Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν: Η ιστορία ενός φασίστα που βραβεύτηκε με Νόμπελ

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας* //

Στις 3 Αυγού­στου συμπλη­ρώ­νο­νται 9 χρό­νια από το θάνα­το του «πατριάρ­χη» του αντι­κομ­μου­νι­σμού- του δια­βό­η­του ρώσου συγ­γρα­φέα που βρα­βεύ­τη­κε με βρα­βείο Νόμπελ Αλε­ξά­ντρ Ισά­γιε­βιτς Σολ­ζε­νί­τσιν. Ο χαρα­κτη­ρι­σμός «πατριάρ­χης του αντι­κομ­μου­νι­σμού», αν και αλλη­γο­ρι­κός, δεν είναι καθό­λου τυχαί­ος. Τα γρα­πτά του Σολ­ζε­νί­τσιν, πολυ­δια­φη­μι­σμέ­να στο δυτι­κό καπι­τα­λι­στι­κό κόσμο, απο­τέ­λε­σαν πηγή αισχρών συκο­φα­ντιών και ψεμά­των ενά­ντια στο πρώ­το σοσια­λι­στι­κό κρά­τος, την ΕΣΣΔ. Ακό­μη και σήμε­ρα, πονή­μα­τα του Σολ­ζε­νί­τσιν όπως το «Αρχι­πέ­λα­γος Γκου­λάγκ», η το «Μια μέρα του Ιβάν Ντε­νί­σο­βιτς», απο­τε­λούν τα «ευαγ­γέ­λια» των πάσης φύσης αντικομμουνιστών. 

Πάνω στις υπο­τι­θέ­με­να ειλι­κρι­νείς μαρ­τυ­ρί­ες που απο­τύ­πω­σε γρα­πτώς ο Σολ­ζε­νί­τσιν «χτί­στη­κε» επί δεκα­ε­τί­ες μια αντι­στα­λι­νι­κή-αντι­σο­βιε­τι­κή μυθο­λο­γία, η οποία ιδιαί­τε­ρα στα χρό­νια του Ψυχρού Πολέ­μου απο­τέ­λε­σε την ιδε­ο­λο­γι­κή προ­με­τω­πί­δα των ιμπε­ρια­λι­στών ενά­ντια στην ΕΣΣΔ και τον σοσια­λι­στι­κό κόσμο. Γι’ αυτό άλλω­στε και ο Αλ.Σολζενίτσιν έτυ­χε ιδιαί­τε­ρης μετα­χεί­ρι­σης και προ­βο­λής στις καπι­τα­λι­στι­κές χώρες και ειδι­κά στις ΗΠΑ. Είχε δε φρο­ντί­σει να χτί­σει γύρω απ’ τον εαυ­τό του το ανα­γκαίο προ­φίλ που του χάρι­ζε επά­ξια μια θέση σε ακα­δη­μαϊ­κά φόρουμ, εκδο­τι­κούς οίκους κλπ: «δια­νο­ού­με­νος» και «αντι­φρο­νών» ταυ­τό­χρο­να, «κυνη­γη­μέ­νος από το ανάλ­γη­το σοβιε­τι­κό καθε­στώς».

Βέβαια, ο πραγ­μα­τι­κός Σολ­ζε­νί­τσιν είναι πολύ δια­φο­ρε­τι­κός από αυτόν που η αντι­κομ­μου­νι­στι­κή προ­πα­γάν­δα πλα­σά­ρει στο διε­θνές κοι­νό. Ο ίδιος επι­χεί­ρη­σε μέσα από τα γρα­πτά του να ηρω­ο­ποι­ή­σει τον εαυ­τό του, αυτο­πα­ρου­σιά­ζο­με­νος ως διω­κό­με­νος και αντι­φρο­νών της περιό­δου του Ι.Β.Στάλιν. Οι εκθεια­στές του «αντι­φρο­νού­ντα Σολ­ζε­νί­τσιν» απο­σιω­πούν την αλή­θεια: το γεγο­νός ότι το 1946 κατα­δι­κά­στη­κε σε οκτα­ε­τή φυλά­κι­ση εξαι­τί­ας της αντε­πα­να­στα­τι­κής, φιλο­να­ζι­στι­κής του προ­πα­γάν­δας. Ήταν τόσο «πατριώ­της» ο Σολ­ζε­νί­τσιν ώστε δεν έκρυ­ψε ποτέ την συμπά­θεια του προς το ναζι­στι­κό καθε­στώς, κατη­γο­ρώ­ντας μάλι­στα τον Στά­λιν ότι αυτός οδή­γη­σε την ΕΣΣΔ σε πόλε­μο, αντί να συνά­ψει συμ­φω­νία με τη χιτλε­ρι­κή Γερμανία!

Η φιλο­να­ζι­στι­κή δρά­ση του Σολ­ζε­νί­τσιν πήγαι­νε χέρι-χέρι με τον βαθύ, πρω­τό­γο­νο αντι­κομ­μου­νι­σμό του ο οποί­ος δεν τον εγκα­τέ­λει­ψε ακό­μη και στα βαθιά του γερά­μα­τα. «Ο γερ­μα­νι­κός στρα­τός θα μπο­ρού­σε να είχε ελευ­θε­ρώ­σει την Σοβιε­τι­κή Ένω­ση από τον Κομ­μου­νι­σμό αλλά ο Χίτλερ ήταν ηλί­θιος και δεν χρη­σι­μο­ποί­η­σε αυτό το όπλο» δήλω­νε ο «νομπε­λί­στας» Σολ­ζε­νί­τσιν χρό­νια μετά το τέλος του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου. Το «οπλο» στο οποίο ανα­φέ­ρο­νταν ο Σολ­ζε­νί­τσιν- και που δεν χρη­σι­μο­ποί­η­σε ο Χίτλερ- ήταν οι αντε­πα­να­στά­τες και προ­δό­τες, επί­δο­ξοι συνερ­γά­τες των Ναζί μέσα στην ΕΣΣΔ, όπως ο ίδιος! 

Μετά την απο­φυ­λά­κι­ση του, ο Αλε­ξα­ντρ Σολ­ζε­νί­τσιν ξεκί­νη­σε να δημο­σιεύ­ει τα βιβλία του στην ΕΣΣΔ. Η τότε ηγε­σία του Νικί­τα Χρου­στσώφ, Γ.Γ. της ΚΕ του ΚΚΣΕ, έβλε­πε τα γρα­πτά του Σολ­ζε­νί­τσιν ως αρω­γό στην ιδε­ο­λο­γι­κή προ­ώ­θη­ση της λεγό­με­νης «απο­στα­λι­νο­ποί­η­σης», στο πλαί­σιο της ευρύ­τε­ρης ρεβι­ζιο­νι­στι­κής-οπορ­του­νι­στι­κής στρο­φής που είχε ξεκι­νή­σει το 1956. Εάν όμως ο σκο­πός του Χρου­στσώφ ήταν να χτυ­πή­σει την κλη­ρο­νο­μιά του Στά­λιν, ο στό­χος του Σολ­ζε­νί­τσιν πήγαι­νε ένα βήμα παρα­πέ­ρα: στό­χευε την ΕΣΣΔ και τον ίδιο τον σοσιαλισμό. 

Η προ­σπά­θεια του Σολ­ζε­νί­τσιν να συκο­φα­ντή­σει την ΕΣΣΔ και τον σοσια­λι­σμό-κομ­μου­νι­σμό απέ­δω­σε τους πρώ­τους καρ­πούς για τον ίδιο το 1970, όταν του απο­νε­μή­θη­κε το βρα­βείο Νόμπελ Λογο­τε­χνί­ας για το βιβλίο «Μια ημέ­ρα του Ivan Denisovich». Με την ανά­δει­ξη του συγ­γρα­φι­κού ταλέ­ντου του Σολ­ζε­νί­τσιν, οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες και ο διε­θνής ιμπε­ρια­λι­σμός βρή­καν τον κατάλ­λη­λο προ­πα­γαν­δι­στή του αντι­κομ­μου­νι­σμού, ιδιαί­τε­ρα στην ευαί­σθη­ση περί­ο­δο του Ψυχρού Πολέ­μου. Το 1974, ο- νομπε­λί­στας πλέ­ον Σολ­ζε­νί­τσιν- απο­κύ­ρη­ξε την σοβιε­τι­κή του υπη­κο­ό­τη­τα, μετα­να­στεύ­ο­ντας αρχι­κά στην Ελβε­τία και στη συνέ­χεια στις ΗΠΑ.

Φράνκο, Πινοσέτ, Σουχάρτο: Τρεις δικτάτορες που έτυχαν της υποστήριξης του Σολζενίτσιν.

Φράν­κο, Πινο­σέτ, Σου­χάρ­το: Τρεις δικτά­το­ρες που έτυ­χαν της υπο­στή­ρι­ξης του Σολζενίτσιν.

Οι φασι­στι­κές του ιδε­ο­λη­ψί­ες απο­τέ­λε­σαν  τον πυρή­να της πολι­τι­κής του σκέ­ψης, ακό­μη και μετά την απο­χώ­ρη­ση του από την ΕΣΣΔ. Τις δεκα­ε­τί­ες 1970 και 1980, ο Σολ­ζε­νί­τσιν ταυ­τί­στη­κε με τις πλέ­ον αντι­δρα­στι­κές δυνά­μεις που υπήρ­χαν στον καπι­τα­λι­στι­κό κόσμο. Ενδει­κτι­κά των από­ψε­ων του, είναι όσα ανα­φέ­ρει ο Μάριο Σόουζα:

«Οι ναζι­στι­κές συμπά­θειες του θάφτη­καν ώστε να μην παρε­μπο­δί­σουν τον πόλε­μο προ­πα­γάν­δας ενά­ντια στο σοσια­λι­σμό […] Στις ΗΠΑ, ο Σολ­ζε­νί­τσιν κλή­θη­κε συχνά να ομι­λή­σει σε σημα­ντι­κές συνε­δριά­σεις. Ήταν, παρα­δείγ­μα­τος χάριν, ο κύριος ομι­λη­τής στο συνέ­δριο του συν­δι­κά­του AFL-CIO το 1975, και στις 15 Ιου­λί­ου 1975 κλή­θη­κε για να δώσει μια διά­λε­ξη σχε­τι­κά με την παγκό­σμια κατά­στα­ση στο αμε­ρι­κα­νι­κό Κογκρέ­σο! Οι δια­λέ­ξεις του ήταν προ­κλη­τι­κές, καθώς υπο­στή­ρι­ζε τις πλέ­ον αντι­δρα­στι­κές θέσεις. Μετα­ξύ άλλων υπο­στή­ρι­ζε νέα εισβο­λή στο Βιετ­νάμ, μετά από τη νίκη του επί των ΗΠΑ. Και επι­πλέ­ον: μετά από 40 έτη φασι­σμού στην Πορ­το­γα­λία, όταν πήραν οι αρι­στε­ροί ανώ­τε­ροι υπάλ­λη­λοι στρα­τού την εξου­σία στη λαϊ­κή επα­νά­στα­ση του 1974, ο Σολ­ζε­νί­τσιν ήταν υπέρ­μα­χος της αμε­ρι­κα­νι­κής στρα­τιω­τι­κής επέμ­βα­σης στην Πορ­το­γα­λία που, σύμ­φω­να με αυτόν, θα προ­σχω­ρού­σε στο σύμ­φω­νο της Βαρ­σο­βί­ας εάν οι ΗΠΑ δεν επε­νέ­βαι­ναν! Στις δια­λέ­ξεις του, ο Σολ­ζε­νί­τσιν δια­φω­νού­σε με την απε­λευ­θέ­ρω­ση των αφρι­κα­νι­κών αποι­κιών της Πορ­το­γα­λί­ας».

Το όνο­μα του Σολ­ζε­νί­τσιν συν­δέ­θη­κε με την υπο­στή­ρι­ξη απάν­θρω­πων, φασι­στι­κών καθε­στώ­των όπως: του Φράν­κο στην Ισπα­νία, του Πινο­σέτ στη Χιλή, του Σου­χάρ­το στην Ινδο­νη­σία. Υπο­στή­ρι­ξε ανοι­χτά τους φασί­στες στην Ισπα­νία, ενώ δεν έχα­σε την ευκαι­ρία να δώσει ρεσι­τάλ αντι­κομ­μου­νι­σμού και αντι­δρα­στι­κό­τη­τας σε συνέ­ντευ­ξη του στην ισπα­νι­κή τηλε­ό­ρα­ση, το Μάρ­τη του 1976. Αντι­δρώ­ντας στις μεταρ­ρυθ­μί­σεις που προ­ω­θού­σε – ως απο­τέ­λε­σμα της λαϊ­κής πίε­σης — μετά το θάνα­το του Φράν­κο ο βασι­λιάς Χουάν Κάρ­λος, ο Σολ­ζε­νί­τσιν έχυ­νε φασι­στι­κό δηλη­τή­ριο προει­δο­ποιώ­ντας τους Ισπα­νούς για πιθα­νή επι­κρά­τη­ση των «προ­ο­δευ­τι­κών» (όσων δηλα­δή δεν ήταν με τη δικτα­το­ρία του Φράνκο).

Εξώφυλλο στο περιοδικό "Time", Φλεβάρης 1974.

Εξώ­φυλ­λο στο περιο­δι­κό “Time”, Φλε­βά­ρης 1974.

Αξί­ζει να σημειω­θεί πως ο πολυ­δια­φη­μι­σμέ­νος «μαχη­τής της ελευ­θε­ρί­ας» ήταν ο μονα­δι­κός σοβιε­τι­κός συγ­γρα­φέ­ας που είχε κατα­φέ­ρει να «περά­σει» τη λογο­κρι­σία του ρατσι­στι­κού καθε­στώ­τος του Άπαρτ­χάϊντ στη Νότιο Αφρι­κή! Αν και λαλί­στα­τος στα δυτι­κά φόρα, προ­νο­μια­κός συνο­μι­λη­τής του Ρόναλντ Ρίγκαν και της Μάρ­γκα­ρετ Θάτσερ, ο νομπε­λί­στας Σολ­ζε­νί­τσιν δεν είχε βρει να αρθρώ­σει μισή κου­βέ­ντα για τις φυλε­τι­κές δια­κρί­σεις στη Νότια Αφρι­κή. Ούτε,ασφαλώς, για τα εκα­τομ­μύ­ρια θύμα­τα του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού στο Βιετνάμ.

Οι μόνοι νεκροί που υπήρ­χαν για τον Σολ­ζε­νί­τσιν ήταν αυτοί που είχε στην αντι­κομ­μου­νι­στι­κή του φαντα­σία: τα 60 εκα­τομ­μύ­ρια (!!), όπως σημεί­ω­νε, «θύμα­τα του Στά­λιν». Ασφα­λώς, από την επι­στη­μο­νι­κή μελέ­τη των ιστο­ρι­κών στοι­χεί­ων για τα περί­φη­μα «γκού­λαγκ», προ­κύ­πτει αβί­α­στα το συμπέ­ρα­σμα ότι οι ισχυ­ρι­σμοί του Σολ­ζε­νί­τσιν ήταν το λιγό­τε­ρο φαι­δροί. Για παρά­δειγ­μα, μετα­ξύ 1923 και 1952 ο αριθ­μός όσων κατα­δι­κά­στη­καν σε θάνα­το κυμαί­νε­ται από 776.000 έως 786.000 ανθρώ­πους. Ακό­μη κι’ αν υπο­λο­γι­στούν ενδε­χό­με­νες εκτε­λέ­σεις που δεν έγι­ναν γνω­στές, ο αριθ­μός αυτός φτά­νει τις 820.000. Τα «εκα­τομ­μύ­ρια θύμα­τα» που «κατέ­γρα­ψε» ο Σολ­ζε­νί­τσιν έχουν τόση σχέ­ση με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, όσο το αγα­πη­μέ­νο του τσα­ρι­κό καθε­στώς του 19ου αιώ­να με τη δημοκρατία. 

Όσο εύκο­λα ο καπι­τα­λι­στι­κός κόσμος της Δύσης «αγκά­λια­σε» τον Σολ­ζε­νί­τσιν τη δεκα­ε­τία του 1970, άλλο τόσο εύκο­λα τον πέτα­ξε στο καλά­θι της πνευ­μα­τι­κής ανυ­πο­λη­ψί­ας στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του ’90, λίγο μετά τις αντε­πα­να­στα­τι­κές ανα­τρο­πές στην ΕΣΣΔ και την ανα­το­λι­κή Ευρώ­πη. Ο Σολ­ζε­νί­τσιν και τα καλο­γραμ­μέ­να παρα­μύ­θια του χρη­σί­μευ­σαν μέχρι να δια­δω­θεί ο μύθος του «σοβιε­τι­κού τέρα­τος» και του «αιμο­στα­γούς κομ­μου­νι­σμού» στις κρί­σι­μες δεκα­ε­τί­ες του Ψυχρού Πολέ­μου. Με την επι­κρά­τη­ση της αντε­πα­νά­στα­σης, οι μύθοι του Σολ­ζε­νί­τσιν άρχι­σαν να χάνουν την αξία τους ως μαριο­νέ­τες της αντι­κομ­μου­νι­στής δια­νό­η­σης. Όπως σωστά επι­ση­μαί­νει ο Μ.Σόουζα, ο Σολ­ζε­νί­τσιν «για τους καπι­τα­λι­στές ήταν ένα δώρο από τον ουρα­νό που ήταν σε θέση να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί στο βρώ­μι­κο πόλε­μό τους ενά­ντια στο σοσια­λι­σμό, αλλά όλα έχουν τα όρια τους. Στη νέα καπι­τα­λι­στι­κή Ρωσία, αυτό που καθο­ρί­ζει την υπο­στή­ρι­ξη της Δύσης για τις πολι­τι­κές ομά­δες είναι μόνο η δυνα­τό­τη­τα να κάνει καλές μπιζ­νες με υψη­λά κέρ­δη κάτω από την προ­στα­σία τέτοιων ομά­δων. Ο φασι­σμός (σ.σ: των ιδε­ο­λη­ψιών του Σολ­ζε­νί­τσιν) ως εναλ­λα­κτι­κό πολι­τι­κό καθε­στώς για τη Ρωσία δεν θεω­ρεί­ται καλός για μπιζνες».

Με τον πρόεδρο Βλ.Πούτιν. Η ρωσική αστική τάξη πρόλαβε να τον βραβεύσει για τις "υπηρεσίες" του.

Με τον πρό­ε­δρο Βλ.Πούτιν. Η ρωσι­κή αστι­κή τάξη πρό­λα­βε να τον βρα­βεύ­σει για τις “υπη­ρε­σί­ες” του.

Ο Αλε­ξά­ντρ Σολ­ζε­νί­τσιν επέ­στρε­ψε στη Ρωσία το 1994, έπει­τα από 18 χρό­νια δια­μο­νής στις ΗΠΑ. Βέβαια, ένα χρό­νο πριν, το 1993, δεν είχε αρθρώ­σει ούτε κου­βέ­ντα όταν το διε­φθαρ­μέ­νο αντε­πα­να­στα­τι­κό καθε­στώς του Γιέλ­τσιν κατέ­βα­ζε τα τανκς στους δρό­μους της Μόσχας και βομ­βάρ­δι­ζε το Ανώ­τα­το Σοβιέτ. Τέτοιος «πατριώ­της» ήταν ο Σολ­ζε­νί­τσιν, ιδε­ο­λο­γι­κός «όμη­ρος» ακρο­δε­ξιών, θρη­σκό­λη­πτων και σκο­τα­δι­στι­κών αντι­λή­ψε­ων, που ζού­σε με το όρα­μα της ανα­γέν­νη­σης της τσα­ρι­κής αυτοκρατορίας.

Η ρωσι­κή αστι­κή τάξη, διά του προ­έ­δρου Βλ. Πού­τιν, φρό­ντι­σε να τιμή­σει τον Σολ­ζε­νί­τσιν απο­δί­δο­ντας του το 2007 το Κρα­τι­κό Βρα­βείο της Ρωσι­κής Ομο­σπον­δί­ας για το «ανθρω­πι­στι­κό έργο»(!) του Όταν, ωστό­σο, το 2008, λίγους μόλις μήνες μετά το θάνα­το του, η κυβέρ­νη­ση απο­φά­σι­σε να δώσει τ’ο­νο­μα του σε ένα δρό­μο της Μόσχας, συνά­ντη­σε τις έντο­νες δια­μαρ­τυ­ρί­ες των κατοί­κων της περιο­χής. Ο Σολ­ζε­νί­τσιν πέθα­νε τον Αύγου­στο του 2008, όμως στις καρ­διές των περισ­σό­τε­ρων συμπα­τριω­τών του είχε πεθά­νει πολύ νωρί­τε­ρα – τότε που απο­φά­σι­σε συνει­δη­τά να συντα­χθεί με την αντί­δρα­ση και τον Ιμπεριαλισμό.

* υπο­ψή­φιος Διδά­κτωρ Πολι­τι­κών Επι­στη­μών και Ιστορίας.

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο