Βιβλίο: Ρέιμοντ Τσάντλερ, Ο μεγάλος αποχαιρετισμός (1953) — Παρουσιάζει ο Ειρηναίος Μαράκης

«Η επι­στρο­φή από την Τιχουά­να είναι μεγά­λο βάσα­νο, μια απ’ τις πιο ανια­ρές σε ολό­κλη­ρη την πολι­τεία. Η Τιχουά­να είναι ένα τίπο­τα· το μόνο που θέλουν εκεί πέρα είναι τα λεφτά σου. Το παι­δά­κι που κολ­λά­ει στο αμά­ξι σου και σε κοι­τά­ει με μεγά­λα μελαγ­χο­λι­κά μάτια και λέει «Σας παρα­κα­λώ κύριε, λίγα ψιλά» την αμέ­σως επό­με­νη στιγ­μή θα προ­σπα­θή­σει να σου που­λή­σει την αδερ­φή του. Η Τιχουά­να δεν είναι Μεξι­κό. Μια συνο­ρια­κή πόλη δεν είναι τίπο­τα παρα­πά­νω από μια συνο­ρια­κή πόλη, όπως και ένα λιμά­νι δεν είναι τίπο­τα παρα­πά­νω από ένα λιμά­νι. Το Σαν Ντιέ­γκο; Ένα από τα ομορ­φό­τε­ρα λιμά­νια του κόσμου και δεν έχει τίπο­τα εκτός από κάποια πολε­μι­κά πλοία και μερι­κές ψαρό­βαρ­κες. Τις νύχτες μοιά­ζει με χώρα του παρα­μυ­θιού. Η φου­σκο­θα­λασ­σιά είναι ήρε­μη σαν μια γριού­λα που ψέλ­νει. Όμως ο Μάρ­λο­ου πρέ­πει να επι­στρέ­ψει σπί­τι και να τακτο­ποι­ή­σει τις δου­λειές του».

 «Αλλά δεν κοι­μή­θη­κα. Στις τρεις τα ξημε­ρώ­μα­τα πήγαι­να πάνω κάτω στο δωμά­τιο ακού­γο­ντας τον Χατζα­του­ριάν να δου­λεύ­ει σε εργο­στά­σιο τρα­κτέρ. Ο ίδιος το απο­κα­λού­σε κον­σέρ­το για βιο­λί. Εγώ το απο­κα­λού­σα ξεχαρ­βα­λω­μέ­νο ιμά­ντα μηχα­νής και κομ­μά­τια να γίνει».

 Raymond Chandler, Ο μεγά­λος απο­χαι­ρε­τι­σμός, εκδ. Κέδρος (2020) σε μετά­φρα­ση του Αντώ­νη Καλο­κύ­ρη / The Long Goodbye (1953)

~

Είναι λάθος να μπλέ­κεις με μεθυ­σμέ­νους. Ο ντε­τέ­κτιβ Φίλιπ Μάρ­λο­ου το γνώ­ρι­ζε καλά όταν απο­φά­σι­σε να βοη­θή­σει έναν άγνω­στο άντρα, αδέ­κα­ρο, παντρε­μέ­νο με πλού­σια όσο και άστα­τη ερω­τι­κά γυναί­κα. Και πράγ­μα­τι, ο Τέρι Λένοξ τον έβα­λε σε πολ­λούς μπελάδες.

Όταν η αστυ­νο­μία ανα­κα­λύ­πτει τη Σίλ­βια Λένοξ νεκρή στον ξενώ­να όπου συνα­ντού­σε τους ερα­στές της, ο Τέρι θεω­ρεί­ται ο βασι­κός ύπο­πτος. Ζητά από τον Μάρ­λο­ου να τον βοη­θή­σει να δια­φύ­γει στο Μεξι­κό. Εκεί­νος τον φυγα­δεύ­ει, αλλά λίγο αργό­τε­ρα μαθαί­νει ότι ο Λένοξ βρέ­θη­κε νεκρός σε μια μεξι­κα­νι­κή πόλη.

Για την αστυ­νο­μία η υπό­θε­ση έχει κλεί­σει. Για τον Μάρ­λο­ου όχι. Φρο­ντί­ζει γι’ αυτό η αινιγ­μα­τι­κή Αϊλίν Ουέιντ, σύζυ­γος ενός αλκο­ο­λι­κού διά­ση­μου συγ­γρα­φέα και ερα­στή της Σίλ­βια. Ο ντε­τέ­κτιβ θα μπει έστω και για λίγο στον ιδιω­τι­κό παρά­δει­σο του καλού κόσμου. Ή στην ιδιω­τι­κή τους κόλα­ση. Χτι­σμέ­νη με χρή­μα, σεξ και ένο­χα μυστικά.

(Από την παρου­σί­α­ση στο οπι­σθό­φυλ­λο του βιβλίου)

«Ένας από τους μεγα­λύ­τε­ρους συγ­γρα­φείς αστυ­νο­μι­κών μυθι­στο­ρη­μά­των ο οποί­ος καθιέ­ρω­σε ένα πρό­τυ­πο που πολ­λοί προ­σπα­θούν ακό­μη να φτά­σουν» (Sunday Times)

«Ο «Μεγά­λος απο­χαι­ρε­τι­σμός» είναι ένα ρεα­λι­στι­κό μυθι­στό­ρη­μα κοι­νω­νι­κής κρι­τι­κής και μαζί ψυχο­λο­γι­κής ανά­λυ­σης, με θαυ­μά­σιες λυρι­κές στιγ­μές και ανα­πά­ντε­χα δια­κεί­με­να, από τον αρχε­τυ­πι­κό Φλω­μπέρ ώς τον Κητς και τον Έλιοτ» (Τιτί­κα Δημη­τρού­λια, Η Καθη­με­ρι­νή, 12/7/2009)

«Είναι το μυθι­στό­ρη­μα που έχει ανά­λο­γη θέση στο έργο του Ρέι­μοντ Τσά­ντλερ, μ’ αυτή που έχει η “Οδύσ­σεια” στον Όμη­ρο… (Γιώρ­γος Νοτα­ράς, Ελευ­θε­ρο­τυ­πία, Βιβλιο­θή­κη, 30/7/2011)

Σχόλιο:

 Το μεγα­λύ­τε­ρο σε έκτα­ση – και σε έντα­ση, καλά με διόρ­θω­σε ο κύριος κορέ­κτο­ρας – μυθι­στό­ρη­μα του Ρέι­μοντ Τσά­ντλερ είναι ο «Μεγά­λος απο­χαι­ρε­τι­σμός». Αλλά για να φτά­σου­με στην κορύ­φω­ση έχει προη­γη­θεί ένα αργό, μεθο­δι­κό χτί­σι­μο τόσο της υπό­θε­σης, όσο και του ευρύ­τε­ρου σκη­νι­κού. Μελαγ­χο­λι­κός και λυρι­κός, απαι­σιό­δο­ξος και συναι­σθη­μα­τι­κός, ρυθ­μι­κός, κυνι­κός και σκλη­ρός ο «Μεγά­λος απο­χαι­ρε­τι­σμός», τόσο σκλη­ρός όσο η μετα­πο­λε­μι­κή Αμε­ρι­κή, απο­τε­λεί ένα αρι­στούρ­γη­μα της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας που κανείς δεν πρέ­πει να το προ­σπε­ρά­σει. Το βιβλίο, που βρα­βεύ­τη­κε με το Βρα­βείο Έντ­γκαρ ως το καλύ­τε­ρο μυθι­στό­ρη­μα της χρο­νιάς, απο­τε­λεί ένα εξαι­ρε­τι­κό δείγ­μα της hard-boiled λογο­τε­χνί­ας μαζί με τον «Μεγά­λο ύπνο» και με το «Αντίο, γλυ­κιά μου» του ίδιου συγ­γρα­φέα καθώς και με τον «Κόκ­κι­νο θερι­σμό» του Ντά­σιελ Χάμετ. Εάν ξεκι­νάς τώρα τη γνω­ρι­μία σου με το συγκε­κρι­μέ­νο είδος, αυτά τα βιβλία πιστεύω ότι απο­τε­λούν την καλύ­τε­ρη εισαγωγή.

Για τους λάτρεις της μετα­φο­ράς των λογο­τε­χνι­κών έργων στο σινε­μά προ­τεί­νω την ται­νία «The Long Goodbye» (1973) του Ρόμπερτ Αλτμαν με τον Έλλιοτ Γκουλντ στον ρόλο του Φίλιπ Μάρ­λο­ου. Όμως προ­σο­χή, εάν περι­μέ­νε­τε μια πιστή απει­κό­νι­ση του βιβλί­ου, λέξη τη λέξη και με κάθε λεπτο­μέ­ρεια, θα απο­γοη­τευ­τεί­τε. Οι υπό­λοι­ποι θα απο­λαύ­σε­τε ένα εξαί­ρε­το δείγ­μα κινη­μα­το­γρά­φου που παίρ­νει κάποιες ελευ­θε­ρί­ες, στην πλο­κή και σχε­τι­κά με τον χαρα­κτή­ρα, χωρίς όμως αυτές να είναι σε βάρος της ιστο­ρί­ας και του πρω­τό­τυ­που κει­μέ­νου. Μάλι­στα, η τελευ­ταία σκη­νή της ται­νί­ας κάνει μια υπέ­ρο­χη ανα­φο­ρά στο κλεί­σι­μο του φιλμ νουάρ «Ο Τρί­τος Άνθρω­πος / The Third Man» (1949) του Κάρολ Ρίντ, με τους Τζό­ζεφ Κότεν, Αλί­ντα Βάλι και Όρσον Γου­έλς. Αλλά θα στα­μα­τή­σω εδώ, για­τί μόνο η σύγκρι­ση των δύο σκη­νών θα χρειά­ζο­νταν ένα απο­κλει­στι­κά δικό της κεί­με­νο… Επί­σης, ο « Μεγά­λος Απο­χαι­ρε­τι­σμός» μετα­φέρ­θη­κε στην αμε­ρι­κά­νι­κη τηλε­ό­ρα­ση και στη σει­ρά Climax! (1954) με τον Ντικ Πάου­ελ ως Μάρ­λο­ου (τον είχε υπο­δυ­θεί και στην ται­νία Murder, My Sweet του 1944).

Μου­σι­κή πρό­τα­ση: Το πρώ­το από­σπα­σμα στην παρου­σί­α­ση μπο­ρεί να δια­βα­στεί συνο­δεία του κομ­μα­τιού «Marlowe in Mexico» του Τζον Γουί­λιαμς και το δεύ­τε­ρο με το πρώ­το μέρος του «Κον­σέρ­το για βιο­λί» του Αράμ Χατζα­του­ριάν.

Τρα­γού­δια της ται­νί­ας όπως τα συγκέ­ντρω­σα σε σχε­τι­κή λίστα στο Youtube.

Στο επό­με­νο: Κινη­μα­το­γρά­φος – Ο τρί­τος δολο­φό­νος περι­μέ­νει / Marlowe (1969). Ται­νία βασι­σμέ­νη στο μυθι­στό­ρη­μα του Raymond Chandler, The little sister / Η μικρή αδερ­φή (1949)

Να ακου­στεί μέχρι τη Γάζα: ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ