίδια τη  ζωή, απο­μα­κρύ­νο­ντας έτσι κάθε φίλο του ποδοσφαί­ρου από το καλό βιβλίο, το θέα­τρο, τη  μου­σι­κή και από κάθε άλλη μορ­φή πολι­τι­στι­κής εκδήλωσης.

Η εφη­με­ρί­δα του ΠΣΑΠ «Ο ποδοσφαιριστής»

Με την απο­μά­κρυν­ση από το πο­δόσφαιρο των δημο­κρα­τι­κών-προ­ο­δευ­τι­κών παρα­γό­ντων έμει­νε ελεύ­θε­ρο το πεδίο δρά­σης για τους  παρά­γοντες της δεξιάς να καλύ­ψουν τις όποιες ανά­γκες των ποδο­σφαι­ρι­στών για μου­σι­κή, διά­βα­σμα, θέα­τρο κ.λπ. με τα γνω­στά υπο­προ­ϊ­ό­ντα. Έτσι, όταν oι ποδο­σφαι­ρι­κές ομά­δες απο­σύ­ρο­νται σε ξενο­δο­χεία ή ταξι­δεύουν, τα έντυ­πα που κυριαρ­χούν μετα­ξύ των ποδο­σφαι­ρι­στών είναι τα  περί­φη­μα “Σκάν­δα­λο”, “Τραστ”, “Διά­βα­σέ με”, “Ταρα­τα­τά” κ.ά., ενώ οι  κασέ­τες εκπέ­μπουν άσμα­τα Καφά­ση και Φλω­ρι­νιώ­τη και οι βιντεοκα­σέτες που προ­βάλ­λο­νται στην τηλε­όραση είναι πλημ­μυ­ρι­σμέ­νες από ποδο­σφαι­ρι­κούς αγώ­νες και ται­νί­ες πορ­νό. Ο ποδο­σφαι­ρι­στής που δια­βάζει κάποιο βιβλίο ή δεί­χνει πώς ενο­χλεί­ται από την ηχη­τι­κή ρύπαν­ση των  μαγνη­το­φώ­νων ή τολ­μά να συζη­τή­σει για θέμα­τα όχι σχε­τι­κά με το ποδό­σφαι­ρο, θεω­ρεί­ται αμέ­σως “κουλ­του­ριά­ρης” απ’ τούς συνα­δέλ­φους του και, κυρί­ως, ως επι­κίνδυνο στοι­χείο από τούς παράγο­ντες και τον προ­πο­νη­τή της ομά­δας του τον βλέ­πουν σαν δια­βρω­τή της ομό­νοιας και της ομο­ψυ­χί­ας της ομάδας.

Η ομά­δα του ΠΣΑΠ που έδω­σε αγώ­να στο Βόλο για την ενί­σχυ­ση του ποδο­σφαι­ρι­στή Ρουμελιώτη

Στο χώρο των δια­νο­ου­μέ­νων και προ­βλη­μα­τι­σμέ­νων ανθρώ­πων έχει δια­μορ­φω­θεί, δυστυ­χώς, η αντί­λη­ψη ότι το ποδό­σφαι­ρο απο­προ­σα­να­το­λί­ζει τη  νεο­λαία και, επο­μέ­νως, δεν  αξί­ζει τον κόπο ν’ ασχο­λη­θεί κανείς μαζί του. Έχο­ντας όμως κανείς αυτή την αντί­λη­ψη παρα­γνω­ρί­ζει το γεγο­νός ότι το ποδό­σφαι­ρο, σαν άθλη­μα, από την ίδια του τη φύση, δια­παι­δα­γω­γεί και δια­πλά­θει τον άν­θρωπο με βάση τις αρχές της ευγε­νι­κής άμιλ­λας, της συλ­λο­γι­κό­τη­τας, της φιλί­ας και της ειρή­νης ανά­με­σα στους λαούς. Επι­πλέ­ον, παραγνωρί­ζει ότι η άρχου­σα τάξη, προκειμέ­νου ν’ απο­προ­σα­να­το­λί­σει το λαό, θα αξιο­ποιού­σε κάτι άλλο, αν δεν υπήρ­χε το ποδό­σφαι­ρο, που να τον συναρ­πά­ζει τόσο πολύ. Μήπως το ίδιο δεν κάνει και με τα διά­φο­ρα πνευ­μα­τι­κά υπο­προ­ϊ­ό­ντα που του πλα­σά­ρει απ’ τα λογής ψυχο­βό­ρα έντυ­πα, σατι­ρι­κά και μου­σι­κά κατασκευάσματα;

Βλέ­πο­ντας λοι­πόν ότι, για το ρό­λο που παί­ζει το ποδό­σφαι­ρο σήμε­ρα στην κοι­νω­νία μας, δεν είναι υπεύ­θυ­νο το ίδιο το άθλη­μα, αλλά η  τάξη που το ελέγ­χει, εμείς, από τη μεριά μας, κάνου­με τερά­στιες προ­σπά­θειες για να προ­ω­θη­θούν οι προ­οδευτικές δυνά­μεις στα κέντρα ελέγ­χου του ποδο­σφαί­ρου. Σ’  αυτήν ακρι­βώς τη φάση χρεια­ζό­μα­στε τη βοή­θεια κάθε προ­ο­δευ­τι­κού άνθρω­που, και, ιδιαί­τε­ρα, των ανθρώ­πων της τέχνης και των γραμ­μά­των, που, με  το κύρος και τη  γοη­τεία που ασκούν στο λαό — παρό­μοια μ’ αυτήν των ποδο­σφαι­ρι­στών —  να χτυ­πή­σου­με τη νοο­τρο­πία “άλλο αθλη­τι­σμός και άλλο πολι­τι­κή” και να απαλ­λά­ξου­με τις λαϊ­κές δυνά­μεις από τη δια­στρε­βλω­μέ­νη αντί­λη­ψη για τον αθλη­τι­σμό που επέ­βα­λε η άρχου­σα τάξη».

«Εθνική Ελλάδος γεια σου»

Μετά το Γου­έ­μπλεϊ το 1971 δεν υπήρ­ξε κάποια ιδιαί­τε­ρη διά­κρι­ση για το ελλη­νι­κό ποδό­σφαι­ρο, εκτός απ’ την παρου­σία της ΑΕΚ στα ημι­τε­λι­κά του Κυπέλ­λου UEFA την περί­ο­δο 1976 ‑1977.

Ο αρχη­γός της Εθνι­κής Θεό­δω­ρος Ζαγο­ρά­κης σηκώ­νει το κύπελ­λο Ευρώ­πης το 2004

Το 1980 η Εθνι­κή Ελλά­δας είχε την πρώ­τη σημα­ντι­κή επι­τυ­χία της. Με προ­πο­νη­τή τον Αλκέ­τα Πανα­γού­λια προ­κρί­θη­κε στην τελι­κή φάση του Euro 1980 (τότε Κυπέλ­λου Εθνών Ευρώ­πης) στην Ιτα­λία. Στη φάση των προ­κρι­μα­τι­κών τερ­μά­τι­σε στην πρώ­τη θέση του ομί­λου της, αφή­νο­ντας εκτός τελι­κής διορ­γά­νω­σης την ΕΣΣΔ, την Ουγ­γα­ρία και τη  Φινλανδία).

Εκεί­νη η πρό­κρι­ση της Εθνι­κής Ελλά­δας φαί­νε­ται να απο­τυ­πώ­θη­κε απ’ το Διο­νύ­ση Σαβ­βό­που­λο στο τρα­γού­δι «Ας κρα­τή­σουν οι χοροί» στο δίσκο του «Τρα­πε­ζά­κια έξω» (1983) με τους στί­χους: «Τότε η Έλε­να η χορεύτρια/ σκύ­βει στη μεριά του Τάσου/ και με μάτια κλειστά/ τρα­γου­δούν αγκαλιά/ Εθνι­κή Ελλά­δος γεια σου». Ο μύθος θέλει το ζευ­γά­ρι των στί­χων να είναι η ηθο­ποιός Έλε­να Ναθα­να­ήλ, που είχε πολύ­χρο­νο δεσμό με τον Τάσο Μητρό­που­λο, παί­κτη του Ολυ­μπια­κού και της Εθνι­κής Ομά­δας ποδο­σφαί­ρου το 1980.

Ακο­λού­θη­σε η πρό­κρι­ση, πάλι με προ­πο­νη­τή τον Αλκέ­τα Πανα­γού­λια, της Εθνι­κής Ελλά­δας το 1994 στο Παγκό­σμιο Πρω­τά­θλη­μα Ποδο­σφαί­ρου στις ΗΠΑ.

Η μεγά­λη στιγ­μή, όπου το Πανελ­λή­νιο τρα­γού­δη­σε «Εθνι­κή Ελλά­δος γειά σου» ήρθε το 2004. Με προ­πο­νη­τή το Γερ­μα­νό Ότο Ρεχά­γκελ η Εθνι­κή Ελλά­δας ανα­δεί­χθη­κε πρω­τα­θλή­τρια Ευρώ­πης, με την κατά­κτη­ση του Euro στην Πορ­το­γα­λία, νικώ­ντας στον τελι­κό τη διορ­γα­νώ­τρια χώρα με 1–0. Μάλι­στα νίκη­σε δυό φορές την Πορ­το­γα­λία: Στις 12.6.2014 (Καρα­γκού­νης 6′, Μπα­σι­νάς 51′ πέναλ­τι — Ρονάλ­ντο 90′) και στον τελι­κό στις 4.7.2004 με γκόλ του Άγγε­λου Χαριστέα.

Στα χρό­νια που ακο­λού­θη­σαν την ιστο­ρι­κή νίκη του 2004, η Εθνι­κή Ομά­δα προ­κρί­θη­κε σε τελι­κούς διορ­γα­νώ­σε­ων ‑πλην 2016 και 2020- φτά­νο­ντας στους 16, στο Παγκό­σμιο Κύπελ­λο του 2014 και στους προη­μι­τε­λι­κούς του Πανευ­ρω­παϊ­κού Κυπέ­λου του 2012.

«Η διαχείριση του ποδοσφαίρου ως εμπόρευμα»

Η ανα­το­μία της μπά­λας στην Ελλά­δα, την Ευρώ­πη και τον κόσμο παρου­σιά­ζε­ται εν πολ­λοίς στο βιβλίο των Μπογιόπουλο-Μηλάκα.

Στην πρώ­τη έκδο­ση του βιβλί­ου (2005) οι συγ­γρα­φείς έγρα­ψαν: «Η μπά­λα είναι θρη­σκεία! Αλλά όταν ξεχά­στη­κε ότι θεός της δεν είναι ο πρό­ε­δρος της ΠΑΕ, “χάσα­με την μπά­λα”. Την κλό­τση­σαν οι αερι­τζή­δες και οι “παρά­γο­ντες” που λυμαί­νο­νται τον χώρο του ποδο­σφαί­ρου. Την ξεφού­σκω­σαν οι μεγι­στά­νες και το ιερα­τείο της UEFA και της FIFA, που ρου­φά­νε την ψυχή της, “στή­νο­ντας” το παι­χνί­δι στα μέτρα της δια­φη­μι­στι­κής αρέ­νας και της χρη­μα­τι­στη­ρια­κής φούσκας.
Οι σελί­δες αυτού του βιβλί­ου είναι μια ανα­το­μία της μπά­λας στην Ελλά­δα, στην Ευρώ­πη, στον κόσμο. Της μπά­λας που χάθη­κε. Μα κάπου εκεί, λεη­λα­τη­μέ­νη από τους άθλιους δια­κο­ρευ­τές της, οι αιώ­νια ερω­τευ­μέ­νοι με τη μαγεία του ποδο­σφαί­ρου ξέρουν ότι υπάρ­χει αγνή, ολο­ζώ­ντα­νη, στρογ­γυ­λή, απρό­βλε­πτη, όσο η εικό­να της Εθνι­κής Ελλά­δας καταρ­γεί κάθε νόμο των πιθα­νο­τή­των και στέ­φε­ται Βασί­λισ­σα στα γήπε­δα της Πορ­το­γα­λί­ας. Αυτή είναι η δύνα­μη του ποδο­σφαί­ρου. Άλλω­στε, στο ποδό­σφαι­ρο «όλα είναι δυνα­τά»! Ακό­μα και τού­το: να απαλ­λα­γεί η μπά­λα από τα “χρε­ό­γρα­φα” που τη φορ­τώ­νουν οι κανό­νες της αγο­ράς και νά ξανα­γί­νει ΠΑΙΧΝΙΔΙ».

Στη δεύ­τε­ρη έκδο­ση (2016) οι συγ­γρα­φείς σημεί­ω­ναν: «Τώρα, με μια ακό­μα δεκα­ε­τία στην πλά­τη, είναι ίσως πιο εύκο­λη η δια­χεί­ρι­ση “ανεκ­πλή­ρω­των πόθων”. Είναι, ωστό­σο, αδύ­να­τη η συμ­φι­λί­ω­ση με την ιδέα ότι έχου­με τελε­σί­δι­κα “χάσει την μπά­λα” και ότι το παι­χνί­δι μας παρα­μέ­νει στα χέρια των ποδο­σφαι­ρο­κά­πη­λων, χυδαίο εμπό­ρευ­μα και πλυ­ντή­ριο ξεπλύ­μα­τος για ευυ­πό­λη­πτους επι­χει­ρη­μα­τί­ες και για σκο­τει­νές δρα­στη­ριό­τη­τες. Μια τέτοιου είδους συμ­φι­λί­ω­ση ισο­δυ­να­μεί με την παρα­δο­χή ότι η ιστο­ρία τέλειω­σε… Προ­φα­νώς η ιστο­ρία δεν έχει τελειώ­σει. “Απλώς” ζού­με το παρα­τε­τα­μέ­νο κεφά­λαιο της σαπί­λας, που σε σχέ­ση με την δια­χεί­ρι­ση του ποδο­σφαί­ρου ως εμπό­ρευ­μα, όλα μοιά­ζουν ακί­νη­τα και ολόι­δια και εντός και εκτός συνόρων».

Μια εκδή­λω­ση της δια­χεί­ρι­σης του ποδο­σφαί­ου ως εμπο­ρεύ­μα­τος ήταν και πρω­το­βου­λία για τη δημιουρ­γία κλει­στής λίγκας στην Ευρώ­πη με την από­σχι­ση ομά­δων απ’ την UEFA. Η πρω­το­βου­λία έγι­νε γνω­στή τον Απρί­λη του 2021 και ως ιδρυ­τι­κά μέλη πρω­το­στά­στη­σαν οι αγγλι­κές ομά­δες Μάν­τσε­στερ Γιου­νάι­τεντ, Τσέλ­σι, Λίβερ­πουλ, Μάν­τσε­στερ Σίτι, Αρσε­ναλ και Τότε­ναμ, οι ισπα­νι­κές Ρεάλ Μαδρί­της, Μπαρ­τσε­λό­να και Ατλέ­τι­κο Μαδρί­της, οι ιτα­λι­κές Γιου­βέ­ντους, Ιντερ και Μίλαν.

«Φτιαγ­μέ­νο από τους φτω­χούς, κλεμ­μέ­νο από τους πλού­σιους» γρά­φει το πανό φίλων της Μ. Γιου­νάι­τεντ αντι­δρώ­ντας στα σχέ­δια για κλει­στή λίγκα

Το σχέ­διο τελι­κά ναυά­γη­σε, αλλά δεν είναι κάτι και­νούρ­γιο. Ο Αρ. Καμά­ρας στη συνέ­ντευ­ξή του (2.6.2021) είπε: «Πριν από το 2000 η ομά­δα (σσ: Πανα­θη­ναϊ­κός) είχε βρε­θεί μέσα στις 16 μεγα­λύ­τε­ρες της Ευρώ­πης. Αλλω­στε εκεί­νη την επο­χή είχαν αρχί­σει οι συζη­τή­σεις για τη δημιουρ­γία ενός ευρω­παϊ­κού συν­δέ­σμου των καλύ­τε­ρων ομά­δων της Ευρώ­πης. Ενός στε­νού πρω­τα­θλή­μα­τος. Κάτι αντί­στοι­χο με αυτό που μόλις πρό­σφα­τα είχε προ­κύ­ψει, με απο­τέ­λε­σμα η UEFA να αντι­δρά­σει απει­λώ­ντας με απο­κλει­σμό όλες τις υπο­ψή­φιες ομά­δες ενός στε­νού κλαμπ. Τότε, εκεί­νο το σχέ­διο επρό­κει­το να το χρη­μα­το­δο­τή­σει ο Μπερ­λου­σκό­νι. Ε, λοι­πόν, ανά­με­σα στις 16 καλύ­τε­ρες ομά­δες ήταν και ο Πανα­θη­ναϊ­κός. Στις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις μετεί­χα κι εγώ με τον Μάνο Μαυ­ρο­κου­κου­λά­κη, νυν πρό­ε­δρο του ΠΑΟ».

Δεν παύει να εμπνέει το ποδόσφαιρο

Μετά τον τελι­κό του EURO στο Γου­έ­μπλεϊ οι τρείς Άγγλοι ποδο­σφαι­ρι­στές που έχα­σαν τα πέναλ­τι (Ράσφορντ, Σάκα, Σάν­τσο) δέχτη­καν ρατσι­στι­κές επι­θέ­σεις στα social media. Το θέμα πήρε σοβα­ρές δια­στά­σεις, με την αγγλι­κή Ομο­σπον­δία Ποδο­σφαί­ρου και τις κορυ­φαί­ες ομά­δες της Premier League με ανα­κοι­νώ­σεις τους να στέ­κο­νται στο πλευ­ρό των ποδο­σφαι­ρι­στών, κατα­δι­κά­ζο­ντας τα ρατσι­στι­κά σχό­λια . Σε αντί­στοι­χες ενέρ­γειες προ­χώ­ρη­σαν προ­σω­πι­κό­τη­τες του αγγλι­κού και παγκο­σμί­ου ποδο­σφαί­ρου. Μάλι­στα οι βρε­τα­νι­κές αρχές προ­χώ­ρη­σαν και στη σύλ­λη­ψη τεσ­σά­ρων ατόμων.

Την καλύ­τε­ρη όμως απά­ντη­ση στο δηλη­τή­ριο του ρατσι­σμού έδω­σε ένα εννιά­χρο­νο αγό­ρι με ένα υπέ­ρο­χο μήνυ­μα στον άσο της Γιου­νάι­τεντ, Μάρ­κους Ράσφορντ. Ο μικρός φίλα­θλος έγραψε:

«Αγα­πη­τέ κύριε Ράσφορντ,

Ελπί­ζω να μην είστε για και­ρό στε­να­χω­ρη­μέ­νος για­τί είστε τόσο καλός άνθρω­πος. Τον περα­σμέ­νο χρό­νο με εμπνεύ­σα­τε να βοη­θή­σω ανθρώ­πους που δεν είναι τόσο τυχε­ροί. Χθες το βρά­δυ με εμπνεύ­σα­τε ξανά να είμαι πάντα γενναίος.

Είμαι περή­φα­νος για σένα, θα είσαι πάντα ήρωας!»

Το γράμ­μα του εννιά­χρο­νου προς τον Ράσφορντ

Στην Ελλά­δα, και λίγες μέρες μετά το EURO, η από­φα­ση της διοί­κη­σης της ΑΕΚ να τοπο­θε­τή­σει τον παλαί­μα­χο διε­θνή ποδο­σφαι­ρι­στή Βασί­λη Τσιάρ­τα στη θέση του τεχνι­κού στη β’ ομά­δα, προ­κά­λε­σε σφο­δρές αντι­δρά­σεις των οπα­δών της ομά­δας. Ο Β. Τσιάρ­τας έχει προ­κα­λέ­σει το κοι­νό αίσθη­μα με τις, κατά και­ρούς,  εθνι­κι­στι­κές και ρατσι­στι­κές από­ψεις του  στα social media.

Σε ανα­κοί­νω­σή του ο μεγα­λύ­τε­ρος σύν­δε­σμος των οπα­δών της ΑΕΚ, «Original 21» ανέ­φε­ρε: «Το λέμε από τώρα με κάθε τρό­πο ότι δεν είναι απο­δε­κτός ανά­με­σά μας. Για­τί ο τοί­χος λέει “ΑΕΚ σημαί­νει προ­σφυ­γιά ξερι­ζω­μέ­νη”, για­τί ο Κοντού­λης πέθα­νε για αυτά τα ιδα­νι­κά, για­τί το πούλ­μαν στο Βελι­γρά­δι (σσ: όταν βομ­βα­ρι­ζό­ταν από το ΝΑΤΟ) μπού­κα­ρε για την ειρή­νη, για­τί ο Τζού­ντα Γκαρ­σία και ο κάθε ποδο­σφαι­ρι­στής μας, όσο “δια­φο­ρε­τι­κός” κι αν είναι, δεν απο­τε­λεί λαθροει­σβο­λέα, όπως ο Τσιάρ­τας πιστεύ­ει, αλλά ίσο μέλος μας και όχι άτο­μο που θα του ζητούν πιστο­ποι­η­τι­κό για να μπει στα Σπάτα…».

Στο ίδιο πνεύ­μα αντί­θε­σης κατά της πρό­σλη­ψης Τσιάρ­τα κινή­θη­κε και η ανα­κοί­νω­ση του συν­δέ­σμου οπα­δών ΑΕΚ «Σπύ­ρος Κοντού­λης», που έκα­νε λόγο για απο­φά­σεις — αλυ­τρω­τι­κά παρα­λη­ρή­μα­τα και αδια­φο­ρία για το τι είναι και τι πρε­σβεύ­ει η ΑΕΚ: «Για εμάς εδώ η ΑΕΚ είναι μάνα κάθε πρό­σφυ­γα, χωρίς ταυ­τό­τη­τα και εθνι­κή κατα­γω­γή. Αγκα­λιά­ζει ανε­ξάρ­τη­τα από φυλή, φύλο και θρή­σκευ­μα όποιον αντι­λαμ­βά­νε­ται το παγκό­σμιο μήνυ­μα που περι­κλεί­ει η ιστο­ρία της. Πατά­ει γερά στους αγώ­νες αυτού εδώ του λαού να τινά­ξει από πάνω του την όποια οικο­νο­μι­κή και πολι­τι­κή σκλα­βιά που επί­μο­να ντό­πιοι και ξένοι με γεμά­τες τσέ­πες παλεύ­ουν να του επιβάλουν».

Μετά τις σφο­δρές αντι­δρά­σεις των οπα­δών, ο ίδιος ο Τσιάρ­τας με ανάρ­τη­σή του στα social media — κατά πολ­λούς κατό­πιν παρό­τρυν­σης της ΠΑΕ που βρέ­θη­κε στο στό­χα­στρο των οπα­δών για την επι­λο­γή της — έγρα­ψε το φινά­λε της παρ’ ολί­γον συνερ­γα­σί­ας, δηλώ­νο­ντας πως δεν απο­δέ­χε­ται την πρό­τα­ση, τάχα για μη «διχά­σει τον κόσμο».

Τόσο ο μικρός Άγγλος όσο και οι φίλα­θλοι της ΑΕΚ κατα­μαρ­τυ­ρούν ότι οι ποδο­σφαι­ρι­στές, παρά τη σήψη και τη δια­φθο­ρά στο ποδό­σφαι­ρο, εξα­κο­λου­θούν να εμπνέ­ουν και να απο­τε­λούν πρό­τυ­πα για τους νέους. Οι  φίλα­θλοι έχουν τη δύνα­μη να πετά­ξουν έξω από το άθλη­μα φασί­στες, ακρο­δε­ξιούς, ρατσι­στές , μη αφή­νο­ντάς τους να χύσουν το δηλη­τή­ριό τους μέσα στα γήπε­δα και τις εξέ­δρες, στο «εύφο­ρο» κατά τ’ άλλα έδα­φος του σάπιου εμπο­ρευ­μα­το­ποι­η­μέ­νου αθλη­τι­σμού. Θα είναι μια σημα­ντι­κή συμ­βο­λή για να γίνει το ποδό­σφαι­ρο ένα άθλη­μα που θα το χαί­ρε­ται ο κόσμος.