«Εξ αποστάσεως εκπαίδευση»: Σαν έτοιμοι από παλιά…

Η προ­πα­γάν­δα που ξεδι­πλώ­θη­κε από την ηγε­σία του Υπουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας με αφορ­μή τον κορο­νο­ϊό για τον δήθεν «ενθου­σια­σμό» με τον οποίο οι εκπαι­δευ­τι­κοί και οι μαθη­τές αντι­με­τώ­πι­σαν την ανα­γκα­στι­κή εφαρ­μο­γή της όποιας από από­στα­ση διδα­σκα­λί­ας δικαιο­λο­γη­μέ­να μας έβα­λε σε υποψίες.

Τέτοιες τυμπα­νο­κρου­σί­ες δεν μπο­ρεί να αφο­ρούν την ανά­γκη να απα­σχο­λη­θούν οι μαθη­τές ούτε την υπο­τι­θέ­με­νη ετοι­μό­τη­τα της κρα­τι­κής μηχα­νής (Ποια ετοι­μό­τη­τα; Την πρό­σκλη­ση στον καθέ­να ατο­μι­κά να εξα­σφα­λί­σει μόνος του τα μέσα για την εφαρ­μο­γή και παρα­κο­λού­θη­ση ενός κατα­σκευα­σμέ­νου από ιδιω­τι­κή επι­χεί­ρη­ση προγράμματος;).

Τη στρα­τη­γι­κή του κεφα­λαί­ου στην εκπαί­δευ­ση βρή­καν την ευκαι­ρία με θρά­σος να προ­ω­θή­σουν, στρα­τη­γι­κή που εδώ και 20 χρό­νια δια­τυ­μπα­νί­ζε­ται από τους επί­ση­μους οργα­νι­σμούς του: “ηλε­κτρο­νι­κή μάθη­ση” και δεξιό­τη­τες ως υπο­κα­τά­στα­τα της δημό­σιας εκπαί­δευ­σης και της γενι­κής παιδείας.

ℹ️  Να τι έγρα­φε το περιο­δι­κό έντυ­πο Θέμα­τα Παι­δεί­ας ήδη από το 2000 (τεύ­χος 2):

Οι υπο­στη­ρι­χτές της αστι­κής πολι­τι­κής στην Ελλά­δα εξαγ­γέλ­λουν ότι τα επό­με­να βήμα­τα «για ένα καλύ­τε­ρο σχο­λείο» θα είναι η αξιο­λό­γη­ση της σχο­λι­κής μονά­δας και η εισα­γω­γή των νέων τεχνο­λο­γιών επι­κοι­νω­νί­ας και πλη­ρο­φό­ρη­σης στην εκπαίδευση.
Πρό­κει­ται για κεντρι­κές κατευ­θύν­σεις που παρου­σιά­ζο­νται σαν και­νο­τό­μες πολι­τι­κές σε όλες τις χώρες της ΕΕ και δια­ψεύ­δουν πολύ γρή­γο­ρα τις μεγά­λες προσ­δο­κί­ες που γεννούν.

Μέσα από τα άρθρα του Βέλ­γου εκπαι­δευ­τι­κού Nico Hirtt, μέλους της κίνη­σης ΑPED (Αpell pour une école démocratique), παρα­τη­ρού­με ότι το ευέ­λι­κτο σχο­λείο, που θα υπο­κα­θι­στά την εκπαί­δευ­ση με μορ­φές κατάρ­τι­σης και θα λει­τουρ­γεί κάτω από τον έλεγ­χο των δυνά­με­ων της αγο­ράς είναι ένα ιδιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νο σύστη­μα, που αυξά­νει τους ταξι­κούς φραγ­μούς στη μόρ­φω­ση και υπη­ρε­τεί αντι­δρα­στι­κές ανα­διαρ­θρώ­σεις στην οικο­νο­μία και την κοι­νω­νία (ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, μεί­ω­ση των κοι­νω­νι­κών δαπα­νών, ελα­στι­κο­ποί­η­ση των εργα­σια­κών σχέ­σε­ων, απασχολησιμότητα).
Οι παρα­κά­τω αρθρο­γρά­φοι και συγ­γρα­φείς εκπαι­δευ­τι­κών βιβλί­ων υπο­στη­ρί­ζουν ακό­μη ότι πίσω από την ποι­κι­λό­τρο­πη προ­ώ­θη­ση των νέων τεχνο­λο­γιών κρύ­βε­ται ο μονο­πω­λια­κός αντα­γω­νι­σμός του πολυ­ε­θνι­κού κεφα­λαί­ου και η δια­μόρ­φω­ση φτη­νής εργα­τι­κής δύνα­μης, αδια­μαρ­τύ­ρη­τα εναλ­λασ­σό­με­νης στην ανερ­γία με το πρό­σχη­μα της επανακατάρτισης.

Δεν είναι τυχαίο που στην έκτα­κτη σύνο­δο κορυ­φής της Λισ­σα­βό­νας, με θέμα «Απα­σχό­λη­ση, οικο­νο­μι­κές μεταρ­ρυθ­μί­σεις και κοι­νω­νι­κή συνο­χή-για μια Ευρώ­πη της και­νο­το­μί­ας και των γνώ­σε­ων», την τιμη­τι­κή της είχε η συζή­τη­ση περί ηλε­κτρο­νι­κής Μάθη­σης και ηλε­κτρο­νι­κής Ευρώπης.
Όταν πάντως ο (ΣΣ |> 2000–2004) Υπουρ­γός Παι­δεί­ας κ.Ευθυμίου υπο­στη­ρί­ζει «καλύ­τε­ρα να βγει κανείς χει­ρι­στής υπο­λο­γι­στή από κάποιο ΙΕΚ, παρά να σπου­δά­σει για­τρός», δεν είναι για­τί νομί­ζει ότι μπο­ρεί να αντι­με­τω­πι­στεί έτσι η ανεργία.
Κι ούτε πιστεύ­ουν ότι οι νέες τεχνο­λο­γί­ες είναι το φάρ­μα­κο για όλα τα εκπαι­δευ­τι­κά προ­βλή­μα­τα, όσο κι αν στη χώρα μας εξα­κο­λου­θούν να προ­βάλ­λουν ακό­μη τέτοιες ανοησίες.
Η διε­θνής πεί­ρα δεί­χνει ότι όσο οι πολι­τι­κές αυτές εφαρ­μό­ζο­νται, τόσο οι στό­χοι τους απο­σα­φη­νί­ζο­νται και οι αυτα­πά­τες δια­λύ­ο­νται.

Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα το Βέλ­γιο, όπου αυτή η πολι­τι­κή έχει εφαρ­μο­στεί σε μεγα­λύ­τε­ρο βαθ­μό κι η δομή της δευ­τε­ρο­βάθ­μιας εκπαί­δευ­σης δια­φο­ρο­ποιεί­ται από την ηλι­κία των 12χρονών σε γενι­κή και επαγγελματική.
Κατα­γρά­φε­ται, επί­σης, σημα­ντι­κή δια­φο­ρο­ποί­η­ση και στην ίδια τη γενι­κή εκπαί­δευ­ση, αφού οι γονείς επι­λέ­γουν το σχο­λείο των παι­διών τους, αλλά και τα σχο­λεία επι­λέ­γουν μαθητές.
Βαθύ­τε­ρη είναι κι η ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της δημό­σιας εκπαί­δευ­σης, καθώς δεν υπάρ­χει ο θεσμός του ενιαί­ου και δωρε­άν βιβλί­ου, τα βιβλία πλη­ρώ­νο­νται και σε μεγά­λο βαθ­μό αντι­κα­θί­στα­νται σήμε­ρα από CD-Rom και φωτοτυπίες.

Ο ψηφιακός κλοιός σφίγγει γύρω από τα σχολεία (e‑Learning και e‑Europe στη Σύνοδο Κορυφής της Λισσαβόνας)

Ο υπο­λο­γι­στής και το δια­δί­κτυο από δω και πέρα συμ­με­τέ­χουν ενερ­γά στο σχο­λι­κό τοπίο. Οι νέοι εκπαι­δευ­τι­κοί αλλά και οι λιγό­τε­ρο νέοι κατα­βάλ­λουν κάθε προ­σπά­θεια να μυη­θούν σε αυτές τις τεχνο­λο­γί­ες, υπο­βάλ­λο­ντας σε τακτι­κή δοκι­μα­σία τις δυνα­τό­τη­τές τους στο πεδίο της μάθη­σης. Δεν τους υπο­σχέ­θη­καν ότι με λίγα κλικ και λίγο «σερ­φά­ρι­σμα» θα μπο­ρού­σαν να λύσουν αρκε­τά προ­βλή­μα­τα: μαθη­τι­κή απο­γο­ή­τευ­ση, έλλει­ψη διδα­κτι­κού υλι­κού και κατάλ­λη­λων σχο­λι­κών εγχει­ρι­δί­ων, έλλει­ψη στε­λέ­χω­σης, ατο­μι­κή παρακολούθηση…;

Τα παι­δα­γω­γι­κά θαύ­μα­τα όμως που έχουν ανα­κοι­νω­θεί σπα­νί­ως είναι συνε­πή στο ραντε­βού τους. Η έλξη του νέου, γρή­γο­ρα παρα­χω­ρεί τη θέση της στην πλή­ξη. Τα πολι­τι­στι­κά «sites», τα «Webencyclopedies», τα αυτο­δύ­να­μα εργα­στή­ρια και τα άλλα εκπαι­δευ­τι­κά λογι­σμι­κά, που προ­τεί­νει το σχο­λείο, δεν έχουν καμιά ιδιαί­τε­ρη βαρύ­τη­τα, απέ­να­ντι στα ηλε­κτρο­νι­κά παι­χνί­δια και στο συνη­θι­σμέ­νο «σερ­φά­ρι­σμα» αρκε­τών μαθη­τών στο δια­δί­κτυο. Ελλεί­ψει επαρ­κούς επί­βλε­ψης οι μαθη­τές χάνουν αρκε­τό από το χρό­νο τους μπρο­στά στην οθό­νη, όταν οι προ­βο­λές στον κυβερ­νο­χώ­ρο μετα­τρέ­πο­νται πραγ­μα­τι­κά σ’ ένα πανη­γύ­ρι πορ­νο­γρα­φι­κού παιχνιδιού.

Η απο­γο­ή­τευ­ση των εκπαι­δευ­τι­κών, χωρίς αμφι­βο­λία δεν λαμ­βά­νε­ται υπό­ψη από τους ιθύ­νο­ντες. Επί­σης, με την ευκαι­ρία της σύγκλη­σης της ευρω­παϊ­κής διά­σκε­ψης των υπουρ­γών παι­δεί­ας, νεο­λαί­ας και επαγ­γελ­μα­τι­κής κατάρ­τι­σης, στη Λισ­σα­βό­να στις 17 και 18 του περα­σμέ­νου Μάρ­τη, γίνε­ται καθα­ρό ότι έχουν απο­φα­σί­σει να αλλά­ξουν στρα­τη­γι­κή. Τέλος, τα παι­δα­γω­γι­κά προ­σχή­μα­τα. Ήρθε ο και­ρός να δια­κη­ρυ­χθεί με έμφα­ση, για­τί οι εκπαι­δευ­τι­κοί καλού­νται να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν τις τεχνο­λο­γί­ες. της πλη­ρο­φό­ρη­σης και των επι­κοι­νω­νιών στην τάξη:

Για να ενι­σχύ­σουν τις αγο­ρές. Η Ευρώ­πη απο­κα­λύ­πτει, από εδώ και μπρος, χωρίς φτια­σι­δώ­μα­τα, τα κίνη­τρά της που είναι απο­κλει­στι­κά εμπο­ρι­κά. Βέβαια, όσο απο­σα­φη­νί­ζο­νται οι στό­χοι, τόσο εξα­φα­νί­ζο­νται οι τελευ­ταί­ες ψευδαισθήσεις.

Αυτό το γεγο­νός απο­τε­λεί μια μαύ­ρη πέτρα στην ιστο­ρία της εκπαί­δευ­σης. Εδώ και δέκα χρό­νια, η Ευρω­παϊ­κή Επι­τρο­πή πολ­λα­πλα­σί­α­σε τις εκθέ­σεις της και τις «Λευ­κές Βίβλους» εξη­γώ­ντας την αιτία και τον τρό­πο με τον οποίο το σχο­λείο πρέ­πει να υπο­τα­χθεί ορι­στι­κά στις εντο­λές της Στρογ­γυ­λής Τρά­πε­ζας των Ευρω­παί­ων Βιο­μη­χά­νων (ERT). Σ’ αυτά τα κεί­με­να η προ­σαρ­μο­γή της εκπαί­δευ­σης στην ψηφια­κή επο­χή και η χρη­σι­μο­ποί­η­σή της με αντι­κει­με­νι­κό σκο­πό την αύξη­ση της αγο­ράς των TIC (Σ.Μ.:Tεχνολογιών της Πλη­ρο­φό­ρη­σης και των Eπι­κοι­νω­νιών) κατε­λάμ­βα­ναν ήδη μια κεντρι­κή θέση. Γενι­κά όμως επρό­κει­το για απλές συστάσεις.

Στη Λισ­σα­βό­να όμως, οι εθνι­κοί υπουρ­γοί Παι­δεί­ας ενέ­κρι­ναν επί­ση­μα τα σχέ­δια που προ­ε­τοί­μα­σαν οι κυρί­ες Cresson και Reding, με κωδι­κή ονο­μα­σία «e‑Learning». Επ’ ευκαι­ρία συγκέ­ντρω­σαν πέρα από τις 15 χώρες μέλη της Ευρω­παϊ­κής Ένω­σης, τις τρεις χώρες που ανή­κουν στην Ευρω­παϊ­κή Οικο­νο­μι­κή Ζώνη, καθώς και τις 13 χώρες που είναι υπο­ψή­φιες για έντα­ξη στην ΕΕ.

ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ 

Η ηλε­κτρο­νι­κή μάθη­ση (e‑Learning) είναι η ενδει­κτι­κή εφαρ­μο­γή στο πεδίο της εκπαί­δευ­σης, του σχε­δί­ου «e‑Europe» που απο­τε­λού­σε το κεντρι­κό θέμα της συνό­δου κορυ­φής στη Λισ­σα­βό­να. Το δόγ­μα πάνω στο οποίο βασί­ζε­ται η «ηλε­κτρο­νι­κή Ευρώ­πη» είναι ότι το οικο­νο­μι­κό μέλ­λον της Ευρώ­πης εξαρ­τά­ται από την ικα­νό­τη­τά της να συνα­γω­νι­στεί τις ΗΠΑ στο πεδίο του «ψηφια­κού πολι­τι­σμού», του ηλε­κτρο­νι­κού εμπο­ρί­ου, της ανά­πτυ­ξης των επι­χει­ρή­σε­ων στους τομείς της πλη­ρο­φο­ρι­κής, στις επι­κοι­νω­νί­ες και στα πολυ­μέ­σα. Φεύ­γο­ντας, απ’ αυτή την προ­ϋ­πό­θε­ση, συμπε­ραί­νου­με ότι πρέπει:

α) «Να εισά­γου­με στην Ευρώ­πη έναν «ψηφια­κό πολι­τι­σμό» που θα υπο­στη­ρί­ζε­ται απ’ ένα επι­χει­ρη­μα­τι­κό πνεύ­μα».
β) «Να εντα­χθούν όλοι οι πολί­τες, οι πολι­τι­στι­κοί όμι­λοι, οι επι­χει­ρή­σεις, τα σχο­λεία και οι διοι­κή­σεις στην ψηφια­κή επο­χή».
Και τέλος, «να επα­γρυ­πνού­με, έτσι ώστε το σύνο­λο αυτής της δια­δι­κα­σί­ας να έχει έναν προ­σα­να­το­λι­σμό κοι­νω­νι­κής απο­δο­χής και να κερ­δί­σει την εμπι­στο­σύ­νη του κατα­να­λω­τή»(!)

Όσο δύσκο­λο είναι να αντι­λη­φθού­με πώς το ηλε­κτρο­νι­κό εμπό­ριο μπο­ρεί να ευνο­ή­σει την κοι­νω­νι­κή απο­δο­χή, τόσο σαφές είναι απε­να­ντί­ας για­τί πρέ­πει να «ανα­προ­γραμ­μα­τί­σου­με» τον κατα­να­λω­τή. Σήμε­ρα, «μόνο ένας περιο­ρι­σμέ­νος αριθ­μός ατό­μων είναι εφο­δια­σμέ­νος με μια “ψηφια­κή κουλ­τού­ρa” και έχει πρό­σβα­ση στο δίκτυο». ⁽¹⁾
Οι κατα­να­λω­τές πρέ­πει επει­γό­ντως «ν’ απο­κτή­σουν τις δεξιό­τη­τες που θα τους επι­τρέ­ψουν να βρί­σκουν τις πλη­ρο­φο­ρί­ες που ανα­ζη­τούν και να αλλη­λε­πι­δρούν στο δια­δί­κτυο» ⁽¹⁾.

Κάποιοι από μας βρί­σκουν ενδια­φέ­ρον κι ευχα­ρί­στη­ση να «σερ­φά­ρουν» και να επι­κοι­νω­νούν μέσω του δια­δι­κτύ­ου. Άλλοι δεν ασχο­λού­νται καθό­λου. Κάποιοι απε­χθά­νο­νται την κινη­τή τηλε­φω­νία, ενώ άλλοι βλέ­πουν σ’ αυτή μια αλη­θι­νή απε­λευ­θέ­ρω­ση. Από δω και πέρα δεν θα σας ζητη­θεί πλέ­ον η γνώ­μη: «πρό­κει­ται να δοθεί σε όλους στην Ευρώ­πη, σε κάθε πολί­τη, σε κάθε σχο­λείο, σε κάθε επι­χεί­ρη­ση, μια γραμ­μή πρό­σβα­σης, το γρη­γο­ρό­τε­ρο δυνα­τό. Η πρό­σβα­ση και η χρή­ση του δια­δι­κτύ­ου μέσω ενός υπο­λο­γι­στή, ενός κινη­τού τηλε­φώ­νου ή ενός απο­κω­δι­κο­ποι­η­τή της τηλε­ό­ρα­σης πρέ­πει να γίνει τρέ­χον νόμι­σμα». ⁽¹⁾

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Ωστό­σο η Κομι­σιόν δεν τρέ­φει αυτα­πά­τες όσον αφο­ρά στις πιθα­νό­τη­τες που υπάρ­χουν για αλλα­γή των συνη­θειών, του­λά­χι­στον για τους μεγα­λύ­τε­ρους από εμάς. Οι νέοι λοι­πόν συνι­στούν τον υπ’ αριθ­μόν ένα στό­χο των ευρω­παϊ­κών αρχών. Και πώς να επη­ρε­ά­σει κανείς την κάθε προ­σω­πι­κό­τη­τα, αν όχι από την εκπαί­δευ­ση; Το σχο­λείο, εδώ και εκα­τό χρό­νια προ­σπα­θεί να εμφυ­σή­σει στις νέες γενιές την πατρι­δο­λα­γνεία προ­κει­μέ­νου να ενορ­χη­στρώ­σει τον μεγά­λο ιμπε­ρια­λι­στι­κό πόλε­μο. Σήμε­ρα το ίδιο σχο­λείο, έχει ταχθεί στη μαζι­κή παρα­γω­γή μαλ­θα­κο­ποι­η­μέ­νων χρη­στών των ιστο­σε­λί­δων (Web), προ­ά­γο­ντας έτσι τον εμπο­ρι­κό πόλε­μο της ψηφια­κής επο­χής. Βλέ­πε­τε, αυτός είναι λιγό­τε­ρο αιμα­τη­ρός (αρκεί βέβαια να εθε­λο­τυ­φλύ­σει κανείς στα εγκλή­μα­τα της «Νέας Οικο­νο­μί­ας» που συντε­λού­νται στα ανα­πτυσ­σό­με­να κρά­τη). Και αυτός όμως ο χαρα­κτή­ρας του σχο­λεί­ου δεν είναι λιγό­τε­ρο ιδιο­τε­λής και σε καμία περί­πτω­ση δεν δημιουρ­γεί ένα καλύ­τε­ρο σχολείο.

Σύμ­φω­να με την Επί­τρο­πο Παι­δεί­ας Βίβιαν Ρίντιγκ, «είναι ζωτι­κής σημα­σί­ας για την Ευρώ­πη να αντι­σταθ­μί­σει το έλλειμ­μά της ένα­ντι των ΗΠΑ στον ψηφια­κό τομέα. Η πραγ­μά­τω­ση αυτού του στό­χου περ­νά­ει πρω­τί­στως από την εκπαί­δευ­ση: από το σχο­λείο να απο­κτά­ται η ψηφια­κή κουλ­τού­ρα και η δια βίου εκπαί­δευ­ση».⁽⁶⁾

Η ηλε­κτρο­νι­κή Μάθη­ση (e‑Learning) οριο­θε­τεί­ται έτσι στο σταυ­ρο­δρό­μι των δύο ευρω­παϊ­κών στρα­τη­γι­κών. Η πρώ­τη, πιο σφαι­ρι­κή και επί­πο­νη, όπως την ερμη­νεύ­ει η κ. Ρίντιγκ «εκφρά­ζε­ται από μια δρα­στη­ριό­τη­τα που προ­σβλέ­πει στην πλή­ρη έντα­ξη στη νέα οικο­νο­μία που θεμέ­λιοι λίθοι της απο­τε­λούν, η και­νο­το­μία και η γνώ­ση» ⁽⁶⁾.
Η δεύ­τε­ρη, ανα­φέ­ρε­ται σε μια πιο θελη­μα­τι­κή και στε­νή προ­σαρ­μο­γή της παι­δεί­ας, στις ανά­γκες της οικο­νο­μί­ας: «Οι οικο­νο­μί­ες εξε­λίσ­σο­νται ταχύ­τα­τα και η Ευρώπ,η για να παρα­μεί­νει αντα­γω­νι­στι­κή, θα πρέ­πει να δια­σφα­λί­σει ότι το ανθρώ­πι­νο δυνα­μι­κό της δια­θέ­τει όλα τα εφό­δια για τη πρό­κλη­ση».⁽²⁾
Εδώ και αρκε­τά χρό­νια αυτή η αγω­νία που μοι­ρά­ζε­ται το σύνο­λο των ευρω­παϊ­κών χωρών έχει επι­κε­ντρω­θεί στις ιδιαι­τε­ρό­τη­τες του εκά­στο­τε εκπαι­δευ­τι­κού συστή­μα­τος. Από τον Ζακ Λαγκ (Γαλ­λία) στον Ντέι­βιντ Μπλάν­κετ (Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο), από τον Πιερ Αζέτ (γαλ­λό­φω­νο Βέλ­γιο) έως και την Μάρ­λε­εν Βαντερ­πούρ­τεν (φλα­μαν­δή ομό­λο­γος), όλοι τους ασπά­ζο­νται το δόγ­μα έντα­ξης του Σχο­λεί­ου στην υπη­ρε­σία της αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας του εμπο­ρί­ου και στην εδραί­ω­ση νέου τρό­που σύν­δε­σης μετα­ξύ σχο­λεί­ου και επι­χεί­ρη­σης. Η πορ­το­γα­λι­κή προ­ε­δρία της Συνό­δου Κορυ­φής της Λισ­σα­βό­νας υπο­γραμ­μί­ζει εκτός των άλλων ότι «η δια­φο­ρε­τι­κό­τη­τα των συστη­μά­των εκπαί­δευ­σης και κατάρ­τι­σης των κρα­τών-μελών είναι σημα­ντι­κή, έστω και αν αυτά εξυ­πη­ρε­τούν κοι­νούς στό­χους, τόσο στο επί­πε­δο της προ­σω­πι­κής εξέ­λι­ξης του ατό­μου, όσο και στο κοι­νω­νι­κό-πολι­τι­σμι­κό επί­πε­δο των πολι­τών. Συγ­χρό­νως η προ­σαρ­μο­γή της κατάρ­τι­σης στις απαι­τή­σεις των μοντέρ­νων επαγ­γελ­μά­των απο­τε­λεί κοι­νή μέρι­μνα».⁽³⁾

Η Ευρώ­πη λοι­πόν οφεί­λει «να επι­τα­χύ­νει την έντα­ξη του σχο­λεί­ου και όλων των κέντρων μάθη­σης στην “ψηφια­κή επο­χή”». Ο αντι­κει­με­νι­κός στό­χος που προ­κύ­πτει από τη δια­σταύ­ρω­ση των δυο στρα­τη­γι­κών είναι «να κατα­στή­σει τον ψηφια­κό πολι­τι­σμό μια από τις βασι­κές γνώ­σεις κάθε νέου ευρω­παί­ου».⁽⁴⁾

Συγκε­κρι­μέ­να αυτό σημαίνει:
1) επο­πτεία του δια­δι­κτύ­ου (Internet) και των πηγών των πολυ­μέ­σων (multimidia),
2) χρή­ση των νέων πηγών για την εκμά­θη­ση και την από­κτη­ση νέων δεξιοτήτων,
3) από­κτη­ση δεξιοτήτων-«κλειδιών», όπως η ομα­δι­κή εργα­σία, η δημιουρ­γι­κό­τη­τα, ο συν­δυα­σμός πολ­λα­πλών καθη­κό­ντων, η δια­πο­λι­τι­σμι­κή επι­κοι­νω­νία, η ικα­νό­τη­τα επί­λυ­σης προ­βλη­μά­των. ⁽¹⁾

ΟΛΟΙ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 

Για να προ­σεγ­γί­σου­με αυτούς το στό­χους, τέσ­σε­ρις πρα­κτι­κές φαντά­ζουν απα­ραί­τη­τες στα μάτια των υπεύ­θυ­νων της Ευρώ­πης: «εξο­πλι­σμός σχο­λεί­ων με υπο­λο­γι­στές και πολυ­μέ­σα, επι­μόρ­φω­ση των εκπαι­δευ­τι­κών στην ψηφια­κή τεχνο­λο­γία, ανά­πτυ­ξη των υπη­ρε­σιών και των ευρω­παϊ­κών εκπαι­δευ­τι­κών λογι­σμι­κών, επι­τά­χυν­ση της δια­δι­κτύ­ω­σης των σχο­λεί­ων και των καταρ­τι­ζό­με­νων.» ⁽⁴⁾

Η Σύνο­δος Κορυ­φής απο­φά­σι­σε να μετα­φέ­ρει την ημε­ρο­μη­νία που είχε θέσει ως προ­θε­σμία σύν­δε­σης των σχο­λεί­ων με το δια­δί­κτυο από το 2002 στο 2001. Για να μην κατα­λή­ξει αυτό το εγχεί­ρη­μα σε μη-απο­δο­τι­κή επέν­δυ­ση «πρέ­πει όλοι οι εκπαι­δευ­τι­κοί έως το 2002 να δια­θέ­τουν επαρ­κή γνώ­ση των τεχνο­λο­γιών της πλη­ρο­φο­ρι­κής και των επι­κοι­νω­νιών». Προς την επί­τευ­ξη αυτού του σκο­πού, η Κομι­σιόν προ­τεί­νει την αξιο­ποί­η­ση κάποιων δει­κτών, που θα επι­τρέ­πουν την αξιο­λό­γη­ση των εκπαι­δευ­τι­κών που θα κατέ­χουν την ενδε­δειγ­μέ­νη γι’ αυτές τις τεχνο­λο­γί­ες γνώ­ση.⁽⁵⁾
Είναι σκό­πι­μο να θυμη­θού­με ότι, κατά τη διάρ­κεια μιας συνέ­ντευ­ξης της Εντίτ Κρε­σόν για το κινη­μα­το­γρα­φι­κό έργο του Φραν­σίς Ζιγε­ρύ «Ο χαρ­το­φύ­λα­κας του Μεγά­λου Αδελ­φού», εξή­γη­σε ότι υφί­στα­νται τρία είδη εκπαι­δευ­τι­κών: εκεί­νων που κατέ­χουν την επι­στή­μη της πλη­ρο­φο­ρι­κής, εκεί­νων που απο­δέ­χο­νται να μυη­θούν σ’ αυτήν και «εκεί­νων που πρέ­πει να αντι­κα­τα­στα­θούν». Σ’ αυτή την περί­πτω­ση θα μπο­ρού­σα­με να προ­σφύ­γου­με «σε άλλους ειδι­κούς που είναι εφο­δια­σμέ­νοι με μια κατάρ­τι­ση σύγ­χρο­νη και προ­σαρ­μο­σμέ­νη στους επι­διω­κό­με­νους σκο­πούς». ⁽³⁾

Στη βάση αυτών των δυο δεδο­μέ­νων θα μπο­ρέ­σου­με να ενι­σχύ­σου­με την ανά­δει­ξη της ευρω­παϊ­κής βιο­μη­χα­νί­ας των πολυ­μέ­σων και των υπη­ρε­σιών επι­κοι­νω­νί­ας. «Η κοι­νω­νία της πλη­ρο­φό­ρη­σης οφεί­λεί να χρη­σι­μο­ποιεί στην Ευρώ­πη ευρω­παϊ­κό υλι­κό» τονί­ζει η κ. Ρίντιγκ και διευ­κρι­νί­ζει: «σ’ αυτόν το τομέα ειδι­κό­τε­ρα, η ανά­πτυ­ξη της λογι­κής του εται­ρι­σμού με τη βιο­μη­χα­νία είναι ανα­γκαία». ⁽⁴⁾ Μ’ αυτό το γνώ­μο­να θα οργα­νω­θεί λίαν προ­σε­χώς μια ευρω­παϊ­κή συνδιάσκεψη.

ΑΠΟΡΥΘΜΙΣΗ, ΕΠΙΛΟΓΗ, ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 

Η μετα­τρο­πή του σχο­λεί­ου σε μηχα­νι­σμό ενί­σχυ­σης του εμπο­ρί­ου προ­ϋ­πο­θέ­τει την εγκα­τά­λει­ψη της ενιαί­ας και δημό­σιας δομής του σχο­λεί­ου, επει­δή έχει κρι­θεί ότι είναι δύσκαμ­πτο. Τα σχο­λεία πρέ­πει «να ανοι­χτούν» δηλα­δή να απαλ­λα­γούν από τη κηδε­μο­νία του κρά­τους, όπως συμ­βαί­νει στα σχο­λεία του ιδιω­τι­κού τομέα. Πρέ­πει να μεταλ­λα­χθούν σε «τοπι­κά κέντρα, όπου θα έχει πρό­σβα­ση ο καθέ­νας για να απο­κτή­σει πολύ­μορ­φες γνώ­σεις, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας μεθό­δους που έχουν λει­τουρ­γι­κά προ­σαρ­μο­στεί σε μια μεγά­λη ποι­κι­λία στό­χων». ⁽⁷⁾
Πρέ­πει ν’ απο­χαι­ρε­τή­σου­με αιτή­μα­τα ισό­τη­τας, όπως απο­τυ­πώ­θη­καν την επο­χή της μαζι­κο­ποί­η­σης της εκπαί­δευ­σης. Η επο­χή μας ανή­κει στη «δια­φο­ρε­τι­κό­τη­τα». Πρέ­πει να παρα­δε­χτού­με επο­μέ­νως ότι «ο σχο­λι­κός και επαγ­γελ­μα­τι­κός προ­σα­να­το­λι­σμός πρέ­πει να εξε­λι­χθεί σύμ­φω­να με τις ανά­γκες του τομέα της κατάρ­τι­σης» και να «δημιουρ­γή­σει ευέ­λι­κτα συστή­μα­τα πιστο­ποί­η­σης της απο­κτη­θεί­σας πεί­ρας». ⁽³⁾

Αυτό σημαί­νει ότι πρέ­πει να αντι­κα­τα­στή­σου­με τα εθνι­κά διπλώ­μα­τα από υπε­ρε­θνι­κά πιστο­ποι­η­τι­κά σπου­δών. Το Ευρω­παϊ­κό Συμ­βού­λιο για παρά­δειγ­μα, προ­τεί­νει τη θέσπι­ση «ενός ευρω­παϊ­κού διπλώ­μα­τος για τις βασι­κές δεξιό­τη­τες στις τεχνο­λο­γί­ες της πλη­ρο­φό­ρη­σης με δια­δι­κα­σία απο­κε­ντρω­μέ­νης χορή­γη­σης, για να προ­ω­θη­θεί ο ψηφια­κός πολι­τι­σμός σε όλη την Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση». ⁽⁷⁾.
Με αυτή την αλλα­γή καταρ­γού­νται οι μισθο­λο­γι­κές κατα­κτή­σεις που κατο­χυ­ρώ­νο­νταν παρα­δο­σια­κά από το εθνι­κό δίπλω­μα, μέσω των συλ­λο­γι­κών διαπραγματεύσεων.

Τέλος, πρέ­πει «να θεσμο­θε­τή­σου­με ανά­με­σα στα σχο­λεία, τα κέντρα κατάρ­τι­σης, τις επι­χει­ρή­σεις και τα ερευ­νη­τι­κά ιδρύ­μα­τα των “κοι­νω­νι­κών εταί­ρων ”, για την από­κτη­ση γνώ­σε­ων που θα είναι αξιο­ποι­ή­σι­μες από όλους». ⁽⁷⁾
Η Επι­τρο­πή επί­σης κρί­νει ότι « η επι­τυ­χία αυτής της πρω­το­βου­λί­ας θα εξαρ­τη­θεί (…) από τη βού­λη­ση των επι­χει­ρή­σε­ων να συνερ­γα­στούν με τον εκπαι­δευ­τι­κό τομέα για παρά­δειγ­μα μέσω του “εται­ρι­σμού” ανά­με­σα στον ιδιω­τι­κό και δημό­σιο τομέα». ⁽¹⁾

Μ’ αυτή τη μεταρ­ρύθ­μι­ση του σχο­λεί­ου δια­κυ­βεύ­ο­νται οικο­νο­μι­κά μεγέ­θη υψί­στης σημα­σί­ας. Δικαιο­λο­γεί στα μάτια του Ευρω­παϊ­κού Συμ­βου­λί­ου την «αύξη­ση ουσια­στι­κά κατ’ έτος της επέν­δυ­σης ανά κάτοι­κο στον τομέα των ανθρω­πί­νων πόρων». (7) Ωστό­σο, πρέ­πει να σημειώ­σου­με το γλωσ­σι­κό ολί­σθη­μα. Η παλιά συζή­τη­ση για την παι­δεία ή την εκπαί­δευ­ση έλη­ξε. Από δω και μπρος θα μιλά­με για ανθρώ­πι­νους πόρους. Κάθε «επα­να­χρη­μα­το­δό­τη­ση» της εκπαί­δευ­σης θα πρέ­πει να υπη­ρε­τεί την οικο­νο­μι­κή απο­στο­λή του σχολείου.

Σε ευρω­παϊ­κό επί­πε­δο, έχει απο­φα­σι­σθεί η αύξη­ση κατά 30% του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού των προ­γραμ­μά­των Σωκρά­της, Λεο­νάρ­ντο ντα Βίν­τσι και Νεο­λαία που ανέρ­χε­ται στο ποσό των 3,52 δις Ευρώ. ⁽⁴⁾

ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Αν ο μύθος περί υπο­βο­ή­θη­σης της παι­δα­γω­γι­κής από την πλη­ρο­φο­ρι­κή προ­σω­ρι­νά φαί­νε­ται να μην ισχύ­ει, ένας άλλος μύθος πιο φαντα­χτε­ρός «ανθί­ζει». Είναι αυτός που θεω­ρεί ότι η όποια ανα­νέ­ω­ση του σχο­λεί­ου πρέ­πει να τεθεί στην υπη­ρε­σία της απα­σχό­λη­σης. Έτσι, το κεί­με­νο που έχει υπο­βλη­θεί από την πορ­το­γα­λι­κή προ­ε­δρία στο Συμ­βού­λιο της Ευρώ­πης, υπο­γραμ­μί­ζει ότι πρέ­πει «να προ­σα­να­το­λι­στούν οι πολι­τι­κές της εκπαί­δευ­σης και της κατάρ­τι­σης με τέτοιο τρό­πο που να ευνο­ούν την δημιουρ­γία πολ­λών ειδι­κευ­μέ­νων επαγ­γελ­μά­των».⁽³⁾

Από πότε η «απα­σχο­λη­σι­μό­τη­τα» της χει­ρω­να­κτι­κής εργα­σί­ας ευνο­εί την αύξη­ση της απα­σχό­λη­σης; Ποιος εργο­δό­της θα προ­σλά­βει τέσ­σε­ρις εργα­ζό­με­νους αντί των τριών που έχει ανά­γκη, επει­δή απλά στην αγο­ρά εργα­σί­ας υπάρ­χει μεγά­λη μάζα καταρ­τι­σμέ­νων που ανα­ζη­τούν εργασία;

Κι όμως, ενώ η Επι­τρο­πή βεβαιώ­νει ότι τα προ­γράμ­μα­τα (Σωκρά­της, Λεο­νάρ­ντο ντα Βίν­τσι και νεο­λαία) «θα επι­τρέ­ψουν σε δυο εκα­τομ­μύ­ρια ευρω­παί­ους πολί­τες ν’ απο­κτή­σουν νέες δεξιό­τη­τες και να μάθουν ξένες γλώσ­σες, αυτό δεν μπο­ρεί να ευνο­ή­σει τις προ­ο­πτι­κές απα­σχό­λη­σής τους» (4) , αφή­νει να υπο­νο­εί­ται, ότι θα δημιουρ­γού­νται επί πλέ­ον δύο εκα­τομ­μύ­ρια θέσεις απα­σχό­λη­σης. Όμως τα πράγ­μα­τα είναι λίγο πολύπλοκα.

Στην αρχή, αυτά τα 2 εκα­τομ­μύ­ρια προ­σο­ντού­χοι εργα­ζό­με­νοι θα ενι­σχύ­σουν απλά το ποσο­στό των «απα­σχο­λή­σι­μων» που βρί­σκο­νται στην εφε­δρεία. Αυτό θα έχει σαν απο­τέ­λε­σμα να αυξη­θεί η πίε­ση πάνω στους μισθούς, στα ωρά­ρια εργα­σί­ας και στην κοι­νω­νι­κή προ­στα­σία του εργα­τι­κού δυνα­μι­κού. Κι αυτό, ιδιαί­τε­ρα σε τομείς, όπου οι εργο­δό­τες παρα­πο­νού­νται για ανε­πάρ­κεια εργα­τι­κού δυνα­μι­κού, δηλα­δή σε τομείς όπου το ποσο­στό ανερ­γί­ας έχει πέσει κάτω από το φράγ­μα του 4%, προ­ξε­νώ­ντας μια ανά­κτη­ση κοι­νω­νι­κών διεκδικήσεων.

Η μεί­ω­ση του κόστους εργα­σί­ας που θα προ­κύ­ψει απ’ αυτή τη δια­δι­κα­σία, θα ευνο­ή­σει, χωρίς αμφι­βο­λία, την προ­σω­ρι­νή δημιουρ­γία νέων θέσε­ων απα­σχό­λη­σης, τη στιγ­μή που οι αντα­γω­νι­στές μας Αμε­ρι­κά­νοι και Ιάπω­νες, μας ακο­λου­θούν με μικρή καθυ­στέ­ρη­ση. Πρό­κει­ται όμως, όλο και περισ­σό­τε­ρο, για θέσεις απα­σχό­λη­σης προ­σω­ρι­νές, υπο­βαθ­μι­σμέ­νες και με χαμη­λή αμοι­βή. Βρι­σκό­μα­στε σε μια περί­ο­δο, όπου η επέ­κτα­ση της φτώ­χειας επι­βάλ­λε­ται από την ευρω­παϊ­κή πολιτική.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 

Αξί­ζει να υπο­γραμ­μί­σου­με ότι η σύνο­δος κορυ­φής της Λισ­σα­βό­νας απο­τέ­λε­σε μια καμπή. Ανα­γνω­ρί­ζει επί­ση­μα τον ηγε­τι­κό ρόλο που καλού­νται να παί­ξουν τα ευρω­παϊ­κά όργα­να στη δια­μόρ­φω­ση της εκπαι­δευ­τι­κής πολι­τι­κής. Σύμ­φω­να με την ανα­κοί­νω­ση της πορ­το­γα­λι­κής προ­ε­δρί­ας «οι ευρω­παϊ­κές πολι­τι­κές στο τομέα της εκπαί­δευ­σης και της κατάρ­τι­σης οφεί­λουν να σχε­διά­σουν δια­δο­χι­κές μεταρ­ρυθ­μί­σεις στα υπάρ­χο­ντα εκπαι­δευ­τι­κά συστή­μα­τα. Σαν στό­χους θα πρέ­πει να έχουν τη δια­μόρ­φω­ση ενός ευρω­παϊ­κού πεδί­ου εκπαί­δευ­σης και κατάρ­τι­σης και την ανά­δει­ξη της κοι­νω­νί­ας της γνώ­σης».(3) Γι’ αυτό είναι απα­ραί­τη­το να υιο­θε­τή­σου­με «ένα ευρω­παϊ­κό πλαί­σιο που θα ορί­ζει ποιες βασι­κές δεξιό­τη­τες είναι ανα­γκαί­ες να απο­κτώ­νται στο πλαί­σιο της δια βίου εκπαί­δευ­σης και κατάρ­τι­σης: δεξιό­τη­τες στις τεχνο­λο­γί­ες της πλη­ρο­φό­ρη­σης, ξένες γλώσ­σες, τεχνο­λο­γι­κή κουλ­τού­ρα, επι­χει­ρη­μα­τι­κό πνεύ­μα και κοι­νω­νι­κές επι­τη­δειό­τη­τες». ⁽⁷⁾

ΠΗΓΕΣ:

1. Γνω­στο­ποί­η­ση δρά­σης της Κομι­σιόν για το έκτα­κτο ευρω­παϊ­κό Συμ­βού­λιο της Λισ­σα­βό­νας, στις 23 και 24 Μάρ­τη 2000.
2. Ανα­κοι­νω­θέν στον τύπο, 17 και 18 Μάρτη.
3. Προ­ε­δρία του Ευρω­παϊ­κού Συμ­βου­λί­ου, Απα­σχό­λη­ση-οικο­νο­μι­κές μεταρ­ρυθ­μί­σεις και κοι­νω­νι­κή συνο­χή-για μια Ευρώ­πη της και­νο­το­μί­ας και της γνώ­σης, 23 και 24 Μάρ­τη 2000.
4. Επι­τρο­πή απα­σχό­λη­σης και αγο­ράς εργα­σί­ας, Έγγρα­φο υπο­βλη­θέν στο ευρω­παϊ­κό Συμ­βού­λιο της Λισ­σα­βό­νας, στις 23 και 24 Μάρ­τη 2000. 2000
5. Ανα­κοι­νω­θέν στον τύπο, 27 Μάρ­τη 2000.
6. Ευρω­παϊ­κό Συμ­βού­λιο, στις 23 και 24 Μάρ­τη, πόρι­σμα της Προεδρίας.

ℹ️  Δεί­τε & |> Αντι­στα­θεί­τε στην ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της εκπαί­δευ­σης! (των Gérard de Sélys και Nico Hirtt —  Θέμα­τα Παι­δεί­ας, τεύχ.6, σσ. 49–72)