Χιλή: Η εξέγερση αυτών των ημερών είναι προϊόν σαράντα ετών νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας.

Του Ολι­βιέ Κομπα­νιόν (*)

Αυτό που συμ­βαί­νει σήμε­ρα στη Χιλή δεν θα έπρε­πε να μας εκπλήσ­σει. Η χώρα αυτή είναι η πρώ­τη στην οποία επι­βλή­θη­καν οι συντα­γές του νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρου δόγ­μα­τος των «Chicago Boys». Επί της δικτα­το­ρί­ας του στρα­τη­γού Πινο­σέτ, αυτοί οι μαθη­τές του Μίλ­τον Φρί­ντμαν κλή­θη­καν να εφαρ­μό­σουν ένα πρό­γραμ­μα ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, μεί­ω­σης του ρόλου του κρά­τους και πλή­ρους φιλε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σης της οικονομίας.

Χάρις σε αυτές τις αρχές, το «Τζά­γκουαρ της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής», ή η «ενά­ρε­τη όαση» όπως την απο­κά­λε­σε ο πρό­ε­δρος Πινιέ­ρα, σημειώ­νει μια ανά­πτυ­ξη που θα τη ζήλευε οποια­δή­πο­τε ευρω­παϊ­κή χώρα. Στο εσω­τε­ρι­κό, όμως, η εικό­να είναι πιο πολύ­πλο­κη. Η Χιλή είναι πρω­τα­θλή­τρια των ανι­σο­τή­των στην περιο­χή, μαζί με τη Βρα­ζι­λία. Η εξέ­γερ­ση αυτών των ημε­ρών είναι προ­ϊ­όν σαρά­ντα ετών νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρης ορθοδοξίας.

Από το 2000 ως το 2012, η άνο­δος της τιμής των προ­ϊ­ό­ντων που εξή­γε η Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή οδή­γη­σε στην ανά­πτυ­ξη πολ­λών χωρών της περιο­χής. Στη Χιλή, που δια­θέ­τει μεγά­λα απο­θέ­μα­τα χαλ­κού, αυτό συνο­δεύ­τη­κε, όπως και στη Βρα­ζι­λία, από τη μεί­ω­ση της φτώ­χειας. Αυτό δεν είναι συνώ­νυ­μο όμως με μεί­ω­ση των ανι­σο­τή­των, που προ­ϋ­πο­θέ­τει την εφαρ­μο­γή μιας πολι­τι­κής ανακατανομής.

Είναι επί­σης ενδια­φέ­ρον να επι­ση­μά­νει κανείς ότι το δόγ­μα των «Chicago Boys» δεν αμφι­σβη­τή­θη­κε ποτέ, παρά την επι­στρο­φή της δημο­κρα­τί­ας και ανε­ξάρ­τη­τα από τον πολι­τι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό των κυβερ­νή­σε­ων – ακό­μη και της σοσια­λί­στριας Μισέλ Μπατσελέτ.

Οι Χιλια­νοί δεν έχουν βγει στους δρό­μους για να ζητή­σουν αύξη­ση των μισθών τους. Αυτό που θέλουν είναι επι­δό­μα­τα που θα τους εξα­σφα­λί­σουν μια προ­σω­πι­κή αξιο­πρέ­πεια. Το φυτί­λι που άνα­ψε τη φωτιά ήταν η αύξη­ση της τιμής του εισι­τη­ρί­ου στο μετρό, ενώ ανά­με­σα στα αιτή­μα­τα των δια­δη­λω­τών είναι η πρό­σβα­ση στο νερό και το ηλεκτρικό.

Η μορ­φή αυτής της εξέ­γερ­σης θυμί­ζει το «caracazo» του 1989 στη Βενε­ζου­έ­λα. Την επο­χή εκεί­νη, η κυβέρ­νη­ση του Κάρ­λος Αντρές Πέρες ανα­κοί­νω­σε μια σει­ρά φιλε­λεύ­θε­ρων μεταρ­ρυθ­μί­σε­ων ύστε­ρα από σύστα­ση του Διε­θνούς Νομι­σμα­τι­κού Ταμεί­ου. Τότε, όπως και τώρα, το ευαί­σθη­το σημείο ήταν η αύξη­ση της τιμής των εισι­τη­ρί­ων. Οι δια­δη­λω­τές επι­τί­θε­νται στα σύμ­βο­λα της κοι­νω­νί­ας της κατανάλωσης.

Το ότι πολ­λοί νέοι είναι στους δρό­μους, όμως, δεν σημαί­νει ότι άλλα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα δεν υπο­στη­ρί­ζουν τον πρό­ε­δρο, ένας από τους πιο πλού­σιους ανθρώ­πους στον κόσμο. Τα μέλη των ελίτ, αλλά και οι μεταλ­λω­ρύ­χοι, είναι μαζί του. Υπάρ­χουν επί­σης οι νοσταλ­γοί της δικτα­το­ρί­ας, που πλού­τι­σαν εκεί­νη την περί­ο­δο, και επι­θυ­μούν σήμε­ρα στα­θε­ρό­τη­τα και αυταρ­χι­σμό. Η Χιλή είναι μια χώρα με μεγά­λο κοι­νω­νι­κό και πολι­τι­κό διαχωρισμό.

Αυτό που με εξέ­πλη­ξε κυρί­ως ήταν η δύνα­μη της κατα­στο­λής. Ο αρχη­γός του κρά­τους μιλά για «πόλε­μο», δεί­χνει έναν εσω­τε­ρι­κό εχθρό. Η ρητο­ρι­κή του θυμί­ζει τον Πινο­σέτ, με τον «εγκλη­μα­τία» να έχει πάρει τη θέση του «κομ­μου­νι­στή». Εκτός από τη ρητο­ρι­κή, όμως, υπάρ­χουν και τα τανκς που έχουν βγει στους δρό­μους. Η δημο­κρα­τία χρη­σι­μο­ποιεί μεθό­δους από το σκο­τει­νό παρελθόν.

(*) Ο Ολι­βιέ Κομπα­νιόν είναι γάλ­λος ιστο­ρι­κός, διευ­θυ­ντής του Ινστι­τού­του ανώ­τε­ρων σπου­δών της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής (IHEAL)

(Πηγή: συνέ­ντευ­ξη στη Monde)

Σ.Σ.: Το κεί­με­νο αρχι­κά ανέ­βη­κε στη δημό­σια σελί­δα του ΑΠΕ, στη συνέ­χεια …εξα­φα­νί­στη­κε:

https://www.amna.gr/home/article/402689/I‑exegersi-sti-Chili-einai-proion-saranta-eton-neofileleutheris-orthodoxias\