Για να μην «πέφτουμε από τα σύννεφα»… – Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας

Πραγ­μα­τι­κά σφίγ­γε­ται το στο­μά­χι, τα μάτια δακρύ­ζουν, τα λόγια βγαί­νουν δύσκο­λα. Και όμως ας έχου­με ανοι­κτά τα μάτια της καρ­διάς μας και ιδί­ως του μυα­λού μας. Και κυρί­ως όλα αυτά για όποιον θέλει να λέγε­ται πραγ­μα­τι­κά άνθρω­πος και να είναι.

Ας γίνου­με συγκεκριμένοι:

Δίπλα στις τερά­στιες κατα­στρο­φές από τις πυρ­κα­γιές και τις πλημ­μύ­ρες ήλθαν οι απί­στευ­τες εικό­νες της δολο­φο­νί­ας του 36χρονου στον κατα­πέλ­τη του «Blue Horizon». Το θετι­κό ότι έγι­ναν οι πρώ­τες κινη­το­ποι­ή­σεις αντί­στα­σης και δια­μαρ­τυ­ρί­ας. Όμως ας στα­θού­με στο συνε­χι­ζό­με­νο διά­λο­γο για το τι φταί­ει, για το πού τελι­κά «βαδί­ζου­με ως κοι­νω­νία ανθρώπων»…

Πέρα από αυτούς που πάλι έχυ­σαν το ρατσι­στι­κό τους δηλη­τή­ριο «αν ήταν λαθρο­με­τα­νά­στης θα τον έσω­ζαν» βρέ­θη­καν και όλοι εκεί­νοι που έψα­χναν τις αιτί­ες για το έγκλη­μα «στην κρί­ση της ανθρω­πιάς στη σημε­ρι­νή μας κοι­νω­νία» στη «απο­κτή­νω­ση» κ.α.

Μακριά από «ηθι­κι­σμούς» και «βιο­λο­γι­σμούς» που παρου­σιά­ζουν το όλο ζήτη­μα ως κάτι που στη­ρί­ζε­ται στα «ένστι­κτα» του ανθρώ­που από τη γέν­νη­σή του, ας δού­με την πραγ­μα­τι­κή κοι­νω­νι­κή του ρίζα. Στο καπι­τα­λι­στι­κό μας δηλα­δή σύστη­μα που στο DNA του έχει τον ατο­μι­σμό, «ο θάνα­τος σου η ζωή μου», που με τη σει­ρά του βασί­ζε­ται στη ατο­μι­κή ιδιο­κτη­σία στα μέσα παρα­γω­γής. Που πάνω απ’ όλα έχει σημαία του το κέρ­δος και όχι τη ανθρώ­πι­νη ζωή. Ένα σύστη­μα που όσο σαπί­ζει, τόσο και καλ­λιερ­γεί με όλα τα μέσα που δια­θέ­τει τις σάπιες «αξί­ες» του στους πολί­τες του.

«Το κτη­νώ­δι­κο γίνε­ται ανθρώ­πι­νο και το ανθρώ­πι­νο γίνε­ται κτη­νώ­δι­κο» έγρα­φε ο Κ. ΜΑΡΞ στα «Οικο­νο­μι­κά και Φιλο­σο­φι­κά Χει­ρό­γρα­φα» και συνέ­χι­ζε: “…Η παρα­γω­γή δεν παρά­γει τον άνθρω­πο μόνο σαν εμπό­ρευ­μα, το ανθρώ­πι­νο εμπό­ρευ­μα, τον άνθρω­πο με τη μορ­φή εμπο­ρεύ­μα­τος. Παρά­γει, επί­σης, τον άνθρω­πο πνευ­μα­τι­κά και φυσι­κά σαν απαν­θρω­ποι­η­μέ­νη ύπαρξη…».

Ο Κ. Μαρξ ήταν ο πρώ­τος που απέ­δει­ξε επι­στη­μο­νι­κά ότι η ανθρώ­πι­νη φύση δεν είναι ένα αναλ­λοί­ω­το γεγο­νός. Οι άνθρω­ποι δεν ήταν-είναι πάντα οι ίδιοι. Το πώς συμπε­ρι­φέ­ρο­νται, τι πιστεύ­ουν, τι θέλουν, πώς δρού­νε, έχει να κάνει με την κοι­νω­νία στην οποία ζουν και τον τρό­πο παρα­γω­γής. Τοπο­θε­τεί δηλα­δή συνο­λι­κά τις στά­σεις και συμπε­ρι­φο­ρές των ανθρώ­πων μέσα στο κοι­νω­νι­κό πλαί­σιο στο οποίο ζουν και βλέ­πει ότι οι συμπε­ρι­φο­ρές αλλά­ζουν όταν αλλά­ζει η κοι­νω­νία. Και η κοι­νω­νία αλλά­ζει όταν αλλά­ζουν οι σχέ­σεις παρα­γω­γής στη βάση της οικονομίας!

Είναι τελι­κά η αλλο­τρί­ω­ση (απο­ξέ­νω­ση) που οι ίδιοι οι κλα­σι­κοί την είχαν ανα­δεί­ξει ως το θεμέ­λιο της ψευ­δούς συνεί­δη­σης, δηλα­δή της ιδε­ο­λο­γί­ας που σε συν­δυα­σμό με τη βία (κρα­τι­κή εξου­σία) στη­ρί­ζει την κυριαρ­χία της άρχου­σας τάξης. Η ηγε­μο­νία της τελι­κά υπάρ­χει και ενι­σχύ­ε­ται, διό­τι κυριαρ­χεί η απο­ξέ­νω­ση που γεν­νιέ­ται στη βάση της κεφα­λαιο­κρα­τι­κής εμπο­ρευ­μα­τι­κής παρα­γω­γής, αγκα­λιά­ζει όλες τις σφαί­ρες της κοι­νω­νι­κής ζωής. Αυτή η αλλο­τρί­ω­ση του ανθρώ­που στον καπι­τα­λι­σμό είναι η πηγή όλων των υπο­δου­λώ­σε­ων. Αφαι­ρεί από τη δρά­ση του ανθρώ­που τον ανθρώ­πι­νο και δημιουρ­γι­κό χαρα­κτή­ρα της, για­τί εμπο­δί­ζει τον άνθρω­πο να ανα­γνω­ρί­ζει τον εαυ­τό του και να εκφρά­ζει την προ­σω­πι­κό­τη­τά του και εξα­πα­τά τη σκέ­ψη του ανθρώ­που οδη­γώ­ντας τον σε μια παρα­μορ­φω­μέ­νη εικό­να της πραγματικότητας.

Η αλλο­τρί­ω­ση είναι ένα ιστο­ρι­κό φαι­νό­με­νο. Δεν είναι μετα­φυ­σι­κή οντό­τη­τα ούτε φυσι­κός νόμος. Δεν είναι η ανθρώ­πι­νη φύση. Είναι μια στιγ­μή της ιστο­ρι­κής εξέ­λι­ξης του ανθρώ­που. Φυσι­κά, δεν μπο­ρεί να ξεπε­ρα­στεί με τη θεω­ρία αλλά με την κατάρ­γη­ση της ατο­μι­κής ιδιο­κτη­σί­ας και τελι­κά της εμπο­ρευ­μα­τι­κής παρα­γω­γής. Και όπως ορα­μα­τι­ζό­ταν ο Τσε Γκε­βά­ρα: «Η τελι­κή και η πιο σημα­ντι­κή επα­να­στα­τι­κή φιλο­δο­ξία είναι η απε­λευ­θέ­ρω­ση του ανθρώ­που από την απο­ξέ­νω­σή του».

Και ας κλεί­σου­με με μία λογο­τε­χνι­κή περι­γρα­φή της κατάστασης:

«Κάπο­τε η κραυ­γή “άνθρω­πος στη θάλασ­σα!” υπο­χρέ­ω­νε την κοι­νό­τη­τα ενός καρα­βιού να επι­στρα­τεύ­σει όλες τις υλι­κές και ηθι­κές δυνά­μεις της για να σώσει αυτόν που βρι­σκό­ταν σε κίν­δυ­νο. Η επι­στρά­τευ­ση της κοι­νό­τη­τας ήταν ολο­κλη­ρω­τι­κή, εσω­τε­ρι­κή, ενστι­κτώ­δης, δηλα­δή ανά­λο­γη σε δύνα­μη και ομό­λο­γη σε ποιό­τη­τα προς τα φυσι­κά στοι­χεία που απει­λού­σαν το κιν­δυ­νεύ­ον μέλος της. Για­τί αλί­μο­νο στο σκά­φος εκεί­νο που θα μπο­ρού­σε να αδια­φο­ρή­σει σε μια τέτοια κραυ­γή. Θα ήταν ένα σκά­φος κατα­δι­κα­σμέ­νο και το ίδιο σε χαμό, ένα σκά­φος κατα­ρα­μέ­νο, άρρω­στο, ταμέ­νο του Δια­ό­λου. Τι συμ­βαί­νει, λοι­πόν, στο δικό μας σαστι­σμέ­νο ταξί­δι; Ολό­φω­το πλέ­ει το καρά­βι μας στα κύμα­τα των πνιγ­μέ­νων που κανείς δεν τους άκου­σε ποτέ. Μα αν δεν ξυπνή­σου­με στην ώρα μας, θα ξυπνή­σου­με αύριο πεθα­μέ­νοι-σπα­σμω­δι­κά, δου­λευ­τά­δι­κα φαντά­σμα­τα πάνω σε τού­το το άσκο­πο πλε­ού­με­νο. Με όλους τους νόμους και τους προ­φή­τες να σαπί­ζου­νε στο αμπά­ρι. Με την παντιέ­ρα κου­ρέ­λι και τη χολέ­ρα να κόβει βόλ­τες εκεί που ηχού­σαν κάπο­τε τρα­γού­δια. Για­τί παρα­τή­σα­με το τιμό­νι στην Αδια­φο­ρία. Για­τί σαϊ­τέ­ψα­με από ανία το ερη­μι­κό που­λί που κάθη­σε κάπο­τε στην πρύ­μη μας.» (Γερά­σι­μος Λυκιαρ­δό­που­λος, Άνθρω­πος στην Θάλασ­σα, εκδ. Ύψι­λον, 1992.