Οι χαρταετοί στην τέχνη

Καθα­ρή Δευ­τέ­ρα δια­φο­ρε­τι­κή για δεύ­τε­ρη συνε­χό­με­νη χρο­νιά λόγω παν­δη­μί­ας, με lockdown και ουκ ολί­γες δυσοί­ω­νες σκέ­ψεις να επε­λαύ­νουν. Μια δόση ευε­ξί­ας φέρ­νει η χρω­μα­τι­κή αύρα χαρ­τα­τε­τών που ξεχει­λί­ζουν από πάθος για ζωή ανοί­γο­ντας ένα παρά­θυ­ρο αισιοδοξίας.

Το Αθη­ναϊ­κό-Μακε­δο­νι­κό Πρα­κτο­ρείο Ειδή­σε­ων, με την ευκαι­ρία του εθί­μου της Καθα­ρής Δευ­τέ­ρας, παρου­σιά­ζει χαρ­τα­ε­τούς από τη νεο­ελ­λη­νι­κή ζωγρα­φι­κή. Οι εικό­νες συνο­δεύ­ο­νται από περι­γρα­φή των έργων από τους ίδιους τους ζωγρά­φους, ενώ την επι­μέ­λεια του θέμα­τος έκα­νε η δημο­σιο­γρά­φος Νατάσ­σα Δομνάκη.

Χαρταετός του Αλέξη Ακριθάκη (1939–1994)

Με την ορι­στι­κή επι­στρο­φή του στην Ελλά­δα το 1984, ο θρυ­λι­κός καλ­λι­τέ­χνης ζωντα­νεύ­ει με τους χαρ­τα­ε­τούς του τις βιω­μέ­νες χαρές παι­δι­κών ανα­μνή­σε­ων. Υπο­δέ­χε­ται την άνοι­ξη του 1985 με μια έκθε­ση χαρ­τα­ε­τών. Σε κάποιο από τα πολυά­ριθ­μα ημε­ρο­λό­για του σημειώ­νει: «Ένα μήνα, του­λά­χι­στον, πριν από την Καθα­ρή Δευ­τέ­ρα αρχί­ζα­με δου­λειά… τρέ­χα­με στις ρεμα­τιές για να βρού­με καλά­μια-αγο­ρά­ζα­με λαδό­κολ­λες χρω­μα­τι­στές και σπά­γκους. Όσο θυμά­μαι τα χρό­νια εκεί­να δεν μου έτυ­χε Καθα­ρή Δευ­τέ­ρα που να μην είχα πάνω από (10) δέκα χαρ­τα­ε­τούς. Άλλος πήγαι­νε μακριά, άλλος ψηλά, άλλος με ξυρά­φια και πάντα ανά­λο­γα του αέρα τους ζυγιά­ζα­με έτσι ώστε να πετά­νε με διά­φο­ρους τρό­πους. Υπάρ­χουν τεχνι­κές πονη­ριές που ο κάθε κατα­σκευα­στής τις κρα­τά­ει μυστι­κές. Να τον κάνεις να πετά­ει μόνο ψηλά ή πάλι χαμη­λά και μακριά, να έχεις πολ­λούς χαρ­τα­ε­τούς κι ανά­λο­γα με τον αέρα να τους χρησιμοποιείς».

ΑΚΡΙΘΑΚΗΣ, εκδ. ΙΤΑΝΟΣ, Ίδρυ­μα Ιωάν­νου Φ. Κωστοπούλου

Χαρταετοί στην Ακρόπολη (1952) του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα (1906–1994)

«Τα έργα μου της επο­χής εκεί­νης είναι σαν σιω­πη­λές συμ­φω­νί­ες από γεω­με­τρι­κά σχή­μα­τα και φωτει­νά χρώματα.

Είναι αφη­ρη­μέ­νες αρχι­τε­κτο­νι­κές συν­θέ­σεις όπου συν­δυά­ζο­νται κομ­μά­τια από βρά­χους, σπί­τια, τοι­χο­δο­μί­ες, σκα­λο­πά­τια, μαντρό­τοι­χοι, ουρα­νός, θάλασ­σα και όπου τα κινού­με­να στοι­χεία είναι που­λιά, σύν­νε­φα και χαρταετοί».

Ν. Χατζη­κυ­ριά­κος-Γκί­κας, Λόγος για την Ύδρα, περ. Ευθύ­νη, τεύ­χος 158, Φεβρουά­ριος 1985

Χαρταετός Όπυς Ζούνη (1941–2008) — Ακρυλικό σε ξύλινη κατασκευή

«Από το 1987 κατα­πιά­νο­μαι με πολύ­γω­να και μελε­τώ από τότε ποι­κί­λες μορ­φές εξα­γώ­νων. Το 1988 όμως σκέ­φτη­κα ένα ακα­νό­νι­στο οκτά­γω­νο που για μένα είναι η ανά­κλη­ση του χαρ­τα­ε­τού. Επι­δί­ω­ξα την ανά­λυ­ση των εσω­τε­ρι­κών σχη­μά­των και χρω­μά­των με συμ­με­τρι­κές λύσεις πάνω στα τρί­γω­να που σχη­μα­τί­ζο­νται από ευθεί­ες που ξεκι­νούν από το χρω­μα­τι­κό κέντρο βάρους του οκτα­γώ­νου και κατα­λή­γουν στις κορυ­φές του, υπο­βάλ­λο­ντας έτσι μια δυνα­μι­κή αίσθη­ση. Καθέ­να απ’ αυτά τα οκτά­γω­να είναι αυτό­νο­μο αλλά μπο­ρεί να δημιουρ­γή­σει με άλλα δύο, τέσ­σε­ρα ή έξι μια επί­τοι­χη εγκατάσταση».

Όπυ Ζού­νη, τάξη στο χάος Ordo ab Chao. Έκδο­ση 2016, συνο­δευ­τι­κή της ομώ­νυ­μης ανα­δρο­μι­κής έκθε­σης στο Μου­σείο Μπε­νά­κη, σχε­δόν δέκα χρό­νια μετά τον θάνα­το της κορυ­φαί­ας εκπρο­σώ­που της γεω­με­τρι­κής αφαί­ρε­σης στην ελλη­νι­κή τέχνη

Χαρταετός (1959) του Αλεξανδρινού ζωγράφου Γιάννη Μαγκανάρη (1918–2007)

Ο επί­σης Αλε­ξαν­δρι­νός, Στρα­τής Τσίρ­κας σημεί­ω­νε για το έργο του Μαγκα­νά­ρη: «Πέτρες, νερά και σύν­νε­φα είναι για τον Μαγκα­νά­ρη τα κεφά­λαια ενός κώδι­κα που κατα­γρά­φει την πορεία του ανθρώ­που πάνω στη γη, σημεία φυγής και στή­ρι­ξης σε μια προ­ο­πτι­κή που διαρ­κώς αλλά­ζει με την παρέμ­βα­ση της τέταρ­της διά­στα­σης: του χρόνου».

Κούλουμα (1950) του Σπύρου Βασιλείου (1902–1985)

Το τρα­πέ­ζι με τους μεζέ­δες της Σαρα­κο­στής, έργο του μπάρ­μπα Σπύ­ρου όπως τον απο­κα­λού­σαν φίλοι και θαυ­μα­στές του, φέρ­νει στο νου τα καθιε­ρω­μέ­να Κού­λου­μα στο σπί­τι του ζωγρά­φου, στην οδό Ουέ­μπ­στερ αρ.5, δίπλα στου Φιλο­πάπ­που με τους χαρ­τα­ε­τούς, ορό­ση­μο της Καθα­ρής Δευ­τέ­ρας στην Αθήνα.

Φώτης Αγγου­λές, ο προ­λε­τά­ριος ποιητής