Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Το φωτογραφικό «ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ» του LEO MATIZ

Γρά­φει ο Κώστας Ευαγ­γε­λά­τος //

ΛΕΟ ΜΑΤΙΣ, ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ.ΜΕΞΙΚΟ 1944

Όταν το 1995 πρω­το­εί­δα τις φωτο­γρα­φί­ες του Leo Matiz στο Hilton Athens αισθάν­θη­κα αμέ­σως αυτή τη δυνα­τή συγκί­νη­ση, που σου μετα­δί­δει η αλη­θι­νή τέχνη. Όταν τον γνώ­ρι­σα και συζή­τη­σα μαζί του στην επί­σκε­ψη του στο χώρο τέχνης του Art Studio EST, που ευγε­νι­κά μου πρό­σφε­ρε τα λευ­κώ­μα­τα του για να τα παρου­σιά­σω στο περιο­δι­κό OPTICON, με το οποίο συνερ­γα­ζό­μουν, δια­πί­στω­σα για μια ακό­μη φορά ότι η απλό­τη­τα, που βασί­ζε­ται στην συγκρο­τη­μέ­νη αυτο­πε­ποί­θη­ση, και η συνο­λι­κή επο­πτι­κή και σφαι­ρι­κή γνώ­ση προ­σέγ­γι­σης του αισθη­τι­κού αντι­κει­μέ­νου χαρα­κτη­ρί­ζει κάθε αυθε­ντι­κή και σημα­ντι­κή προ­σω­πι­κό­τη­τα της τέχνης. Ο ίδιος ανέ­φε­ρε: Ήθε­λα να γίνω συγ­γρα­φέ­ας ή ζωγρά­φος αλλά έγι­να φωτο­γρά­φος. Η φωτο­γρα­φία είναι ένα επάγ­γελ­μα όταν γίνε­ται από κάποιον τεχνί­τη. Αλλά γίνε­ται τέχνη στα χέρια ενός καλ­λι­τέ­χνη. Επει­δή ακρι­βώς ήταν από φύση και συνεί­δη­ση καλ­λι­τέ­χνης, οι φωτο­γρα­φί­ες του, κάθε είδους από το 1937 που ξεκί­νη­σε να φωτο­γρα­φί­ζει συστη­μα­τι­κά, έχουν τη σφρα­γί­δα του προ­σω­πι­κού του εκφρα­στι­κού στυλ.

ΛΕΟ ΜΑΤΙΣ, Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΜΑΡΚ ΣΑΓΚΑΛ, MEJIKO 1946

ΛΕΟ ΜΑΤΙΣ, Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΜΑΡΚ ΣΑΓΚΑΛ, MEJIKO 1946

O Leo Matiz γεν­νή­θη­κε στην Αρα­κα­τά­κα της Κολομ­βί­ας το 1917. Από το 1933 άρχι­σε να δημο­σιεύ­ει τις καρι­κα­τού­ρες του και το 1937 απο­φοί­τη­σε από τη Σχο­λή Καλών Τεχνών της Μπο­κο­τά. Το 1940 φεύ­γει για το Μεξι­κό, όπου δου­λεύ­ει για τον κινη­μα­το­γρά­φο και συμ­με­τέ­χει σε εικα­στι­κές εκθέ­σεις. Εκεί συνα­ντά τον μεγά­λο ποι­η­τή Pablo Neruda και τον διά­ση­μο διευ­θυ­ντή φωτο­γρα­φί­ας Gabriel Figeueroa. Το 1946 συνερ­γά­ζε­ται με το Reader’s Digest και μετά με το Life, το Norte και άλλα γνω­στά περιο­δι­κά της Αμε­ρι­κής. Τον Απρί­λιο του 1948 πλη­γώ­νε­ται κατά την διάρ­κεια δολο­φο­νι­κής από­πει­ρας ενα­ντί­ον του πολι­τι­κού ηγέ­τη Gaitan και μια ώρα αργό­τε­ρα γνω­ρί­ζει το νεα­ρό τότε Φιντέλ Κάστρο. Είναι η χρο­νιά που το όνο­μά του ακού­γε­ται παντού. Τα Ηνω­μέ­να Έθνη του εμπι­στεύ­ο­νται τη θέση του επί­ση­μου φωτο­γρά­φου στην Παλαι­στί­νη και τη Μέση Ανατολή.

ΛΕΟ ΜΑΤΙΣ, ΚΑΡΘΑΓΕΝΑ ΝΤΕ ΙΝΤΙΑΣ, ΣΥΛΛΟΓΗ VILLA ΡΟΔΟΠΗ

Το 1952 ιδρύ­ει στην Κολομ­βία την πρώ­τη γκα­λε­ρί τέχνης με συνερ­γά­τες τους διά­ση­μους εικα­στι­κούς δασκά­λους και φίλους του Jose Clemente Orozco, Diego Rivera και Frida Kahlo. Το 1952 διορ­γα­νώ­νει την πρώ­τη έκθε­ση του Fernando Botero. Από το 1958 μέχρι το 1985 ταξι­δεύ­ει, φωτο­γρα­φί­ζει και εκθέ­τει σ’ όλες τις χώρες της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής. Το 1988 το Μου­σείο Μοντέρ­νας Τέχνης της Μπο­κο­τά διορ­γά­νω­σε ανα­δρο­μι­κή έκθε­ση του έργου του. Οι εκθέ­σεις έργων του στο Μιλά­νο 1992, στην Ελβε­τία 1993, στη Νέα Υόρ­κη και τη Ρώμη 1994, στο Παρί­σι, το Μιλά­νο, τη Νέα Υόρ­κη, το Μπια­ρίτς, τη Χάβρη και την Αθή­να το 1995, με την υπο­στή­ρι­ξη της Εθνι­κής Ομο­σπον­δί­ας Καφε­πα­ρα­γω­γών της Κολομ­βί­ας, σφρά­γι­σε τη διε­θνή ανα­γνώ­ρι­ση του. Από τότε και μέχρι το θάνα­το του το 1998 πολ­λές επί­ση­μες δια­κρί­σεις και βρα­βεία κατα­ξί­ω­σαν τον Matiz, που θεω­ρεί­ται πλέ­ον ο Εθνι­κός φωτο­γρά­φος της Κολομβίας.

ΛΕΟ ΜΑΤΙΣ, ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ

Ας δού­με όμως τις κυριό­τε­ρες φάσεις του φωτο­γρα­φι­κού έργου του Leo Matiz , που διέ­σχι­σε τις Ηπεί­ρους και τη ζωή με την ατί­θα­ση περιέρ­γεια και ζωντά­νια των ανθρώ­πων του μυθι­κού Μακό­ντο, που περι­γρά­φει στα «Εκα­τό Χρό­νια Μονα­ξιάς» ο Γκα­μπριέλ Γκαρ­σία Μάρκες.

ΛΕΟ ΜΑΤΙΣ, ΑΤΥΧΗΜΑ, ΜΠΟΚΟΤΑ

Από τους πρώ­τους φωτο­γρά­φους με έντο­νο κοι­νω­νι­κό προ­βλη­μα­τι­σμό o Matiz κοί­τα­ξε με το φακό του τους λασπω­μέ­νους δρό­μους της Κολομ­βί­ας και πέτυ­χε να εστιά­σει με ισχυ­ρό ρεα­λι­σμό στη ζωή και τη γεω­γρα­φία των μιγά­δων. Στις φωτο­γρα­φί­ες του δεσπό­ζει η απλή αλή­θεια της πατρί­δας του, οι ψαρά­δες στις ακτές της Καραι­βι­κής, η ηρω­ι­κή πόλη Καρ­θα­γέ­να ντε Ιντί­ας, οι καθη­με­ρι­νές οικο­γε­νεια­κές στιγ­μές, οι διά­χυ­τοι ρυθ­μοί της σάλ­σα. Η Βενε­ζου­έ­λα, που έζη­σε κάποια χρό­νια. Το αγα­πη­μέ­νο του Μεξι­κό, οι περιο­χές της γης, που εξε­ρεύ­νη­σε με το «τρί­το μάτι» του. Μορ­φές στη ρέμ­βη του λυκό­φω­τος ή κάτω από τα εκτυ­φλω­τι­κά αστέ­ρια του ωυχτε­ρι­νού ουρα­νού. Οι φωτο­γρα­φί­ες του με τους «καφε­τιέ­ρος» ανα­δί­δουν το άρω­μα του καφέ στους λόφους των Άνδε­ων, τον ιδρώ­τα του μόχθου από τα χιλιά­δες σκλη­ρά εργα­ζό­με­να χέρια της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής. Ενώ­νει την τέχνη του με το πολι­τι­κό και κοι­νω­νι­κό ρεπορ­τάζ και δημιουρ­γεί ένα εκφρα­στι­κό στυλ., που έχει ζυμω­θεί από μια κρι­τι­κή ενα­τέ­νι­ση του κόσμου και το σκλη­ρό φως των τρο­πι­κών. Στη δια­μόρ­φω­ση αυτού του στυλ συνέ­τει­ναν οι φωτο­γρα­φί­ες του Paul Strand και η οπτι­κή αντί­λη­ψη του σουρ­ρε­α­λι­στή σκη­νο­θέ­τη- κινη­μα­το­γρα­φι­στή Luis Bunuel. Ανά­με­σα στη νατου­ρα­λι­στι­κή περι­γρα­φή και τον ποι­η­τι­κό ρεα­λι­σμό τυπώ­νει ασπρό­μαυ­ρες συν­θέ­σεις, που οι γκρί­ζες τονι­κό­τη­τες περιο­ρί­ζο­νται στο ουσιώ­δες. Από την πρω­τεύ­ου­σα των Αστέ­κων μέχρι το Κάι­ρο και το Ισρα­ήλ συλ­λαμ­βά­νει με την κάμε­ρά του την ανθρώ­πι­νη μορ­φή στο περι­βάλ­λον δρά­σης της. Όμως κύριοι άξο­νες για τη δια­γρα­φή των συν­θέ­σε­ων του είναι τα χέρια και τα μάτια. Χέρια, που κρα­τούν ένα βιβλίο, που οδη­γούν τρα­κτέρ, που απλώ­νουν δίχτυα, που σμι­λεύ­ουν μια Σταύ­ρω­ση, που αγκα­λιά­ζουν ένα μωρό, που κινούν τις φοι­νι­κιές, που δένουν ένα σάκο καφέ, που κλα­δεύ­ουν ένα δέντρο. Χέρια Ινδιά­νων λυρά­ρη­δων και χει­ρο­τε­χνών. Τα χέρια του Marc Chagall , που ζωγρα­φί­ζει τα κοστού­μια ενός μπα­λέ­του… Αμέ­τρη­τα χέρια και μάτια, που σπά­νια σε κοι­τούν κατ’ ευθεί­αν. Μάτια που ατε­νί­ζουν αινιγ­μα­τι­κά αλλά και τρυ­φε­ρά ατέρ­μο­νους ορί­ζο­ντες. Η πολ­λα­πλό­τη­τα της θεμα­το­γρα­φί­ας του μας εντυ­πω­σιά­ζει με το πολυ­ποί­κι­λο φάσμα που απο­τυ­πώ­νει. Πορ­τραί­τα, Παι­διά, Εργα­σία, Βιο­μη­χα­νία, Αφη­ρη­μέ­νες συν­θέ­σεις, Τοπία, Προ­σω­πι­κό­τη­τες, Συμ­βά­ντα της καθη­με­ρι­νής ζωής απαρ­τί­ζουν την προ­σφο­ρά του. Όλα αυτά σκια­γρα­φούν την καλ­λι­τε­χνι­κή παρα­κα­τα­θή­κη της γήι­νης και θερ­μής προ­σω­πι­κό­τη­τά του, που απο­πνέ­ει και δια­χέ­ει φωτο­γρα­φι­κά το δυνα­μι­σμό της πανάρ­χαιας κουλ­τού­ρας του.

(Από τη σει­ρά κει­μέ­νων με τίτλο: “Εις Μνή­μην, Με τη χαρά της συνεργασίας”)

__________________________________________________________________________________________________________

Κώστας Ευαγγελάτος Ζωγράφος, Λογοτέχνης, θεωρητικός της τέχνης. Γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ζωγραφική και αισθητική θεωρία της σύγχρονης τέχνης στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης (University The New School). Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και την Κεφαλονιά. Εκθέτει έργα του στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο