Από το βράδυ της Τετάρτης και επισήμως χειμώνας

Το βρά­δυ της Τετάρ­της 21 Δεκεμ­βρί­ου, στις 23:48 ώρα Ελλά­δας, ο Ήλιος θα βρε­θεί στο χει­με­ρι­νό ηλιο­στά­σιο, έτσι θα ξεκι­νή­σει και τυπι­κά ο φετι­νός χει­μώ­νας στην Ελλά­δα και γενι­κό­τε­ρα στο βόρειο ημι­σφαί­ριο. Για μια ακό­μη φορά το χει­με­ρι­νό ηλιο­στά­σιο θα συμπέ­σει σχε­δόν με την κορύ­φω­ση της τελευ­ταί­ας βρο­χής διατ­τό­ντων του έτους, των Αρκτίδων.

Το βρά­δυ του ηλιο­στα­σί­ου, το πρώ­το του χει­μώ­να, καθώς και τα αμέ­σως επό­με­να θα είναι τα μεγα­λύ­τε­ρα του έτους σε διάρ­κεια. Αντί­στρο­φα, στο νότιο ημι­σφαί­ριο θα αρχί­σει το καλο­καί­ρι, με τη διάρ­κεια της μέρας να βρί­σκε­ται στο απο­κο­ρύ­φω­μά της.

Όταν ο Ήλιος περά­σει το χει­με­ρι­νό ηλιο­στά­σιο, αρχί­ζει και πάλι να ανε­βαί­νει όλο και πιο ψηλά στον ουρα­νό, με απο­τέ­λε­σμα η ημέ­ρα να κερ­δί­ζει ξανά το χαμέ­νο «έδα­φος», εωσό­του στην εαρι­νή ιση­με­ρία το φως και το σκο­τά­δι έχουν πάλι σχε­δόν ίση διάρκεια.

Το χει­με­ρι­νό ηλιο­στά­σιο δεν «πέφτει» πάντα την ίδια ημε­ρο­μη­νία, αλλά κυμαί­νε­ται μετα­ξύ της 20ής και της 23ης Δεκεμ­βρί­ου, με πιο πιθα­νές ημε­ρο­μη­νί­ες την 21η και την 22α. Οι ημε­ρο­λο­για­κές αυτές δια­κυ­μάν­σεις οφεί­λο­νται στο Γρη­γο­ρια­νό Ημερολόγιο.

Το χει­με­ρι­νό ηλιο­στά­σιο δεν συμ­βαί­νει πια στις 25 Δεκεμ­βρί­ου, όπως στην επο­χή του Χρι­στού, αλλά λίγο νωρί­τε­ρα, επει­δή έχει αντι­κα­τα­στα­θεί το παλαιό­τε­ρο Ιου­λια­νό Ημε­ρο­λό­γιο, που είχε εισά­γει ο Ιού­λιος Καί­σαρ από το 44 π.Χ. και το οποίο είχε θεσπί­σει το χει­με­ρι­νό ηλιο­στά­σιο στις 25 Δεκεμ­βρί­ου, αλλά έχα­νε μία ημέ­ρα κάθε 128 χρό­νια. Το 1582, ο Πάπας Γρη­γό­ριος ΙΓ’ εισή­γα­γε ένα νέο ημε­ρο­λό­γιο, που πήρε το όνο­μά του (Γρη­γο­ρια­νό) και το οποίο χάνει μόνο μία ημέ­ρα στα 4.000 χρόνια.

Ο Ήλιος λατρεύ­τη­κε από τους αρχαί­ους σαν θεός και σχε­δόν όλοι οι αρχαί­οι λαοί καθιέ­ρω­σαν προς τιμή του διά­φο­ρες γιορ­τές, από τους Σκαν­δι­να­βούς και Ιρα­νούς έως τους Μάγια και τους Ίνκας. Σχε­δόν παντού, οι μεγα­λύ­τε­ρες γιορ­τές γίνο­νταν κατά την επο­χή του χει­με­ρι­νού ηλιο­στα­σί­ου, που εθε­ω­ρεί­το η γιορ­τή της γέν­νη­σης του Ήλιου, που σημα­το­δο­τού­σε και την έναρ­ξη του νέου έτους. Προϊ­στο­ρι­κά μνη­μεία όπως το Στό­ουν­χεντζ στη Βρε­τα­νία πιστεύ­ε­ται ότι σχε­τί­ζο­νταν με την κατα­γρα­φή των κινή­σε­ων του Ήλιου στον ουρανό.

Κεντρι­κή σημα­σία για τους Ρωμαί­ους είχε η γιορ­τή του «αήτ­τη­του Ηλί­ου» στις 25 Δεκεμ­βρί­ου, όταν εορ­τα­ζό­ταν ότι ο Ήλιος άρχι­ζε και πάλι να ανε­βαί­νει στον ουρα­νό και έτσι να μεγα­λώ­νουν οι ημέ­ρες. Οι πρώ­τοι χρι­στια­νοί στη Ρώμη, οι οποί­οι κατέ­φευ­γαν κρυ­φά στις κατα­κόμ­βες τους, απο­φά­σι­σαν να γιορ­τά­ζουν τη γέν­νη­ση του Χρι­στού την ίδια ημε­ρο­μη­νία, στις 25 Δεκεμ­βρί­ου, όταν οι Ρωμαί­οι ασχο­λού­νταν με τις δικές τους γιορ­τές των Σατουρναλίων.

Αρκτίδες

Τα βρά­δια της 21ης και της 22ας Δεκεμ­βρί­ου θα κορυ­φω­θεί και η σχε­τι­κά μικρή βρο­χή διατ­τό­ντων αστέ­ρων Αρκτί­δων, που είναι τα τελευ­ταία «πεφτα­στέ­ρια» του έτους. Οι Αρκτί­δες, που συμ­βαί­νουν μετα­ξύ 17–25 Δεκεμ­βρί­ου και παρά­γουν πέντε έως δέκα μετέ­ω­ρα την ώρα, προ­έρ­χο­νται από τη σκό­νη που άφη­σε πίσω του ο κομή­της Τατλ, ο οποί­ος ανα­κα­λύ­φθη­κε για πρώ­τη φορά το 1790.

Οι διάτ­το­ντες φαί­νε­ται να έρχο­νται από την κατεύ­θυν­ση του αστε­ρι­σμού της Μικρής ‘Αρκτου, εξ ου και το όνο­μα τους. Επει­δή θα ακο­λου­θή­σει Νέα Σελή­νη στις 23 Δεκεμ­βρί­ου, ο ουρα­νός θα είναι αρκε­τά σκο­τει­νός για καλή παρατήρηση.

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα