Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

20 Ιουνίου 1824: Η καταστροφή των Ψαρών

Το 1824 ο σουλ­τά­νος Μαχ­μούτ Β΄ απο­φά­σι­σε να κινη­το­ποι­ή­σει όλες τις δυνά­μεις της Οθω­μα­νι­κής Αυτο­κρα­το­ρί­ας και με τη βοή­θεια του Μεχ­μέτ Αλί της Αιγύ­πτου να κατα­στεί­λει την Επα­νά­στα­ση των Ελλή­νων. Οι συν­θή­κες ήταν ευνοϊ­κές για τους Τούρ­κους, για­τί το εκτε­λε­στι­κό σώμα της επα­να­στα­τη­μέ­νης Ελλά­δας ασχο­λού­νταν με εσω­τε­ρι­κές έρι­δες και είχε κατα­δι­κά­σει τον ελλη­νι­κό στό­λο σε απρα­ξία από ανε­πάρ­κεια πυρο­μα­χι­κών και άλλων εφοδίων.

Στις 19 του Ιού­νη 1824 τουρ­κι­κός στό­λος (140 πολε­μι­κά και 88 μετα­γω­γι­κά με 14 χιλιά­δες άνδρες) υπό τον Χοσ­ρέφ πασά απέ­πλευ­σε από τη Μυτι­λή­νη και στις 20 του Ιού­νη έφτα­σε στις βόρειες ακτές των Ψαρών, όπου κατόρ­θω­σαν να απο­βι­βά­σουν αγήματα.

Στο μετα­ξύ, από τις 8 του Ιού­νη οι Ψαρια­νοί υπό την πίε­ση των 1.200 Θεσ­σα­λών και των 20.000 προ­σφύ­γων από τη Μικρά Ασία και τα νησιά του Αιγαί­ου, που βρί­σκο­νταν στο νησί, είχαν απο­φα­σί­σει να αντι­τά­ξουν άμυ­να μόνο στην ξηρά. Στις 21 του Ιού­νη οι Τούρ­κοι προ­χώ­ρη­σαν από τον όρμο Κάνα­λο προς Νότο. Οι υπε­ρα­σπι­στές των Ψαρών, πιστοί στο σύν­θη­μα «Ελευ­θε­ρία ή θάνα­τος», αντέ­τα­ξαν ηρω­ι­κή άμυ­να. Οι υπε­ρα­σπι­στές του Φτε­λιού έβα­λαν φωτιά στην πυρι­τι­δα­πο­θή­κη και ανα­τι­νά­χτη­καν μαζί με εισβο­λείς. Το ίδιο έκα­ναν και στο Παλιό­κα­στρο (αρχη­γός τους ήταν ο Αντώ­νης Βρα­στά­νος). Τέλος, οι Τούρ­κοι έφτα­σαν στην πρω­τεύ­ου­σα, όπου κατέ­στρε­ψαν και λεη­λά­τη­σαν τα πάντα, κατέ­σφα­ξαν πολ­λούς και έφυ­γαν συνα­πο­κο­μί­ζο­ντας αιχ­μα­λώ­τους και περί τα 100 μεγά­λα και μεσαία πλοία. Μόνο 16 πλοία και 7 πυρ­πο­λι­κά (σε ένα από αυτά επέ­βαι­νε ο Κ. Κανά­ρης) με 3.000 περί­που Ψαρια­νούς και μερι­κούς πρό­σφυ­γες διέ­φυ­γαν. Η ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση τούς όρι­σε προ­σω­ρι­νή δια­μο­νή τη Μονεμ­βα­σία και μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση τούς εγκα­τέ­στη­σε στην αρχαία Ερέ­τρια, σε οικι­σμό που ονο­μά­στη­κε Νέα Ψαρά.

Η τρα­γω­δία των Ψαρών συγκί­νη­σε το μαχό­με­νο ελλη­νι­κό έθνος. Προ­κά­λε­σε βαθιά αίσθη­ση και στην παγκό­σμια κοι­νή γνώ­μη, της οποί­ας η συμπα­ρά­στα­ση δυνά­μω­σε. Πολ­λοί φιλέλ­λη­νες ποι­η­τές ύμνη­σαν τον ηρω­ι­σμό των Ψαρια­νών. Ο εθνι­κός ποι­η­τής Διο­νύ­σιος Σολω­μός έγρα­ψε το περί­φη­μο επίγραμμα:

«Στων Ψαρών την ολό­μαυ­ρη ράχη

περ­πα­τώ­ντας η Δόξα μονάχη

μελε­τά τα λαμπρά παλληκάρια

Και στην κόμη στε­φά­νι φορεί

γινω­μέ­νο από λίγα χορτάρια

που ‘χαν μεί­νει στην έρη­μη γη».

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο