Ελεονόρα Μαρξ. Η επαναστάτρια κόρη του Μαρξ που επαναστάτησε ακόμη και εναντίον του πατέρα της για τον έρωτα…

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Βιογραφία

Γεν­νή­θη­κε στο Λον­δί­νο, στις 16 Ιανουα­ρί­ου του 1855 και πέθα­νε στις 31 Μαρ­τί­ου το 1898. Ηταν η έκτη κόρη του Μαρξ και της γυναί­κας του, Τζέ­νι φον Βεστφά­λεν (Jenny von Westphalen). Από μικρή την απο­κα­λού­σαν «Tussy» για την αγά­πη της για τις γάτες. Έδει­ξε από νωρίς ενδια­φέ­ρον για την πολι­τι­κή, σε σημείο που έγρα­φε γράμ­μα­τα σε πολι­τι­κούς ενό­σω ήταν ακό­μη παι­δί. Η φρί­κη που έννοιω­σε από «Το κρέ­μα­σμα των μαρ­τύ­ρων του Μαν­τζε­στερ» όταν ήταν 12 χρο­νών την ακο­λου­θού­σε για όλη της την ζωή. Η διή­γη­ση ιστο­ριών από τον πατέ­ρα της επί­σης της έδω­σε ενδια­φέ­ρον στη λογο­τε­χνία, τόσο που μπο­ρού­σε να διη­γεί­ται προ­φο­ρι­κά απο­σπά­σμα­τα έργων του Σαίξ­πηρ ήδη από τριών ετών. Στην ηλι­κία των δεκά­ξι, η Ελε­ο­νό­ρα έγι­νε γραμ­μα­τέ­ας του πατέ­ρα της, που την είχε μεγά­λη εμπι­στο­σύ­νη και τον συνό­δευε σε όλο τον κόσμο σε σοσια­λι­στι­κές ομιλίες.

Το έσκασε από το σπίτι

Έναν χρό­νo μετά, ερω­τεύ­τη­κε τον Hippolyte Lissagaray. Η Ελε­ά­νορ το έσκα­σε από το σπί­τι και πήγε στο Μπράι­τον να εργα­στεί σαν δασκά­λα. Ένα χρό­νο μετά βοή­θη­σε τον Lissagaray, ένα δημο­σιο­γρά­φο και μέλος της Παρι­σι­νής Κομ­μού­νας ο οποί­ος ανα­γκά­στη­κε να κατα­φύ­γει στο Λον­δί­νο μετά τη κατα­στο­λή της Κομ­μού­νας, να γρά­ψει την Ιστο­ρία της Κομ­μού­νας του 1871 (History of the Commune of 1871). Το βιβλίο άρε­σε στο πατέ­ρα της και συμ­φώ­νη­σε στην μετα­φρα­σή του στα αγγλι­κά από την ίδια, ανκαί δεν συμ­φω­νού­σε με την σχέ­ση της κόρης του με το συγ­γρα­φέα του μια που την περ­νού­σε 34 χρό­νια. Το 1880, ο Μαρξ άλλα­ξε άπο­ψη, και επέ­τρε­ψε το γάμο τους, αλλά παρά την συμ­φω­νία του πατέ­ρα της η Ελε­ά­νορ τελι­κά τα χάλα­σε με το φίλο της το 1882.

Στίς αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1880 η Ελε­ά­νορ απο­φά­σι­σε να να βοη­θή­σει τους ηλι­κιω­μέ­νους γονείς της, όμως η μητέ­ρα της πέθα­νε το Δεκέμ­βρη του 1881 και ο πατέ­ρας της το Μάρ­τιο του 1883. Ο πατέ­ρας της της ανέ­θε­σε την επι­μέ­λεια της έκδο­σης των χει­ρο­γρά­φων του που δεν είχαν ακό­μη εκδο­θεί και την αγγλό­φω­νη έκδο­ση του κύριου έργου του, Το Κεφάλαιο.

Πολιτική δράση

Το 1884, η Ελε­ά­νορ μπή­κε στο Social Democratic Federation (SDF) με αρχη­γό τον Henry Hyndman στην Αγγλία και μετά από ψηφο­φο­ρία έγι­νε στέ­λε­χος. Κατά τη διάρ­κεια της δρά­σης της στο SDF, γνώ­ρι­σε τον Edward Aveling, με τον οποίο έζη­σε όλη την υπό­λοι­πη ζωή της. Τον ίδιο χρό­νο, μία δια­φω­νία μέσα στο κόμ­μα την ανά­γκα­σε να φύγει και να ιδρύ­σει την Socialist League. Η δια­φω­νία είχε σχέ­ση με τον χαρα­κτή­ρα του Hyndman που κατη­γο­ρού­νταν για δικτα­το­ρι­κές τάσεις αλλά και δια­φω­νί­ες πάνω στο θέμα του διεθνισμού.

Ο Hyndman κατη­γο­ρή­θη­κε από τον Μαρξ για ροπή προς τον εθνι­κι­σμό. Ήταν αντί­θε­τος με την πρό­τα­ση του Μαρξ να σταλ­θεί αντι­προ­σω­πεία στο Γαλ­λι­κό Εργα­τι­κό Κόμ­μα λέγο­ντας πως η πρό­τα­ση ήταν μια «οικο­γε­νεια­κή μανού­βρα», καθώς η αδερ­φή της Ελε­ο­νό­ρας, η Λώρα, και ο άντρας της, ο Paul Lafargue, ήταν μέλη αυτού του κόμ­μα­τος. 

Ιδρύ­ει την Σοσια­λι­στι­κή Ένωση

Έτσι η Ελε­ο­νό­ρα Μαρξ και ο Aveling έγι­ναν ιδρυ­τι­κά στε­λέ­χη της Socialist League. Η Μαρξ έγρα­φε στη μηνιαία εφη­με­ρί­δα της League, την ‘Commonweal, κυρί­ως για θέμα­τα περί γυναι­κών. Το 1885, βοή­θη­σε τη διορ­γά­νω­ση του Διε­θνούς Σοσια­λι­στι­κού Συνε­δρί­ου στο Παρί­σι. Το επό­με­νο έτος, ταξί­δε­ψε στις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες μαζί με τον Aveling και το Γερ­μα­νό σοσια­λι­στή Βίλ­χελμ Λίμπ­κνεχτ (Wilhelm Liebknecht), συγκε­ντρώ­νο­ντας χρή­μα­τα για το Σοσια­λι­στι­κό Δημο­κρα­τι­κό Κόμ­μα της Γερ­μα­νί­ας. Η Socialist League κρά­τη­σε μόνο μέχρι το 1889. Οι αναρ­χι­κοί, με τους οποί­ους δια­φω­νού­σε έντο­να η Μαρξ, είχαν μπει μαζι­κά στην οργά­νω­ση κι έτσι δημιουρ­γή­θη­καν αντι­θέ­σεις που διέ­λυ­σαν τελι­κά το κόμμα.

Μέλος στην Συν­δι­κα­λι­στι­κή Ομο­σπον­δία Εργα­ζο­μέ­νων Γυναικών.

Το 1884, η Ελε­ο­νό­ρα Μαρξ έγι­νε μέλος στην Συν­δι­κα­λι­στι­κή Ομο­σπον­δία Εργα­ζο­μέ­νων Γυναι­κών. Υπο­στή­ρι­ξε πολ­λές απερ­γί­ες όπως την Απερ­γία Bryant & May του 1888 και την Απερ­γία του λιμα­νιού του Λον­δί­νου του 1889. Βοή­θη­σε στην οργά­νω­ση της Ένω­ση Εργα­τών Αερί­ου (GMB) και έγρα­ψε πολ­λά βιβλία και άρθρα.

Στο εργα­τι­κό κόμμα

Το 1893, ο Keir Hardie ίδρυ­σε το Ανε­ξάρ­τη­το εργα­τι­κό κόμ­μα (Independent Labour Party, ILP), και η Μαρξ ήταν παρού­σα στο ιδρυ­τι­κό συνέ­δριο ως παρα­τη­ρή­τρια, ενώ ο Aveling ήταν σύνε­δρος. Ο σκο­πός τους, που ήταν να αλλά­ξουν τις θέσεις του ILP προς το Μαρ­ξι­σμό, απέ­τυ­χε, καθώς το κόμ­μα παρέ­μει­νε υπό την επή­ρεια των Χρι­στια­νο­δη­μο­κρα­τών. Το 1897, η Ελε­ο­νό­ρα και ο Aveling επα­νήλ­θαν στην Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή Ομο­σπον­δία, όπως και τα περισ­σό­τε­ρα παλαιά μέλη της Socialist League

Η ανα­μνη­στι­κή πλά­κα στον τοί­χο του σπι­τιού της

Συγ­γρα­φι­κό έργο

Εκτός από το Κεφά­λαιο μετέ­φρα­σε πολ­λά έργα του Μαρξ στα αγγλι­κά και επι­με­λή­θη­κε της έκδο­σης τους με την βοή­θεια του Ενγκελς που έτρε­φε μεγά­λη συμπά­θεια γιαυ­τήν όπως «Μισθός τιμή και κέρ­δος», «Κρι­τι­κή για το Πρό­γραμ­μα Γκό­τα» κ.α αλλά ήταν πολυ­γρα­φό­τα­τη για θέμα­τα του γυναι­κεί­ου κινή­μα­τος, ομι­λί­ες συνε­δριών κ.α. Μετέ­φρα­σε πολ­λά λογο­τε­χνι­κά κεί­με­να στα αγγλικά.

Καριέρα στο θέατρο και λογοτεχνικές μεταφράσεις

Τη δεκα­ε­τία του 1880, η Μαρξ ενδια­φέρ­θη­κε περισ­σό­τε­ρο για το θέα­τρο και την ηθο­ποι­ία. Πίστευε πως η τέχνη μπο­ρού­σε να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί ως ένα σοσια­λι­στι­κό και φεμι­νι­στι­κό εργα­λείο. Επί­σης μετά­φρα­σε πολ­λά λογο­τε­χνι­κά έργα, και έκα­νε τη πρώ­τη Αγγλι­κή μετά­φρα­ση ενός έργου του Γκυ­στάβ Φλω­μπέρ, Μαντάμ Μπο­βα­ρύ. Μετέ­φρα­σε το The Lady from the Sea και το « Εχθρός του λαού» του Ερί­κου Ίψεν. Το 1886, υπο­δύ­θη­κε με τρό­πο συναρ­πα­στι­κό, το A Doll’s House του Ίψεν στο Λον­δί­νο, στο ρόλο της Nora Helmer, με τον Aveling ως Torvald Helmer, και τον Τζωρτζ Μπερ­ναρντ Σω ως Krogstad.

Αυτοκτονία

Το 1898, η Ελε­ά­νορ ανα­κά­λυ­ψε πως ο Aveling είχε παντρευ­τεί μυστι­κά μια νεα­ρή ηθο­ποιό. Ο Aveling την εξα­πά­τη­σε και πρό­τει­νε μια κοι­νή αυτο­κτο­νία, παρό­λο που αυτός ουδέ­πο­τε σκό­πευε να πραγ­μα­το­ποι­ή­σει. Αντί­θε­τα, της έδω­σε υδρο­κυά­νιο, το οποίο η Ελε­ά­νορ χρη­σι­μο­ποί­η­σε για να αυτο­κτο­νή­σει, ενώ ο Aveling έφυ­γε από το σπί­τι. Υπήρ­ξε μεγά­λη λαϊ­κή οργή για αυτή του την ενέρ­γεια , αλλά τελι­κά η έρευ­να της αστυ­νο­μί­ας τον αθώ­ω­σε από κάθε υπευ­θυ­νό­τη­τα. Ο Aveling πέθα­νε τέσ­σε­ρις μήνες μετά.

Ανα­μνη­στι­κή πλάκα

Στις 9 Σεπτέμ­βρη 2008 μία μπλε ανα­μνη­στι­κή πλά­κα τοπο­θε­τή­θη­κε στον τοί­χο του σπι­τιού της ‚σαν μνη­μείο στο Jews Walk του Sydenham, στο νοτιο­α­να­το­λι­κό Λον­δί­νο, εκεί όπου η Ελε­ά­νορ έζη­σε τα τελευ­ταία χρό­νια της ζωής της. Είναι η πλά­κα της επα­να­στά­τριας κόρης του Μαρξ που πίστευε στην επα­νά­στα­ση και στον έρω­τα μέχρι θανάτου.

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης. Από το 2011 διαμένει στην Σουηδία στην πόλη Σβεγκ του δήμου Χεργιεντάλεν και εργάζεται ως διευθυντής τεχνικών και κοινωνικής υποδομής.