Υπεγράφη σήμερα στην Κωνσταντινούπολη, η συμφωνία για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω Μαύρης Θάλασσας, από την Οδησσό και άλλα δύο κοντινά λιμάνια (υπολογίζεται ότι περίπου 22 εκατ. τόνοι σιταριού παραμένουν στα σιλό).
Συμφωνία για την ασφαλή εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία υπέγραψαν το μεσημέρι της Παρασκευής Κίεβο και Μόσχα στην Κωνσταντινούπολη μετά από έντονα παζάρια το προηγούμενο διάστημα,
Η συμφωνία ‑υπεγράφη παρουσία του γγ του ΟΗΕ, Αντ. Γκουτέρες και του Τούρκου Προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν– αφορά την εξαγωγή σιτηρών από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Από την Ρωσία υπέγραψε ο υπουργός Αμυνας Σ. Σοϊγκού και από την Ουκρανία ο υπουργός Υποδομών Ολ Κουμπράκοφ, με τις δύο πλευρές τυπικά να μην υπογράφουν μεταξύ τους ένα κοινόέγγραφο. Τόσο η Ρωσία, όσο και η Ουκρανία υπέγραψαν παράλληλες συμφωνίες με την Τουρκία και τον ΟΗΕ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, Ρωσία και Ουκρανία δεσμεύονται μεν από το ίδιο κείμενο, αλλά τυπικώς οι αντισυμβαλλόμενοι για τη Μόσχα και το Κίεβο είναι αποκλειστικά η Άγκυρα και τα Ηνωμένα Έθνη.
Σημειώνεται ότι στην τελετή υπογραφής της συμφωνίας στην Κωνσταντινούπολη ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σοϊγκού και ο Ουκρανός υπουργός Υποδομών δεν παρακάθισαν καν στο ίδιο τραπέζι. Πρώτα έβαλε την υπογραφή του ο Σοϊγκού και στη συνέχεια αποχώρησε, για να τον διαδεχθεί στην ίδια πλευρά του τραπεζιού ο Κουμπρακόφ.
Από ασφαλείς διαδρόμους θα μπορούν να μετακινούνται τα εμπορικά πλοία στη Μαύρη Θάλασσα και οι δύο πλευρές (Ρωσία και Ουκρανία) δεσμεύονται «να μην επιτεθούν», σύμφωνα με έναν αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών.
Ο στόχος είναι να βγουν από την Ουκρανία 20–25 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών που βρίσκονται σε σιλό στα λιμάνια, την ώρα που πλησιάζει η νέα συγκομιδή.
Στο κέντρο συντονισμού και ελέγχου της επιχείρησης, που θα εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη, θα βρίσκονται εκπρόσωποι και των τεσσάρων πλευρών (Ουκρανία, Ρωσία, Τουρκία, ΟΗΕ). Το κέντρο αυτό θα ορίζει το χρονοδιάγραμμα των δρομολογίων των πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα.
Η συμφωνία δεν προβλέπει αποναρκοθέτηση των ουκρανικών λιμανιών, αλλά την πλεύση μέσα από «ασφαλείς διαδρόμους», καθώς και κοινούς ελέγχους στα πλοία που αποπλέουν ή καταπλέουν στα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας (όπως ζητούσε η Ρωσία, για να αποκλειστεί η φόρτωση όπλων προς την Ουκρανία). Οι έλεγχοι, στο πλαίσιο ενός Κοινού Συντονιστικού Κέντρου, θα διενεργούνται σε τουρκικά λιμάνια. Η συμφωνία έχει 4μηνη διάρκεια, με δυνατότητα ανανέωσης, ενώ η έναρξή της αναμένεται ότι θα απαιτήσει μερικές βδομάδες.
Η Ουκρανία θεωρεί ότι οι εξαγωγές μπορούν να ξαναρχίσουν από την Οδησσό και από τα «δορυφορικά» λιμάνια της, το Πιβντένι και το Τσορνομόρσκ. «Μιλάμε για ουκρανικό σιτάρι από τα ουκρανικά λιμάνια που ελέγχονται από την Ουκρανία», είπε ο Πολ Τουρέ, ο διευθυντής του Ανωτάτου Ινστιτούτου Ναυτιλιακής Οικονομίας (Isemar), υπογραμμίζοντας ότι η Μαριούπολη εξαιρείται, αφού ελέγχεται από τους Ρώσους.
«Για τον λόγο αυτόν δεν μιλάμε για θαλάσσιο εμπόριο αλλά για μια διεθνή λύση στην επισιτιστική κρίση», πρόσθεσε.
Παράλληλα, υπογράφηκε ξεχωριστό μνημόνιο που προβλέπει τη διευκόλυνση της εξαγωγής ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων. Τις προηγούμενες μέρες, ΗΠΑ και ΕΕ ανακοίνωσαν ότι προχωρούν σε «διευκρινίσεις» στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ώστε να μην επηρεάζονται οι εν λόγω εξαγωγές.
Σε κάθε περίπτωση, το κατά πόσο τα παραπάνω θα εφαρμόζονται στην πράξη, συνδέεται άμεσα με την εξέλιξη της πολεμικής σύγκρουσης.
Τι θα συμβεί με τις νάρκες;
Οι διαπραγματευτές εγκατέλειψαν την προσπάθεια εκκαθάρισης της Μαύρης Θάλασσας από τις νάρκες που τοποθέτησαν κυρίως οι Ουκρανοί για να προστατεύσουν τα παράλιά τους. «Η αποναρκοθέτηση θα έπαιρνε πάρα πολύ χρόνο», εξήγησε ο ΟΗΕ, διευκρινίζοντας ότι ουκρανικά πλοία-πιλότοι θα ανοίγουν τον δρόμο στα φορτηγά στα χωρικά ύδατα της χώρας, ώστε να αποφεύγουν τις νάρκες.
Η Τουρκία πάντως δήλωσε «έτοιμη» να βοηθήσει στην αποναρκοθέτηση. «Σε περίπτωση ανάγκης, προβλέπεται (από τη συμφωνία) ότι η αποναρκοθέτηση μπορεί να γίνει από τρίτη χώρα. Η Τουρκία είναι έτοιμη να προσφέρει τη βοήθειά της», είπε ο Ιμπραχίμ Καλίν, ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, μιλώντας στο ιδιωτικό κανάλι NTV.
Με ποια πλοία;
Σύμφωνα με τον Τουρέ, θα πλοία που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι κατά κύριο λόγο τουρκικά ή ελληνικά πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου αφού η Ελλάδα, όπως υπενθύμισε, διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο. Τα πλοία αυτά μπορούν να μεταφέρουν 20–70.000 τόνους το καθένα.
Θα μπορούσαν επίσης να τεθούν στη διάθεση των Ουκρανών και μεγάλα, ευρωπαϊκά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, για τα προϊόντα των οποίων έχει ήδη γίνει η επεξεργασία σε ουκρανικά εργοστάσια (άλευρα ή ζυμαρικά).
Τα πλοία αυτά θα επιθεωρούνται στην Κωνσταντινούπολη προτού αναχωρήσουν για την Ουκρανία, από τους εκπροσώπους των τεσσάρων μερών, για να διασφαλιστεί ότι δεν θα μεταφέρουν όπλα.
Αλήθειες και ψέματα για το λιμό στην Ουκρανία, Νίκος Μόττας