Άλκης Αλκαίος: Το Κόμμα μας και η Τέχνη («Ριζοσπάστης» 1979)

(…) Στα 61 χρό­νια ζωής του ΚΚΕ, ζωής αγώ­νων και θυσιών, η σχέ­ση ανά­με­σα σ’ αυτό και την τέχνη είναι δια­λε­χτι­κή και αμφί­δρο­μη: Το κόμ­μα της εργα­τι­κής τάξης δια­πό­τι­σε σει­ρά γενε­ών με τα νάμα­τα της μαρ­ξι­στι­κο­λε­νι­νι­στι­κής θεω­ρί­ας και τους αγώ­νες του για την πραγ­μά­τω­σή της. Και η προ­ο­δευ­τι­κή δια­νό­η­ση και κουλ­τού­ρα, εμπνε­ό­με­νη και καθο­δη­γού­με­νη απ’ το ΚΚΕ κατα­ξί­ω­σε κοι­νω­νι­κά την ύπαρ­ξή της, σημα­ντι­κο­ποιώ­ντας το περιε­χό­με­νο και την ποιό­τη­τα της προ­σφο­ράς της.

Από το τάραγ­μα του παγκό­σμιου τέλ­μα­τος το 1917 και στη συνέ­χεια την ίδρυ­ση του Κόμ­μα­τος, ως σήμε­ρα, η ελλη­νι­κή προ­ο­δευ­τι­κή τέχνη σύμπρα­ξε στις γραμ­μές της όλους εκεί­νους τους τίμιους και συνει­δη­τούς πνευ­μα­τι­κούς ανθρώ­πους, που είδαν πως τότε μονά­χα κατα­ξιώ­νο­νται σαν δημιουρ­γοί και σαν άνθρω­ποι, όταν δεν είναι απο­κομ­μέ­νοι από τις προσ­δο­κί­ες των ανθρώ­πων του μόχθου και την κοι­νω­νι­κή τους πάλη. (…)

Η απο­στο­λή της τέχνης, και σαν μορ­φή και σαν περιε­χό­με­νο, φάνη­κε στα χρό­νια της Αντί­στα­σης. Και βέβαια, μια μικρή γεύ­ση του τι μπο­ρεί να προ­σφέ­ρει στην τέχνη και τον πολι­τι­σμό το ΚΚΕ σε συν­θή­κες επα­να­στα­τι­κής αλλα­γής, πήραν οι απλοί αγω­νι­στές του λαού που έγι­ναν κοι­νω­νοί της λεύ­τε­ρης Ελλάδας.

Στα χρό­νια της παρα­νο­μί­ας, μ’ όλο τον ασφυ­χτι­κό κλοιό που δημιούρ­γη­σε με νομο­θε­τι­κά, πολι­τι­κά και άλλα μέτρα η άρχου­σα τάξη (η μέχρι τότε νεα­ρή εργα­τι­κή τάξη και οι σύμ­μα­χοί της είχαν μεγα­λώ­σει και ωρι­μά­σει «επι­κίν­δυ­να»), η μαχό­με­νη τέχνη δεν πισω­στρά­τη­σε. Αντί­θε­τα, συνέ­χι­σε να επι­βάλ­λε­ται με τη βαθιά ουμα­νι­στι­κή της ακτι­νο­βο­λία και την ατα­λά­ντευ­τη μέσα στις θύελ­λες πορεία των δημιουρ­γών της.

Οι σοσια­λι­στι­κές ιδέ­ες εισχώ­ρη­σαν στα­δια­κά σε ευρείς χώρους, δυνα­τές και ατί­θα­σες. Εισχω­ρούν και τώρα με ρυθ­μό που συμ­βα­δί­ζει με το βήμα της ιστο­ρί­ας. Και θα εισχω­ρούν και αύριο. Και ας πασχί­ζει η άρχου­σα τάξη να τις εξο­βε­λί­σει, είτε με διώ­ξεις, είτε με ρεφορ­μι­στι­κές εφε­δρεί­ες ή Μεσο­γεια­κά Ινστιτούτα.

Ο ρόλος της μαχό­με­νης τέχνης και των δημιουρ­γών της σαν κοι­νω­νι­κής δύνα­μης μας είναι, με κομ­μου­νι­στι­κή σαφή­νεια, δοσμέ­νος από τα κομ­μα­τι­κά ντο­κου­μέ­ντα. Δεν πρέ­πει, λοι­πόν, ο ρόλος αυτός να υπο­τι­μη­θεί στην πορεία.

Τα καθή­κο­ντα που βάζει το κίνη­μα σήμε­ρα είναι και­νούρ­για και πολυ­σύν­θε­τα. Και στον τομέα της ποιό­τη­τας της πνευ­μα­τι­κής δημιουρ­γί­ας και στον τομέα της πλα­τιάς συσπεί­ρω­σης και της σύν­δε­σης με τους εργα­ζό­με­νους για τη σοσια­λι­στι­κή αλλαγή.

Η και­νούρ­για πνευ­μα­τι­κή γενιά, από καλύ­τε­ρες θέσεις, δια­δέ­χε­ται τις προη­γού­με­νες με πρό­σθε­τες ευθύνες.

Προ­βλή­μα­τα μαρ­ξι­στι­κής επι­στή­μης και πολι­τι­κής, θεω­ρί­ας και πρα­κτι­κής, όπως η σχέ­ση της επι­στη­μο­νι­κο­τε­χνι­κής επα­νά­στα­σης με τη δια­νό­η­ση και την εργα­τι­κή τάξη, ζητά­νε την εκλα­ΐ­κευ­σή τους, με παράλ­λη­λη πλα­τιά κατα­πο­λέ­μη­ση των μοντέρ­νων αστι­κών θεω­ριών (Ρόστο­ου, Μπρε­ζίν­σκι, Φου­ρε­σκέ κ.ά.).

Προ­βλή­μα­τα αισθη­τι­κής, όπως προσ­διο­ρι­σμός του προ­ο­δευ­τι­κού, απο­φυ­γή του ρηχού βερ­μπα­λι­σμού και λαϊ­κι­σμού (άλλο λαϊ­κό­τη­τα κι άλλο λαϊ­κι­σμός), ζητά­νε την ανά­λυ­σή τους και την πρα­χτι­κή τους αντιμετώπιση.

Προ­βλή­μα­τα σύν­δε­σης με τους αγώ­νες των εργα­ζο­μέ­νων. Πάνω σ’ όλα αυτά, η από­φα­ση της Ολο­μέ­λειας του Οχτώ­βρη της ΚΕ του ΚΚΕ είναι πολύ διαφωτιστική:

«… Το κόμ­μα μαζί με τη φρο­ντί­δα για την ανά­πτυ­ξη του μαζι­κού πολι­τι­στι­κού κινή­μα­τος, πρέ­πει να ασχο­λη­θεί πιο βαθιά με τα προ­βλή­μα­τα της μαρ­ξι­στι­κής αισθη­τι­κής, να δώσει δημιουρ­γι­κά τις γενι­κές ιδε­ο­λο­γι­κές κατευ­θύν­σεις στα προ­βλή­μα­τα της τέχνης και του πολι­τι­σμού και να συμ­βά­λει στο σωστό προ­ο­δευ­τι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό των δημιουρ­γών τους». (.…)

Οι ανα­γνώ­στριες και οι ανα­γνώ­στες του «Ριζο­σπά­στη», γενι­κό­τε­ρα ο λαϊ­κός κόσμος, έχει γνω­ρι­στεί με τον Αλκη Αλκαίο μέσα απ’ τα τρα­γού­δια του. Τα ‘χει αγα­πή­σει, τα ‘χει τρα­γου­δή­σει σε καη­μούς και χαρές, έχει ερω­τευ­τεί, έχει δια­δη­λώ­σει έχο­ντας τα συντροφιά.

Το παρα­πά­νω κεί­με­νο, που δημο­σιεύ­τη­κε στον «Ριζο­σπά­στη» στις 14/12/1979, μας απο­κα­λύ­πτει τη «θεω­ρη­τι­κή» και «πολι­τι­κή» πλευ­ρά του Αλκη Αλκαίου.

Η συνερ­γα­σία του Αλκη Αλκαί­ου με τον «Ριζο­σπά­στη» είχε ξεκι­νή­σει δυο χρό­νια πριν, το 1977. Οι πρώ­τοι του στί­χοι που τυπώ­θη­καν στην εφη­με­ρί­δα ήταν οι παρακάτω:

«Μανου­έλ Ντουάρ­τε απ’ το Πρά­σι­νο Ακρω­τή­ρι / ίσως ποτέ και να μην δω το πρό­σω­πό σου / ωστό­σο αν κρί­νω απ’ το αιμά­τι­νο γρα­φτό σου / θα πρέ­πει να ‘ν’ γιο­μά­το από λιο­πύ­ρι».

Αυτά τα λόγια μελο­ποι­ή­θη­καν αμέ­σως από τον Θάνο Μικρού­τσι­κο, και έτσι ξεκί­νη­σε μια σημα­ντι­κή και δημιουρ­γι­κή καλ­λι­τε­χνι­κή συνεργασία.

Με το λυρι­κό, ανθρώ­πι­νο και εγερ­τι­κό έργο του Αλκη Αλκαί­ου — που γεν­νή­θη­κε το 1949, σπού­δα­ζε στη Νομι­κή και ήταν μέλος του ΚΚΕ στην Οργά­νω­ση Δικη­γό­ρων — θα έχου­με την ευκαι­ρία να έρθου­με για μια ακό­μα φορά σε επα­φή στη συναυ­λία που θα πραγ­μα­το­ποι­ή­σει η Κομ­μα­τι­κή Οργά­νω­ση Αττι­κής του ΚΚΕ στις 19 Δεκέμβρη.

Ριζο­σπά­στης.

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα