Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Βιβλία που άλλαξαν τον κόσμο — Βιβλία που μας συγκλόνισαν

Ποια βιβλία άλλα­ξαν τον κόσμο; Ποιων βιβλί­ων το περιε­χό­με­νο προ­κά­λε­σε «σει­σμό» στο παγκό­σμιο γίγνε­σθαι και με τις ριζο­σπα­στι­κές τους θέσεις έφε­ραν τα πάνω κάτω στην κοι­νω­νι­κή, πολι­τι­κή, οικο­νο­μι­κή και θρη­σκευ­τι­κή ζωή της οικου­μέ­νης; Μπο­ρούν τα βιβλία να αλλά­ξουν τον κόσμο; Ένα ερώ­τη­μα δια­χρο­νι­κό, που ανα­ζη­τά απα­ντή­σεις τόσο όσο διαρ­κεί και η ιστο­ρία του βιβλί­ου. Από τότε, ίσως, που ο άνθρω­πος μπο­ρού­σε να χαρά­ξει τις σκέ­ψεις του σε πέτρες, σε ξύλα, στις σπη­λιές όπου ζού­σε, μέχρι που εμφα­νί­στη­κε ο πάπυ­ρος και το χαρ­τί. Κι έγι­νε το βιβλίο.

Βιβλία που σημα­το­δο­τούν τη σκέ­ψη. Που ανοί­γουν ορί­ζο­ντες. Που καθο­ρί­ζουν κατα­στά­σεις εις το διη­νε­κές. Αυτά ανα­ζη­τή­σα­με στο ρεπορ­τάζ μας. Και σίγου­ρα η επι­λο­γή ήταν δύσκο­λη. Και σίγου­ρα ο κατά­λο­γος μπο­ρεί να είναι και είναι μεγαλύτερος.

Επαναπροσανατολισμός της ζωής

Η «Βίβλος» δεν είναι η ιστο­ρία των Εβραί­ων (Παλαιά Δια­θή­κη) ούτε και αυτή του Χρι­στού και της πρώ­της Εκκλη­σί­ας (Και­νή Δια­θή­κη). Περι­γρά­φει την ιστο­ρία της απο­κά­λυ­ψης του Θεού στους ανθρώ­πους, μας λέει ο θεο­λό­γος, Θεό­δω­ρος Κυρια­κού. Κέντρο και των δύο Δια­θη­κών, ολό­κλη­ρης της Βίβλου, δηλα­δή, είναι το θεαν­θρώ­πι­νο πρό­σω­πο του Ιησού Χρι­στού. Για­τί η Βίβλος, η Αγία Γρα­φή, συγκα­τα­λέ­γε­ται στα βιβλία που άλλα­ξαν τον κόσμο; «Η Αγία Γρα­φή δεν είναι επι­στη­μο­νι­κό βιβλίο αν και οι ανα­φο­ρές της γύρω από τα θέμα­τα αυτά εκπλήσ­σουν τον ανα­γνώ­στη της για την αλή­θεια τους. Η θεο­λο­γία της, η ανθρω­πο­λο­γία της και η κοσμο­γο­νία της θα σημα­το­δο­τούν πάντα την ανθρώ­πι­νη ζωή και σκέ­ψη. Το πιο σημα­ντι­κό, όμως, είναι ο σκο­πός της που είναι ο επα­να­προ­σα­να­το­λι­σμός της ανθρώ­πι­νης ζωής προς την αγιό­τη­τα», λέει ο Θ. Κυριακού.

Η ζωή μεταφέρεται στο χαρτί

«Δεν είναι σχή­μα λόγου όταν λέμε πως η λογο­τε­χνία έχει τη δύνα­μη να ευαι­σθη­το­ποιεί ψυχές και να θέτει προ των ευθυ­νών της ακό­μα και την ίδια την κοι­νω­νία. Αυτό συνέ­βη με το βιβλίο της Χάριετ Μίτσελ Στό­ου “Η καλύ­βα του μπάρ­μπα Θωμά”. Η βία, η εξα­θλί­ω­ση των δού­λων, η σκλη­ρό­τη­τα, η φτώ­χεια, η αγο­ρα­πω­λη­σία των μαύ­ρων που οι δου­λέ­μπο­ροι κου­βα­λού­σαν κατά εκα­το­ντά­δες από την Αφρι­κή και η απελ­πι­σία που αντί­κρι­ζε καθη­με­ρι­νά η συγ­γρα­φέ­ας στα μάτια των σκλά­βων καθώς κι οι τιμω­ρί­ες και τα μαστι­γώ­μα­τα που δέχο­νταν, πολ­λές φορές μέχρι θανά­του, την οδή­γη­σαν να γρά­ψει το πιο πάνω βιβλίο. Ο ήρω­ας της, ο μπάρ­μπα Θωμάς, ένας μαύ­ρος σκλά­βος γεμά­τος αγά­πη, μεγα­λο­ψυ­χία και συγ­χώ­ρε­ση για τον πλη­σί­ον του, που πέθα­νε από βασα­νι­σμό, απο­τέ­λε­σε το κίνη­τρο να δουν οι άνθρω­ποι, δια­βά­ζο­ντας το βιβλίο, το πραγ­μα­τι­κό πρό­σω­πο της κλει­στής ρατσι­στι­κής κοι­νω­νί­ας του 1850. Το βιβλίο θεω­ρή­θη­κε (και δίκαια) η σπί­θα που άνα­ψε τη φωτιά του εμφυ­λί­ου πολέ­μου μετα­ξύ Βορεί­ων και Νοτί­ων στην Αμε­ρι­κή και να γίνει η απαρ­χή για την κατάρ­γη­ση της δου­λεί­ας και την απε­λευ­θέ­ρω­ση χιλιά­δων σκλά­βων», γρά­φει για τη “Χ”, η συγ­γρα­φέ­ας Τού­λα Κακουλ­λή. Και φέρ­νει στη μνή­μη μας εικό­νες που η ανθρω­πό­τη­τα κατα­δί­κα­σε, αλλά δυστυ­χώς σήμε­ρα εμφα­νί­ζο­νται με το ίδιο σκλη­ρό πρό­σω­πο στον σύγ­χρο­νο κόσμο, στον κόσμο της ευμά­ρειας και της ανάπτυξης…

Η κοσμοθεωρία του Πλάτωνα

Η πάλη ανά­με­σα στην προ­ο­δευ­τι­κή και αντι­δρα­στι­κή σκέ­ψη της ανθρω­πό­τη­τας, της πάλης, ουσια­στι­κά, ανά­με­σα στον υλι­σμό και τον ιδε­α­λι­σμό ανά­γε­ται στην Αρχαία Ελλά­δα και ιδιαί­τε­ρα στην περί­ο­δο 7ου μέχρι και 4ου αιώ­να π.Χ. Και η πάλη ανά­με­σά τους, με τον ένα ή τον άλλο τρό­πο, επη­ρε­ά­ζει μέχρι σήμε­ρα τη σύγκρου­ση των φιλο­σο­φι­κών, ιδε­ο­λο­γι­κών, κοσμο­θε­ω­ρη­τι­κών αντι­λή­ψε­ων σε όλο τον κόσμο, δομη­μέ­νη πάνω σε καθα­ρά ταξι­κή βάση, με κυρί­αρ­χη την αρι­στο­κρα­τία, γρά­φει ο φιλό­λο­γος Σωτή­ρης Χαρα­λά­μπους, για την «Πολι­τεία» του Πλά­τω­να. Και συνε­χί­ζει, επι­χει­ρη­μα­το­λο­γώ­ντας για­τί το συγκε­κρι­μέ­νο βιβλίο κατα­τάσ­σε­ται ανά­με­σα σε εκεί­να που άλλα­ξαν τον κόσμο: Καθο­ρί­ζει, μάλι­στα, τέτοιες δια­τά­ξεις, ώστε να μην ανα­κα­τεύ­ο­νται με επι­γα­μί­ες, είτε με όποιον άλλον τρό­πο οι κοι­νω­νι­κές τους ομά­δες. Τρεις βασι­κά είναι οι τάξεις στην «Πολι­τεία»: οι κυβερ­νή­τες, που προ­έρ­χο­νται απο­κλει­στι­κά από την άρχου­σα τάξη και εκπαι­δεύ­ο­νται ειδι­κά γι’ αυτό το σκο­πό, για να κατα­λή­ξουν να γίνουν φιλό­σο­φοι. Η δεύ­τε­ρη τάξη, οι «φρου­ροί», ο στρα­τός που φυλά­ει την «Πολι­τεία» από εσω­τε­ρι­κούς και εξω­τε­ρι­κούς εχθρούς. Η τρί­τη απο­τε­λεί­ται από βιο­τέ­χνες, ναυ­τι­κούς, εμπό­ρους, εργά­τες. Είναι η μόνη παρα­γω­γι­κή και συνά­μα κατα­φρο­νη­μέ­νη τάξη. Δεν έχει το όποιο πολι­τι­κό δικαί­ω­μα και εργά­ζε­ται για τη συντή­ρη­ση των άλλων δύο. Οι δού­λοι δεν ανα­φέ­ρο­νται καν, για­τί απλά αυτοί δεν απο­τε­λούν ανθρώ­πι­να όντα, αλλά ομι­λού­ντα πράγ­μα­τα. Στην «Πολι­τεία» θα υπάρ­χει μια ελεγ­χό­με­νη κοι­νο­γα­μία, έτσι που «άρι­στοι» άνδρες και «άρι­στες» γυναί­κες θα δημιουρ­γούν την τάξη, η οποία, σωμα­τι­κά και πνευ­μα­τι­κά «υπέ­ρο­χη» θα κυβερ­νά­ει τις άλλες. Κάτι ανά­λο­γο εφαρ­μό­στη­κε χρό­νια αργό­τε­ρα στη ναζι­στι­κή Γερμανία.

Η «Πολι­τεία» για τον φιλό­λο­γο Σωτή­ρη Χαρα­λά­μπους αδιαμ­φι­σβή­τη­τα έχει επη­ρε­ά­σει τον κόσμο και ακό­μη και σήμε­ρα βρί­σκει μεγά­λη απή­χη­ση η δια­λε­κτι­κή της μέθο­δος και η λογο­τε­χνι­κή της αξία. Η κοσμο­θε­ω­ρία του Πλά­τω­να, όπως αυτή εκπη­γά­ζει από την «Πολι­τεία», με τη θεω­ρία των ιδε­ών του κλει­στού κύκλου, της αρι­στο­κρα­τι­κής κοι­νω­νί­ας των λίγων, που δεν κατα­δέ­χο­νται να συνυ­πάρ­χουν με όλους τους άλλους και εν τέλει ο αντι­κει­με­νι­κός ιδε­α­λι­σμός του, είτε απο­σπα­σμα­τι­κά είτε στην ολό­τη­τά τους επη­ρέ­α­σαν τα φιλο­σο­φι­κά ρεύ­μα­τα και κατ’ επέ­κτα­ση τις πολι­τι­κές αντι­λή­ψεις έως τις μέρες μας, σημειώ­νει ο Σ. Χαραλάμπους.

Για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση

Οι θεω­ρί­ες του Μαρξ δεν έχουν πεθά­νει, δεν έχουν μπει στο «χρο­νο­ντού­λα­πο της ιστο­ρί­ας» ‑όπως πολ­λοί καλο­θε­λη­τές βιά­στη­καν να γνω­μα­τεύ­σουν- λέει ο οικο­νο­μο­λό­γος-ερευ­νη­τής Ανδρέ­ας Παυ­λικ­κάς. Είναι σήμε­ρα ακό­μη επί­και­ρες και καθο­δη­γούν τους απα­ντα­χού ανθρώ­πους που πιστεύ­ουν σ’ ένα καλύ­τε­ρο αύριο, σ’ έναν κόσμο χωρίς ανι­σό­τη­τες, φτώ­χεια και κατα­πί­ε­ση, σημειώ­νει. Για το «Κεφά­λαιο» του Μαρξ, λοι­πόν, ο λόγος. Γρά­φει ο Α. Παυ­λικ­κάς, επι­ση­μαί­νο­ντας τι έλε­γε ο Καρλ Μαρξ το 1845: «Οι φιλό­σο­φοι έχουν ερμη­νεύ­σει τον κόσμο με δια­φό­ρους τρό­πους. Το θέμα όμως είναι να τον αλλά­ξου­με». Εδώ, λέει ο συνο­μι­λη­τής μας, βρί­σκε­ται η ουσία του “Κεφα­λαί­ου”, αυτής της συναρ­πα­στι­κής περι­γρα­φής του καπι­τα­λι­στι­κού τρό­που παρα­γω­γής, οι ιδέ­ες του οποί­ου έμελ­λε να επη­ρε­ά­σουν τις ζωές εκα­τομ­μυ­ρί­ων ανθρώ­πων και να μετα­βά­λουν τον ρου της παγκό­σμιας ιστορίας.

Το “Κεφά­λαιο” γεν­νή­θη­κε στο Σόχο, μετά από 20χρονη προ­σπά­θεια του Μαρξ με τη συμ­βο­λή του συντρό­φου του Φρί­ντριχ Ένγκελς. Ο πρώ­τος τόμος δημο­σιεύ­τη­κε το 1867, μετά σιω­πη­ρών επαί­νων, αλλά μόνο μετά το θάνα­το του Μαρξ θα επη­ρέ­α­ζε σημα­ντι­κά στο­χα­στές, συγ­γρα­φείς και επα­να­στά­τες, από τον Μπέρ­ναρντ Σω ως τον Λένιν. Το “Κεφά­λαιο” του Μαρξ δια­τη­ρεί και σήμε­ρα αμεί­ω­τη τη σημα­σία του ως η πιο διε­ξο­δι­κή κρι­τι­κή θεω­ρία του κεφα­λαιο­κρα­τι­κού τρό­που παρα­γω­γής, της θεμε­λιώ­δους δυνα­μι­κής που χαρα­κτη­ρί­ζει την κίνη­ση της σύγ­χρο­νης οικο­νο­μί­ας και κοι­νω­νί­ας, σημειώ­νει ο Α. Παυ­λικ­κάς και φέρ­νει ως παρά­δειγ­μα την πρό­σφα­τη κρί­ση, η οποία «έδει­ξε πόσο επί­και­ρος είναι ο Μαρξ, αφού οι ανα­λύ­σεις του για την εργα­σία, το εμπό­ρευ­μα, το χρή­μα, το πώς δημιουρ­γεί­ται η υπε­ρα­ξία, τι είναι το κεφά­λαιο, ποιος ο ρόλος των τρα­πε­ζών και των χρη­μα­τι­στη­ρί­ων, και πώς προ­κύ­πτουν οι κρί­σεις, εξη­γούν πώς το καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα παρά­γει, ανα­πα­ρά­γει την κρί­ση και την εκμε­τάλ­λευ­ση, την ανι­σό­τη­τα  και τον εξο­ντω­τι­κό αντα­γω­νι­σμό». Είναι γεγο­νός, συνε­χί­ζει, ότι ο Μαρξ αφιέ­ρω­σε τα περισ­σό­τε­ρα γρα­πτά του στην κρι­τι­κή του καπι­τα­λι­σμού και λίγα μόνο ανέ­φε­ρε ως περι­γρα­φή μιας ιδε­α­τής σοσια­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας… Αλλά απ’ αυτά που λέει για τον καπι­τα­λι­σμό, μπο­ρού­με να συμπε­ρά­νου­με ότι η νέα κοι­νω­νία θα είναι μια κοι­νω­νία χωρίς εκμε­τάλ­λευ­ση, στην οποία οι άνθρω­ποι θα νιώ­θουν ένα με τη φύση, με την εργα­σία, με τους συναν­θρώ­πους και τον εαυ­τό τους. Ο Μαρξ μάς δίνει μερι­κές ενδεί­ξεις, όταν περι­γρά­φει με ενθου­σια­σμό την κοι­νω­νία που δημιουρ­γή­θη­κε από την Παρι­σι­νή Κομ­μού­να του 1871 στους λίγους μήνες ύπαρ­ξής της. “Αυτό είναι αλη­θι­νή δημο­κρα­τία, έλε­γε ο Μαρξ και όχι η δημο­κρα­τία της Αγγλί­ας  ή της Αμε­ρι­κής, όπου οι εκλο­γές είναι ένα τσίρ­κο, όπου ανε­ξάρ­τη­τα από το απο­τέ­λε­σμά τους, οι πλού­σιοι θα συνε­χί­σουν να κυβερ­νούν τη χώρα”.

vivlia3

Οι νόμοι της φύσης που ισχύουν στη Γη

και οι νόμοι της φύσης σε κάθε περιοχή του Σύμπαντος

Το έργο του Ισα­άκ Νεύ­τω­να «Μαθη­μα­τι­κές αρχές της φυσι­κής φιλο­σο­φί­ας» («Mathematical Principles of Natural Philosophy») εκδό­θη­κε το 1687 στα λατι­νι­κά, που ήταν η επι­στη­μο­νι­κή γλώσ­σα της επο­χής. Θεω­ρεί­ται από πολ­λούς επι­στή­μο­νες το πιο σημα­ντι­κό επι­στη­μο­νι­κό βιβλίο που έχει γρα­φεί. Οι λόγοι που θεω­ρεί­ται τόσο σημα­ντι­κό είναι πολ­λοί και σχε­τί­ζο­νται τόσο με το περιε­χό­με­νο του έργου, όσο και με τη μεθο­δο­λο­γία που χρη­σι­μο­ποιεί­ται σε αυτό, εξη­γεί στη “Χ”, ο φυσι­κός Γιώρ­γος Τσα­λα­κός. Για­τί συγκα­τα­λέ­γε­ται ανά­με­σα στα βιβλία που άλλα­ξαν τον κόσμο; Η θέση του κ. Τσα­λα­κού, άκρως ενδια­φέ­ρου­σα: «Στο έργο αυτό, το οποίο απο­τε­λεί­ται από τρία βιβλία, ο Νεύ­τω­νας δια­τυ­πώ­νει τους τρεις νόμους της Μηχα­νι­κής, οι οποί­οι φέρουν το όνο­μά του (1ος νόμος ή νόμος της αδρά­νειας, 2ος νόμος ή θεμε­λιώ­δης νόμος της δυνα­μι­κής και ο 3ος νόμος ή νόμος δρά­σης – αντί­δρα­σης). Δια­τυ­πώ­νει, επί­σης, το νόμο της παγκό­σμιας έλξης, ο οποί­ος περι­γρά­φει τη δύνα­μη που ασκεί­ται μετα­ξύ δύο σωμά­των. Με τη βοή­θεια αυτών των νόμων ο Νεύ­τω­νας κατα­φέρ­νει να εξη­γή­σει με θαυ­μα­στή ακρί­βεια την κίνη­ση των σωμά­των, όταν σε αυτά ασκού­νται δυνάμεις.

Το δεύ­τε­ρο σημα­ντι­κό στοι­χείο που περιέ­χε­ται στο σπου­δαίο αυτό βιβλίο είναι η μεθο­δο­λο­γία που χρη­σι­μο­ποιεί­ται. Για πρώ­τη φορά χρη­σι­μο­ποιού­νται τα μαθη­μα­τι­κά ως βασι­κό εργα­λείο για τη συστη­μα­τι­κή μελέ­τη των νόμων της φύσης. Η επι­στη­μο­νι­κή μέθο­δος που χρη­σι­μο­ποιεί­ται από τους σύγ­χρο­νους επι­στή­μο­νες έχει τις ρίζες της σε αυτό το βιβλίο.

Τέλος, το τρί­το, και ίσως σημα­ντι­κό­τε­ρο, στοι­χείο που περιέ­χε­ται στο βιβλίο είναι η ενο­ποί­η­ση των νόμων της φύσης που ισχύ­ουν στη Γη με τους νόμους της φύσης που ισχύ­ουν σε κάθε περιο­χή του Σύμπα­ντος. Οι ίδιοι νόμοι που επη­ρε­ά­ζουν την κίνη­ση των σωμά­των στη Γη επη­ρε­ά­ζουν και την κίνη­ση των πλα­νη­τών και άλλων ουρά­νιων σωμάτων».

Η φρίκη του ναζισμού σε ένα βιβλίο

«Αγα­πη­τή Κίτ­τυ…» Και έγι­νε όλος ο κόσμος η φίλη που βιώ­νει μαζί της σ’ εκεί­νο το σκο­τει­νό δωμά­τιο τη φρί­κη του ναζι­σμού. Η αλή­θεια ενός παι­διού σ’ ένα ημε­ρο­λό­γιο έκα­νε τον κόσμο όλο να ζήσει μαζί της τη φρί­κη της ναζι­στι­κής κατο­χής, να γευ­τεί την πίκρα που βίω­σε και να κάνει κάθε παι­δί να απο­κτή­σει άπο­ψη και θέση απέ­να­ντι στο ναζι­σμό. Εκεί κρύ­βε­ται η δύνα­μη του βιβλί­ου. Μέσα από την αθω­ό­τη­τα ενός παι­διού οι αλή­θειες ακού­γο­νται πιο δυνα­τά, ο πόνος γίνε­ται πιο έντο­νος και η επι­θυ­μία για ζωή ακό­μα πιο μεγά­λη. Αυτά γρά­φει για «Το ημε­ρο­λό­γιο της Άννα Φρανκ», η σκη­νο­θέ­της Αλε­ξία Παπαλαζάρου.

«Λόγια γεμά­τα αθω­ό­τη­τα που θα παρα­μεί­νουν για να θυμί­ζουν στην ανθρω­πό­τη­τα τη φρί­κη της ναζι­στι­κής κατο­χής. Η Άννα Φρανκ θα ζει για πάντα μέσα στο ημε­ρο­λό­γιό της για να υπεν­θυ­μί­ζει στην ανθρω­πό­τη­τα τη φρί­κη του πολέμου.

Ένα συγκλο­νι­στι­κό κεί­με­νο της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας όπου η κραυ­γή ενός παι­διού θα αντη­χεί για πάντα για να θυμί­ζει τη φρί­κη του πολέ­μου. Και πως “ακό­μη πιστεύω παρά τα όσα συμ­βαί­νουν γύρω μου, πώς οι άνθρω­ποι είναι αλη­θι­νά ΚΑΛΟΙ στην καρ­διά… Όλα θα αλλά­ξουν προς το καλύ­τε­ρο… Η ειρή­νη και η γαλή­νη θα επι­στρέ­ψουν και πάλι…”».

vivlia2

 

Τα βιβλία που μας συγκλόνισαν

Δύσκο­λο να δια­λέ­ξεις βιβλία που σε συγκλό­νι­σαν. Που σε επη­ρέ­α­σαν προ­σω­πι­κά, που σου άνοι­ξαν δρό­μους και διεύ­ρυ­ναν τους ορί­ζο­ντές σου.  Ζητή­σα­με από την Τάνια Ραχ­μα­τού­λι­να, φιλό­λο­γο και μετα­φρά­στρια και τη δρα Χρι­στί­να Βαλα­νί­δου να παρου­σιά­σουν από ένα τέτοιο βιβλίο.

“Αν αυτοί έρθουν την αυγή”

«Αν αυτοί έρθουν την αυγή» της Άντζε­λα Νταί­η­βις είναι το βιβλίο που επέ­λε­ξε η Χρι­στί­να Βαλα­νί­δου. «Το βιβλίο της Άντζε­λας Νταί­η­βις, “Αν αυτοί έρθουν την αυγή” απο­τε­λεί μια κατά­θε­ση της συνε­χούς αγω­νι­στι­κής της πορεί­ας μέσα από ένα είδος αυτο­βιο­γρα­φί­ας της, γραμ­μέ­νο με πάθος και πίστη στις ιδέ­ες και τα πιστεύω της. Μέσα από την περι­γρα­φή της προ­σω­πι­κής περι­πέ­τειάς της, της φυλά­κι­σης και της δίκης της παρα­θέ­τει την ιστο­ρία της ζωής της, την παι­δι­κή της ηλι­κία, τη δια­δι­κα­σία της μόρ­φω­σής της, την έντα­ξή της στους πολι­τι­κούς αγώ­νες ενά­ντια στο ρατσι­σμό, για ισό­τη­τα και δικαιο­σύ­νη. Περι­γρά­φει τα παι­δι­κά της χρό­νια στο Μπίρ­μινγ­χαμ της Αλα­μπά­μα και εξι­στο­ρεί τη ζωή της από το σχο­λείο και την πολι­τι­κή της δρά­ση στο Γυμνά­σιο μέχρι την οργα­νω­μέ­νη πολι­τι­κή δρά­ση της ενά­ντια στο ρατσι­σμό και την καταπίεση.

Στή­ρι­ξε ενερ­γά τους Μαύ­ρους Πάν­θη­ρες και αυτή η πολι­τι­κή και προ­σω­πι­κή της σχέ­ση με στέ­λε­χός τους απε­τέ­λε­σε και μέρος του κατη­γο­ρη­τη­ρί­ου σε βάρος της. Κατη­γο­ρή­θη­κε για ανθρω­πο­κτο­νία για­τί είχε αγο­ρά­σει το όπλο που χρη­σι­μο­ποί­η­σε μέλος των Μαύ­ρων Παν­θή­ρων σε μια σύγκρου­ση όπου υπήρ­ξαν σκο­τω­μέ­νοι και τραυ­μα­τί­ες. Παρέ­μει­νε φυλα­κι­σμέ­νη για έξι μήνες. Μέσα από την προ­σω­πι­κή εμπει­ρία της στην πιο πολύ­κρο­τη πολι­τι­κή δίκη, από τη φυλά­κι­σή της έως την αθώ­ω­σή της, περι­γρά­φει το κίνη­μα της επο­χής και τη σει­ρά αντι­δη­μο­κρα­τι­κών και αυθαί­ρε­των οργα­νω­μέ­νων απο­φά­σε­ων σε βάρος των μαύ­ρων και μη λευ­κών και όσων μάχο­νταν ενά­ντια στο ρατσι­σμό, και για την οικο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή ισότητα.

Το βιβλίο της απο­τε­λεί μια καταγ­γε­λία των συμπε­ρι­φο­ρών της Αστυ­νο­μί­ας και του FBI, των νόμων και κανο­νι­σμών της δεκα­ε­τί­ας του ’60 και ’70, καθώς επί­σης και του δαι­δα­λώ­δους και αντι­δη­μο­κρα­τι­κού συστή­μα­τος της δικαιο­σύ­νης και της αήθους συνω­μο­σί­ας της πλειο­νό­τη­τας των ΜΜΕ να δια­μορ­φώ­σουν την κοι­νή γνώ­μη σε βάρος των μαύ­ρων. Στο βιβλίο αυτό ανα­δύ­ε­ται όλο το μεγα­λείο του πεί­σμα­τός της για ζωή με νόη­μα και του ανυ­πο­χώ­ρη­τού της αγώ­να ενά­ντια στις κυρί­αρ­χες συν­θή­κες σε βάρος των μαύ­ρων και των εργα­ζο­μέ­νων. Η Άντζε­λα Νταί­η­βις, πανε­πι­στη­μια­κός σήμε­ρα, είναι η μορ­φή της ακού­ρα­στης αγω­νί­στριας με παγκό­σμια ανα­γνώ­ρι­ση, από εχθρούς και φίλους της ιδε­ο­λο­γί­ας της και των πιστεύω της. Δια­βά­ζο­ντας το βιβλίο παίρ­νει ο ανα­γνώ­στης το μήνυ­μα αισιο­δο­ξί­ας για τις καλύ­τε­ρες μέρες που θα έρθουν, με αγω­νι­στι­κό πεί­σμα αλλη­λεγ­γύ­ης, παρά τις δυσκο­λί­ες και έχο­ντας πάντα στο νου ότι «αν αυτοί έρθουν την αυγή για σένα, το σού­ρου­πο θα έρθουν για μας…» γρά­φει για τη «Χαραυ­γή» η Χρι­στί­να Βαλα­νί­δου και συστή­νει ανε­πι­φύ­λα­κτα σε όσους δεν το διά­βα­σαν να το κάνουν.

Πώς δενότανε τ’ ατσάλι

Η Τάνια Ραχ­μα­τού­λι­να μιλά με συγκί­νη­ση για το βιβλίο που την έχει σημα­δέ­ψει στην πρώ­ι­μη εφη­βι­κή ηλι­κία της. «Αυτό που με είχε συγκλο­νί­σει ήταν η ζωή και ο χαρα­κτή­ρας του Πάβελ Κορ­τσά­γκιν, που είναι ο ήρω­ας του αυτο­βιο­γρα­φι­κού βιβλί­ου του Νικο­λάι Οστρόφ­σκι (1904–1936) “Πώς δενό­τα­νε τ’ ατσά­λι”. Ο Πάβελ/Νικολάι στα δεκα­τέσ­σε­ρά του χρό­νια πάει εθε­λο­ντής στον πόλε­μο. Είναι ένας φλο­γε­ρός επα­να­στά­της, κι αυτή τη φλό­γα τη δια­τη­ρεί ως το τέλος της σύντο­μης ζωής του. Μέχρι τα είκο­σι δύο του έχει πολε­μή­σει, έχει πλη­γω­θεί δύο φορές, σχε­δόν θανά­σι­μα, έχει δου­λέ­ψει μέσα στις πιο δύσκο­λες συν­θή­κες εκεί­να τα πρώ­τα σκλη­ρά χρό­νια της Επα­νά­στα­σης, που η πεί­να και το κρύο θέρι­ζαν, έχει περά­σει τύφο, όπου τον είχαν ξεγρά­ψει, επέ­ζη­σε και έζη­σε τα τελευ­ταία χρό­νια της ζωής του τυφλός και παρά­λυ­τος. Αρρώ­στιες που τις άρπα­ξε από τα βαριά τραύ­μα­τα και τις κακου­χί­ες. Κι όμως, κι αυτό είναι το μεγα­λείο του, δεν το βάζει κάτω. Αφού δεν μπο­ρεί να συνε­χί­σει τον αγώ­να με το σώμα, απο­φα­σί­ζει να τον συνε­χί­σει με το πνεύ­μα. Θέλη­σε να γρά­ψει την ιστο­ρία του, ώστε να την αφή­σει κλη­ρο­νο­μιά στις επό­με­νες γενιές.

Το σθέ­νος, το πάθος, η δίψα για ζωή του Πάβελ, δηλα­δή του ίδιου του Οστρόφ­σκι, έγι­ναν για μένα παρά­δειγ­μα που ήθε­λα να μιμη­θώ. Το βιβλίο κυκλο­φό­ρη­σε το 1931 και μέσα σε ένα χρό­νο, μέχρι το θάνα­το του συγ­γρα­φέα, έκα­νε 41 εκδό­σεις. Μέχρι το 1985–87 ήταν στα σχο­λι­κά προ­γράμ­μα­τα όλων των σχο­λεί­ων της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσια­λι­στι­κών χωρών, έχει που­λή­σει έναν μυθι­κό αριθ­μό αντι­τύ­πων και συνε­χί­ζει και σήμε­ρα να συγκινεί».

 

Μαρία Φρά­γκου / Χαραυγή

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο