Πολωνία, 28 χρόνια μετά την αντεπανάσταση: Αντικομμουνισμός, Φασισμός και… άγιος ο Θεός.

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Ποια είναι η Πολω­νία 28 χρό­νια μετά την ανα­τρο­πή του σοσια­λι­σμού και την καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση; Ποιο ήταν τελι­κά το τίμη­μα της «ελευ­θε­ρί­ας» και της «δημο­κρα­τί­ας» που οι τελά­λη­δες της αντε­πα­νά­στα­σης – με πρω­το­μά­στο­ρα τον αλή­στου μνή­μης Λεχ Βαλέ­σα – δια­τυ­μπά­νι­ζαν που­λώ­ντας εμπό­ρευ­μα «ελπί­δας» στον πολω­νι­κό λαό; Οι παλαιό­τε­ροι θα θυμού­νται τα μεγα­λό­στο­μα συν­θή­μα­τα του Βαλέ­σα για «αλλη­λεγ­γύη» και «δικαιο­σύ­νη» στους εργα­ζό­με­νους, όπως επί­σης και τις αντι­κομ­μου­νι­στι­κές νου­θε­σί­ες του συμπα­τριώ­τη του Κάρολ Βοϊ­τί­λα (Πάπας Ιωάν­νης Παύ­λος ΙΙ) για μια «εναλ­λα­κτι­κή Πολωνία». 

Σήμε­ρα, το «όρα­μα» των Βαλέ­σα-Βοϊ­τί­λα έχει πλέ­ον δικαιω­θεί. Το «τυρ­ρα­νι­κό κομ­μου­νι­στι­κό καθε­στώς» — όπως το χαρα­κτή­ρι­ζαν οι ενορ­χη­στρω­τές της αντε­πα­νά­στα­σης- απο­τε­λεί μακρι­νό παρελ­θόν. Η Πολω­νία είναι χώρα-μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, ο καπι­τα­λι­σμός ζει και βασι­λεύ­ει και οι πολω­νοί εργα­ζό­με­νοι γεύ­ο­νται πλέ­ον τους «καρ­πούς» της πολυ­πό­θη­της «ελευ­θε­ρί­ας»…

Το δέντρο της καπι­τα­λι­στι­κής παλι­νόρ­θω­σης, άλλω­στε, είναι γεμά­το από καρ­πούς: Φτώ­χεια, ανερ­γία, διά­λυ­ση κοι­νω­νι­κών κατα­κτή­σε­ων και τσά­κι­σμα εργα­σια­κών δικαιω­μά­των. Οι στα­τι­στι­κές έρευ­νες πιστο­ποιούν την υπο­βάθ­μι­ση της ζωής της πολω­νι­κής εργα­τι­κής τάξης, κάνο­ντας σαφές ότι η καπι­τα­λι­στι­κή αντε­πα­νά­στα­ση του 1989–90 όχι μόνο δεν οδή­γη­σε σε κοι­νω­νι­κή πρό­ο­δο αλλά, αντί­θε­τα, έφε­ρε τους εργα­ζό­με­νους πολ­λές δεκα­ε­τί­ες πίσω. 

Από το 1989 μέχρι σήμε­ρα, υπο­λο­γί­ζε­ται πως περισ­σό­τε­ροι από 3 εκα­τομ­μύ­ρια Πολω­νοί εγκα­τέ­λει­ψαν τη χώρα προ­κει­μέ­νου να βρουν μια αξιο­πρε­πή εργα­σία για να ζήσουν τις οικο­γέ­νειες τους. Σύμ­φω­να με σχε­τι­κή έρευ­να της φιλαν­θρω­πι­κής οργά­νω­σης Szlachetna Paczka, εκα­τομ­μύ­ρια Πολω­νοί στε­ρού­νται καθη­με­ρι­νά βασι­κά αγα­θά που την επο­χή του σοσια­λι­σμού θεω­ρού­νταν δεδομένα. 

Για παρά­δειγ­μα, ένας στους τρεις συντα­ξιού­χους ξοδεύ­ει ημε­ρη­σί­ως περί­που 7 ζλό­τι (1,65 ευρώ), ενώ μια στις δύο οικο­γέ­νειες με περισ­σό­τε­ρα από ένα παι­διά αντι­με­τω­πί­ζει πρό­βλη­μα στην απο­πλη­ρω­μή δανεί­ων και λογα­ρια­σμών. Μια στις πέντε οικο­γέ­νειες με πάνω από ένα παι­δί ανα­γκά­ζε­ται να μεί­νει σε ένα και μόνο δωμά­τιο, καθώς ένα 60% των οικο­γε­νειών έχει να απο­πλη­ρώ­σει του­λά­χι­στον ένα μακρο­πρό­θε­σμο δάνειο. Το καπι­τα­λι­στι­κό «θαύ­μα» έχει και συνέ­χεια. Το 15% των οικο­γε­νειών με ένα άρρω­στο η ανά­πη­ρο μέλος μπο­ρούν να δια­θέ­σουν μόνο 1,6 ζλό­τι (0,38 ευρώ) κατ’ άτο­μο τη μέρα! Με απλά λόγια δε μπο­ρούν να αγο­ρά­σουν ούτε μισή φραν­τζό­λα ψωμί. 

«Θα πάρεις σύντα­ξη στον παράδεισο…»

Η καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση επι­φύ­λα­ξε ιδιαί­τε­ρη μετα­χεί­ρι­ση στους από­μα­χους της ζωής. Μια 83χρονη πολω­νή ανα­γκά­ζε­ται να ξοδεύ­ει 300 ζλό­τι (70,87 ευρώ) μηνιαί­ως για φάρ­μα­κα, ενώ αδυ­να­τεί να πλη­ρώ­σει για πάνω από δύο ώρες θέρ­μαν­ση στο σπί­τι της. Ένας άλλος ηλι­κιω­μέ­νος με καρ­κί­νο του λάρυγ­γα ανα­γκά­στη­κε να στα­μα­τή­σει τη δου­λειά του πριν συμπλη­ρώ­σει την ηλι­κία συντα­ξιο­δό­τη­σης. Ζει με μόλις 600 ζλό­τι (141 ευρώ) το μήνα, ενώ όταν ζήτη­σε από την αρμό­δια κρα­τι­κή υπη­ρε­σία την σύντα­ξη που δικαιού­ται έλα­βε την εξής απά­ντη­ση: «Θα πάρεις σύντα­ξη στον παρά­δει­σο».

Ο “πρω­το­μά­στο­ρας” της αντε­πα­νά­στα­σης Λεχ Βαλέ­σα με τον συμπα­τριώ­τη του Πάπα Ιωάν­νη Παύ­λο ΙΙ, κατά κόσμον Κάρολ Βοϊτίλα.

Για όσους τυχόν έχουν βια­στεί να συμπε­ρά­νουν πως τα παρα­πά­νω δεν αρκούν, τους συνι­στού­με υπο­μο­νή. Το καπι­τα­λι­στι­κό «θαύ­μα»- το είπα­με- έχει και συνέ­χεια. Έτσι, στην Πολω­νία που απαλ­λά­χτη­κε από τον «ανα­χρο­νι­στι­κό κομ­μου­νι­σμό» και που το κεφά­λαιο και το κέρ­δος ορί­ζει τις ζωές των ανθρώ­πων, περί­που 1.5 εκα­τομ­μύ­ριο παι­διά και νέοι κάτω των 24 ετών ζούν σε συν­θή­κες φτώ­χειας. Στην Πολω­νία της Ε.Ε., ένα στα πέντε παι­διά στε­ρεί­ται καθη­με­ρι­νά τρο­φή, βιβλία, παι­χνί­δια, και­νούρ­για ρού­χα και πρό­σβα­ση στον οδοντίατρο. 

Είναι στην ίδια Πολω­νία που, με την ανα­τρο­πή του σοσια­λι­σμού, χιλιά­δες οικο­γέ­νειες πετά­χτη­καν κυριο­λε­κτι­κά στο δρό­μο μιας και αδυ­να­τού­σαν να πλη­ρώ­σουν τα ενοί­κια. Η προ­στα­σία της στέ­γης που υπήρ­χε επί σοσια­λι­σμού έπα­ψε να υπάρ­χει και οι άστε­γοι πολ­λα­πλα­σιά­στη­καν στους δρό­μους της Βαρ­σο­βί­ας και των άλλων μεγά­λων πόλε­ων. Τα επί­ση­μα κυβερ­νη­τι­κά στοι­χεία για τους άστε­γους κάνουν λόγο για 33–35.000 άτο­μα, ενώ ο πραγ­μα­τι­κός αριθ­μός υπο­λο­γί­ζε­ται πως είναι κατά πολύ μεγα­λύ­τε­ρος αγγί­ζο­ντας τους 200.000 (socialwatch.org).

Ο «απε­λευ­θε­ρω­τής» Βαλέ­σα και η συνο­μο­τα­ξία της «Αλλη­λεγ­γύ­ης» (του περί­φη­μου συν­δι­κά­του-παραρ­τή­μα­τος της CIA) μπο­ρούν να είναι υπε­ρή­φα­νοι και για έναν επι­πλέ­ον λόγο. Τα ναυ­πη­γεία του Γκντανσκ, όπου ο Βαλέ­σα δημα­γω­γού­σε υπο­σχό­με­νος δήθεν μια καλύ­τε­ρη ζωή στους εργά­τες, είναι πλέ­ον σε χέρια ιδιω­τών, ενώ το 80% των εργα­ζό­με­νων απο­λύ­θη­κε τη δεκα­ε­τία του ’90. Το άλλο­τε λιμά­νι-σύμ­βο­λο της σοσια­λι­στι­κής Πολω­νί­ας έχει μετα­τρα­πεί σε απο­μει­νά­ρι ναυ­πη­γεί­ου, σύγ­χρο­νο κάτερ­γο εκμε­τάλ­λευ­σης, με την ανερ­γία και τη φτώ­χεια να καλ­πά­ζουν στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή.

Αντικομμουνισμός, Φασισμός και… άγιος ο Θεός.

Στην σημε­ρι­νή καπι­τα­λι­στι­κή Πολω­νία, η κοι­νω­νι­κή εξα­θλί­ω­ση πάει χέρι-χέρι με τον αντι­κομ­μου­νι­σμό και την ενί­σχυ­ση του φασι­στι­κού ρεύ­μα­τος. Βρί­σκο­ντας στή­ριγ­μα την αντι­κομ­μου­νι­στι­κή ιδε­ο­λο­γία της Ε.Ε, οι αστι­κές πολω­νι­κές κυβερ­νή­σεις έχουν δεί­ξει ιδιαί­τε­ρο ζήλο στην απα­γό­ρευ­ση κομ­μου­νι­στι­κών συμ­βό­λων και τις συνε­χείς διώ­ξεις μελών του ΚΚ Πολω­νί­ας. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα απο­τε­λεί από­φα­ση δικα­στη­ρί­ου που, το Μάρ­τη του 2016, κατα­δί­κα­σε σε φυλά­κι­ση 9 μηνών μέλη του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος επει­δή «διέ­δι­δαν κομ­μου­νι­στι­κές ιδέ­ες»!

Βλέ­πε­τε, ο ποι­νι­κός κώδι­κας της νέας Πολω­νί­ας (άρθρο 256, παρ.1) προ­βλέ­πει φυλά­κι­ση και πρό­στι­μο για όποιον προ­ω­θεί δημό­σια «ολο­κλη­ρω­τι­κές ιδέ­ες», στις οποί­ες ασφα­λώς το αστι­κό κρά­τος περι­λαμ­βά­νει τον κομ­μου­νι­σμό. Για τέτοιου είδους «ελευ­θε­ρία» και «δημο­κρα­τία» μιλά­με στην καπι­τα­λι­στι­κή Πολω­νία της Ε.Ε. το 2017. 

Την στιγ­μή που οι κομ­μου­νι­στές διώ­κο­νται, νεο­να­ζι­στι­κές οργα­νώ­σεις, όπως η ONR, διορ­γα­νώ­νουν φιέ­στες μίσους.

Την ίδια στιγ­μή που οι πολω­νι­κές αρχές διώ­κουν κομ­μου­νι­στές και το κοι­νο­βού­λιο ψηφί­ζει νόμο για το γκρέ­μι­σμα μνη­μεί­ων της σοσια­λι­στι­κής περιό­δου, ο φασι­σμός παρε­λαύ­νει ανε­νό­χλη­τος στους δρό­μους της Βαρ­σο­βί­ας. Τέτοιου είδους παρέ­λα­ση – με την ανο­χή και σιω­πη­λή στή­ρι­ξη της κυβέρ­νη­σης- πραγ­μα­το­ποί­η­σαν το περα­σμέ­νο Σάβ­βα­το στην πρω­τεύ­ου­σα μέλη και υπο­στη­ρι­κτές πολω­νι­κών και ξένων ακρο­δε­ξιών-φασι­στι­κών οργα­νώ­σε­ων, με αφορ­μή την επέ­τειο της πολω­νι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας. Η Βαρ­σο­βία, που κάπο­τε υπήρ­ξε πόλη συνα­δέλ­φω­σης και φιλί­ας των λαών, μετα­τρά­πη­κε σε φασι­στι­κό υπό­νο­μο που ανα­δύ­ει πλέ­ον μπό­χα φασι­σμού, ρατσι­σμού και μισαλλοδοξίας. 

«Αγνή Πολω­νία, Λευ­κή Πολω­νία», «Πρό­σφυ­γες φύγε­τε» και «Θέλου­με τον Θεό» ήταν μερι­κά από τα συν­θή­μα­τα που κυριάρ­χη­σαν στην φασι­στο­σύ­να­ξη της Βαρ­σο­βί­ας. Με λίγα λόγια, αντι­κομ­μου­νι­σμός, φασι­σμός και άγιος ο Θεός — αυτό είναι το αυγό του φιδιού που γέν­νη­σε και εξέ­θρευ­σε η καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση. Αυτοί είναι οι καρ­ποί της αντι­κομ­μου­νι­στι­κής «σταυ­ρο­φο­ρί­ας» στην οποία ο Λεχ Βαλέ­σα και η καθο­λι­κή εκκλη­σία, με την στα­θε­ρή αρω­γή των υπε­ρα­τλα­ντι­κών τους συμ­μά­χων, επι­δό­θη­καν με ζήλο τις προη­γού­με­νες δεκαετίες. 

Ο λαός θα πει την τελευταία λέξη

Η ίδια η πικρή πεί­ρα που συσ­σω­ρεύ­ει χρό­νια τώρα ο πολω­νι­κός λαός, που εξα­πα­τή­θη­κε και προ­δό­θη­κε από τους τελά­λη­δες της «καπι­τα­λι­στι­κής ελευ­θε­ρί­ας», θα μετου­σιω­θεί κάποια στιγ­μή σε οργή και δρά­ση. Οι πολω­νοί εργα­ζό­με­νοι, όπως άλλω­στε και οι εργα­ζό­με­νοι στις άλλες πρώ­ην σοσια­λι­στι­κές χώρες που ζουν στο πετσί τους τη βαρ­βα­ρό­τη­τα του καπι­τα­λι­σμού, αντι­λαμ­βά­νο­νται στα­δια­κά τι είχαν και τι έχα­σαν, τι τους προ­σέ­φε­ρε το σοσια­λι­στι­κό σύστη­μα και τι τους στε­ρεί ο καπι­τα­λι­σμός. Η στιγ­μή που οι εργα­ζό­με­νοι, στην Πολω­νία και αλλού, θα απαλ­λα­γούν από τα σύγ­χρο­να δεσμά τους, ανοί­γο­ντας και πάλι δρό­μο για τον σοσια­λι­σμό και την πραγ­μα­τι­κή δημο­κρα­τία, μπο­ρεί ν’ αργή­σει αλλά θα έρθει.

________________________________________________________________________________________________________

Νίκος Μόττας Γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας (Phd) Πολιτικής Επιστήμης, Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες από το Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων (Master of Arts) στις διπλωματικές σπουδές (Παρίσι) και στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνόφωνα και ξενόγλωσσα μέσα.