ΚΕ ΚΚΕ: «Οι “Αρκαδίες” του Μίκη Θεοδωράκη στην Αρκαδία»

Σε πολ­λούς δίσκους του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη από την Ελλά­δα και το εξω­τε­ρι­κό, έχουν εντα­χθεί κομ­μά­τια από τις «Αρκα­δί­ες»

• Εκδή­λω­ση στις 27 Αυγού­στου στη Ζάτου­να με αφορ­μή τα δύο χρό­νια από τον θάνα­το του μεγά­λου μουσικοσυνθέτη
• Θα μιλή­σει ο Ν. Κου­του­μά­νος και θα ακο­λου­θή­σει συναυ­λία με τρα­γού­δια από τις «Αρκα­δί­ες» και άλλα έργα του Μίκη

• «Οι “Αρκα­δί­ες” του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη στην Αρκα­δία» είναι ο τίτλος της συναυ­λί­ας που θα παρου­σιά­σει η Κεντρι­κή Επι­τρο­πή του ΚΚΕ, σε μια εκδή­λω­ση προς τιμήν του μεγά­λου μου­σι­κο­συν­θέ­τη, με αφορ­μή τα δύο χρό­νια από τον θάνα­τό του.
• Η εκδή­λω­ση της ΚΕ θα γίνει την Κυρια­κή 27 Αυγού­στου στη Ζάτου­να Αρκα­δί­ας, το χωριό όπου είχε εξο­ρι­στεί ο συν­θέ­της με την οικο­γέ­νειά του κατά τη διάρ­κεια της δικτα­το­ρί­ας και εκεί όπου είχε συν­θέ­σει τους κύκλους τρα­γου­διών με τίτλο «Αρκα­δία», καθώς και άλλα έργα του.
• Στην εκδή­λω­ση, που θα αρχί­σει στις 7.30 μ.μ., θα μιλή­σει ο Νίκος Κου­του­μά­νος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, Γραμ­μα­τέ­ας της Επι­τρο­πής Περιο­χής Πελο­πον­νή­σου του Κόμ­μα­τος και υπο­ψή­φιος περι­φε­ρειάρ­χης Πελο­πον­νή­σου με τη «Λαϊ­κή Συσπείρωση».
• Στην πλα­τεία του χωριού, όπου θα γίνει η εκδή­λω­ση, το παλιό σχο­λείο που λει­τουρ­γού­σε την περί­ο­δο της εξο­ρί­ας του Μίκη, εκεί όπου φοί­τη­σαν τα παι­διά του, έχει μετα­τρα­πεί από το 2006 σε ένα εξαι­ρε­τι­κό σύγ­χρο­νο μου­σείο για το έργο του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη, το οποίο τη μέρα της εκδή­λω­σης θα είναι ανοι­χτό και επι­σκέ­ψι­μο από το πρωί.
• Την καλ­λι­τε­χνι­κή επι­μέ­λεια της συναυ­λί­ας, όπου θα ακου­στούν οι τέσ­σε­ρις πρώ­τες «Αρκα­δί­ες» σε ποί­η­ση Μίκη Θεο­δω­ρά­κη, Μάνου Ελευ­θε­ρί­ου και Ανδρέα Κάλ­βου, καθώς και μια επι­λο­γή από άλλα γνω­στά τρα­γού­δια του Μίκη, θα έχει ο Κώστας Θωμα­ΐ­δης και τα τρα­γού­δια θα ερμη­νεύ­σουν ο ίδιος και η Μπέτ­τυ Χαρ­λαύ­τη, ενώ θα τους συνο­δεύ­σει στο πιά­νο ο Τάκης Φαρα­ζής.

ΚΕ του ΚΚΕ: Εκδή­λω­ση με αφορ­μή τα δύο χρό­νια από τον θάνα­το του Μίκη Θεοδωράκη

Τα τρα­γού­δια από τις «Αρκα­δί­ες» του Μίκη είναι σήμε­ρα εν μέρει άγνω­στα στο ευρύ κοι­νό. Κι αυτό σε μεγά­λο βαθ­μό φαί­νε­ται να οφεί­λε­ται στις συν­θή­κες μέσα στις οποί­ες γρά­φτη­καν και κυκλο­φό­ρη­σαν. Μέσα δηλα­δή στα μαύ­ρα χρό­νια της χού­ντας, με τη μου­σι­κή του Μ. Θεο­δω­ρά­κη να είναι παρά­νο­μη από την πρώ­τη στιγ­μή της επτα­ε­τί­ας και με τον ίδιο να ζει εξό­ρι­στος, με πολ­λούς περιο­ρι­σμούς και διαρ­κείς ελέγ­χους. Οι πρώ­τες ηχο­γρα­φή­σεις των τρα­γου­διών έγι­ναν στο εξω­τε­ρι­κό, όπου κατά­φε­ρε να τα διο­χε­τεύ­ει. Και μετά την πτώ­ση της χού­ντας, όμως, στην Ελλά­δα δεν ηχο­γρα­φή­θη­καν οι «Αρκα­δί­ες» συνο­λι­κά ως κύκλοι τρα­γου­διών, παρά μόνο κάποιες επι­λο­γές από τα τρα­γού­δια τους. Ετσι για δεκα­ε­τί­ες δεν ακού­γο­νταν π.χ. συχνά στο ραδιό­φω­νο και το ευρύ κοι­νό μπο­ρού­σε να τα συνα­ντή­σει μόνο μετά από στο­χευ­μέ­νη ανα­ζή­τη­ση ή μέσα σε κάποιες ειδι­κές αφιε­ρω­μα­τι­κές συναυ­λί­ες και από επι­λο­γές καλ­λι­τε­χνών που ενέ­τασ­σαν κάποια από αυτά στο ρεπερ­τό­ριό τους.

Τραγούδια — ασκήσεις παρανομίας

Ακό­μα όμως και η διο­χέ­τευ­σή τους και οι πρώ­τες ηχο­γρα­φή­σεις τους στο εξω­τε­ρι­κό είχαν μεγά­λη σημα­σία, αν ανα­λο­γι­στεί κανείς τις συν­θή­κες μέσα στις οποί­ες πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν. Διη­γεί­ται χαρα­κτη­ρι­στι­κά ο Μίκης Θεο­δω­ρά­κης (στην κινη­μα­το­γρα­φι­κή αυτο­βιο­γρα­φία του που επι­με­λή­θη­καν ο Γιώρ­γος και η Ηρώ Σγουράκη):

«Οταν είχα γρά­ψει την 1η Αρκα­δία, ήταν νομί­ζω, πέντε τρα­γού­δια και τα οποία θέλα­με οπωσ­δή­πο­τε να τα στεί­λου­με κάτω (σ.σ. στην Αθή­να). Ηταν η πρώ­τη μας δου­λειά, ας το πού­με. Επει­δή ο γιος μου είχε κτυ­πή­σει, τον είχε κτυ­πή­σει εδώ πέρα η αστυ­νο­μία και είχε κάτι προ­βλή­μα­τα πραγ­μα­τι­κά αρρώ­στιας, ζητού­με άδεια να πάει κάτω, να πάει κάτω ο γιος μας στην Αθή­να. Μετά από πολύ και­ρό ήρθε η άδεια να κατέ­βει κάτω μόνος του βέβαια, και η γυναί­κα μου του έρα­ψε τα τρα­γού­δια αυτά, του τα έρα­ψε γραμ­μέ­να σε κορ­δέ­λα μαγνη­το­φώ­νου στις βάτες του πανω­φο­ριού του. Την νύχτα όμως ξύπνη­σε και μου λέει, “θα τον ψάξου­νε και πρέ­πει να κάνου­με κάτι άλλο”. Και σηκώ­νε­ται τη νύχτα η γυναί­κα μου, βγά­ζει από τις βάτες τα τρα­γού­δια αυτά, ξηλώ­νει τα κου­μπιά του πανω­φο­ριού του, τα πέντε τρα­γού­δια τα κάνει πέντε κου­μπιά, τα ράβει γύρω-γύρω με μάλ­λι­νο και τα ‘ραψε πάνω στο πανω­φό­ρι του. Την άλλη μέρα το παι­δί ήρθε το πήρε η φρου­ρά, το πήγε πάνω στο τμή­μα. Πραγ­μα­τι­κά του ‘βγα­λαν το πανω­φό­ρι, του ξήλω­σαν τις βάτες, του ξήλω­σαν όλα, αλλά δεν είχαν δει τα κου­μπιά. Η γυναί­κα μου ήταν πρω­το­πό­ρος σ’ αυτή την φαντασία

Ηταν πολύ μεγά­λη φαντα­σία, για να διώ­ξει τα τρα­γού­δια, αλλά πόσο μεγά­λη ικα­νο­ποί­η­ση ήταν, όταν μετά από δεκα­πέ­ντε μέρες που έγρα­φα το τρα­γού­δι εδώ το ακού­γα­με στο Λον­δί­νο! ‘Η το ακού­γα­με στην “Φωνή της Αλή­θειας” ή στην “Μόσχα”. Ηταν μια πολύ μεγά­λη ικα­νο­ποί­η­ση. Φυσι­κά γινό­ταν αμέ­σως κινη­το­ποί­η­ση. Ερχό­ταν ο διοι­κη­τής από την Τρί­πο­λη, οι χωρο­φύ­λα­κες είχαν φασα­ρί­ες. Πώς έφυ­γε αυτό; Αρχι­σαν οι έρευ­νες. Μας ψάχνα­νε. Αλλά δεν υπήρ­χε περί­πτω­ση να μην φύγουν μηνύ­μα­τα από την Ζάτου­να για κάτω, για όλον τον κόσμο».

«Ο Θεοδωράκης ίσως με κατάλαβε καλύτερα απ’ όλους»

Στα τρα­γού­δια του κύκλου «Αρκα­δία Ι» οι στί­χοι ήταν του ίδιου του Μίκη. Στις επό­με­νες δύο «Αρκα­δί­ες» όμως έπια­σε και μελο­ποί­η­σε στί­χους που του είχε δώσει ο Μάνος Ελευ­θε­ρί­ου. Οπως φαί­νε­ται, ο Μ. Ελευ­θε­ρί­ου είχε στεί­λει στον Θεο­δω­ρά­κη ένα «πακέ­το» με διά­φο­ρους στί­χους του που είχε γρά­ψει σε διά­φο­ρες φάσεις και ο Μίκης τα μελο­ποί­η­σε κάνο­ντας τους κύκλους τρα­γου­διών «Αρκα­δία» ΙΙ και ΙΙΙ, τα «Λαϊ­κά» (που δισκο­γρα­φή­θη­καν αργό­τε­ρα το 1976 στην Ελλά­δα με τον Μανώ­λη Μητσιά κι έκα­ναν μεγά­λη επι­τυ­χία) και ενέ­τα­ξε κάποια άλλα στα «Τρα­γού­δια του αγώ­να». Ο Ελευ­θε­ρί­ου μιλά­ει για αυτή τους τη συνερ­γα­σία (ανα­φε­ρό­με­νος στα «Λαϊ­κά» που έγι­ναν γνω­στά και έκα­ναν και τη μεγα­λύ­τε­ρη επι­τυ­χία), λέγο­ντας χαρα­κτη­ρι­στι­κά (στην αυτο­βιο­γρα­φι­κή του αφή­γη­ση «Μαλα­μα­τέ­νια λόγια» που την κατέ­γρα­ψαν και την επι­με­λή­θη­καν οι Σπύ­ρος Αρα­βα­νής και Ηρα­κλής Οικονόμου):

«Στον στρα­τό έγρα­ψα και κάποια από τα Λαϊ­κά του Θεο­δω­ρά­κη, ανά­με­σα στα χρό­νια 1961 και 1965 και τα έδει­ξα σε ορι­σμέ­νους ανθρώ­πους. Τα είδε ο Σπα­νός, δεν του αρέ­σα­νε. Τα είδε ο Μαρ­κό­που­λος, δεν του αρέ­σα­νε. Τα είδε ο Λεο­ντής, δεν του αρέ­σα­νε. Τα είδε ο Λοΐ­ζος, δεν του αρέ­σα­νε. Τελι­κά μια μέρα τα δίνω στον Φώντα Λάδη και τα πήγε στον Θεο­δω­ρά­κη. Αυτός μελο­ποί­η­σε τα μισά αμέ­σως, αλλά δεν κυκλο­φό­ρη­σαν και αμέ­σως. Τα είχε ετοι­μά­σει ο Θεο­δω­ρά­κης στην Αθή­να πριν φύγει και τα πήρε μαζί του, στο εξο­χι­κό του, στο Βρα­χά­τι. Νομί­ζω ήταν το 1968. Δεν τα είχα ακού­σει όλα. Ολο­κλη­ρω­μέ­να τα άκου­σα όταν πήγα στο Παρί­σι και πήρα τον δίσκο, το ’71. Εμει­να περί­που έναν μήνα εκεί, νομί­ζω στο σπί­τι της αδερ­φής μου. Και οι δυο αδερ­φές μου έμε­ναν εκεί. Δεν έδω­σα όμως στον Θεο­δω­ρά­κη τότε που μπο­ρού­σα εκεί­να που ήθε­λα. Αυτό ήταν το λάθος μου. Μετά τα Λαϊ­κά μπο­ρού­σα να του δώσω ό,τι ήθε­λα — και δεν του έδω­σα. Δεν ξέρω, φοβή­θη­κα ότι δεν θα τα μελο­ποιού­σε. Λάθος μου. Ο Θεο­δω­ρά­κης ίσως με κατά­λα­βε καλύ­τε­ρα απ’ όλους. Μεγά­λη μορ­φή, δεν πιάνεται».

Ο Μάνου Ελευ­θε­ρί­ου αργό­τε­ρα διη­γεί­ται ότι για τον Μίκη προ­ό­ρι­ζε τα τρα­γού­δια του «Αγιου Φεβρουά­ριου», εκτι­μώ­ντας ότι θα του αρέ­σουν, για­τί είχαν άμε­σες ανα­φο­ρές στη Σμύρ­νη, από την οποία κατα­γό­ταν η μητέ­ρα του Μίκη, και ότι τον είχε ενθαρ­ρύ­νει σε αυτή την κατεύ­θυν­ση και η γυναί­κα του Μίκη η Μυρ­τώ, ωστό­σο τα έφε­ρε έτσι η ζωή και του τα ζήτη­σε ο Μούτσης.

Είναι γεγο­νός πως η συνά­ντη­ση των στί­χων του Μάνου Ελευ­θε­ρί­ου με τη μου­σι­κή του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη μάς έχει δώσει πανέ­μορ­φα και χιλιο­τρα­γου­δι­σμέ­να τρα­γού­δια. Ωστό­σο ο ίδιος ο Μίκης ξεχώ­ρι­ζε ένα από τα κοι­νά τους τρα­γού­δια από τις «Αρκα­δί­ες», τον «Χρη­σμό», λέγο­ντας ότι «είναι από τα πιο σπα­ρα­κτι­κά τρα­γού­δια μου, το πιο αγαπημένο»…

Πηγή Ριζο­σπά­στης

Λεωφορεία για τη Ζάτουνα