Ήταν χει­μώ­νας του 2015 όταν τα αστι­κά ΜΜΕ ανα­κά­λυ­ψαν «την κατα­στρο­φι­κή ορμή του Άρα­χθου ποτα­μού», σε συν­δυα­σμό με το «κακό το ριζι­κό μας και τον θεό που μας μισεί» και τη λογι­κή της Ράλειας «κου­κου­νά­γας της πυρο­μα­νούς», απο­κρύ­πτο­ντας την ουσία –που έχει να κάνει με την πρό­λη­ψη, στη συγκε­κρι­μέ­νη περί­πτω­ση με τη μηδα­μι­νή συντή­ρη­ση κλπ.
Το ανα­το­λι­κό βάθρο ήταν από χρό­νια σαθρό, μια και δεν προ­στα­τευό­ταν από πτε­ρυ­γό­τοι­χο όπως το δυτι­κό λόγω μικρο­κα­το­λι­σθή­σε­ων, ενώ στη βάση του δυτι­κού είχε φυτρώ­σει ένας τερά­στιος πλάτανος (!!)…
Η (τότε) κυβέρ­νη­ση (Σύριζ-ΑΝΕΛ) την επο­μέ­νη της κατάρ­ρευ­σης (2‑Φεβ-15), υπο­σχέ­θη­κε «με ξένα κόλ­λυ­βα» την σε χρό­νο dt απο­κα­τά­στα­ση και μόλις πριν λίγες μέρες ο Μητσο­τά­κης έσπευ­σε να δρέ­ψει δάφ­νες ανα­κα­λύ­πτο­ντας ξαφ­νι­κά ένα «θαύ­μα πολι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς».

154 χρόνια πριν

Το ιστο­ρι­κό γεφύ­ρι βρί­σκε­ται στο νομό Ιωαν­νί­νων (πρώ­ην κοι­νό­τη­τα Ραφτα­ναί­οι – τοπο­θε­σία «Πλά­κα») στον ποτα­μό Άρα­χθο (Καλαρ­ρυ­τιώ­τι­κο)
Συντε­ταγ­μέ­νες: N 39° E 020°, στο οδι­κό δίκτυο από τα χωριά Τζου­μέρ­κων προς Γιάν­νε­να — Άρτα – Πρέ­βε­ζα (ενώ­νει τα Τζου­μέρ­κα με τα Κατσανοχώρια).
Την περί­ο­δο 1881–1913 ο Άρα­χθος απο­τε­λού­σε το σύνο­ρο Ελλά­δας-Τουρ­κί­ας και υπήρ­χε στην αρι­στε­ρή πλευ­ρά της κοί­της, σε από­στα­ση 300 μέτρα από το γεφύ­ρι, φυλά­κιο του Ελλη­νι­κού στρα­τού, χάνι και υποτελωνείο.

Ιστο­ρι­κά στοι­χεία δόμη­σης & μορφολογία:
Χρο­νο­λο­γία 1866, επι­κε­φα­λής χτί­στης Κώστας Μπέ­κας από τα Πρά­μα­ντα ‑μαζί και το «μπου­λού­κι» του, ο μάστο­ρας, ο «κάλ­φας», ο βοη­θός μάστο­ρα — αυτός δου­λεύ­ει δίπλα στον μάστο­ρα και τον παρα­κο­λου­θεί, πως μετρά­ει, πως σχε­διά­ζει και όταν πλέ­ον είχε μάθει, παίρ­νει κι αυτός πρω­το­βου­λί­ες, αρχί­ζει με τα απλά και μετά μπαί­νει στα βαθειά, προ­πα­θώ­ντας να κατα­κτή­σει το μαστοριλίκι.
Στο γεφύ­ρι μπο­ρεί να ήταν περισ­σό­τε­ροι οι σιδε­ρά­δες που έφτια­χναν και επι­σκεύ­α­ζαν τα εργα­λεία των χτι­στά­δων, παρά οι πετράδες
ℹ️  Υπήρ­χαν και …«Χορη­γοί» εκεί­νης της επο­χής: οι Κοι­νό­τη­τες Μελισ­σουρ­γών, Πρα­μά­ντων και Αγνά­ντων, Γ. Λού­λης, Αν. Λύτρας και κάτοι­κοι γύρω χωριών.
Δαπά­νη: 187.000 γρό­σια

Κατ’ ευφη­μι­σμό «συντή­ρη­ση»:
Tο Ελλη­νι­κό Δημό­σιο (από το 1928) έκα­νε διά­φο­ρες από­πει­ρες (αλλά εδώ δεν ισχύ­ει το «αρκεί η προ­πά­θεια») και παράλ­λη­λα δημιουρ­γή­θη­κε νέος δρό­μος που συνέ­δεε τις κοινότητες.

ℹ️  Τεχνι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά — Μορ­φή: μονό­το­ξο — Μέγε­θος: μήκος 40μ., ύψος 19μ., πλά­τος κατα­στρώ­μα­τος 3,20μ. με μικρή κόχη, στην οποία είχε τεθεί η εικό­να ενός αγίου.

Στις 4‑Δεκ-2019 μπήκε ο τελευταίος θολίτης (η πέτρα που δένει τις δύο πλευρές του τόξου, της καμάρας δηλ. που άρχισε να ξανακτίζεται παράλληλα και από τα δύο βάθρα).
Δεκάδες τεχνίτες, μαστόροι της πέτρας, «πελεκάνοι», με την επίβλεψη από δύο εργοταξιάρχες, δούλεψαν σκληρά και μεθοδικά.

Υλι­κά: Το κύριο τόξο του γεφυ­ριού Πλά­κας είχε κατα­σκευα­στεί με περί­που 9.000 μεγά­λες, μικρές και μικρό­τε­ρες πέτρες, που αντι­στοι­χούν, όπως χαρα­κτη­ρι­στι­κά ανα­φέ­ρε­ται στη μελέ­τη του Εθνι­κού Μετσό­βιου Πολυ­τε­χνεί­ου, σε «4.000 φόρ­τους ημιό­νου». Το γέμι­σμα του τόξου έγι­νε με δεκά­δες χιλιά­δες, μικρές πέτρες. Τόσο ο πελε­κη­τός λίθος (ασβε­στι­τι­κός ψαμ­μί­της –βλ και εδώ) όσο και το υλι­κό πλή­ρω­σης του γεφυ­ριού προ­ήλ­θαν από επι­τό­πια πετρώ­μα­τα, ακό­μα και μέσα από τον ποτα­μό Άραχθο.
Μια ειδι­κή κατα­σκευα­στι­κή τεχνι­κή του συγκε­κρι­μέ­νου γεφυ­ριού, απο­τε­λεί και η χρή­ση πωρό­λι­θων, οι οποί­οι είχαν χρη­σι­μο­ποι­η­θεί ως γέμι­σμα για τη μεί­ω­ση του βάρους.
Το κονί­α­μα απο­τε­λού­νταν από παρα­δο­σια­κό ασβέ­στη με ανά­μι­ξη διά­φο­ρων υλικών.

Σε τμή­μα­τα του γκρε­μι­σμέ­νου γεφυ­ριού, βρέ­θη­καν ξύλι­νες εσχά­ρες. Από την πρώ­τη στιγ­μή, για τους μελε­τη­τές η παρου­σία των ξύλι­νων αυτών στοι­χεί­ων θεω­ρή­θη­κε σημα­ντι­κό εύρη­μα, δεδο­μέ­νου ότι μέχρι τότε δεν υπήρ­χε σχε­τι­κή ανα­φο­ρά σε βιβλιο­γρα­φία για τα πέτρι­να γεφύ­ρια στην Ελλά­δα. Από την ερευ­νη­τι­κή εργα­σία μελε­τη­τών, προ­έ­κυ­ψε ότι αυτές δεν συμ­βάλ­λουν στη στα­τι­κή λει­τουρ­γία της γέφυρας.

(ΣΣ |> Στο «νέο» γεφύ­ρι, θα τοπο­θε­τη­θούν στις ίδιες θέσεις για ιστο­ρι­κούς λόγους. Το είδος του ξύλου που είχε τοπο­θε­τη­θεί τότε, ήταν δρύ­ι­νο. Το ίδιο θα γίνει και τώρα, με την προ­σθή­κη καστα­νιάς η οποία είναι πιο ανθεκτική).

Ένα ακό­μα δομι­κό στοι­χείο, άγνω­στο μέχρι το 2015, είναι οι μεταλ­λι­κοί σύν­δε­σμοι (άγκι­στρα) οι οποί­οι λει­τούρ­γη­σαν ως στε­ρε­ω­τι­κό υλικό.
Ο πρω­το­μά­στο­ρας Κώστας Μπέ­κας και τα υπό­λοι­πα μαστό­ρια — το «μπου­λού­κι» του, είχαν χρη­σι­μο­ποι­ή­σει σφυ­ρή­λα­το βιο­μη­χα­νι­κό σίδη­ρο από την Αγγλία.
(ΣΣ |> Το υλι­κό αυτό αντι­κα­τα­στά­θη­κε από τιτά­νιο).

Οι τεχνι­κές χτι­σί­μα­τος ενός πέτρι­νου γεφυ­ριού βασι­κά παρα­μέ­νουν: επι­λέ­γω πέτρα, την λαξεύω μέχρι να πάρει τη μορ­φή που θέλω και την τοπο­θε­τώ χρη­σι­μο­ποιώ­ντας κάποιο κονίαμα.
Συνή­θως υπάρ­χει ένα καλού­πι που το υπο­βα­στά­ζει- παλιά αυτός ο σκε­λε­τός ήταν ξύλι­νος, σήμε­ρα μεταλλικός.
Οι παλιοί μαστό­ροι έκτι­ζαν ξύλι­να βάθρα από κάτω, σαν έδρες, σε σημεία που επέ­λε­γαν όταν η κοί­τη του ποτα­μού ήταν αρκε­τά ξερή, τα γεμί­ζα­νε άμμο, μετά τοπο­θε­τού­σαν πάνω τους κορ­μούς και κτί­ζα­νε τα καλού­πια.
Αυτό όταν το νερό θα ήταν από πολύ χαμη­λό, ως καθό­λου ‑και προ­ε­τοι­μά­ζο­νταν μία – δύο χρο­νιές πριν, ακό­μη και παραπάνω.
Σήμε­ρα τα πράγ­μα­τα έχουν απλο­ποι­η­θεί: οι «χιλιά­δες φόρ­τοι ημιό­νου», έχουν αντι­κα­τα­στα­θεί, με ειδι­κά μέσα μετα­φο­ράς και γερα­νούς κάθε είδους, η χάρα­ξη γίνε­ται πλέ­ον με laser και γενι­κά υπάρ­χουν χιλιά­δες «καλού­δια» που κάνουν τη ζωή πιο εύκο­λη, αλλά ταυ­τό­χρο­να μας παρα­πέ­μπουν συνειρ­μι­κά στο Μπρε­χτι­κό «Ερω­τή­σεις ενός εργά­τη που δια­βά­ζει»…

Ο νεα­ρός Αλέ­ξαν­δρος υπό­τα­ξε τις Ινδίες.
Μονα­χός του;
Ο Καί­σα­ρας νίκη­σε τους Γαλάτες.
Δεν είχε ούτε ένα μάγει­ρα μαζί του;
«Ποιος έχτι­σε τη Θήβα την εφτάπυλη;
Στα βιβλία δεν βρί­σκεις παρά των βασι­λιά­δων τα ονόματα.
Οι βασι­λιά­δες κου­βά­λη­σαν τ’ αγκωνάρια;
Και τη χιλιο­κα­τα­στραμ­μέ­νη Βαβυλώνα,
ποιος την ξανά­χτι­σε τόσες φορές; Σε τι χαμόσπιτα
της Λίμας της χρυ­σό­λα­μπρης ζού­σαν οι οικοδόμοι;
…
Τη νύχτα που το Σινι­κό τεί­χος αποτέλειωσαν
που πήγα­νε οι χτί­στες; Η μεγά­λη Ρώμη
είναι γεμά­τη αψί­δες θριάμ­βου. Ποιος τις έστησε; 
Ακό­μη και στη μυθι­κή Ατλαντίδα,
τη νύχτα που την ρού­φη­ξε η θάλασσα,
τ’ αφε­ντι­κά βου­λιά­ζο­ντας, με ουρ­λια­χτά τους σκλά­βους τους καλούσαν.
…

Ιστορικά και Λαογραφικά στοιχεία:

Το 1863 ο Δημ. Αρβα­νι­το­γιάν­νης από τα Πρά­μα­ντα προ­σέ­φε­ρε 30.000 γρό­σια για την κατα­σκευή του γεφυ­ριού, όμως στα εγκαί­νια αυτού του έργου το γεφύ­ρι σωριάστηκε.
Το 1866 χτί­στη­κε το γεφύ­ρι που υπήρ­χε μέχρι το 2015, με έξο­δα των Ιωάν­νη Λού­λη από Αετορ­ρά­χη, Ανα­γνώ­στη Λύτρα και Ιωάν­νη Ρήγκα από Πρά­μα­ντα του Ανα­γνώ­στη Μάρου από τους Μελισ­σουρ­γούς, των κοι­νο­τή­των Πρα­μά­ντων και Μελισ­σουρ­γών, ενώ η κοι­νό­τη­τα Αγνά­ντων προ­σέ­φε­ρε την ξυλεία για τις σκα­λω­σιές του οικοδομήματος.
Επί­σης, γει­το­νι­κές κοι­νό­τη­τες προ­σέ­φε­ραν χρη­μα­τι­κά ποσά και προ­σω­πι­κή εργασία.
Για το χτί­σι­μο του γεφυ­ριού υπάρ­χει η παρά­δο­ση ότι στέ­ριω­σαν άνθρω­πο στα θεμέ­λιά του.
Άλλοι ισχυ­ρί­ζο­νταν ότι έβα­λαν έναν Τούρ­κο κι άλλοι μια επι­λη­πτι­κή κοπέ­λα από το χωριό Μονολίθι.
Στις 3‑Φεβ-1878, κατά τη διάρ­κεια της εξέ­γερ­σης ενά­ντια στους Οθω­μα­νούς, Ελλη­νι­κά στρα­τεύ­μα­τα, επι­κρά­τη­σαν της Τουρ­κι­κής Φρου­ράς της γέφυ­ρας, και τους εξα­νά­γκα­σαν σε συνθηκολόγηση.
Το 1881 ο Άρα­χθος έγι­νε το σύνο­ρο Ελλά­δας — Τουρ­κί­ας και δίπλα από το γεφύ­ρι, από την νότια πλευ­ρά, κατα­σκευά­στη­κε τα υπο­τε­λω­νείο, ενώ και οι Τούρ­κοι κατα­σκεύ­α­σαν φυλά­κιο κάπου κοντά.

Το γεγο­νός απο­θα­νά­τι­σε η δημο­τι­κή μούσα…
Ανά­θε­μά σε Πιτροπή 
και συ βρε Κουμουνδούρε, 
με το κακό που κάμα­τε στην Άρτα, στα Τζουμέρκα, 
το σύνο­ρο που βάλα­τε στης Άρτας το ποτάμι, 
Κλεί­στηκ’ η Άρτα κλεί­στη­κε, κλεί­στη­κε το Τζουμέρκο. 
Θα στη­ρη­θή και το ψωμί…
που νάβρει να δουλέψη; 
Ο κάμπος έμ’νε στην Τουρ­κιά και τα καλά λιβάδια, 
Το βιό όλο και χάνε­ται, σ’ αγρί­δια βοσκοτόπια…

Στο χάνι που βρί­σκε­ται δίπλα στο γεφύ­ρι το Φεβρουά­ριο του 1942 ήρθαν σε συνεν­νό­η­ση ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ (ο Βελου­χιώ­της με τον Ζέρ­βα) και υπέ­γρα­ψαν συμ­φω­νία Μυρό­φυλ­λου — Πλά­κας κοι­νής δρά­σης των δυνά­με­ων τους (υπό τη δαμό­κλεια σπά­θη του κομ­μου­νι­στο­φά­γου Κρις Γου­ντ­χά­ους).
Στον 2^ο Παγκό­σμιο Πόλε­μο βομ­βαρ­δί­στη­κε από τους Γερ­μα­νούς, αλλά άντε­ξε παρά τις ζημιές που υπέ­στη. Οι κάτοι­κοι την επι­σκεύ­α­σαν πρό­χει­ρα με τσι­μέ­ντο το 1943.
Το 2007 η γέφυ­ρα υπέ­στη σοβα­ρές ζημιές –ενώ υπήρ­χαν ήδη (μη υλο­ποι­η­μέ­να φυσι­κά) σχέ­δια για εκτέ­λε­ση έργων επι­σκευ­ής, κάτι που δεν έγι­νε ποτέ, μέχρι που
Το 2015 δόθη­κε η χαρι­στι­κή βολή …
Κατά την κατάρ­ρευ­σή του ήταν το μεγα­λύ­τε­ρο μονό­το­ξο γεφύ­ρι στα Βαλ­κά­νια και το τρί­το μεγα­λύ­τε­ρο στην Ευρώ­πη, μονα­δι­κό δείγ­μα της ηπει­ρώ­τι­κης αρχι­τε­κτο­νι­κής παρά­δο­σης και του νεο­ελ­λη­νι­κού πολιτισμού.

ℹ️  Ο θρύ­λος των αυγών: Για το κονί­α­μα, το μίγ­μα δηλα­δή σύν­δε­σης των οικο­δο­μι­κών υλι­κών, έχει γίνει πολύς λόγος. Ο θρύ­λος θέλει χιλιά­δες αυγά να έχουν σπά­σει για να χρη­σι­μο­ποι­η­θούν ως υλι­κό στερέωσης. (!!)
Από τις εργα­στη­ρια­κές έρευ­νες που έχουν γίνει, δεν προ­έ­κυ­ψαν στοι­χεία που να οδη­γούν σε ένα τέτοιο συμπέρασμα.
Ωστό­σο, υπάρ­χει η υπο­ση­μεί­ω­ση της παρέ­λευ­σης των πολ­λών ετών και της ανα­πό­φευ­κτης αλλοί­ω­σης ενός τέτοιου υλικού.
Με άλλα λόγια, ο θρύ­λος δεν επι­βε­βαιώ­νε­ται, αλλά, για όσους είναι φαν των θρύ­λων, δεν καταρ­ρί­πτε­ται κιόλας…

Βιβλιο­γρα­φι­κές και Γρα­πτές Πηγές:

• Νικ. Χ. Παπα­κώ­στας, Ηπει­ρω­τι­κά, Αθή­ναι 1967, σσ. 428–432.
• Σωκρ. Γ. Γεωρ­γού­λας, Λαο­γρα­φι­κά Ανα­το­λι­κού Ξηρο­βου­νί­ου Ηπεί­ρου, Ηπει­ρω­τι­κή Εστία, τ. 16 (1967), σ. 23.
• Ι. Λαμπρί­δης, Περί των εν Ηπεί­ρω Αγε­θο­ερ­γη­μά­των, τ. Α΄, σελ. 53, εκδ. Ε.Η.Μ., Ιωάν­νι­να 1991.
• Σπ. Μαντάς, Το γεφύ­ρι και ο Ηπει­ρώ­της, εκδ. Λαϊ­κό Πολύ­πτυ­χο, Αθή­να 1987, σσ. 72–78.
• Νίτσα Συνί­κη – Παπα­κώ­στα, Πέτρι­να γεφύ­ρια, εκδ. Νομαρ­χια­κής Αυτο­διοί­κη­σης Ιωαν­νί­νων, Ιωάν­νι­να 2002, σ. 70.
• Αριστ. Σχι­σμέ­νος, Τα 55 γεφύ­ρια του Άρα­χθου, Αθή­να 2001, σσ. 34–38.
• Σερα­φείμ Βυζά­ντιος, Δοκί­μιον ιστο­ρι­κής τινός περι­λή­ψε­ως …, εν Αθή­ναις 1884, σ. 18.
• Νικό­λα­ος Σχι­νάς, Οδοι­πο­ρι­καί σημειώ­σεις … ορο­θε­τι­κή γραμ­μή, εν Αθή­ναις 1886, σσ. 160–161.
• Μαμ­μό­που­λος, Ηπει­ρώ­τες μαστό­ροι και γεφύ­ρια, 1973, σσ. 27–28.
• Βασί­λης Παπα­γε­ωρ­γί­ου, Αργύ­ρης Πετρο­νώ­της, — «Ο Πυρ­σο­γιαν­νί­της πρω­το­μά­στο­ρας Ζιώ­γας Φρόν­τζος και τα έργα του (μαστό­ροι και γεφύ­ρια)», — Η επαρ­χία Κόνι­τσας στο χώρο και στο χρό­νο, Κόνι­τσα 1996, σσ. 230–232.
• Γεφύ­ρι Πλά­κας: το ΕΜΠ και το έργο απο­κα­τά­στα­σης”, ΕΜΠ, μελέτη
• «Γεφύ­ρι Πλά­κας» |> Ιστο­σε­λί­δα ΕΜΠ για την ανα­στή­λω­ση του γεφυ­ριού.

Το νέο γεφύρι

Η πέτρα που επι­λέ­χτη­κε είναι από την Ήπει­ρο, από ένα λατο­μείο στην περιο­χή της Δαφ­νού­λας, έξω από τα Γιάν­νε­να — μια σκλη­ρή και βαριά πέτρα, παρό­μοια σε μορ­φή, σκλη­ρό­τη­τα, αντο­χή και άλλα χαρα­κτη­ρι­στι­κά με την πέτρα του παλιού γεφυ­ριού –συνο­λι­κά περί­που χίλια κυβι­κά, ήτοι 2.500 τόνοι, πέτρας.
Η επε­ξερ­γα­σία της δεν ήταν εύκο­λη, αφού το πελέ­κη­μα έγι­νε με τον πατρο­πα­ρά­δο­το τρό­πο και με παρα­δο­σια­κά εργα­λεία – βαριά, βαριο­πού­λα, ματρα­κάς καλέ­μι, τσό­κια, χτέ­νια, (χειρο)κόφτες κά.
Δια­τη­ρή­θη­κε το δυτι­κό βάθρο ως είχε –που είχε μεί­νει ανέ­πα­φο, καθώς κι ένα μικρό κομ­μά­τι από το ανατολικό

(ΣΣ |> η φήμη που κυκλο­φο­ρεί πως χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν οι πέτρες από το παλιό γεφύ­ρι δεν ευσταθεί.
Μπή­καν κάποιες απλά για συναι­σθη­μα­τι­κούς λόγους και όσες στά­θη­κε δυνα­τό αξιο­ποι­ή­θη­καν για εσω­τε­ρι­κό γέμι­σμα –«μπά­ζω­μα»

Το κονί­α­μα:
Ακό­μα σήμε­ρα οι ξερο­λι­θιές- πέτρα πάνω σε πέτρα που σφη­νώ­νο­νται με μικρό­τε­ρα κομ­μά­τια, απο­τε­λούν συστα­τι­κό δομι­κό στοι­χείο της ελλη­νι­κής υπαίθρου.
Όταν ανα­κα­λύ­φθη­κε ο ασβέ­στης απο­τέ­λε­σε –ως ασβε­στο­κο­νί­α­μα (ανα­κα­τω­μέ­νος συνή­θως με ποτα­μί­σια άμμο και πιο σπά­νια με χώμα), ένα καλό συν­δε­τι­κό υλι­κό|> Ca (OH) ₂ + CO ₂ |> CaCO ₃ + H ₂ O.
Αργό­τε­ρα χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε το ενι­σχυ­μέ­νο ασβεστοτσιμεντοκονίαμα
Στα κονιά­μα­τα συχνά πρό­σθε­ταν ασπρά­δι αυγού που ως οργα­νι­κή ρητί­νη αυξά­νει την αντο­χή και την πρό­σφυ­ση του κονιάματος.
Στην αρχαία Ελλά­δα –από τη μινω­ι­κή ακό­μη επο­χή, έχου­με δείγ­μα­τα κονια­μά­των, ενώ οι Ρωμαί­οι ‑ανα­μι­γνύ­ο­ντας ασβέ­στη και ηφαι­στεια­κή τέφρα για να δημιουρ­γή­σουν μια ποζο­λα­νι­κή αντί­δρα­ση έκα­ναν ένα σκυ­ρό­δε­μα, που ακό­μη και κάτω από θαλασ­σι­νό νερό, στε­ρε­ο­ποιεί­ται σε εξω­θερ­μι­κή αντί­δρα­ση που το μείγμα.
Στην περί­πτω­ση του παλιού γεφυ­ριού της Πλά­κας χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε ασβέ­στης με ποτα­μί­σια άμμο, το ίδιο και στην ανα­κα­τα­σκευή (χαλα­ζια­κή άμμος και υδραυ­λι­κή άσβε­στος ‑εισά­γε­ται από τη Γαλ­λία, ώστε να μπο­ρεί να στε­ρε­ο­ποι­η­θεί μέσα στο νερό) και που­ζο­λά­νη (pozzolana)

ΣΣ |> Το όνο­μα που­ζο­λά­νη ή ποζο­λά­νη προ­έρ­χε­ται από την τοπο­θε­σία Puzzuoli έξω από τη Νάπο­λη, στην Ιτα­λία. Οι ποζο­λά­νες είναι λεπτό­κοκ­κες κονί­ες με μορ­φή πού­δρας, προ­ϊ­ό­ντα ηφαι­στεια­κών εκρή­ξε­ων, που περιέ­χουν οξεί­δια πυρι­τί­ου, αργι­λί­ου, ασβε­στί­ου, σιδή­ρου και αλκα­λι­κά υλι­κά, στα οποία επέ­δρα­σαν υψη­λές θερ­μο­κρα­σί­ες. Όταν ανα­μι­χθούν σε πολύ λεπτό­κοκ­κη μορ­φή με υδρο­ξεί­διο του ασβε­στί­ου απο­κτούν συν­δε­τι­κές ιδιό­τη­τες και εμφα­νί­ζουν σε συνερ­γα­σία με το νερό υδραυ­λι­κές ιδιό­τη­τες παρό­μοιες με το τσι­μέ­ντο. Οι ποζο­λά­νες χρη­σι­μο­ποιού­νται ως προ­σμί­ξεις για τη βελ­τί­ω­ση των ιδιο­τή­των και των αντο­χών συν­δε­τι­κών κονιών.
Φυσι­κές ποζο­λά­νες: Είναι η ηφαι­στεια­κή τέφρα μαγ­μα­το­γε­νών πετρω­μά­των και έντο­νων τεκτο­νι­κών δυνά­με­ων, όπως η θηραϊ­κή γη, το Trass του Ρήνου, η τέφρα μετα­μορ­φω­σι­γε­νών πετρω­μά­των, που περιέ­χουν υψη­λό ποσο­στό ενερ­γού αργί­λου, της Μήλου κλπ.

Στή­ρι­ξη κατα­σκευ­ής σε πασά­λους (σχη­μα­τι­κή λειτουργία)

Ένα πολύ σημα­ντι­κό θέμα έχει να κάνει με την ακρί­βεια των δια­στά­σε­ων και της θέσης των θεμε­λί­ων του καλουπιού.
Υπήρ­χαν τοπο­γρά­φοι, με υπερ­σύγ­χρο­να όργα­να, ενώ τα περισ­σό­τε­ρα σημεία εντός της κοί­της επι­λέ­γο­νταν με ειδι­κά λέϊ­ζερ ακρι­βεί­ας (πιθα­νή από­κλι­ση 1–2mm), που έπρε­πε να είναι ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρη στην τοπο­θέ­τη­ση των αγκυ­ρί­ων που θα υπο­δέ­χο­νταν τα πέλ­μα­τα των κολώ­νων (τελι­κά …τέλος καλό, όλα καλά οι τερά­στιες, 11μετρες κολώ­νες του σκε­λε­τού «κού­μπω­σαν» τέλεια στις υπο­δο­χές τους».
Ο σκε­λε­τός της γέφυ­ρας έγι­νε πάνω σε θεμέ­λια από μπε­τόν και εδα­φο­πα­σά­λους εν είδει μεταλ­λι­κής πλατ­φόρ­μας (200% υπερ­δια­στα­σιο­λο­γη­μέ­νη για λόγους ασφά­λειας …«φυλά­με τα ρού­χα μας», αλλά και για να μην έχει ταλα­ντώ­σεις) με ισχυ­ρή σκα­λω­σιά όπου τοπο­θε­τή­θη­κε ο θολό­τυ­πος (καλού­πι)

[ΣΣ |> ο σκε­λε­τός κατα­σκευά­στη­κε και τοπο­θε­τή­θη­κε από μια εξει­δι­κευ­μέ­νη ελλη­νι­κή εται­ρεία, που είχε δου­λέ­ψει και στη Γέφυ­ρα Ρίου Αντιρρίου].
Τοπο­θε­τή­θη­καν 70 πάσ­σα­λοι μέσα στην κοί­τη του ποτα­μού, σε βάθος 12 μέτρων.
Για να επι­τευ­χθεί αυτό έγι­νε δυο φορές εκτρο­πή της κοί­της με μπαζώματα.
«Δένο­ντας» μετα­ξύ τους τους πασ­σά­λους έφτια­ξαν τρία κου­τιά από μπε­τόν, πάνω στα οποία τοπο­θε­τή­θη­κε η στα­θε­ρή σιδη­ρο­κα­τα­σκευή μήκους 9 μέτρων και βάρους 350 τόνων, η οποία θα άντε­χε οποια­δή­πο­τε στάθ­μη του νερού και πάνω της θα καθό­ταν το καλούπι.

ℹ️  Η καμά­ρα του γεφυ­ριού είναι «οξυ­κό­ρυ­φη» (έχει ένα είδος «μύτης» στη μέση, που φαί­νε­ται από μακριά, αλλά και στη διέ­λευ­ση –από­το­μη αύξη­ση κλίσης).
Η πρώ­τη προ­σπά­θεια κατα­σκευ­ής από έναν Κονι­τσιώ­τη μάστο­ρα ‑που απέ­τυ­χε είχε μία μονο­κόμ­μα­τη καμπύ­λη και ο Μπέ­κας θεώ­ρη­σε εμπει­ρι­κά σκε­πτό­με­νος, ότι αν από ένα σημείο και μετά ανύ­ψω­νε ακό­μα περισ­σό­τε­ρο την καμά­ρα, θα ήταν και πιο σταθερή.

Από στα­τι­κής άπο­ψης αυτό είναι λάθος και επι­βα­ρύ­νει την όλη κατα­σκευή, πάντως αυτό έκα­νε ο Μπέ­κας και το γιο­φύ­ρι έμει­νε στη θέση του μέχρι το 2015.
Για ιστο­ρι­κούς λόγους αυτή η ανω­μα­λία δια­τη­ρή­θη­κε και στην απο­κα­τά­στα­ση ξεκι­νά­ει με μια ορι­σμέ­νη ακτί­να, αλλά μετά από ένα σημείο η καμπυ­λό­τη­τα αλλά­ζει, (η ακτί­να γίνε­ται μικρό­τε­ρη) δημιουρ­γώ­ντας τη «μύτη» (και μια δυσκο­λία στους πεζο­πό­ρους …μια κάποια ηλικίας)
ℹ️  Κάτω από το καλ­ντε­ρί­μι έχουν τοπο­θε­τη­θεί αισθη­τή­ρες για να παρα­κο­λου­θεί­ται η συμπε­ρι­φο­ρά της κατα­σκευ­ής για τα επό­με­να χρό­νια (μικρο­με­τα­κι­νή­σεις κλπ).

💥  Και ένα τελευ­ταίο: ανά­με­σα στα κατα­σκευα­στι­κά προ­βλή­μα­τα ήταν τα (επί του Άρα­χθου) φράγ­μα­τα Ι & ΙΙ της (πάλαι ποτέ) ΔΕΗ στο Πουρ­νά­ρι (το «Πουρ­νά­ρι ΙΙ» παί­ζει απλά ρυθ­μι­στι­κό ρόλο, ώστε να υπάρ­χει μια μόνι­μη ροή νερού στην κοί­τη ακό­μα και το καλοκαίρι).

Αν και η ροή του ποτα­μού (μήκος 143 km) είναι από Βορ­ρά προς νότο (τα νερά του κατα­λή­γουν στον Αμβρα­κι­κό) όταν «ανοί­γουν οι μπού­κες» επη­ρε­ά­ζε­ται ευρύ­τε­ρη περιοχή
Μιλά­με για ένα χωμά­τι­νο φράγ­μα μήκους ~2km συνο­λι­κού όγκου 9.000.000 μ³, με «υπερ­πη­δη­τό» φράγ­μα σκυ­ρο­δέ­μα­τος για τη διό­δευ­ση των πλημ­μυ­ρι­κών παρο­χών, μήκους 130m (υπερ­χει­λι­στής ύψους ~42μ)
Μέγι­στος όγκος απο­θή­κευ­σης 865.000.000μ³, η ανώ­τα­τη στάθ­μη πλημ­μυ­ρών είναι στα 126μ και η ανώ­τα­τη και κατώ­τα­τη στάθ­μη λει­τουρ­γί­ας για την παρα­γω­γή υδροη­λε­κτρι­κής ενέρ­γειας είναι σε υψό­με­τρο 120μ και 100μ αντίστοιχα.
Η λίμνη έχει επι­φά­νεια 18,3 km², μέγι­στο μήκος τα 17,7km και μέγι­στο πλά­τος 7,3km
Ο υπερ­χει­λι­στής για τον έλεγ­χο των πλημ­μυ­ρών έχει παρο­χε­τευ­τι­κό­τη­τα (τιμές μελέ­της) μελέ­της 6.100m³/sec (~22.000.000 m³ την ώρα).

Σύμ­φω­να με εκμυ­στή­ρευ­ση υπεύ­θυ­νου τεχνικού …
«Το έργο ήταν δύσκο­λο εξαι­τί­ας του νερού, καθώς ο Άρα­χθος είναι ορμη­τι­κός. Ψηλό­τε­ρα υπάρ­χει υδροη­λε­κτρι­κό φράγ­μα αυτο­μα­το­ποι­η­μέ­νο, που ανοί­γει ανά­λο­γα με τις ανά­γκες για ρεύ­μα. Το μόνο που μπο­ρού­σε να γίνει είναι να ενη­με­ρώ­νε­ται 8 ώρες πριν το συνερ­γείο ότι το φράγ­μα πρό­κει­ται να ανοίξει.
Οι ποσό­τη­τες νερού ποι­κίλ­λουν. Ξαφ­νι­κά, μπο­ρεί να ανέ­βει η στάθ­μη μισό μέτρο ή 80 εκα­το­στά μέσα σε δέκα λεπτά, σαν παλίρ­ροια».

👁️‍🗨️  12/09/1975 |> Ο Πρω­θυ­πουρ­γός Κων­στα­ντί­νος Καρα­μαν­λής θεμε­λιώ­νει υδροη­λε­κτρι­κό έργο της ΔΕΗ στο Πουρ­νά­ρι της Άρτας και γίνε­ται αντι­κεί­με­νο θερ­μών εκδη­λώ­σε­ων από το συγκε­ντρω­μέ­νο πλή­θος. Στην τελε­τή παρί­στα­νται επί­σης ο Υπουρ­γός Συντο­νι­σμού και Προ­γραμ­μα­τι­σμού Πανα­γής Παπα­λη­γού­ρας, ο Υπουρ­γός Βιο­μη­χα­νί­ας Κων­στα­ντί­νος Κονο­φά­γος, ο Υφυ­πουρ­γός Βιο­μη­χα­νί­ας Δημή­τριος Καραϊ­σκά­κης και άλλοι επίσημοι.

Οι εργασίες το 2019 αναλυτικά

ℹ️  Για τις εργα­σί­ες οι οποί­ες πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν μέσα στο 2018 υπάρ­χει το βίντεο

ℹ️  Και για τα έτη 2015 — 2017 το…

ℹ️   Τα Γεφύρια της Ηπείρου — Περιμένοντας το θάνατο…

💥  Η απόλαυση της Ηπειρώτικης φύσης και του Άραχθου ‑μπορεί να συνδυαστεί και με ράφτινγκ…

Όπως και να ‘χει μην παρα­λεί­ψε­τε μια γαστρο­νο­μι­κή από­λαυ­ση (ΣΣ |> δε συνι­στά­ται για vegan και vegetarian).
Κινη­θεί­τε με οδη­γό το ποτά­μι, νότια της γέφυ­ρας Τζα­ρή και βάλ­τε τη φαντα­σία σας να δουλέψει

Φίλοι καλώς ορί­σα­τε, φίλοι κι αγα­πη­μέ­νοι ο πρώ­τος πίνει με γυα­λί κι ο δεύ­τε­ρος με κού­πα κι ο τρί­τος ο καλύ­τε­ρος με μαστρα­πά αση­μέ­νιο (η συνέ­χεια εδώ)