Ο Έτο­ρε Σκό­λα μίλη­σε για την Ιτα­λία, τη χώρα που μεγά­λω­νε, ανά­με­σα σε όνει­ρα, ελπί­δες και στρε­βλώ­σεις. Εξε­ρεύ­νη­σε όμως, πάντα με τη μονα­δι­κή και απα­ρά­μιλ­λη σφρα­γί­δα του μεγά­λου σκη­νο­θέ­τη που συν­δύ­α­ζε τον άγριο ρεα­λι­σμό, το γκρο­τέ­σκο ρεπορ­τάζ, τη σάτι­ρα και το βρε­τα­νι­κό χιού­μορ, τον άνθρω­πο, τα συναι­σθή­μα­τά του, το θάρ­ρος του και τις αδυ­να­μί­ες του, αν όχι και τη μικρο­πρέ­πειά του.

🎥  Γρά­φει ο \\ Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

Αφιέ­ρω­μα … μεγά­λη κου­βέ­ντα: για κάποια ιερά τέρα­τα χρειά­ζο­νται τόμοι και τόμοι, καθώς και ειδι­κές γνώ­σεις. Θα ανα­φερ­θού­με λοι­πό στα βασι­κά ας πού­με «σε τίτλους» _το όνο­μά του Έτορε _Έκτο­ρας δλδ. και όχι Ετόρε, όπως πολ­λοί το ανα­φέ­ρουν στη χώρα μας

🎥  Ο μεγά­λος Ιτα­λός σκη­νο­θέ­της, ηθο­ποιός, παρα­γω­γός, συγ­γρα­φέ­ας, σενα­ριο­γρά­φος, συν-σενα­ριο­γρά­φος, μοντέρ, μου­σι­κός, βοη­θός σκη­νο­θέ­τη, αφη­γη­τής (κά), ένας από τους σημα­ντι­κούς εκπρό­σω­πος του ιτα­λι­κού σινε­μά γεν­νή­θη­κε σαν σήμε­ρα, 10 Μαΐ­ου 1931 – και πέθα­νε 19 Ιανουα­ρί­ου 2016 _84 ετών: όπως έγρα­ψαν η σύζυ­γός του Gigliola και οι κόρες του Paola και Silvia «η καρ­διά του κου­ρά­στη­κε και στα­μά­τη­σε», στην πολυ­κλι­νι­κή της πρω­τεύ­ου­σας. Έχει τιμη­θεί με βρα­βεία από τα μεγα­λύ­τε­ρα Φεστι­βάλ του κόσμου, μετα­ξύ αυτών στις Κάν­νες (Βρα­βείο σκη­νο­θε­σί­ας για την ται­νία Βίαιοι, βρώ­μι­κοι, άσχη­μοι, 1983 και σενα­ρί­ου για την Ταρά­τσα, 1980), το Βερο­λί­νο (Αργυ­ρή Άρκτος για το Le bal, 1983) και την Βενε­τία (πλη­θώ­ρα βρα­βεί­ων για τα Μία ξεχω­ρι­στή μέρα, 1977 και Τι ώρα είναι;, 1989 κά), καθώς και στο Μόντρε­αλ. Εργά­στη­κε μέχρι λίγες εβδο­μά­δες πριν πεθά­νει σκη­νο­θε­τώ­ντας στο θέα­τρο Carlo Felice της Γένοβας.

🎥  Κάνο­ντας 10άδες “μικρές” και μεγά­λες ται­νί­ες (ξεκι­νώ­ντας 23χρονος _το 1952 με το Canzoni di mezzo secolo_τραγούδια μισού αιώ­να) το 1964 δημιούρ­γη­σε το “Αν μας επι­τρέ­πε­τε μιλά­με για γυναί­κες” (Se permettete parliamo di donne) και πολύ σημα­ντι­κές τις 10ετίες ’70 και ’80. Όχι τυχαία: Δια βίου φουλ πολι­τι­κο­ποι­η­μέ­νος αρι­στε­ρός στις παρυ­φές του Ιτα­λι­κού Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος (μέλος σε κάποια ”Σκιώ­δη Κυβέρ­νη­ση” το 1989, λίγο πριν τις ανα­τρο­πές και την καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση στα πρώ­ην σοσια­λι­στι­κές χώρες, σαν αρμό­διος της πολι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς) βίω­νε τις συνέ­πειες της συνε­χούς οπορ­του­νι­στι­κής στρο­φής του βλ.  compromesso storico (ιστο­ρι­κός συμ­βι­βα­σμός ‑ευρωκομμουνισμός_έχουμε ξανα­μι­λή­σει αναλυτικά…)
🎥  Γνω­στές στο πλα­τύ κοι­νό ται­νί­ες του οι: αστυ­νό­μος Πεπέ (Il comisario Pepe, 1969), Είχα­με αγα­πη­θεί τόσο (C’eravamo Tanto Amati, 1974), Βίαιοι, βρώ­μι­κοι και κακοί (Brutti, Sporchi e Cattivi, 1976) για την οποία βρα­βεύ­τη­κε από το Φεστι­βάλ των Καν­νών, Μια ξεχω­ρι­στή μέρα (Una Giornata Particolare, 1978) _βραβεύτηκε με Χρυ­σή Σφαί­ρα Καλύ­τε­ρης Ξενό­γλωσ­σης Ται­νί­ας, Η ταρά­τσα (La terazza, 1980), Η Οικο­γέ­νεια (La Famiglia, 1987) Σπλέ­ντορ (Splendor, 1989).

Ανά­με­σα στα αρι­στουρ­γή­μα­τα του μεγά­λου μάστο­ρα του ιτα­λι­κού κινη­μα­το­γρά­φου, αξέ­χα­στα είναι τα C’eraviamo tanto amati (1974), Una giornata particolare (1977) και La famiglia (1987). Χρυ­σός Φοί­νι­κας στις Κάν­νες για το Brutti, sporchi e cattivi.

Ο Ettore Scola _ιδιαίτερα αγα­πη­τός και στους σινε­φίλ της Γαλ­λί­ας, ένας από εκεί­νους τους μεγά­λους σκη­νο­θέ­τες που έκα­ναν τον ιτα­λι­κό κινη­μα­το­γρά­φο σπου­δαίο στον κόσμο, προ­τά­θη­κε τέσ­σε­ρις φορές για Όσκαρ, για τις ται­νί­ες Una giornata particolare (1978), I nuovi mostri (1979), Ballando ballando (1984) και La famiglia (1984) _ Μια ξεχω­ρι­στή μέρα, Τα νέα τέρα­τα, Χορεύ­ο­ντας και (ξανα)χορεύοντας και η οικο­γέ­νεια. Πολ­λά άλλα βρα­βεία, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων 8 David di Donatello (βλ. ανα­λυ­τι­κά στο τέλος).

🎥  Το  Una giornata particolare θεω­ρεί­ται από τα μεγα­λύ­τε­ρα αρι­στουρ­γή­μα­τα του ιτα­λι­κού κινη­μα­το­γρά­φου που οι ειδι­κοί κατα­τάσ­σουν στο ίδιο επί­πε­δο με τον Ladri di biciclette (κλέ­φτες ποδη­λά­των), La Dolce Vita ή τη Mamma Roma.

Επτά χρό­νια μετά το La terrazza, ο Scola επι­στρέ­φει για να σκη­νο­θε­τή­σει μια ομά­δα ηθο­ποιών τόσο πολυά­ριθ­μων, ποι­κί­λων και πάνω απ’ όλα μεγά­λου βάθους, που μόνο δάσκα­λοι σαν αυτόν μπο­ρούν να τα κατα­φέ­ρουν με τον καλύ­τε­ρο τρό­πο. Όπως και με την ταρά­τσα συνι­στά­ται ανε­πι­φύ­λα­κτα να «μελε­τή­σε­τε» την ται­νία πριν την δεί­τε. Με το La famiglia Scola δημιουρ­γεί ένα έργο που αγκα­λιά­ζει σχε­δόν ολό­κλη­ρο τον εικο­στό αιώ­να, κοι­τά­ζο­ντάς το μέσα από ένα μεγά­λο σπί­τι, κάνο­ντάς μας να το (ξανα)ζήσουμε μέσα από τις προ­σω­πι­κές ιστο­ρί­ες κάθε χαρα­κτή­ρα. Πολυ­βρα­βευ­μέ­νο με υπο­ψη­φιό­τη­τα για Όσκαρ, 6 David di Donatello, 6 Nastri d’Argento, 2 Golden Globes, 11 Ciak d’Oro … Παρου­σιά­στη­κε στο Φεστι­βάλ των Καν­νών, και κέρ­δι­σε το (απλός καλό) Sous le soleil de Satan _Κάτω από τον ήλιο του σατα­νά του Maurice Pialat. Σύμ­φω­να με τον κρι­τι­κό Umberto Berlenghini «την ετυ­μη­γο­ρία της κρι­τι­κής επι­τρο­πής με πρό­ε­δρο τον Ιβ Μοντάν υπο­δέ­χτη­καν τόσα σφυ­ρίγ­μα­τα και δυνα­τές φωνές απο­δο­κι­μα­σί­ας που ο Πια­λά σχε­δόν πλα­κώ­θη­κε με το κοινό».

Επιλεγμένη 🎥  φιλμογραφία

1.
Σκηνοθεσία _μεγάλου μήκους

• Se permettete parliamo di donne (1964)
• La congiuntura (1964)
• Il vittimista, episodio di Thrilling (1965)
• L’arcidiavolo (1966)
• Riusciranno i nostri eroi a ritrovare l’amico misteriosamente scomparso in Africa? (1968)
• Il commissario Pepe (1969)
• Dramma della gelosia — Tutti i particolari in cronaca (1970)
• Permette? Rocco Papaleo (1971)
• La più bella serata della mia vita (1972)
• Trevico-Torino — Viaggio nel Fiat-Nam (1973)
• C’eravamo tanto amati (1974)
• Brutti, sporchi e cattivi (1976)
• Signore e signori, buonanotte (1976) — film collettivo
• I nuovi mostri (1977) — episodi L’uccellino della Val Padana, Il sospetto, Hostaria, Come una regina, Cittadino esemplare, Sequestro di persona cara ed Elogio funebre
• Una giornata particolare (1977)
• La terrazza (1980)
• Passione d’amore (1981)
• Il mondo nuovo (1982)
• Ballando ballando (1983)
• Maccheroni (1985)
• La famiglia (1987)
• Splendor (1989)
• Che ora è (1989)
• Il viaggio di Capitan Fracassa (1990)
• Mario, Maria e Mario (1993)
• Romanzo di un giovane povero (1995)
• La cena (1998)
• Concorrenza sleale (2001)
• Gente di Roma (2003) — documentario
• Che strano chiamarsi Federico (2013)

2.
Μικρού μήκους 🎥  και ντοκιμαντέρ

• Festival dell’Unità 1972 (1972) — Μικρού μήκους
• Festival Unità (1973) — ντοκιμαντέρ
• Carosello per la campagna referendaria sul divorzio (1975) — Μικρούμήκους
• Vorrei che volo (1982) — ντοκιμαντέρ
• L’addio a Enrico Berlinguer (1984) – συλλογικόντοκιμαντέρ
• Roma 12 novembre 1994 (1995) — Μικρού μήκους – συλλογικό
• I corti italiani (1997) – επει­σό­διο 1943–1997
• Un altro mondo è possibile (2001) — συλ­λο­γι­κό ντοκιμαντέρ
• La primavera del 2002 — L’Italia protesta, l’Italia si ferma (2002) — συλ­λο­γι­κό ντοκιμαντέρ
• Lettere dalla Palestina (Γράμ­μα­τα από την Παλαι­στί­νη 2003–2004) — συλ­λο­γι­κό ντοκιμαντέρ 
  • Το πρό­βλη­μα της Παλαι­στί­νης _γράφει ο Σκό­λα, βρί­σκε­ται στις καρ­διές μας εδώ και πάρα πολ­λά χρό­νια. Στην πολυ­πλο­κό­τη­τά του και σε όλα όσα φέρ­νει μαζί του από την πρό­σφα­τη ιστο­ρία της ανθρω­πό­τη­τας. Άμε­σα και έμμε­σα. Έτσι, ήταν φυσι­κό σε όλους εμάς στον «κινη­μα­το­γρά­φο στο παρόν» να σκε­φτού­με μια νέα συλ­λο­γι­κή ται­νία που θα τεκ­μη­ριώ­νει τη θλι­βε­ρή κατά­στα­ση στην οποία ζουν οι άνθρω­ποι σήμε­ρα. Αλλά θα ήταν καλύ­τε­ρο να πού­με “είπε”. Για πρώ­τη φορά, μάλι­στα, αντι­με­τω­πί­σα­με μια συγκε­κρι­μέ­νη πραγ­μα­τι­κό­τη­τα με τη δημιουρ­γι­κή ψυχή που είναι συγκε­κρι­μέ­νη για το επάγ­γελ­μά μας. Αυτό που προ­έ­κυ­ψε ήταν μια ται­νία φτιαγ­μέ­νη από θραύ­σμα­τα, φώτα, πρό­σω­πα, σπί­τια: με λίγα λόγια, ιστο­ρί­ες. Να πω ένα πράγ­μα πάνω από όλα: την εξαι­ρε­τι­κή πολι­τι­στι­κή και πνευ­μα­τι­κή ‑και υλι­κή, φυσι­κή- ζωτι­κό­τη­τα αυτού του κατα­πιε­σμέ­νου λαού. Ο Mario Monicelli πρό­τει­νε να το ονο­μά­σου­με «γράμ­μα­τα από την Παλαι­στί­νη» και δεν μπο­ρού­σε να φαντα­στεί έναν πιο ται­ρια­στό τίτλο. Όλοι δεχθή­κα­με με ενθουσιασμό.

Σεναριογράφος 🎥  

• Fermi tutti… arrivo io! (1953)
• Canzoni, canzoni, canzoni (1953)
• Due notti con Cleopatra (1954)
• Amori di mezzo secolo (1954) — episodi Girandola 1910 e Dopoguerra 1920
• Gran varietà (1954)
• Canzoni di mezzo secolo (1954)
• Accadde al commissariato (1954)
• Una parigina a Roma (1954)
• Un americano a Roma (1954)
• Ridere! Ridere! Ridere! (1954)
• .. avvocato! (1955)
• Accadde al penitenziario (1955)
• I pappagalli (1955)
• Lo scapolo (1955)
• Rosso e nero (1955)
• Guardia, guardia scelta, brigadiere e maresciallo (1956)
• I giorni più belli (1956)
• Mi permette, babbo! (1956)
• Il conte Max (1957)
• Non sono più guaglione (1958)
• Nata di marzo (1958)
• Il marito (1958)
• Totò nella luna (1958)
• Primo amore (1959)
• Nel blu dipinto di blu (1959)
• Il mattatore (1960)
• Adua e le compagne (1960)
• Le pillole di Ercole (1960)
• Fantasmi a Roma (1961)
• Il carabiniere a cavallo (1961)
• Anni ruggenti (1962)
• Il sorpasso (1962)
• La marcia su Roma (1962)
• L’amore difficile (1962) — episodio Le donne, L’avaro e L’avventura di un soldato
• La parmigiana (1963)
• Il successo (1963)
• I mostri (1963)
• Follie d’estate (1963)
• I cuori infranti (1963) — episodio E vissero felici
• La visita (1963)
• Tutto è musica (1963)
• Alta infedeltà (1964)
• Se permettete parliamo di donne (1964)
• Il gaucho (1964)
• Il magnifico cornuto (1964)
• La congiuntura (1964)
• I complessi (1965) — episodio Una giornata decisiva
• Thrilling (1965) — episodio Il vittimista
• Io la conoscevo bene (1965)
• Made in Italy (1965)
• L’arcidiavolo (1966)
• Le dolci signore (1968)
• Il profeta (1968)
• Riusciranno i nostri eroi a ritrovare l’amico misteriosamente scomparso in Africa? (1968)
• Il commissario Pepe (1969)
• Dramma della gelosia — Tutti i particolari in cronaca (1970)
• Noi donne siamo fatte così (1971) — episodi Agata l’Angelo dei Cieli e Katherine, et Dominus Venit
• Permette? Rocco Papaleo (1971)
• La più bella serata della mia vita (1972)
• Trevico-Torino — Viaggio nel Fiat-Nam (1973)
• C’eravamo tanto amati (1974)
• Il silenzio è complicità (1976) — documentario
• Brutti sporchi e cattivi (1976)
• Signore e signori, buonanotte (1976)
• Una giornata particolare (1977)
• La terrazza (1980)
• Passione d’amore (1981)
• Il mondo nuovo (La Nuit de Varennes) (1982)
• Ballando ballando (1983)
• Cuori nella tormenta (1984)
• Maccheroni (1985)
• La famiglia (1987)
• Splendor (1989)
• Che ora è (1989)
• Il viaggio di Capitan Fracassa (1990)
• Mario, Maria e Mario (1993)
• Romanzo di un giovane povero (1995)
• Passion (1996) — film TV basato sul film Passione d’amore
• I corti italiani (1997) — episodio 1943–1997
• 1943–1997 (1997) — cortometraggio
• La cena (1998)
• Concorrenza sleale (2001)
• Gente di Roma (2003)
• American Songbook — Passion, episodio della serie TV Live from Lincoln Center (2005) — soggetto del film Passione d’amore
• Che strano chiamarsi Federico (2013)

Τηλεοπτικά

• Poltronissima, di Mario Baffico, Riccardo Morbelli, Ettore Scola, 3 Οκτώβρη_14 Νοέμβρη
• Le canzoni di tutti, di Ruggero Maccari, Luciano Salce, Ettore Scola, σκη­νοθ. Mario Landi, 15 Γενά­ρη 26 Φλεβάρη

🎶 Ραδιοφωνικά

• Vi parla Alberto Sordi (σας μιλά­ει ο Alberto Sordi 1949 — 1951),
• Sesta pagina, Έκτη σελί­δα, Χιου­μο­ρι­στι­κές παρεκ­βά­σεις των Σκό­λα, Γκρι­μάλ­ντι και Βέο, Ιτα­λι­κή εται­ρεία ραδιο­φω­νι­κών κόμικς θεά­τρου, σκη­νο­θε­σία Nino Meloni
• Affari d’oro, βαριε­τέ από Costa και Ettore Scola, ορχή­στρα Armando Fragna (1952)

Βραβεύσεις

David di Donatello

• 1978: Καλύ­τε­ρος σκη­νο­θέ­της για το Una giornata particolare
• 1983: Καλύ­τε­ρου σενά­ριου για το mondo nuovo
• 1984: Καλύ­τε­ρης ται­νί­ας για το Ballando ballando _Dancing Dancing
• 1984: Καλύ­τε­ρης σκη­νο­θε­σί­ας για το Ballando ballando _Dancing Dancing
• 1987: Καλύ­τε­ρης ται­νί­ας για το famiglia _ Οικογένεια
• 1987: Καλύ­τε­ρης Σκη­νο­θε­σί­ας για το famiglia _ Οικογένεια
• 1987: Καλύ­τε­ρο Σενά­ριο για την Οικογένεια
• 2011: David alla carriera (Lifetime _για τη συνο­λι­κή παρουσία)

     Φεστιβάλ Καννών

• 1976: Βρα­βείο de la mise en scène για το Brutti, sporchi e cattivi _Ugly, Dirty and Bad
• 1980: Βρα­βείο σενά­ριου _Ασημένια κορ­δέ­λα για την ταράτσα
• 1966: Καλύ­τε­ρο σενά­ριο για το la conoscevo bene _την ήξε­ρα καλά
• 1975: Καλύ­τε­ρο σενά­ριο για το C’eravamo tanto amati _Αγαπηθήκαμε τόσο πολύ
• 1978: Καλύ­τε­ρο σενά­ριο για το Una giornata particolare _Μια ξεχω­ρι­στή μέρα
• 1980: Σενά­ριου για την ταράτσα
• 1981: Σενά­ριου για το Passione d’amore The Passion of Love
• 1987: Σκη­νο­θε­σί­ας _Καλύτερης Ται­νί­ας για την Οικογένεια
• 1987: Σενά­ριου για την Οικογένεια
• 2014: Ειδι­κή αση­μέ­νια κορ­δέ­λα για το Che strano chiamarsi Federico _How strange to be call Federico (παρά­ξε­νο να σε λένε Federico)

     Χρυσή Σφαίρα

• 1977: Καλύ­τε­ρης ται­νί­ας για το Una giornata particolare _μια ιδιαί­τε­ρη μέρα
• 1987: Καλύ­τε­ρης ται­νί­ας για την La famiglia _Οικογένεια

     Grolla d’ oro

• 1975: καλύ­τε­ρης σκη­νο­θε­σί­ας για το C’eravamo tanto amati Αγα­πη­θή­κα­με τόσο πολύ
• 1995: καλύ­τε­ρου σενα­ρί­ου για το Romanzo di un giovane povero Ρομάν­τζο ενός φτω­χού νεα­ρού άνδρα
• 1996: Grolla d’ oro γενι­κής ανα­γνώ­ρι­σης για το έργο του
• 1999: καλύ­τε­ρου σενα­ρί­ου για το La cena _το δείπνο

     Ciak d’oro _Χρυσή κλακέτα

• 1987: Καλύ­τε­ρης ται­νί­ας για την Οικογένεια
• 1987: Καλύ­τε­ρης σκη­νο­θε­σία για το La famiglia _The Family
• 1987: Καλύ­τε­ρου σενά­ριου για την Οικογένεια
• 2013: Χρυ­σή κλα­κέ­τα γενι­κής ανα­γνώ­ρι­σης του έργου του

     Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας

• 1975: Πρώ­το βρα­βείο για το C’eravamo tanto amati

2001:
San Giorgio d’Argento για το Concorrenza sleale _Unfair Competition

     Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορίνο

• 2012: Gran Premio Torino (το επι­στρέ­φει το βρα­βείο ως ένδει­ξη αλλη­λεγ­γύ­ης προς τους επι­σφα­λείς εργά­τες στο Εθνι­κό Μου­σείο Κινηματογράφου)

     Χρυσές Σφαίρες

• 1978: Καλύ­τε­ρη ξένη ται­νία για το Una giornata particolare _μια ξεχω­ρι­στή μέρα _A Particular Day

     Βραβείο Flaiano

• 2001: Βρα­βείο Σενα­ρί­ου per Concorrenza sleale (Αθέ­μι­του Ανταγωνισμού)

   Μπιενάλε 🎥 της Βενετίας

• 2013: Βρα­βείο Jaeger-leCoultre Glory to the Filmmaker Award για το Che strano chiamarsi Federico _ What a Strange Name is Federico

     Φεστιβάλ 🎥 Βερολίνου

• 1984: Αργυ­ρή Άρκτος καλύ­τε­ρης σκη­νο­θε­σί­ας για το Ballando ballando Dancing Ballando

     Βραβεία 🎥 Σεζάρ

• 1977: Καλύ­τε­ρης ξένης ται­νί­ας για το Αγα­πη­θή­κα­με τόσο πολύ
• 1978: Καλύ­τε­ρης ξένης ται­νί­ας για το Una giornata particolare A Particular Day
• 1984: Καλύ­τε­ρης ται­νί­ας για το Ballando ballando Dancing Dancing
• 1984: Καλύ­τε­ρης σκη­νο­θε­σί­ας για το Ballando ballando

Περι­η­γη­θεί­τε εδώ 🎥  στο YouTube _υπάρχουν αρκε­τές ται­νί­ες του ‑για να πάρε­τε μιά ιδέα

«Μία ξεχω­ρι­στή μέρα» στο Θέα­τρο «Άλμα»