Το σχο­λείο, αντι­κει­με­νι­κά, έχει κομ­βι­κό ρόλο στην προ­ε­τοι­μα­σία και δια­παι­δα­γώ­γη­ση των μαθη­τών, των νέων ανθρώ­πων, των αυρια­νών εργα­ζό­με­νων. Ακρι­βώς αυτή την πλευ­ρά γνω­ρί­ζει πάρα πολύ καλά η αστι­κή τάξη κάθε χώρας σε όλο τον κόσμο και προ­σαρμόζει το περιε­χό­με­νο της εκπαί­δευ­σης στους στό­χους της. Δια­χρο­νι­κά, μέσα από τα γρα­πτά της ΕΕ, του ΟΟΣΑ, της Κομι­σιόν, δίνε­ται το περί­γραμ­μα των ανα­γκών του μεγά­λου κεφα­λαί­ου από την εκπαί­δευ­ση και οι εκά­στο­τε κυβερ­νή­σεις τις νομοθετούν.

Για παρά­δειγ­μα, η στρο­φή στις δεξιό­τη­τες δεν απο­τε­λεί εμμο­νή π.χ. του “νεοφιλελευθε­ρισμού” αλλά ανά­γκη της αστι­κής τάξης για πιο φτη­νούς, απο­δο­τι­κούς κι ευά­λω­τους εργα­ζό­με­νους. Ο ίδιος ο ΣΕΒ το 2021 υπο­γράμμιζε: «Ο ΣΕΒ συστη­μα­τι­κά τονί­ζει την ανά­γκη προ­ώ­θη­σης ενός σύγ­χρο­νου μοντέ­λου εκπαί­δευ­σης και κατάρ­τι­σης, εναρ­μο­νι­σμέ­νο με τις ανά­γκες που δημιουρ­γεί ο διε­θνής αντα­γω­νι­σμός, η μετά­βα­ση στην πρά­σι­νη και ψηφια­κή οικο­νο­μία… Περί­που 4 στις 10 θέσεις εργα­σί­ας στην Ε.Ε. θα μετασχηματι­στούν σημα­ντι­κά εξαι­τί­ας της τεχνη­τής νοη­μοσύνης και του αυτο­μα­τι­σμού.». Οι αλλα­γές στο περιε­χό­με­νο της εκπαί­δευ­σης που ορα­ματίζονται είναι βέβαια από τη σκο­πιά τους, η παρα­πέ­ρα υπο­βάθ­μι­ση της μόρ­φω­σης σε “κατάρ­τι­ση” καθώς και των αυρια­νών εργα­σιακών τους δικαιωμάτων.

Επι­πλέ­ον, έκθε­ση του ΟΟΣΑ από το 1995, έθε­τε το ζήτη­μα της «απο­κέ­ντρω­σης της Εκπαί­δευ­σης», σημειώ­νο­ντας ότι πρέ­πει να δια­μορ­φώ­νε­ται ένας γενι­κός σχε­δια­σμός για την Παι­δεία και από κει και πέρα την ευθύ­νη για τη λει­τουρ­γία των σχο­λι­κών μονά­δων (από τα κτη­ρια­κά θέμα­τα μέχρι τη διαμόρφω­ση των ανα­λυ­τι­κών προ­γραμ­μά­των και τις προ­σλή­ψεις εκπαι­δευ­τι­κών) να την έχουν η Τοπι­κή Διοί­κη­ση και τα ίδια τα σχο­λεία. Ήδη η συντή­ρη­ση των κτη­ρί­ων έχει περά­σει στους Δήμους, αφού στο υπάρ­χον σύστη­μα, τον καπι­τα­λι­σμό, η εκπαί­δευ­ση λογα­ριά­ζε­ται και σαν κόστος που “βαραί­νει” το ταμείο του κράτους.

Το 2011 όμως ο ΟΟΣΑ επα­νέρ­χε­ται επικρί­νοντας το γεγο­νός ότι στην Ελλά­δα η ευθύ­νη για τα ανα­λυ­τι­κά προ­γράμ­μα­τα, το διο­ρι­σμό εκπαι­δευ­τι­κών, τα βιβλία, το σχο­λι­κό πρό­γραμμα κ.τ.λ. είναι υψη­λά κεντρι­κά ελεγχόμε­νη, ότι δεν έχει αλλά­ξει το καθε­στώς στην κεντρι­κή ευθύ­νη που υπάρ­χει για τα ζητήμα­τα του ανα­λυ­τι­κού προγράμματος.

Ανα­φέ­ρου­με τέτοια παρα­δείγ­μα­τα, για­τί το έντο­νο ενδια­φέ­ρον του μεγά­λου κεφα­λαί­ου δίνει το κλει­δί για να ερμη­νεύ­σου­με όλες τις αλλα­γές που συμ­βαί­νουν, με ραγδαίο τρό­πο, τα τελευ­ταία χρό­νια στην εκπαί­δευ­ση, αλλα­γές που οι εκπαι­δευ­τι­κοί μαζί με τους εργα­ζόμενους, τα φτω­χά λαϊ­κά στρώ­μα­τα είμα­στε υπο­χρε­ω­μέ­νοι να εμποδίσουμε.

Εδώ λοι­πόν γεν­νά­ται το εξής ερώ­τη­μα: Πώς δια­σφα­λί­ζε­ται ότι το σχο­λείο θα υπηρε­τήσει τις στρα­τη­γι­κές επι­λο­γές της αστι­κής τάξης; Αυτήν την ανά­γκη καλύ­πτει η προώθη­ση της αξιο­λό­γη­σης στην εκπαί­δευ­ση, μέσα από την οποία, ελέγ­χε­ται η επί­τευ­ξη των στό­χων που τίθε­νται στο σχο­λείο, αλλά και που αυτό θέτει στη λει­τουρ­γία του. Ελέγ­χει δηλα­δή το αν εναρ­μο­νί­ζει τη δομή του και το περιε­χό­με­νό του στις εκά­στο­τε επι­διώ­ξεις της αστι­κής τάξης._

Η προ­ώ­θη­ση της αξιο­λό­γη­σης στη χώρα μας, από όλες τις κυβερ­νή­σεις τα τελευ­ταία χρό­νια, απο­τε­λεί εξει­δί­κευ­ση αυτών των κατευ­θύν­σε­ων για επι­τά­χυν­ση των καπιταλι­στικών ανα­διαρ­θρώ­σε­ων στην εκπαί­δευ­ση. Είναι αξιο­ση­μεί­ω­το ότι από το 1982 και μετά κατα­γρά­φο­νται 7 νόμοι για την αξιο­λό­γη­ση που δεν εφαρ­μό­στη­καν στην πρά­ξη! Από το 2009 μπή­κε μάλι­στα πολύ πιο επι­τα­κτι­κά από την ελλη­νι­κή αστι­κή τάξη το καθή­κον για την αξιο­λό­γη­ση. Σε ομι­λία της η πρώ­ην ΥΠΑΙΘ, πριν λίγους μήνες, παρα­δέ­χτη­κε το παραπά­νω ευχα­ρι­στώ­ντας όλες τις κυβερ­νή­σεις που πέρα­σαν για την προ­σπά­θειά τους να υπάρ­ξει αξιο­λό­γη­ση, ομο­λο­γία δηλα­δή πως ένας κόβει, άλλος ράβει, όλοι μαζί όμως “πλέ­κουν” το αντι­λαϊ­κό — αντιεκ­παι­δευ­τι­κό υφα­ντό, αφού τελι­κά το αστι­κό κρά­τος έχει συνέχεια.

Κυβερνητική υποκρισία

Τα τελευ­ταία χρό­νια γίνε­ται συστη­μα­τι­κή προ­σπά­θεια να συσκο­τί­ζε­ται ο ρόλος της αξιο­λό­γη­σης με λέξεις και φρά­σεις όπως «ενδυ­νά­μω­ση του εκπαι­δευ­τι­κού», «αναβάθ­μιση», «στή­ρι­ξη» κά., ακρι­βώς επει­δή οι αλλα­γές αυτές πρέ­πει να τύχουν ευρεί­ας απο­δο­χής από την κοι­νω­νία, ώστε ν’ απομο­νωθούν οι εκπαι­δευ­τι­κοί και όσοι αντι­δρούν, να λει­τουρ­γή­σει δηλα­δή ο “κοι­νω­νι­κός αυτοματισμός”.

• Για ποια ανα­βάθ­μι­ση, αλή­θεια, μιλά­νε την ίδια στιγ­μή που προ­ω­θή­θη­καν μαζι­κές συγ­χωνεύσεις τμη­μά­των σε όλη την Ελλά­δα με στό­χο να φτια­χτούν παντού 25άρια και 27άρια τμή­μα­τα, μάλι­στα μέσα στην πανδημία;
• Για ποια ενδυ­νά­μω­ση των μαθη­τών μιλά­νε όταν μικροί μαθη­τές χάνουν την τάξη τους και τους εκπαι­δευ­τι­κούς τους, αλλά­ζουν εκπαι­δευ­τι­κό περι­βάλ­λον με ανυ­πο­λό­γι­στες συνέ­πειες για την παρά πέρα εκπαι­δευ­τι­κή τους δια­δρο­μή, σε μια σχο­λι­κή χρο­νιά στην οποία εκφρά­ζο­νται τα συσ­σω­ρευ­μέ­να μαθη­σια­κά και ψυχο­κοι­νω­νι­κά προ­βλή­μα­τα που οξύν­θη­καν μέσα στην παν­δη­μία και για τα οποία το Υπουρ­γείο Παι­δεί­ας δεν έχει πάρει κανέ­να μέτρο;
• Για ποια στή­ρι­ξη μιλά­νε την ίδια στιγ­μή που υπάρ­χουν χιλιά­δες μαθη­τές που χρή­ζουν ειδι­κής στή­ρι­ξης και νιώ­θουν απο­παί­δια, για­τί οι προ­σλή­ψεις γίνο­νται είτε με το στα­γονόμετρο είτε μετά από 3–4 ‑5 μήνες από την έναρξη;
• Για ποια αξιο­λό­γη­ση των σχο­λι­κών μονά­δων μιλά­νε όταν η ίδια η υλι­κο­τε­χνι­κή και κτη­ριακή υπο­δο­μή είναι το λιγό­τε­ρο επι­κίν­δυ­νη για μας και τα παι­διά μας, απει­λώ­ντας πλέ­ον και τις ζωές μας. Ποιες υπο­δο­μές μας λένε ν’ αξιο­λο­γή­σου­με, όταν δεκά­δες χιλιά­δες μαθη­τές κάνου­με μάθη­μα σε ακα­τάλληλες αίθου­σες, ακό­μη και σε κοντέινερ;…

Είναι τερά­στια υπο­κρι­σία να ισχυ­ρί­ζο­νται ότι νοιά­ζο­νται για το κοί­λο των μαθη­τών μας. Είναι χρέ­ος μας ν’ απο­κα­λύ­ψου­με τις πραγ­ματικές στο­χεύ­σεις στους εργα­ζό­με­νους, στους γονείς και σε ολό­κλη­ρη την κοι­νω­νία, ν’ απο­κα­λύ­ψου­με την επι­χει­ρού­με­νη στρέ­βλω­ση της πραγματικότητας.

Ποιος φταίει για το δημόσιο σχολείο;

Για τις κυβερ­νή­σεις ήδη υπάρ­χει έτοι­μη απά­ντη­ση για το ποιος φταί­ει για το εκπαι­δευτικό σύστη­μα: ο εκπαι­δευ­τι­κός που είναι ανε­παρ­κής, ο μαθη­τής που δεν παίρ­νει τα γράμ­μα­τα, ο γονιός που δε βάζει το χέρι στην τσέ­πη! Μια ματιά και μόνο στους δεί­κτες του ΥΠΑΙΘ για την «εσω­τε­ρι­κή και εξω­τε­ρι­κή αξιο­λό­γη­ση», πεί­θει και τον πιο καλοπροαίρετο;

Μας ζητούν ν’ αξιο­λο­γή­σου­με και ν’ αξιολο­γηθούμε με βάση τον δεί­κτη «ικα­νό­τη­τας δια­χεί­ρι­σης των οικο­νο­μι­κών πόρων» από το σχο­λείο. Τι θ’ αξιο­λο­γεί­ται σε ένα ήδη υπο­χρη­μα­το­δο­τού­με­νο σχο­λείο; Το πώς θα βάζουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέ­πη οι γονείς; Το κατά πόσο θα περιο­ρί­ζου­με τις ανά­γκες μας;

• Με τον δεί­κτη «απο­τε­λε­σμα­τι­κή αξιο­ποί­η­ση του προ­σω­πι­κού» τι θ’ αξιο­λο­γεί­ται σε ένα σχο­λείο που ήδη το 25% των εκπαι­δευ­τι­κών είναι ανα­πλη­ρω­τές; Το πώς θα καλύπτο­νται τα κενά εκ των ενό­ντων, το πώς θα γίνε­ται ο εκπαι­δευ­τι­κός λάστι­χο, το πώς θα μπα­λώ­νο­νται τρύ­πες ακό­μα και με εκπαι­δευτικούς να διδά­σκουν άσχε­τα με την ειδι­κότητά τους μαθή­μα­τα; Θ’ αξιο­λο­γεί­ται επο­μέ­νως το πόσες λιγό­τε­ρες θέσεις εργα­σίας θα υπάρ­χουν και πόσοι ανα­πλη­ρω­τές θ’ απο­λύ­ο­νται. Μήπως και το κατά πόσο πεί­θου­με τους γονείς να προ­σλά­βουν ιδιώ­τες και εξω­τε­ρι­κούς συνερ­γά­τες για κάλυ­ψη διδα­κτι­κών αντικειμένων;
• Με τους δεί­κτες για την «αξιο­ποί­η­ση των σχο­λι­κών υπο­δο­μών» σε ένα σχο­λείο με ακα­τάλ­λη­λες υπο­δο­μές, με αίθου­σες κλου­βιά και χιλιά­δες μαθη­τές σε κοντέι­νερ τι θα αξιο­λο­γεί­ται δηλα­δή; Μήπως αν ένα σχο­λείο δεν δέχε­ται να μετα­τρα­πεί σε χώρο επι­χει­ρη­μα­τι­κών δρα­στη­ριο­τή­των κάθε φύσης, θα μπαί­νει στη μαύ­ρη λίστα της αξιολόγησης;
• Βάζουν δεί­κτες αξιο­λό­γη­σης σε σχέ­ση με την «καλ­λιέρ­γεια δεξιο­τή­των στους μαθη­τές». Σε μια επο­χή που η ανά­γκη για ολό­πλευ­ρη μόρ­φω­ση είναι αδή­ρι­τη, θ’ αξιο­λο­γεί­ται το πόσο το σχο­λείο στρέ­φε­ται προς την εκγύ­μναση των εφή­με­ρων δεξιο­τή­των που απαι­τεί η αγο­ρά και οι επι­χει­ρή­σεις, κατά πόσο δια­σπά­ται και κατα­κερ­μα­τί­ζε­ται ο όποιος ενιαί­ος χαρα­κτή­ρας έχει απο­μεί­νει; Η γενί­κευ­ση των “εργα­στη­ρί­ων δεξιοτή­των”, οι δια­δι­κα­σί­ες του “προγραμματι­σμού”, του “πορτ­φό­λιο”, των αξιο­λο­γι­κών απο­τι­μή­σε­ων και των δημο­σιεύ­σε­ων της δου­λειάς του κάθε συνα­δέλ­φου στην τάξη πεί­θουν ακό­μα και τους πιο δύσπι­στους για το πού πάνε τα πράγ­μα­τα. Με την επι­λο­γή του δια­φο­ρε­τι­κού βιβλί­ου, για παρά­δειγ­μα, δε διο­γκώ­νο­νται οι ανι­σό­τη­τες, δε διαφορο­ποιείται ακό­μα περισ­σό­τε­ρο το τι μαθαί­νει ο κάθε μαθη­τής και μαθή­τρια; Με τις εξετά­σεις τύπου PISA σε ΣΤ’ Δημο­τι­κού και Γ’ Γυμνα­σί­ου δεν επι­χει­ρούν την πλή­ρη κατη­γο­ριο­ποί­η­ση των σχολείων;

Όλα τα παρα­πά­νω απο­κα­λύ­πτουν ότι το περιε­χό­με­νο της αξιο­λό­γη­σης δεν έχει καμία σχέ­ση με την ενί­σχυ­ση της βασι­κής λειτουρ­γίας του σχο­λεί­ου που είναι η διδα­κτι­κή πρά­ξη. Αντί­θε­τα, ακυ­ρώ­νουν τον παιδαγωγι­κό μας ρόλο.

Μετά τη σχολική μονάδα,
ατομικά ο εκπαιδευτικός!

Κομ­μά­τι του ενιαί­ου σχε­δί­ου για τη βαθύ­τερη προ­σαρ­μο­γή του σχο­λεί­ου στις ανά­γκες της αγο­ράς απο­τε­λεί και το σχέ­διο που επι­χειρεί η κυβέρ­νη­ση για την ατο­μι­κή αξιο­λό­γη­ση και ο χυδαί­ος τρό­πος που εκβιά­ζει ειδι­κά τους νεο­διό­ρι­στους εκπαι­δευ­τι­κούς. Οποιοσ­δήποτε έχει μια στοι­χειώ­δη τρι­βή με την παι­δαγωγική αντι­λαμ­βά­νε­ται ότι πρό­κει­ται για μια αντιε­πι­στη­μο­νι­κή, αντι­παι­δα­γω­γι­κή, εξευ­τε­λι­στι­κή δια­δι­κα­σία για τους εκπαιδευ­τικούς και τους μαθη­τές, που δεν έχει καμία σχέ­ση με τη στή­ρι­ξη της εκπαι­δευ­τι­κής διαδι­κασίας και την ενί­σχυ­ση του εκπαιδευτικού.

• Πώς μπο­ρεί να συν­δε­θεί με άμε­σο τρό­πο η διδα­κτι­κή πρά­ξη με το μαθη­σια­κό απο­τέλεσμα και να ποσο­τι­κο­ποι­η­θεί σε μία κλί­μα­κα με τόσο μικρό εύρος; Ειδι­κά σε μία περί­ο­δο που όλη η σύγ­χρο­νη διε­θνής αρθρο­γρα­φία ανα­δει­κνύ­ει την ανά­γκη να ξεφύ­γου­με από το στο­χο­κε­ντρι­κό μοντέ­λο, αυτό φαί­νε­ται τελεί­ως παράδοξο.
• Πώς μπο­ρεί μέσα από μία 45λεπτη παρά­σταση ένας σύμ­βου­λος, που είναι άσχε­τος με τη σύν­θε­ση της σχο­λι­κής τάξης, ν’ απο­τι­μή­σει το έργο του εκπαι­δευ­τι­κού; Η εκπαι­δευ­τι­κή δια­δι­κα­σία είναι ένα πολυ­πα­ρα­γο­ντι­κό σύστη­μα και η διδα­κτι­κή πρά­ξη είναι μόνο ένας από τους παράγο­ντες που παί­ζουν ρόλο στο απο­τέ­λε­σμα. Ειδι­κά αυτή την περί­ο­δο που είναι οξυμ­μέ­να τα κοι­νω­νι­κά προ­βλή­μα­τα στην οικογέ­νεια, τα γνω­στι­κά, ψυχο­λο­γι­κά και κοινω­νικά αρνη­τι­κά απο­τυ­πώ­μα­τα του διε­τούς εγκλει­σμού, το να μπο­ρέ­σει κάποιος να κάνει τέτοιου είδους απο­τι­μή­σεις είναι ακό­μα πιο δύσκολο.
• Πώς μπο­ρεί ν’ αξιο­λο­γή­σει κάποιος το παι­δα­γω­γι­κό κλί­μα στην τάξη μέσα από τη ζωντα­νή παρα­τή­ρη­ση μιας διδα­κτι­κής ώρας, όταν είναι γνω­στό και στον πιο άπει­ρο εκπαι­δευ­τι­κό ότι, όταν μπαί­νει ένας τρί­τος μέσα στη σχο­λι­κή τάξη, αλλά­ζει τελεί­ως το κλί­μα της; Εδώ αλλά­ζει η συμπε­ρι­φο­ρά των μαθη­τών, όταν μπει μέσα στην τάξη ένας νέος συμ­μα­θη­τής τους, πόσο μάλ­λον όταν μπει ο διευ­θυ­ντής ή ο “σύμ­βου­λος”…
• Πώς μπο­ρεί ν’ αξιο­λο­γή­σει κάποιος το παι­δα­γω­γι­κό κλί­μα στις τάξεις όταν ακό­μη είναι άσχε­τος με το αντι­κεί­με­νο και το πρό­γραμ­μα διδασκαλίας;
• Πώς μπο­ρούν ν’ απο­τι­μη­θούν 62 διαφο­ρετικοί δεί­κτες, ειδι­κά όταν πολ­λές φορές στον ίδιο δεί­κτη μπαί­νουν τελεί­ως διαφο­ρετικά αντι­κεί­με­να, όπως “συμ­με­το­χή στην καθη­με­ρι­νό­τη­τα της σχο­λι­κής ζωής και ικα­νό­τη­τα επί­λυ­σης προβλημάτων
• Πώς μπο­ρούν να αξιο­λο­γη­θούν σε μία τετρά­βαθ­μη κλί­μα­κα δεί­κτες πολύ γενι­κά δια­τυ­πω­μέ­νοι; Για παρά­δειγ­μα: ποια η δια­φο­ρά του αξιο­λο­γι­κού απο­τε­λέ­σμα­τος “καλά” από το “πολύ καλά, όταν απο­τι­μά­ται ο δεί­κτης «απο­δο­χή της διαφορετικότητας»;

Είναι σχε­δόν σίγου­ρο ότι θα ζήσου­με γρα­φικές στιγ­μές της δεκα­ε­τί­ας του “60 και του 70, παρ’ ότι η αξιο­λό­γη­ση έχει δια­φο­ρε­τι­κή στό­χευ­ση σε σχέ­ση με εκεί­νη την περί­ο­δο, που ο δάσκα­λος επα­να­λάμ­βα­νε το μάθη­μα 4–5 φορές, πριν μπει ο επι­θε­ω­ρη­τής στην τάξη, και προ­κα­θό­ρι­ζε ποιος μαθη­τής θ’ απα­ντή­σει ανά­λο­γα με την ερώ­τη­ση που θα έκα­νε ο επι­θεωρητής. Είναι ανέκ­δο­το αυτή η δια­δι­κα­σία να θεω­ρεί­ται το 2023 ανα­βάθ­μι­ση του σχολείου.

Δεν είμαστε οι ένοχοι,
αλλά οι κατήγοροι!

Δεν είναι αλή­θεια πως οι εκπαι­δευ­τι­κοί αντι­δρού­με με μια στεί­ρα άρνη­ση. Αυτό απο­τελεί γνω­στή συκο­φα­ντία, αφού οι πρώ­τοι που θέλου­με ένα καλύ­τε­ρο σχο­λείο που θα χωρά­ει και θ’ αγκα­λιά­ζει όλα τα παι­διά είμα­στε εμείς. Οι θέσεις μας όμως και οι διεκδική­σεις απορ­ρί­πτο­νται δια­χρο­νι­κά απ’ όλες τις κυβερνήσεις.

Είναι απα­ρά­δε­χτο να λέγε­ται και να γρά­φεται ότι οι εκπαι­δευ­τι­κοί φοβού­νται να αξιο­λο­γη­θούν. Εμείς την περί­ο­δο της υποχρε­ωτικής ανα­στο­λής λει­τουρ­γί­ας των σχο­λεί­ων, χωρίς καμία στή­ρι­ξη, χωρίς τεχνο­λο­γι­κά μέσα και επι­στη­μο­νι­κή καθο­δή­γη­ση, δεν κρα­τή­σα­με ανοι­χτή την εκπαι­δευ­τι­κή δια­δι­κα­σία και την παι­δα­γω­γι­κή σχέ­ση με τους μαθη­τές μας; Απο­κλει­στι­κά με δική μας ευθύ­νη δεν προ­σπαθήσαμε να λει­τουρ­γή­σου­με τα σχο­λεία, ενώ η κυβέρ­νη­ση τα μόνα μέτρα που πήρε ήταν οι μάσκες αερό­στα­το, τα παγού­ρια μινια­τού­ρα και τα ανοι­χτά παρά­θυ­ρα; Ακό­μα και τώρα που τ’ απο­τε­λέ­σμα­τα της τρα­γι­κής δια­χεί­ρι­σης της παν­δη­μί­ας γιγα­ντώ­νο­νται τόσο στο γνω­στι­κό, όσο και στο ψυχο­συ­ναι­σθη­μα­τι­κό κομ­μά­τι, πάλι μόνοι μας τα βγά­ζουμε πέρα! Με αίσθη­μα ευθύ­νης, είμα­στε αυτοί που κρα­τά­με όρθια τα σχο­λεία χωρίς καμία αρω­γή από την εκά­στο­τε πολι­τι­κή ηγε­σία του ΥΠΑΙΘ.

Τους εκπαι­δευ­τι­κούς που λοι­δο­ρού­νται, απα­σχο­λεί το φαι­νό­με­νο της σχο­λι­κής αποτυ­χίας. Εμάς προ­βλη­μα­τί­ζει για­τί οι μαθη­τές μας δυσκο­λεύ­ο­νται στη γλωσ­σι­κή έκφρα­ση και τη χρή­ση σύν­θε­των εννοιών, για­τί πολ­λά παι­διά δεν τα κατα­φέρ­νουν στα μαθη­μα­τι­κά. Τους εκπαι­δευ­τι­κούς που ζουν και ανα­πνέ­ουν μέσα στην τάξη προ­βλη­μα­τί­ζει η όξυν­ση των μαθη­σια­κών προβλημάτων.

Καθη­με­ρι­νά εξε­τά­ζου­με κρι­τι­κά και αυτο­κρι­τι­κά τη δου­λειά μας, τον τρό­πο που κάνου­με το μάθη­μα και προ­σπα­θού­με, με πενι­χρά μέσα και χωρίς καμία πραγ­μα­τι­κή επιμόρφω­ση, να δώσου­με ό,τι καλύ­τε­ρο στους μαθη­τές μας. Και σήμε­ρα οι Σύλ­λο­γοι Διδα­σκό­ντων και οι εκπαι­δευ­τι­κοί δεν σχε­διά­ζου­με, δεν κρίνου­με, δεν ανα­προ­σαρ­μό­ζου­με την καθη­με­ρι­νή διδα­κτι­κή πρά­ξη; Οι εκπαι­δευ­τι­κοί στην πλειο­ψη­φία τους δεν είναι ούτε αδιά­φο­ροι ούτε φοβι­κοί. Τα όποια υπαρ­κτά προ­βλή­μα­τα δεν θ’ αντι­με­τω­πι­στούν, αντί­θε­τα μάλι­στα θα διευ­ρυν­θούν με την αξιολόγηση.

Η απόρ­ρι­ψη της αξιο­λό­γη­σης δεν είναι θέση άμυ­νας, δε στε­κό­μα­στε ενο­χι­κά. Είναι κάλ­πι­κο το ερώ­τη­μα αν είμα­στε υπέρ ή κατά της αξιο­λό­γη­σης γενι­κά. Το κρί­σι­μο ζήτη­μα αυτή τη στιγ­μή είναι πως ο εκπαι­δευ­τι­κός έχει ανά­γκη από ουσια­στι­κή στή­ρι­ξη, τόσο στο παι­δα­γω­γι­κό του έργο καθε­αυ­τό, όσο και στους όρους με τους οποί­ους επιβιώνει.

Τον ξέρουμε τον ένοχο
κι είναι γνωστή η αιτία…

Αν οι κυβερ­νή­σεις και το ΥΠΑΙΘ επι­δί­ω­καν στ’ αλή­θεια την ανα­βάθ­μι­ση του εκπαι­δευ­τι­κού έργου, θα υλο­ποιού­σαν τα χρό­νια αιτή­μα­τα του κλά­δου, ώστε να μη βρι­σκό­μα­στε αντι­μέ­τω­ποι με τα καθη­μερινά μας “Τέμπη’, τα προ­αύ­λια που πλημμυρί­ζουν, τα ταβά­νια που πέφτουν, τους λέβη­τες που σκά­νε, τις πρό­χει­ρες “αίθου­σες” σε σκά­λες σχολεί­ων ή σε χώρους εκκλη­σί­ας, τις ασφυ­χτι­κά γεμά­τες τάξεις με 25 ως και 28 παι­διά, τους δεκά­δες χιλιά­δες συμ­βα­σιού­χους και τις ελλείψεις!

Όσο και να θέλουν να παρου­σιά­σουν την αξιολό­γηση σαν φάρ­μα­κο «δια πάσαν νόσον», η πραγμα­τικότητα είναι πως αξιο­λο­γη­μέ­νος ήταν ο ΟΣΕ (8 φορές μάλι­στα από ΠΑΣΟΚ, ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ) και το απο­τέ­λε­σμα ήταν ολέ­θριο. Αξιο­λο­γη­μέ­νη ήταν η ΔΕΗ και ο λαός τώρα πλη­ρώ­νει πανά­κρι­βα την ενερ­γεια­κή φτώ­χεια. Αξιο­λο­γη­μέ­νη ήταν η ΕΥΔΑΠ, όταν έμπαι­νε στο Υπερ­τα­μείο από το ΣΥΡΙΖΑ για να προ­χω­ρή­σει η παρα­πέ­ρα ιδιωτικο­ποίηση από τη ΝΔ. Αξιο­λο­γη­μέ­να είναι τα Πανεπι­στήμια και οι φοι­τη­τές πέφτουν από τα παρά­θυ­ρα, για­τί δεν υπάρ­χουν αίθου­σες, καταρ­ρέ­ουν οι υπο­δομές (π.χ. ΤΕΦΑΑ Αθή­νας, ΠΤΔΕ Θεσ­σα­λί­ας, κ.λπ.) ή στην καλύ­τε­ρη περί­πτω­ση έκα­ναν μάθη­μα στα σκοτάδια!

Εκεί θέλουν
να οδηγήσουν και το Σχολείο:

• Να είναι “αυτό­νο­μο και απο­κε­ντρω­μέ­νο” ($ίε) δηλα­δή να μην απο­τε­λεί βαρί­δι για τα οικονομι­κά του κρά­τους, αλλά μόνο για την τσέ­πη των γονιών.
• Να είναι κατη­γο­ριο­ποι­η­μέ­νο σε όλα τα επί­πε­δα από τις υπο­δο­μές και το προ­σω­πι­κό ως και το ανα­λυ­τι­κό πρό­γραμ­μα και τα βιβλία, αντα­γω­νι­ζό­με­νο και συγκρί­σι­μο με τα υπό­λοι­πα σχολεία.

• Ταξι­κά δια­φο­ρο­ποι­η­μέ­νο ως προς τη σύν­θε­ση αλλά και την προ­ο­πτι­κή των μαθη­τών και αυτό θεσμι­κά και με τη βού­λα του κρά­τους. Η προο­πτική μιας εκπαί­δευ­σης όπου το κάθε παι­δί θα εξαρ­τά­ται απο­κλει­στι­κά από την τσέ­πη της οικο­γέ­νειάς του.
• Με υπο­ταγ­μέ­νο και φοβι­σμέ­νο εκπαι­δευ­τι­κό, _που θα δέχε­ται άνευ αντιρ­ρή­σε­ων τις αντιεκ­παι­δευ­τι­κές πολι­τι­κές και θα ανα­πα­ρά­γει τον εαυ­τό του στους μαθη­τές, με στό­χο μια νέα γενιά χωρίς δικαιώματα.

Αυτό υπη­ρε­τεί η αξιο­λό­γη­ση και αυτό απο­κα­λύ­πτει και η διε­θνής πεί­ρα παντού, ανε­ξάρ­τη­τα τι είδους κυβέρ­νηση την εφάρ­μο­σε, είτε “νεοφιλελεύ­θερη”, είτε “σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή”.

Η διεθνής πείρα

Χρό­νια τώρα το ΥΠΑΙΘ σερ­βί­ρει ως μονα­δικό ισχυ­ρι­σμό για την ανά­γκη αξιο­λό­γη­σης ότι δεν υπάρ­χει άλλη χώρα που να μην έχει ένα σύστη­μα απο­τί­μη­σης. Φυσι­κά ο καθέ­νας (ακό­μα και η πολι­τι­κή ηγε­σία του ΥΠΑΙΘ) κατα­λα­βαί­νει πως αυτό δεν είναι επι­χεί­ρη­μα. Ας εξε­τά­σου­με όμως από τη σκο­πιά των συμ­φερόντων των μαθη­τών και των εκπαιδευτι­κών τη διε­θνή εμπει­ρία και τ’ απο­τε­λέ­σμα­τά της.

Τι δεί­χνει η πεί­ρα από τις χώρες της Ε.Ε.; Εδώ και χρό­νια εφαρ­μό­ζο­νται αντί­στοι­χα συστή­μα­τα αξιο­λό­γη­σης και με φιλε­λεύ­θε­ρες και με σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές κυβερνήσεις.

• Στη Γαλ­λία τα σχο­λεία των φτω­χών περιο­χών έχουν τη δυνα­τό­τη­τα για έως 25% μεί­ω­ση της διδα­κτέ­ας ύλης. Οι νέοι συνά­δελ­φοι βρί­σκο­νται υπό το καθε­στώς του γυρο­λό­γου που κάθε πρωί μαθαί­νει σε ποιο σχο­λείο θα πάει να καλύ­ψει πιθα­νό κενό.
• Στην Αγγλία τα σχο­λεία των πιο φτω­χών περιο­χών δια­λέ­γουν συγ­γράμ­μα­τα και φύλ­λα αξιο­λό­γη­σης χαμη­λό­τε­ρου επιπέ­δου. Τα παι­διά που προ­έρ­χο­νται από την εργα­τι­κή τάξη έχουν περί­που 2,5 φορές μικρό­τε­ρη πιθα­νό­τη­τα να παρακολουθή­σουν με επι­τυ­χία το πρό­γραμ­μα που οδη­γεί στις ιατρι­κές, πολυ­τε­χνι­κές και σχο­λές φυσι­κών επιστημών.
• Στη Γερ­μα­νία μόνι­μοι κρα­τι­κοί υπάλ­λη­λοι στα περισ­σό­τε­ρα κρα­τί­δια είναι μόνο τα στε­λέ­χη εκπαίδευσης.
• Στην πολυ­δια­φη­μι­ζό­με­νη Φιν­λαν­δία τα τελευ­ταία χρό­νια έχουν κλεί­σει 2.500 σχο­λικές μονά­δες (περί­που 100 κάθε χρό­νο). Άρα η ίδια η εμπει­ρία δεί­χνει πως η από­χρωση της κάθε κυβέρ­νη­σης που υλο­ποιεί τέτοιες πολι­τι­κές δεν είναι η αιτία αλλά ο καπνός, για να συσκο­τί­ζε­ται η πραγ­μα­τι­κή φύση των αλλα­γών αυτών που είναι οι στρα­τηγικές απαι­τή­σεις του κεφαλαίου.

Η ελληνική πείρα

Και στη χώρα μας, το πρό­σφα­το παρελ­θόν βρί­θει παρα­δειγ­μά­των. Άλλω­στε η μεγά­λη επί­θε­ση που εξα­πέ­λυ­σε η τελευ­ταία κυβέρνη­ση της ΝΔ στο περιε­χό­με­νο, τη δομή και τη λει­τουρ­γία του σχο­λεί­ου δεν ξεκί­νη­σε από παρ­θε­νο­γέ­νε­ση! Ιδιαί­τε­ρα από το 2015, μετά κι από το 3° μνη­μό­νιο, η κυβέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ προ­ε­τοί­μα­σε το έδα­φος για τη ΝΔ:

• Η Ν. Κερα­μέ­ως στο ν. 4547/18 του ΣΥΡΙΖΑ πάτη­σε για να προ­ω­θή­σει την «εσω­τε­ρι­κή­καί εξω­τε­ρι­κή αξιολόγη­ση», τον νόμο 4589/19 του Γαβρό­γλου αξιο­ποιεί (παρ. 7, άρθρο 62) για να κρα­τά­ει σε ομη­ρία τους νεοδιόριστους.
• Η Ν.Δ. δια­τή­ρη­σε και εφάρ­μο­σε τον ν. 4589/19 του Γαβρό­γλου που απα­ξί­ω­σε το πτυ­χίο και την προ­ϋ­πη­ρε­σία μας, αποθέ­ωσε το κυνή­γι των «προ­σό­ντων» κι απο­τέ­λε­σε την πιο σκλη­ρή και ακρι­βο­πλη­ρω­μέ­νη “αξιο­λό­γη­ση” των νέων εκπαιδευτικών.
• Στο Δημό­σιο, η Ν.Δ., το νόμο Βερ­να­δά­κη (ν.4369/2016) υλο­ποί­η­σε. Με βάση αυτόν, καλού­νται προϊ­στά­με­νοι και διευ­θυ­ντές ν’ αξιο­λο­γή­σουν τους δημό­σιους υπαλλή­λους με κρι­τή­ρια τη λεγό­με­νη στο­χο­θε­σία, τους αντι­λαϊ­κούς σχε­δια­σμούς για το δημό­σιο (ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, επι­χει­ρη­μα­τι­κή λει­τουρ­γία των δημο­σί­ων υπη­ρε­σιών κ.ά.), τη συμπε­ρι­φο­ρά των δημο­σί­ων υπαλλή­λων «εντός κι εκτός υπη­ρε­σί­ας», την πίστη στους αντι­λαϊ­κούς νόμους του κρά­τους, τη σύν­δε­ση της αξιο­λό­γη­σης με την περι­κο­πή του μισθού και τις απο­λύ­σεις (βλ. ν. 4354/201 5 καιν. 4369/2016).
• ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ — ΝΔ ψήφι­σαν χέρι — χέρι την αντι­δρα­στι­κή τρο­πο­λο­γία Γερο­βα­σΐ­λη για τους δημό­σιους υπαλ­λή­λους, που προ­έ­βλε­πε ότι όποιος δε συμ­με­τεί­χε στην αξιο­λό­γη­ση απο­κλεί­ο­νταν από θέσεις ευθύ­νης. Αυτή την τρο­πο­λο­γία επα­νέ­φε­ρε η ΝΔ και η Κερα­μέ­ως στην αξιο­λό­γη­ση των εκπαιδευτικών.
• Η δια­σύν­δε­ση μισθού — αξιο­λό­γη­σης, την οποία επα­νέ­φε­ρε ο Μητσο­τά­κης, στις εξαγ­γε­λί­ες του για το ενιαίο μισθο­λό­γιο του 2024 (!), έχει ήδη προ­βλε­φθεί από το νόμο — καρ­μα­νιό­λα για το μισθο­λό­γιο του ΣΥΡΙΖΑ (4354/1 5 στο άρθρο 1 7 παρ. 1).

Ένα σχολείο για όλους!

Απέ­να­ντι σε όλα αυτά είναι φανε­ρό πως χρέ­ος μας, σαν εκπαι­δευ­τι­κοί και σαν εργατι­κό κίνη­μα, είναι το κατά πόσο θα συμβάλλου­με ώστε οι εργα­ζό­με­νοι και η νεο­λαία να υψώ­νουν εμπό­δια σε τέτοιες αρνη­τι­κές εξελί­ξεις, για να περά­σουν σε θέση επί­θε­σης για πιο βαθιές, ριζι­κές αλλα­γές. Δε μένου­με στα­τικοί, αλλά κοι­τά­με το μέλλον.

Και αυτό το μέλ­λον δεν μπο­ρεί παρά να έχει ένα σχο­λείο που θα εργά­ζε­ται για την όσο το δυνα­τόν αρμο­νι­κή ανά­πτυ­ξη των ικα­νοτήτων και της προ­σω­πι­κό­τη­τας του παιδι­ού.

• Ένα σχο­λείο που θα οργα­νώ­νει την επα­φή του νέου με όλες τις πτυ­χές του ανθρώ­πι­νου πολι­τι­σμού. Να μπο­ρεί το παι­δί, ο νέος, να διευ­ρύ­νει τις παρα­στά­σεις του, τα ερεθίσμα­τα του, να μπο­ρεί να γνω­ρί­ζει την αντικειμε­νική πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και να επι­δρά σε αυτή.
• Ένα σχο­λείο απο­κλει­στι­κά δημό­σιο και δωρε­άν, που θα χωρά­ει όλα τα παι­διά, με σύγχρο­νες υπο­δο­μές, εργα­στή­ρια, χώρους άθλη­σης και πολι­τι­σμού, ανα­λυ­τι­κά προ­γράμ­μα­τα που θα προ­ά­γουν την ολό­πλευ­ρη μόρ­φω­ση, ένα σχο­λείο στο οποίο θα έχει θέση ο πολι­τι­σμός και η καλ­λι­τε­χνι­κή δημιουργία.
• Ένα σχο­λείο με στα­θε­ρούς εκπαι­δευ­τι­κούς με μόνι­μη εργα­σία, με μισθούς που θα τους επι­τρέ­πουν να ζουν με αξιοπρέπεια.
• Ένα σχο­λείο χώρος μόρφω­σης, χαράς, ζωής και δημιουρ­γί­ας, όπου οι έννοιες της κρι­τι­κής και αυτο­κρι­τι­κής, της συλ­λο­γι­κής και ατο­μι­κής βελ­τί­ω­σης και ανα­τροφοδότησης, της ανα­τρο­πής των εργαλεί­ων και των μορ­φών της εκπαι­δευ­τι­κής διαδι­κασίας δε θα επι­βάλ­λο­νται με τη μορ­φή του αυταρ­χι­κού ελέγ­χου, αλλά θα δημιουρ­γού­νται ως εσω­τε­ρι­κές ανά­γκες για τη βελ­τί­ω­ση της εκπαι­δευ­τι­κής διαδικασίας.

Είναι πασι­φα­νές ότι ο μόνος δρό­μος που έχου­με για να υπε­ρα­σπι­στού­με το δικαί­ω­μα στη μόρ­φω­ση για όλα τα παι­διά, ενά­ντια στα σχέ­δια κατη­γο­ριο­ποί­η­σης των σχο­λεί­ων και απα­ξί­ω­σης του παι­δα­γω­γι­κού μας ρόλου, είναι αυτό της κλι­μά­κω­σης του αγώ­να, της συσπεί­ρω­σης στις συλ­λο­γι­κές απο­φά­σεις του κλά­δου ενά­ντια στην εσω­τε­ρι­κή και εξωτερι­κή αξιο­λό­γη­ση και την ατο­μι­κή αξιο­λό­γη­ση, την ακό­μα πιο μαζι­κή συμ­με­το­χή στην απερ­γία — απο­χή. Δεν μας φοβί­ζουν οι απει­λές και η τρο­μο­κρα­τία — έχου­με τη δύνα­μη στα χέρια μας.

Συνεχίζουμε!

Το σύστη­μα των σιδη­ρο­δρό­μων μας πέρυ­σι εξο­λό­θρευ­σε 3.720 ζωές σε συγκρού­σεις αμα­ξο­στοι­χιών +27.260 πατώ­ντας απρό­σε­χτους κι άχρη­στους ανθρώ­πους στις διασταυρώσεις…

Απάντηση σε Σύμβουλο 
που άργησε 14 χρόνια!

Καλη­μέ­ρα κ. “Σύμ­βου­λε” — Αξιολογητή

Καταρ­χάς σας ευχα­ρι­στώ πολύ που ζητή­σα­τε να συνα­ντη­θεί­τε μαζί μου. Μου είναι βέβαια πάρα πολύ δύσκο­λο να παρευ­ρε­θώ στη συνά­ντη­ση, λόγω του ότι εργά­ζο­μαι σε Εσπε­ρι­νό αλλά και του ότι η συνά­ντη­ση είναι εκτός σχο­λι­κού ωρα­ρί­ου και εκτός …Νομού!

Επι­πλέ­ον, σας ευχα­ρι­στώ πολύ που ήρθα­τε σε επα­φή μαζί μου για­τί μετά από δώδε­κα χρό­νια ως ανα­πλη­ρω­τής και σχε­δόν δύο χρό­νια ως δόκι­μος, δεν είχα την τιμή να γνω­ρί­σω από κοντά και να συνο­μι­λή­σω με ένα Σύμβουλο!

Θα με χαρο­ποιού­σε βέβαια, αν αυτή η συνά­ντη­ση αφο­ρού­σε στα προ­βλή­μα­τα και στις παρεμ­βά­σεις Παι­δα­γω­γι­κών Θεμά­των, όπως για παρά­δειγ­μα σε θέμα­τα στή­ρι­ξης, σε ελλεί­ψεις τεχνο­λο­γι­κού εξο­πλι­σμού, σε δια­χεί­ρι­ση τάξης με αριθ­μό μαθη­τών άνω των είκο­σι στρι­μωγ­μέ­νων σε μικρή αίθου­σα. Επί­σης θα με χαρο­ποιού­σε, αν αυτή η συνά­ντη­ση αφο­ρού­σε τα προ­βλή­μα­τα των ανα­πλη­ρω­τών, όπως για παρά­δειγ­μα θέμα­τα μετα­κί­νη­σης και στέ­γα­σης ανά την Ελλά­δα, όπου τόσα χρο­νιά καλύ­πτου­με τις ανά­γκες και κλεί­νου­με τρύ­πες κρι­νό­με­νοι ως ικα­νοί, επαρ­κείς και άξιοι, είτε θέμα­τα αδειών, καθώς δεν έχου­με δικαί­ω­μα να αρρω­στή­σου­με, να γεν­νή­σου­με ή να βρού­με θέσεις σε βρε­φο­νη­πια­κούς σταθ­μούς για τα παι­διά μας, γενι­κά να είμα­στε άνθρωποι!

Αντι­θέ­τως, θέλε­τε να με συνα­ντή­σε­τε για να κρί­νε­τε αν μετά από 14 χρό­νια είμαι ικα­νός εκπαι­δευ­τι­κός ‑και όχι τεμπέλης‑, αν μετά από την αξιο­λό­γη­ση, τις σχο­λές, τα πτυ­χία, την Α.Σ.ΠΑΙ.ΤΕ, τα μετα­πτυ­χια­κά, τους ΑΣΕΠ, τα προ­σο­ντο­λό­για, είμα­στε επαρ­κείς μπρο­στά στην “Αρι­στεία” που θα κρί­νει μέσα σε 45 λεπτά το ποιο­τι­κό (;) απο­τέ­λε­σμα της Παι­δα­γω­γι­κής πρά­ξης, χωρίς να λαμ­βά­νει υπό­ψη την αφε­τη­ρία του κάθε μαθη­τή, τις αίθου­σες, τον εξο­πλι­σμό και τις συν­θή­κες που αυτή πραγ­μα­το­ποιεί­ται. Θα κρί­νει, αν είμα­στε ικα­νοί να στε­λε­χώ­σου­με το Δημό­σιο Σχο­λειό που χρό­νια τώρα αγα­πά­με και στηρίζουμε.

Αυτό το σχο­λείο που οι προϊ­στά­με­νοι που σας διό­ρι­σαν, το αφή­νουν χωρίς ρεύ­μα, χωρίς υπο­δο­μές, να γκρε­μί­ζε­ται, για­τί η συντή­ρη­ση κοστί­ζει! Αυτό το σχο­λείο, όπου αφή­νουν την Ειδι­κή Αγω­γή με κενά μέχρι σήμε­ρα, που χορη­γούν webex δια πάσα νόσο (σσ. η Cisco Webex είναι αμε­ρι­κα­νι­κή εται­ρεία που ανα­πτύσ­σει συστή­μα­τα δια­δι­κτυα­κών δια­σκέ­ψε­ων), όπου φυλα­κί­ζουν μαθη­τές, επει­δή κάνουν κατα­λή­ψεις και εξε­γεί­ρο­νται για όσα ζού­νε. Είναι οι μαθη­τές και οι καθη­γη­τές που έμει­ναν κλει­σμέ­νοι σε καρα­ντί­να τόσο και­ρό, για να επι­στρέ­ψουν στα σχο­λεία — χωρίς μέτρα ασφα­λεί­ας- και να συνα­ντή­σουν αυτούς που θέλουν να επι­βά­λουν την ταξι­κή κατη­γο­ριο­ποί­η­ση, αυτούς που απει­λούν χιλιά­δες νεο­διό­ρι­στους ότι ή θα αξιο­λο­γη­θού­με ή θα μεί­νου­με για πάντα δόκιμοι.

Σε αυτούς που μας χρη­σι­μο­ποιούν σαν πολιορ­κη­τι­κό κριό για τη διά­λυ­ση του Δημό­σιου Σχο­λεί­ου θέλω να απα­ντή­σω: φτά­νει πια!

Βαρέθηκα να σωπαίνω! 
Βαρέθηκα να φοβάμαι!

Συμ­με­τέ­χω στην Απερ­γία ‑Απο­χή από την ατο­μι­κή αξιο­λό­γη­σή σας, που προ­κή­ρυ­ξε το συν­δι­κα­λι­στι­κό μας όργα­νο (χωρίς να έχει βγει ακό­μα παρά­νο­μη) και ως εκ τού­του δε θα κάνω τίπο­τα από όσα ορίζονται.

Αν παρ’ όλα αυτά θέλε­τε να κανο­νί­σου­με μια συνά­ντη­ση, ως Σύμ­βου­λος και όχι ως Αξιο­λο­γη­τής, σας περι­μέ­νω με χαρά εκεί που είμαι πάντα, στα σχο­λεία μας!

Αλέ­ξαν­δρος Κ. ΠΕ82
Νεο­δό­κι­μος 2021

Κυκλο­φό­ρη­σε η Ιστο­ρία της Ψυχο­λο­γί­ας από τη σκο­πιά του δια­λε­κτι­κού-ιστο­ρι­κού υλισμού

Τοπο­θέ­τη­ση της Αγω­νι­στι­κής Συσπεί­ρω­σης  Εκπαιδευτικών
Θέμα­τα Παι­δεί­ας τ. 89–92