Ψηφιακός μετασχηματισμός
για τη ζωή και τις ανάγκες των πολλών
ή για τα κέρδη των λίγων
και του κεφαλαίου;

Του­λά­χι­στον μια 10ετία _και παρα­πά­νω το ΚΚΕ έχει ανα­δεί­ξει το συγκε­κρι­μέ­νο ζήτη­μα σαν κορυ­φαίο _αναφέρουμε ενδεικτικά

• Απο­σπά­σμα­τα από την ομι­λία του Μάκη Παπα­δό­που­λου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και υπο­ψή­φιου βου­λευ­τή Επι­κρα­τεί­ας, σε εκδή­λω­ση Κομ­μα­τι­κών Οργα­νώ­σε­ων του ΚΚΕ στις 19/3
• Ο «ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός» στην υπη­ρε­σία του αστι­κού κρά­τους: Με επι­τυ­χία η εκδή­λω­ση των ΚΟ Μισθω­τών — Αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νων Λογι­στών & Εργα­ζο­μέ­νων στις Ελεγ­κτι­κές Εται­ρεί­ες της Αττι­κής του ΚΚΕ με θέμα «My data & Ψηφια­κός Μετα­σχη­μα­τι­σμός του Κρά­τους», με ομι­λη­τή τον Γρη­γό­ρη Λιο­νή, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύ­θυ­νο του Τμή­μα­τος Οικο­νο­μί­ας της ΚΕ.
• Στις θέσεις για το 21^ο συνέ­δριο υπάρ­χει εκτε­νής ανα­φο­ρά (στή­λη ερώ­τη­ση _απάντηση): Ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός, η και­νο­το­μία γενι­κό­τε­ρα, δεν είναι σε προ­ο­δευ­τι­κή κατεύ­θυν­ση; Για­τί οι σχε­τι­κές ανα­φο­ρές στις Θέσεις με αρνη­τι­κή χροιά;
• Επί­σης στο Ριζο­σπά­στη βρί­σκου­με το πολύ ενδια­φέ­ρον Σκέ­ψεις γύρω από τον «ψηφια­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό» των πανε­πι­στη­μί­ων (Το κεί­με­νο απο­τε­λεί συμπύ­κνω­ση από εκτε­νέ­στε­ρο άρθρο που δημο­σιεύ­ε­ται στα «Θέμα­τα Παι­δεί­ας», στο τεύ­χος 73 – 80)

Ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός: για τα κέρ­δη του κεφα­λαί­ου η για τις ανά­γκες του λαού; του Μάκη Παπα­δό­που­λου _περί­λη­ψη υπάρ­χει και στον Ριζο­σπά­στη
Δεν είναι λίγοι αυτοί που ανα­ρω­τή­θη­καν μετά την πρό­σφα­τη τρα­γωδία, το έγκλη­μα στα Τέμπη, για­τί το κρά­τος και οι κυβερνή­σεις, που επέ­βα­λαν με τέτοια ταχύ­τη­τα τους ηλε­κτρο­νι­κούς πλει­στη­ρια­σμούς, καθυ­στέ­ρη­σαν τόσο πολύ, τόσα χρό­νια την εγκατά­σταση και λει­τουρ­γία ενός σύγ­χρο­νου συστή­μα­τος ασφα­λεί­ας στους σιδηρόδρομους.

Γενι­κό­τε­ρα δεν είναι λίγοι αυτοί που δίκαια αγα­να­κτούν, καθώς βλέ­πουν τις τερά­στιες δυνα­τό­τη­τες που δια­μορ­φώ­νει η επι­στη­μο­νι­κή και τεχνο­λο­γι­κή πρό­ο­δος για να ζήσου­με πολύ καλύ­τε­ρα και κάνουν τη σύ­γκριση με τη σημε­ρι­νή μας κατά­στα­ση. Αυτοί που πλη­ρο­φο­ρού­νται ότι χάρη στην τεχνη­τή νοη­μο­σύ­νη μπο­ρούν σήμε­ρα να περ­πα­τή­σουν πα­ραπληγικοί και να απο­κτή­σουν όρα­ση άνθρω­ποι που ήταν τυφλοί, αυ­τοί που δια­βά­ζουν για τα μεγά­λα τεχνο­λο­γι­κά άλμα­τα που δια­σφα­λί­ζουν ακρι­βείς ιατρι­κές δια­γνώ­σεις και επεμ­βά­σεις και την ίδια στιγ­μή βίω­σαν και βιώ­νουν την ανα­βο­λή και την ανα­μο­νή για μήνες προγραμματισμέ­νων χει­ρουρ­γεί­ων και ανα­γκαί­ων εξε­τά­σε­ων για να μην καταρ­ρεύ­σουν τα υπο­στε­λε­χω­μέ­να δημό­σια νοσοκομεία.

Όλα τα κόμ­μα­τα του συστή­μα­τος και τα φερέ­φω­να της άρχου­σας τά­ξης προ­σπα­θούν να συγκα­λύ­ψουν το μεγά­λο ένο­χο που εμπο­δί­ζει να αξιο­ποι­η­θούν αυτές οι τερά­στιες τεχνο­λο­γι­κές δυνα­τό­τη­τες για να ικανο­ποιηθούν οι ανά­γκες μας. Για να συσκο­τί­σουν την αλή­θεια, προ­βάλ­λουν συστη­μα­τι­κά ένα παρα­πλανητικό αφή­γη­μα που έχει δύο όψεις.

• Από τη μια παρου­σιά­ζουν την αλμα­τώ­δη τεχνο­λο­γι­κή πρό­ο­δο σαν έναν αντι­κει­με­νι­κό κίν­δυ­νο, σαν ένο­χο για τη διό­γκω­ση της ανερ­γί­ας και για τον περιο­ρι­σμό των δικαιω­μά­των μας.
• Από την άλλη παρου­σιά­ζουν τον ψηφια­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό σαν το μα­γικό ραβδί που θα ανοί­ξει το δρό­μο για την κοι­νω­νι­κή ευη­με­ρία και για τη φιλο­λαϊ­κή μετα­μόρ­φω­ση του σημε­ρι­νού απάν­θρω­που συστή­μα­τος της εκμε­τάλ­λευ­σης και του κρά­τους του. Έναν εύκο­λο δρό­μο χωρίς ταξι­κούς ανα­τρε­πτι­κούς αγώ­νες και μεγά­λες κοι­νω­νι­κές συγκρούσεις.

Ιδιαί­τε­ρα ο αρμό­διος υπουρ­γός Κυριά­κος Πιερ­ρα­κά­κης¹ έχει ανα­λά­βει μια συστη­μα­τι­κή προ­πα­γαν­δι­στι­κή εκστρα­τεία για να μας πεί­σει ότι ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός συμ­βάλ­λει απο­φα­σι­στι­κά για να επα­να­σχε­δια­στεί το κρά­τος με επί­κε­ντρο τις ανά­γκες του πολί­τη. Ότι ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός δεν έχει ταξι­κό πρόσημο.

Και τι παρου­σιά­ζει ως απόδειξη;

Την αυτο­νό­η­τη βελ­τί­ω­ση που υπάρ­χει για να βγά­ζου­με πιο γρή­γο­ρα πιστο­ποι­η­τι­κά, ληξιαρ­χι­κές πρά­ξεις και άδειες οδή­γη­σης από τις κρατι­κές υπη­ρε­σί­ες και τη μεί­ω­ση της μεγά­λης ουράς στα ΚΕΠ.

Δια­φη­μί­ζει το νέο ψηφια­κό πρό­σω­πο του κρά­τους με τη δημιουρ­γία της πύλης gov.gr που έχει ήδη συγκε­ντρώ­σει περισ­σό­τε­ρες από 1.500 διά­σπαρ­τες ψηφια­κές υπη­ρε­σί­ες και το γεγο­νός ότι, μαζί με τις φορο­λογικές συναλ­λα­γές, οι ψηφια­κές συναλ­λα­γές των πολι­τών με το κρά­τος ξεπέ­ρα­σαν το 1,2 δισ. Προ­βάλ­λει ως επί­τευγ­μα ότι η χώρα απέκτη­σε επι­τέ­λους ψηφια­κή στρα­τη­γι­κή, με τη «Βίβλο Ψηφια­κού Μετασχη­ματισμού 2020–2025». Στο ίδιο μήκος κύμα­τος, μελέ­τη που εκπονήθη­κε για λογα­ρια­σμό του ΣΕΒ προ­βάλ­λει την εξοι­κο­νό­μη­ση κρα­τι­κών πό­ρων ύψους 270 εκατ. ευρώ τη διε­τία 2020–2022, λόγω των υπη­ρε­σιών που πλέ­ον περαιώ­νο­νται ψηφια­κά, εστιά­ζο­ντας στη μεί­ω­ση του χρό­νου μετα­κί­νη­σης των πολιτών.

ΚΚΕ: Οι νέες ψηφια­κές τεχνο­λο­γί­ες συνι­στούν σύγ­χρο­νους δρό­μους εκτί­να­ξης της κερ­δο­φο­ρί­ας των μονοπωλίων

Όμως κάθε προπαγανδιστικό αφήγημα 
συντρίβεται αργά ή γρήγορα στο σκληρό έδαφος της πραγματικής ζωής.

Η μεί­ω­ση του χρό­νου μετα­κί­νη­σης των εργα­ζό­με­νων αλλά και του χρό­νου ενα­σχό­λη­σης πολι­τών και δημό­σιων υπαλ­λή­λων για την ολο­κλήρωση συναλ­λα­γών με τις κρα­τι­κές υπη­ρε­σί­ες δε μετα­φρά­ζε­ται σε αύξη­ση του δημιουρ­γι­κού, «ελεύ­θε­ρου χρό­νου» τους. Αξιο­ποιεί­ται από το κεφά­λαιο για την επέ­κτα­ση του εργά­σι­μου χρό­νου και των ελα­στικών μορ­φών εργα­σί­ας, σύμ­φω­να με την οδη­γία 2019/1152 της ΕΕ (π.χ. Νόμος Χατζη­δά­κη). Στην ουσία οι όμι­λοι, για να αυξή­σουν το βαθ­μό εκμε­τάλ­λευ­σης, θέλουν να έχουν ελεύ­θε­ρα τα χέρια τους να μειώ­νουν ή να αυξά­νουν το ωρά­ριο εργα­σί­ας ανά­λο­γα με τις ανά­γκες τους. Ταυτό­χρονα ο πολί­της ανα­λαμ­βά­νει υπο­χρε­ω­τι­κά στον «ελεύ­θε­ρο χρό­νο» του να διεκ­πε­ραιώ­σει ψηφια­κά ένα μέρος της εργα­σί­ας, που παλιό­τε­ρα υλο­ποιούσε ο δημό­σιος υπάλληλος.

Η δυνα­τό­τη­τα να κάνου­με γρή­γο­ρα ψηφια­κή εγγρα­φή στους παιδι­κούς σταθ­μούς δεν αλλά­ζει την απα­ρά­δε­κτη κατά­στα­ση της υπο­χρη­μα­το­δό­τη­σης, των τερά­στιων ελλεί­ψε­ων στα κτή­ρια και στη σίτι­ση, των υψη­λών τρο­φεί­ων, της ανε­πάρ­κειας σε σχέ­ση με τις ανάγκες.

Τα μηνύ­μα­τα του 112 στα κινη­τά τηλέ­φω­να δε συνο­δεύ­τη­καν με στοι­χειώδη ανα­βάθ­μι­ση της πολι­τι­κής προ­στα­σί­ας. Μετα­τρά­πη­καν σε θλιβε­ρό άλλο­θι της ακραί­ας «επι­λε­κτι­κής ανι­κα­νό­τη­τας» να αντα­πο­κρι­θεί το αστι­κό κρά­τος σε βασι­κές λαϊ­κές ανά­γκες. Ακραία ανι­κα­νό­τη­τα που έχει σαφώς ταξι­κό πρό­ση­μο. Είναι η άλλη όψη της ικα­νό­τη­τας του κρά­τους να υπη­ρε­τεί το στρα­τη­γι­κό συμ­φέ­ρον του κεφα­λαί­ου. Μεγά­λες δασι­κές εκτά­σεις και λαϊ­κές περιου­σί­ες έγι­ναν ξανά στά­χτη από την Εύβοια και τη Μυτι­λή­νη μέχρι τη Θρά­κη.^[1]

Η ίδια η ζωή απο­δει­κνύ­ει ότι από μόνη της η τεχνο­λο­γι­κή πρό­ο­δος δεν απο­τε­λεί κίν­δυ­νο, ούτε και τη θαυ­μα­τουρ­γή λύση για τα προ­βλή­μα­τά μας. Το ζήτη­μα είναι ποιος και για ποια συμ­φέ­ρο­ντα καθο­ρί­ζει την ανά­πτυ­ξη, τον προ­σα­να­το­λι­σμό και την αξιο­ποί­η­ση της νέας τεχνο­λογίας και της επι­στη­μο­νι­κής έρευ­νας. Πίσω από την τεχνη­τή νοημο­σύνη βρί­σκο­νται οι επι­λο­γές της ανθρώ­πι­νης νοη­μο­σύ­νης και τα εκά­στο­τε ταξι­κά συμ­φέ­ρο­ντα που υπηρετεί.

Για όποιον εξα­κο­λου­θεί να πιστεύ­ει τον κυβερ­νη­τι­κό μύθο ότι ο ψη­φιακός μετα­σχη­μα­τι­σμός του κρά­τους του κεφα­λαί­ου μπο­ρεί να καταρ­γήσει τους ταξι­κούς φραγ­μούς και να ανοί­ξει το δρό­μο στη λαϊ­κή ευ­ημερία, το παρά­δειγ­μα του τομέα της υγεί­ας είναι σίγου­ρα πολύ αποκαλυπτικό.

Τι λέει η κυβέρνηση;

Ότι όλοι μπο­ρού­με εύκο­λα να κλεί­σου­με πλέ­ον εξί­σου εύκο­λα ψη­φιακά το ραντε­βού μας για τις ανα­γκαί­ες ιατρι­κές εξε­τά­σεις. Πράγμα­τι. Γίνα­με έτσι άρα­γε όλοι ίσοι στην πρό­σβα­ση σε ιατρι­κές υπη­ρε­σί­ες; Δε χρεια­ζό­μα­στε ειδι­κές γνώ­σεις για να απα­ντή­σου­με. Ολο­κλη­ρω­μέ­νες εξε­τάσεις γρή­γο­ρα και άνε­τα θα κάνει μόνο αυτός που μπο­ρεί να πληρώσει.

Τι δια­φη­μί­ζει επί­σης η σημε­ρι­νή κυβέρ­νη­ση, όπως και η προηγούμε­νη του ΣΥΡΙΖΑ; Την ψηφια­κή άυλη συντα­γο­γρά­φη­ση και την ψηφια­κή κάρ­τα υγεί­ας. Πράγ­μα­τι αυτός ο εκσυγ­χρο­νι­σμός μπο­ρεί θεωρητι­κά να συμ­βά­λει στην ανα­βάθ­μι­ση των υπη­ρε­σιών υγεί­ας. Βοη­θά, για πα­ράδειγμα, το για­τρό να ανα­τρέ­ξει γρή­γο­ρα στο ιστο­ρι­κό του ασθε­νούς και να προ­βλέ­ψει την αρνη­τι­κή επί­δρα­ση που μπο­ρεί να έχει η χορήγη­ση ενός συγκε­κρι­μέ­νου φαρ­μά­κου σε κάποιον που υπο­φέ­ρει από δια­φορετικά νοσήματα.

Πώς αξιοποιείται όμως σήμερα αυτό
το επίτευγμα από το κράτος του κεφαλαίου;

Αξιο­ποιεί­ται για τη συγκρά­τη­ση και την περι­κο­πή των κρα­τι­κών δα­πανών για την υγεία και τα φάρ­μα­κα, για να δια­σφα­λι­στούν τα ματωμέ­να πλε­ο­νά­σμα­τα που απαι­τεί η άρχου­σα τάξη και η ΕΕ. Και επει­δή ο αρμό­διος υπουρ­γός αρέ­σκε­ται να δηλώ­νει πως «δεν μπο­ρείς να δια­χει­ρι­στείς ό,τι δεν μπο­ρείς να μετρή­σεις», ας δού­με τι απο­δει­κνύ­ουν οι επί­ση­μες μετρή­σεις της ΕΕ. Απο­δει­κνύ­ουν ότι ένα μεγά­λο ποσο­στό, 35% των συνο­λι­κών ετήσι­ων δαπα­νών υγεί­ας, κατα­βάλ­λε­ται απευ­θεί­ας από τα νοι­κο­κυ­ριά, πέ­ρα από τη φορο­α­φαί­μα­ξη, και πως η Ελλά­δα είναι στις υψη­λό­τε­ρες θέ­σεις της Ευρώ­πης σε μη καλυ­πτό­με­νες ανά­γκες ιατρι­κής περί­θαλ­ψης και στους χρό­νους ανα­μο­νής.^[2]

Αντί­στοι­χα, στα χέρια του αστι­κού κρά­τους η τηλεϊ­α­τρι­κή, αντί να αξιο­ποιεί­ται συμπλη­ρω­μα­τι­κά για την ανα­βάθ­μι­ση των απο­μα­κρυ­σμέ­νων από το κέντρο υπη­ρε­σιών, χρη­σι­μο­ποιεί­ται ως τρό­πος υπο­κα­τά­στα­σης των μεγά­λων ελλεί­ψε­ων ανα­γκαί­ου επι­στη­μο­νι­κού δυναμικού.

IBM: «Φρέ­νο» στις προ­σλή­ψεις 7.800 θέσε­ων εργα­σί­ας λόγω τεχνη­τής νοημοσύνης

Ο ταξικός χαρακτήρας 
του ψηφιακού μετασχηματισμού

Το παρά­δειγ­μα της υγεί­ας βοη­θά να κατα­λά­βου­με ότι:

• Ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός δεν μπο­ρεί, ούτε έχει σκο­πό ν’ αλ­λάξει τους στό­χους, την απο­στο­λή, τον ταξι­κό χαρα­κτή­ρα του κρά­τους εντός του οποί­ου εφαρμόζεται.
• Όλες οι λει­τουρ­γί­ες του σημε­ρι­νού κρά­τους, του κρά­τους της δικτα­τορίας του κεφα­λαί­ου, δια­πλέ­κο­νται και υπη­ρε­τούν ενιαία τα στρατηγι­κά συμ­φέ­ρο­ντα της άρχου­σας τάξης, ενι­σχύ­ουν την αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα και τα κέρ­δη των εγχώ­ριων ομί­λων, θωρα­κί­ζουν τη στα­θε­ρό­τη­τα του συ­στήματος της εκμετάλλευσης.

Αυτήν τη δεδο­μέ­νη απο­στο­λή του κρά­τους του κεφα­λαί­ου υπηρε­τεί σήμε­ρα ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός της Δημό­σιας Διοί­κη­σης. Με βάση αυτούς τους αντι­λαϊ­κούς στό­χους καθο­ρί­ζο­νται οι αρχές ανά­πτυ­ξης και οι τεχνο­λο­γί­ες υλο­ποί­η­σης της ηλε­κτρο­νι­κής διακυ­βέρνησης. Δεν υπάρ­χει ταξι­κά ουδέ­τε­ρος ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός που ωφε­λεί εξί­σου όλους τους πολίτες.

Ας σκε­φτού­με, ποιους στό­χους υπη­ρε­τεί ο ψηφια­κός μετασχημα­τισμός της οικο­νο­μι­κής λει­τουρ­γί­ας του αστι­κού κράτους;

• Υπη­ρε­τεί την οικο­νο­μι­κή πολι­τι­κή που παίρ­νει συνε­χώς από το λαό, κλέ­βει με όλους τους τρό­πους το λαϊ­κό εισό­δη­μα, για να δώσει, να στη­ρίξει την κερ­δο­φο­ρία και την αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα των μεγά­λων ομίλων.
• Υπη­ρε­τεί την πολι­τι­κή που δια­μορ­φώ­νει ματω­μέ­να πλε­ο­νά­σμα­τα με το πετσό­κομ­μα μισθών και συντά­ξε­ων, τη φορο­α­φαί­μα­ξη του λαού και την ισο­πέ­δω­ση των ασφα­λι­στι­κών δικαιωμάτων.
• Υπη­ρε­τεί την πολι­τι­κή που οδη­γεί σε συνε­χή αύξη­ση των άδι­κων έμμε­σων φόρων που πλη­ρώ­νου­με όλοι εμείς.
• Κι από την άλλη υπη­ρε­τεί την πολι­τι­κή που δια­σφα­λί­ζει οι όμι­λοι να κατα­βάλ­λουν λιγό­τε­ρο από το 5% των ετή­σιων φορο­λο­γι­κών εσό­δων και να λαμ­βά­νουν έναν πακτω­λό κρα­τι­κής στή­ρι­ξης των επεν­δύ­σε­ών τους. Μόνο το νέο Εθνι­κό Σχέ­διο για την Ενέρ­γεια και το Κλί­μα περιλαμ­βάνει επεν­δύ­σεις που μπο­ρούν να φτά­σουν τα 200 δισ. ευρώ.

Για τον ίδιο τον ψηφια­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό προ­βλέ­πο­νται έργα 11 δισ. ευρώ. Ήδη έχουν δημο­πρα­τη­θεί 220 έργα ύψους 2,3 δισ. και έχουν δο­θεί 700 εκατ. ευρώ σε ΣΔΙΤ.

Ποιοι έχουν κάθε λόγο να πανη­γυ­ρί­ζουν γι’ αυτήν την πολι­τι­κή; Μια χού­φτα όμι­λοι σε κάθε κλά­δο της οικο­νο­μί­ας. Π.χ. οι αμε­ρι­κα­νι­κοί όμι­λοι, όπως η Google, η Amazon, η Microsoft, η Cisco, που δημιουρ­γούν ψη­φιακά κέντρα δεδο­μέ­νων στη χώρα μας. Με 5% ίδια κεφά­λαια εντάσσο­νται άμε­σα στους προ­νο­μια­κούς όρους που προ­βλέ­πει ο Ν.4864/2021 για τις στρα­τη­γι­κές επενδύσεις.

Το κρά­τος δεσμεύ­ε­ται να τους παρά­σχει και να ανα­βαθ­μί­σει την ανα­γκαία υπο­δο­μή που αφο­ρά την ύδρευ­ση, τις συν­δέ­σεις, την οδο­ποι­ία, την απο­χέ­τευ­ση κλπ. Και ταυ­τό­χρο­να απο­κτούν πρό­σβα­ση και έλεγ­χο στη συλ­λο­γή και επε­ξερ­γα­σία δεδο­μέ­νων για το σύνο­λο των Ελλή­νων πολι­τών. Φυσι­κά οι κυβερ­νή­σεις επι­κα­λού­νται ότι παίρ­νουν τεχνι­κά μέτρα προ­στασίας των δεδο­μέ­νων κλπ. Όμως δεν είναι δύσκο­λο ν’ αντι­λη­φθού­με ότι το κρά­τος του κεφα­λαί­ου ούτε θέλει, ούτε μπο­ρεί να δια­σφα­λί­σει αυ­τήν την προ­στα­σία. Το ίδιο το θεσμι­κό πλαί­σιο της ΕΕ ανοί­γει την πόρ­τα στους ομί­λους για τη συλ­λο­γή, την επε­ξερ­γα­σία και την αξιο­ποί­η­ση αυ­τών των πληροφοριών.

Στις περισ­σό­τε­ρες περι­πτώ­σεις οι περι­βό­η­τες επεν­δύ­σεις των ομί­λων αφο­ρούν τα έργα υπο­δο­μής που ανα­θέ­τει το κρά­τος στους ομί­λους. Και φυσι­κά αυτή η πολι­τι­κή δεν ξεκί­νη­σε τώρα με τη σημε­ρι­νή κυβέρ­νη­ση Μητσο­τά­κη. Την υλο­ποιούν συνε­χώς, στα­θε­ρά, όλες οι κυβερ­νή­σεις του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ, της ΝΔ.

Και θα συνε­χί­σουν να την υλο­ποιούν την επό­με­νη μέρα, με βάση τις δεσμεύ­σεις προς την ΕΕ και το Ταμείο Ανά­καμ­ψης, με βάση τις συστά­σεις του ΟΟΣΑ για νέα ματω­μέ­να πλε­ο­νά­σμα­τα, για να κατα­κτή­σει η άρχου­σα τάξη την περι­βό­η­τη επεν­δυ­τι­κή βαθμίδα.

Ψηφιακή πάταξη ποιας φοροδιαφυγής;

Με δεδο­μέ­νη την αντι­λαϊ­κή κατεύ­θυν­ση της οικο­νο­μι­κής και φορο­λογικής πολι­τι­κής, η κυβέρ­νη­ση προ­ω­θεί τα ηλε­κτρο­νι­κά βιβλία και την ψηφια­κή κατα­γρα­φή των τιμο­λο­γί­ων των επι­χει­ρή­σε­ων, μέσα από την ηλε­κτρο­νι­κή πλατ­φόρ­μα myDATA. Ενο­ποιεί όλα τα ηλε­κτρο­νι­κά συστή­ματα της Εφο­ρί­ας και ανα­βαθ­μί­ζει το Taxisnet με τον «ψηφια­κό εφορια­κό» που θα καθο­δη­γεί λογι­στές και φορολογούμενους.

Δια­φη­μί­ζει την αξιο­ποί­η­ση της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης για τον έλεγ­χο της αξιο­πι­στί­ας των φορο­λο­γι­κών δηλώ­σε­ων. Και μας εξη­γεί ότι θα ωφε­λη­θού­με όλοι από την πάτα­ξη της φορο­δια­φυ­γής και τη μεί­ω­ση της ταλαι­πω­ρί­ας στις φορο­λο­γι­κές υποθέσεις.
Όμως ποια φορο­δια­φυ­γή στο­χεύ­ει να περιο­ρί­σει η κυβέρ­νη­ση και το κρά­τος; Των μεγά­λων ομί­λων; Μα αυτοί έχουν ήδη νόμι­μες, προκλητι­κές, γιγα­ντιαί­ες φορο­ε­λα­φρύν­σεις. Οι τρά­πε­ζες έχουν δια­σφα­λί­σει κα­θεστώς ανα­βαλ­λό­με­νου φόρου, οι εφο­πλι­στές πλαί­σιο «εθε­λο­ντι­κής φορο­λό­γη­σης». Οι όμι­λοι μπο­ρούν να έχουν οφ σορ και να μετα­κι­νούν νόμι­μα τα κεφά­λαιά τους σε άλλα κρά­τη της ΕΕ και της Ευρώ­πης. Μή­πως θα εντο­πί­σει το myDATA το λαθρε­μπό­ριο καυ­σί­μων, όπλων και ναρ­κω­τι­κών; Ξέρου­με όλοι την απάντηση.

Για να μη μας μεί­νει απο­ρία, η ΑΑΔΕ μας έδω­σε τα στοι­χεία. Χάρη στον ψηφια­κό έλεγ­χο που εντο­πί­ζει εύκο­λα τις απο­κλί­σεις από το μέσο όρο, εντό­πι­σε από το 1 εκατ. ψηφια­κά εγγε­γραμ­μέ­νων επι­χει­ρή­σε­ων και αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νων ήδη 240.000 που κάνουν ελλι­πείς δηλώ­σεις και κρύ­βουν τα έσο­δά τους.
Ένα μεγά­λο μέρος τους είναι μικρές επι­χει­ρή­σεις και αυτοαπασχο­λούμενοι που οδη­γού­νται στην οικο­νο­μι­κή ασφυ­ξία από την οικονομι­κή πολι­τι­κή της κυβέρ­νη­σης και τον ανέ­λεγ­κτο αντα­γω­νι­σμό, επιχειρή­σεις για τις οποί­ες αυξά­νει ο κίν­δυ­νος να βάλουν μελ­λο­ντι­κά λου­κέ­το. Η ανα­βάθ­μι­ση της κρα­τι­κής λει­τουρ­γί­ας δεν αφο­ρά την ουσια­στι­κή στήρι­ξή τους, αλλά τη φορο­α­φαί­μα­ξή τους.

Αυτή η πολι­τι­κή υπη­ρε­τεί την κατεύ­θυν­ση της ΕΕ να αυξη­θεί το μέγε­θος των επι­χει­ρή­σε­ων με συγ­χω­νεύ­σεις και συγκε­ντρο­ποί­η­ση κεφα­λαί­ου. Να συνε­χί­σουν οι τρά­πε­ζες και το κρά­τος να παίρ­νουν ό,τι μπο­ρούν από τις υπερ­χρε­ω­μέ­νες επι­χει­ρή­σεις, χωρίς να έχου­με μεγά­λους κλυ­δω­νι­σμούς από μαζι­κά, από­το­μα λου­κέ­τα. Μήπως θα διευ­κο­λυν­θεί η ζωή όλων των λογι­στών; Αυτοί στην πρώ­τη φάση θα σηκώ­σουν το μεγά­λο φορ­τίο για να υλο­ποι­η­θεί το αρχι­κό έρ­γο, να παρα­με­τρο­ποι­η­θεί το my DATA σε κάθε επι­χεί­ρη­ση. Στη συνέ­χεια, όταν αυτο­μα­το­ποι­η­θεί σε μεγά­λο βαθ­μό η λογι­στι­κή παρα­κο­λού­θη­ση, θα οξυν­θεί ο αντα­γω­νι­σμός σχε­τι­κά με το πόσοι θα μεί­νουν στις συγκε­κριμένες δραστηριότητες.

Και φυσι­κά η απά­ντη­ση των κυβερ­νή­σε­ων μπρο­στά στις δυσκο­λί­ες, στην αγω­νία και στην αβε­βαιό­τη­τα για το μέλ­λον είναι η γνω­στή: Η ατο­μική ευθύ­νη και η ατο­μι­κή επι­λο­γή του κάθε αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νου για το μέλ­λον του.

Αύξηση της εκμετάλλευσης

Ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός ομί­λων και επι­χει­ρή­σε­ων δεν καταρ­γεί νόμους του κέρ­δους, τους νόμους της εκμε­τάλ­λευ­σης, τους νόμους με τους οποί­ους λει­τουρ­γεί η καπι­τα­λι­στι­κή οικο­νο­μία. Για να συνε­χί­σουν να αυξά­νο­νται τα κέρ­δη των ομί­λων πρέ­πει να συ­νεχιστεί η αύξη­ση του βαθ­μού εκμε­τάλ­λευ­σης, το ξεζού­μι­σμα των ερ­γαζόμενων. Πρέ­πει να επε­κτα­θούν οι ελα­στι­κές εργα­σια­κές σχέ­σεις, να γίνουν ατε­λεί­ω­τες οι ώρες της δου­λειάς μέσα από τη «διευ­θέ­τη­ση του χρό­νου εργα­σί­ας». Στα χέρια του κεφα­λαί­ου η νέα τεχνο­λο­γία αξιο­ποιεί­ται για να αυξη­θεί η εντα­τι­κο­ποί­η­ση και ο φόρ­τος εργα­σί­ας αυτών που συνε­χί­ζουν να δου­λεύουν, ενώ την ίδια ώρα αυξά­νει και ο στρα­τός των ανέρ­γων. Οι υπο­σχέ­σεις για άφθο­νες καλο­πλη­ρω­μέ­νες και δημιουρ­γι­κές θέσεις εργα­σί­ας στην επο­χή του ψηφια­κού μετα­σχη­μα­τι­σμού συντρί­βο­νται επί­σης στο έδα­φος της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, της λει­τουρ­γί­ας κάθε ομί­λου με γνώ­μο­να το κέρ­δος. Και αυτό το συμπέ­ρα­σμα επι­βε­βαιώ­νε­ται παντού, και στην Ελλά­δα και διε­θνώς, στις εται­ρί­ες που βρί­σκο­νται στην αιχ­μή της τεχνολογίας.

Στην Ελλά­δα ο όμι­λος του ΟΤΕ ανα­κοι­νώ­νει φέτος την υψη­λό­τε­ρη κερ­δο­φο­ρία της δεκα­ε­τί­ας και εξαγ­γέλ­λει επεν­δύ­σεις 3 δισ. ευρώ.^[3] Και την ίδια στιγ­μή, με τη βοή­θεια του εργο­δο­τι­κού συν­δι­κα­λι­σμού, καταρ­γεί κάθε δια­βάθ­μι­ση μισθού με βάση το πτυ­χίο και συν­δέ­ει άμε­σα τους μι­σθούς με την κερ­δο­φο­ρία, την παρα­γω­γι­κό­τη­τα και την αξιο­λό­γη­ση κά­θε τμή­μα­τος, κάθε διεύ­θυν­σης του ομί­λου. Στην ουσία συμπιέ­ζει κι άλλο το μέσο πραγ­μα­τι­κό μισθό προς τα κάτω.

Ασφα­λώς δεν απο­τε­λεί ελλη­νι­κή πρω­το­τυ­πία. Μελέ­τες επιβεβαιώ­νουν πόσο άνοι­ξε η ψαλί­δα μετα­ξύ της αύξη­σης της παρα­γω­γι­κό­τη­τας και της αύξη­σης του πραγ­μα­τι­κού μισθού, με ανα­λο­γία 10 προς 1 στους αμε­ρι­κα­νι­κούς τηλε­πι­κοι­νω­νια­κούς ομί­λους, από τη δεκα­ε­τία του ’80 ως σήμε­ρα. Αυτοί οι αμε­ρι­κα­νι­κοί όμι­λοι είχαν την τελευ­ταία 20ετία 2 φορές ταχύ­τερη αύξη­ση κερ­δών από το μέσο όρο της οικο­νο­μί­ας, πριν εμφα­νι­στούν αρνη­τι­κά σημά­δια για την κερ­δο­φο­ρία τους.

Τώρα, στη βάση της αυξη­μέ­νης παρα­γω­γι­κό­τη­τας, οι επι­χει­ρή­σεις μει­ώνουν το προ­σω­πι­κό τους και προ­χω­ρούν σε μαζι­κές απο­λύ­σεις. Πρό­σφατα, το Γενά­ρη του ’23, η Google απέ­λυ­σε 12.000 υπαλ­λή­λους και εί­δε τη μετο­χή της να σημειώ­νει ξανά άνο­δο 5%.^[4] Μαζι­κές απο­λύ­σεις που ξεπερ­νούν τους 150.000 εργα­ζό­με­νους είχα­με στους τεχνο­λο­γι­κούς κο­λοσσούς τον τελευ­ταίο χρό­νο, όπως η Amazon, η Microsoft, η Meta, η οποία καθά­ρι­σε στε­γνά το 13% του προ­σω­πι­κού της, καθώς σημειώ­νει συνε­χώς μεί­ω­ση στα κέρ­δη της τα 4 τελευ­ταία τρίμηνα.

Γνω­στά είναι και τα ελλη­νι­κά παρα­δείγ­μα­τα, όπως οι εκα­το­ντά­δες απο­λύ­σεις της BIT, που είχε προ­βλη­θεί ως πετυ­χη­μέ­νη Start Up. Η πρό­σφατη αλλα­γή ιδιο­κτη­σί­ας στο Twitter συνο­δεύ­τη­κε από την από­λυ­ση χι­λιάδων εργα­ζό­με­νων με την απο­στο­λή ενός απλού e‑mail. Και φυσι­κά η ίδια η νέα τεχνο­λο­γία αξιο­ποιεί­ται από το κεφά­λαιο για να επι­βλη­θεί η εντα­τι­κο­ποί­η­ση, από τις σύγ­χρο­νες κάμε­ρες παρακολού­θησης μέχρι τα συστή­μα­τα που πλη­ρο­φο­ρούν τον εργο­δό­τη πόσο χρό­νο κάνει κάθε υπάλ­λη­λος να εξυ­πη­ρε­τή­σει έναν πελά­τη, αν δου­λεύ­ει εντα­τικά ή αν χαζεύ­ει στον υπο­λο­γι­στή του.

Ο στό­χος της σημε­ρι­νής ομι­λί­ας δεν είναι να εξε­τά­σου­με όλες τις πε­ριπτώσεις ανα­λυ­τι­κά, από τους αμει­βό­με­νους με μισθούς πεί­νας που τα­ξινομούν κεί­με­να, φωτο­γρα­φί­ες και βίντεο για να εκπαι­δευ­τούν οι αλγό­ριθμοι της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης, μέχρι τους εργα­ζό­με­νους που βαφτί­ζονται «συνερ­γά­τες» αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νοι σε πλατ­φόρ­μες όπως τα τα­ξί της Uber (σσ. θυμί­ζου­με και την εκδή­λω­ση της ΚΟΑ για τον ψηφια­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό, στις 19.3.2023, μετά το έγκλη­μα των Τεμπών, στην Τεχνό­πο­λη του δήμου Αθηναίων).

Ηλεκτρονική διακυβέρνηση
και ψηφιακό φακέλωμα

Ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός συμ­βάλ­λει απο­φα­σι­στι­κά και στη δια­σύνδεση, στη δια­πλο­κή όλων των λει­τουρ­γιών του κρά­τους του κεφα­λαίου, για να υπη­ρε­τή­σει ενιαία και πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κά τα στρατηγι­κά συμ­φέ­ρο­ντα της άρχου­σας τάξης. Εύκο­λα μπο­ρού­με να το δια­πι­στώ­σου­με αυτό σ’ όλες τις κατευθύν­σεις της ηλε­κτρο­νι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης και της κατα­σταλ­τι­κής και της δι­καστικής λει­τουρ­γί­ας του αστι­κού κρά­τους. Το Εθνι­κό Μητρώο Διοι­κη­τι­κών Δια­δι­κα­σιών «Μίτος» έχει στό­χο να κατα­γρά­ψει όλες τις αλλη­λο­συν­δέ­σεις πολι­τών και επι­χει­ρή­σε­ων με το κρά­τος. Με άλλα λόγια το κρά­τος χαρ­το­γρα­φεί τον εαυ­τό του με βάση τις ψηφιο­ποι­η­μέ­νες υπη­ρε­σί­ες του (π.χ. Κτηματολόγιο).

Παράλ­λη­λα προ­ε­τοι­μά­ζε­ται η πρώ­τη έκδο­ση του gov.gr με την αξιο­ποίηση της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης, που θα επι­τρέ­πει στους πολί­τες να συνο­μι­λούν σε φυσι­κή γλώσ­σα, θέτο­ντας ερω­τή­μα­τα στον «Μίτο». Με την ψηφια­κή δια­σύν­δε­ση των κρα­τι­κών υπη­ρε­σιών και το ψη­φιακό μητρώο πολι­τών δημιουρ­γεί­ται πλέ­ον η δυνα­τό­τη­τα για το ενι­αίο φακέ­λω­μα του συνό­λου των δεδο­μέ­νων όλων μας, από το ιατρι­κό ιστο­ρι­κό μας, μέχρι την οικο­νο­μι­κή μας κατά­στα­ση, τα χρέη μας και το ποι­νι­κό μας μητρώο και την πολύ­πλευ­ρη επε­ξερ­γα­σία και αξιοποίη­ση αυτών των στοι­χεί­ων. Αυτή η εφιαλ­τι­κή δυνα­τό­τη­τα της δικτα­το­ρί­ας του κεφα­λαί­ου κρύβε­ται πίσω από τις αθώ­ες δια­κη­ρύ­ξεις για τα οφέ­λη μεί­ω­σης της ταλαιπω­ρίας στα ληξιαρ­χεία, τον εκσυγ­χρο­νι­σμό των εκλο­γι­κών κατα­λό­γων και άλλα προ­φα­νή παρό­μοια. Οι κυβερ­νη­τι­κές δια­κη­ρύ­ξεις ότι «όλο το κρά­τος θα χωρά­ει στο κινη­τό μας» ισο­δυ­να­μούν με τη δυνα­τό­τη­τα του κρά­τους και άλλων κέντρων να μας ασκούν συλ­λο­γι­κά και ατο­μι­κά πίε­ση και χει­ρα­γώ­γη­ση, αφού μπο­ρούν να επε­ξερ­γα­στούν όλα τα δεδο­μέ­να μας, δηλα­δή πόσα και πού χρω­στά­με, ποιες παρα­βά­σεις κάνα­με, τι προβλή­ματα υγεί­ας έχου­με κλπ.

Ένα ολο­κλη­ρω­τι­κό πλέγ­μα οδη­γιών της ΕΕ, κάτω από τον παραπλα­νητικό τίτλο «Χώρος Ελευ­θε­ρί­ας, Ασφά­λειας και Δικαιο­σύ­νης», δι­ασφαλίζει το διαρ­κές νόμι­μο ψηφια­κό φακέ­λω­μα και την επε­ξερ­γα­σία στοι­χεί­ων όλων των πολι­τών της Ευρώ­πης. Με μια σει­ρά οδη­γιών που επε­κτεί­νο­νται από τα δακτυ­λι­κά απο­τυ­πώ­μα­τα έως τα ταξί­δια. Συγκρο­τούνται τερά­στιες βάσεις προ­σω­πι­κών δεδο­μέ­νων που συγκρο­τού­νται και ενη­με­ρώ­νο­νται προ­λη­πτι­κά, δεν αφο­ρούν συγκε­κρι­μέ­να παρα­βα­τι­κές, εγκλη­μα­τι­κές ενέρ­γειες.^[5]
Δεν περιο­ρί­ζο­νται στην παρα­κο­λού­θη­ση και την υπο­κλο­πή δεδομέ­νων κάποιων πολι­τι­κών ή κρα­τι­κών στε­λε­χών. Γίνο­νται νόμι­μα και συ­στηματικά με τη γενι­κή επί­κλη­ση της εθνι­κής ασφά­λειας του κεφα­λαί­ου από τον εσω­τε­ρι­κό εχθρό λαό, καθώς και με την ποι­νι­κο­ποί­η­ση της διά­δοσης της ριζο­σπα­στι­κής ιδε­ο­λο­γί­ας της βίας, κάτω από τον παρα­πλα­νη­τι­κό τίτλο της πρό­λη­ψης της τρο­μο­κρα­τί­ας. Και σ’ αυτό το πεδίο προ­ωθείται και χρη­μα­το­δο­τεί­ται ένα πλή­θος τεχνο­λο­γι­κών εφαρ­μο­γών, π.χ. για το project επί κυβέρ­νη­σης ΣΥΡΙΖΑ με κον­δύ­λια του Ευρω­παϊ­κού Τα­μείου Εσω­τε­ρι­κής Ασφά­λειας, για να μπο­ρεί η ΕΛΑΣ να αντλεί δεδο­μέ­να προ­σώ­που και να τα αντι­στοι­χεί με πλη­ρο­φο­ρί­ες από το Facebook, το Instagram, τα social media.

Με την ψηφια­κή επε­ξερ­γα­σία μετα­δε­δο­μέ­νων που αφο­ρού­σαν τις το­ποθεσίες επι­κοι­νω­νί­ας από κινη­τό, την κίνη­ση των χρη­στών με κινη­τό, το υλι­κό από κάμε­ρες και πολ­λά άλλα, είχε, για παρά­δειγ­μα, τη δυνατό­τητα η Αστυ­νο­μία να ελέγ­ξει ποιοι μετεί­χαν στις απα­γο­ρευ­μέ­νες συγκε­ντρώσεις του γιορ­τα­σμού του Πολυ­τε­χνεί­ου την περί­ο­δο της πανδημίας.
Όλα τα αστι­κά κόμ­μα­τα είναι συνέ­νο­χα για την ψήφι­ση και την εφαρμο­γή αυτού του αντι­δρα­στι­κού θεσμι­κού πλαι­σί­ου της ΕΕ. Όπως είναι συνέ­νοχα για τη συγκά­λυ­ψη των συνε­χών υπο­κλο­πών και της παρακολούθη­σης της έδρας της ΚΕ του ΚΚΕ στον Περισ­σό, από το 2016 έως σήμε­ρα. Και φυσι­κά οι υπο­κλο­πές, το φακέ­λω­μα και η επε­ξερ­γα­σία δεδο­μέ­νων δε γίνε­ται μόνο από τις μυστι­κές υπη­ρε­σί­ες των κρα­τών. Γίνε­ται με νόμι­μο και παρά­νο­μο τρό­πο από επι­χει­ρη­μα­τι­κούς ομί­λους. Εξάλ­λου και το εμπό­ριο κατα­σκο­πευ­τι­κού λογι­σμι­κού έχει νομιμοποιηθεί.

Αντί­στοι­χα, το ψηφια­κό μητρώο του ανθρώ­πι­νου δυνα­μι­κού του Δη­μοσίου μπο­ρεί να συγκε­ντρώ­νει σε ενιαίο ψηφια­κό φάκε­λο τις αξιολο­γήσεις, την κινη­τι­κό­τη­τα, τη συμ­με­το­χή σε απερ­γί­ες και τα προσωπι­κά δεδο­μέ­να όλων των δημό­σιων υπαλλήλων.

Θα υπάρ­χει υπο­χρε­ω­τι­κή ατο­μι­κή ψηφια­κή κάρ­τα για κάθε δημό­σιο υπάλ­λη­λο που θα περιέ­χει το πλή­ρες υπη­ρε­σια­κό του προ­φίλ. Θα λει­τουργήσει στο υπουρ­γείο Εσω­τε­ρι­κών Σύστη­μα Δια­χεί­ρι­σης Ανθρώ­πι­νου Δυνα­μι­κού (HRMS), στο οποίο θα ενσω­μα­τώ­νο­νται οι πλη­ρο­φο­ρί­ες του υπάρ­χο­ντος μητρώ­ου ανθρώ­πι­νου δυνα­μι­κού, η αξιο­λό­γη­ση, η κινητικό­τητα, ο προ­γραμ­μα­τι­σμός των προ­σλή­ψε­ων. Στις σημε­ρι­νές συν­θή­κες απο­τε­λεί ένα χρή­σι­μο όπλο στα χέρια των διοι­κή­σε­ων για να πει­θαρ­χή­σουν τους δημό­σιους υπαλ­λή­λους για να υλο­ποιούν με ζήλο την εκά­στο­τε κυβερ­νη­τι­κή πολι­τι­κή. Δεν πρό­κει­ται επί­σης για έναν αόρι­στο μελ­λο­ντι­κό κίν­δυ­νο. Αρκεί να δού­με τις νομο­θε­τι­κές ρυθ­μί­σεις για την αξιο­λό­γη­ση των εκπαιδευτι­κών, τις εντο­λές του υπουρ­γού Εσω­τε­ρι­κών για τη συλ­λο­γή στοι­χεί­ων για τους απερ­γούς δημό­σιους υπαλ­λή­λους, καθώς και την πρό­σφα­τη παρέμ­βα­ση στη Δικαιο­σύ­νη για να κηρύσ­σο­νται παρά­νο­μες οι απεργί­ες των ΟΤΑ, ακό­μα και όταν δεν προ­σφεύ­γουν γι’ αυτό οι δήμαρ­χοι στα δικαστήρια.
Σ’ αυτό το πλαί­σιο, προ­βλέ­πε­ται η αξιο­λό­γη­ση των προϊ­στα­μέ­νων για την προ­ώ­θη­ση των στό­χων της στρα­τη­γι­κής του κεφα­λαί­ου, όπως απο­τυ­πώ­νο­νται στην εκά­στο­τε κυβερ­νη­τι­κή πολι­τι­κή, στα πρό­τυ­πα της αξιο­λό­γη­σης των στε­λε­χών των πολυ­ε­θνι­κών. Δρο­μο­λο­γεί­ται επί­σης η άσκη­ση «κοι­νω­νι­κού αυτο­μα­τι­σμού» με μηχα­νι­σμούς αξιο­λό­γη­σης των πολι­τών-πελα­τών, όπως στα ξενο­δο­χεία (π.χ. Tripadvisor), όπου ο πολί- της-«πελάτης» βαθ­μο­λο­γεί το απο­τέ­λε­σμα χωρίς διε­ρεύ­νη­ση των αιτιών των καθυ­στε­ρή­σε­ων, π.χ. για το αν υπάρ­χει το ανα­γκαίο προ­σω­πι­κό, η ανα­γκαία υπο­δο­μή κλπ.

Ψηφιακή αστική δικαιοσύνη

Την απο­τε­λε­σμα­τι­κή στή­ρι­ξη του κεφα­λαί­ου σε βάρος του λαού έχουν στό­χο και τα προ­γράμ­μα­τα και τα σχέ­δια δρά­σης για την ηλε­κτρο­νι­κή δι­καιοσύνη της ΕΕ. Οι προ­τε­ραιό­τη­τες δεν αφο­ρούν την ευκο­λό­τε­ρη και φθη­νό­τε­ρη πρό­σβα­ση των λαϊ­κών στρω­μά­των στη δικαιο­σύ­νη. Ούτε τη βελ­τί­ω­ση των όρων εργα­σί­ας των δικα­στι­κών υπαλ­λή­λων και της με­γάλης πλειο­ψη­φί­ας των αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νων δικη­γό­ρων (π.χ., με την ηλε­κτρο­νι­κή δημο­σί­ευ­ση αποφάσεων).

Ποιες είναι οι προ­τε­ραιό­τη­τες που αφο­ρούν την ανά­πτυ­ξη έργων (όπως η ευρω­παϊ­κή πύλη e‑justice) και την εφαρ­μο­γή τεχνο­λο­γιών, όπως το απο­κε­ντρω­μέ­νο δίκτυο e‑codex που δια­συν­δέ­ει τα σχε­τι­κά εθνι­κά συστήματα;

• Είναι η δια­σύν­δε­ση εθνι­κών ψηφια­κών μητρώ­ων σε κρί­σι­μους τομείς για τις επεν­δύ­σεις και τη λει­τουρ­γία της κοι­νής αγο­ράς, π.χ. για τα κτη­μα­το­λο­γι­κά ή τα μητρώα των αφε­ρέγ­γυων επιχειρήσεων.
• Είναι επί­σης η επι­τά­χυν­ση εφαρ­μο­γής δικα­στι­κών απο­φά­σε­ων που αφο­ρούν την κερ­δο­φο­ρία του κεφα­λαί­ου, όπως οι ηλε­κτρο­νι­κοί πλει­στη­ρια­σμοί και η θωρά­κι­ση της κατα­σταλ­τι­κής λει­τουρ­γί­ας του αστι­κού κράτους.
• Το ταξι­κό πρό­ση­μο υπάρ­χει επί­σης και στην αξιο­ποί­η­ση μεθό­δων της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης στην απο­νο­μή της δικαιο­σύ­νης. Και δεν αναφερό­μαστε σε κάποιο αόρι­στο μέλλον.
• Σε πολι­τεί­ες των ΗΠΑ εφαρ­μό­ζε­ται από τα ποι­νι­κά δικα­στή­ρια το σύ­στημα Οοπιρ­βε, που ερευ­νά την πιθα­νό­τη­τα υπο­τρο­πής ενός εγκλημα­τία, για τη διά­πρα­ξη των εγκλη­μά­των. Πρό­κει­ται για έναν αλγό­ριθ­μο που συσχε­τί­ζει απα­ντή­σεις του κατη­γο­ρού­με­νου σε ερω­τή­σεις και μια σει­ρά στοι­χεία από το ποι­νι­κό του μητρώο. Η μεθο­δο­λο­γία του Compas απο­τε­λεί εμπο­ρι­κό μυστι­κό και δεν είναι προ­σβά­σι­μη στο δικη­γό­ρο του κα­τηγορούμενου. Ήδη το συγκε­κρι­μέ­νο σύστη­μα επι­κρί­θη­κε για­τί οδη­γεί στην πρά­ξη σε αρνη­τι­κή μετα­χεί­ρι­ση των Αφρο­α­με­ρι­κα­νών και είναι μό­νο ένα από τα πολ­λά παρα­δείγ­μα­τα για το πώς μπο­ρούν να μεταφρα­στούν οι νέες τεχνο­λο­γι­κές δυνα­τό­τη­τες στα χέρια του κεφα­λαί­ου.^[6]

Αντί­στοι­χο είναι και το παρά­δειγ­μα της αξιο­ποί­η­σης της τεχνη­τής νο­ημοσύνης για την προ­βλε­πτι­κή αστυ­νό­μευ­ση και την πρό­λη­ψη παρα­βα­τι­κών δεδο­μέ­νων, στην επε­ξερ­γα­σία προ­σω­πι­κών δεδο­μέ­νων, που στη­ρίζεται και βοη­θά να νομι­μο­ποιεί­ται η προ­λη­πτι­κή στο­χο­ποί­η­ση συγκε­κριμένων προ­σώ­πων χωρίς να έχουν δια­πρά­ξει αδίκημα.

Στα ίδια συμπε­ρά­σμα­τα θα κατα­λή­ξου­με αν εξε­τά­σου­με τον ψηφια­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό στην Οικονομία.

Το εμβληματικό παράδειγμα των τραπεζών

Όποιον κλά­δο της οικο­νο­μί­ας κι αν εξε­τά­σου­με, εύκο­λα θα ανα­δει­χτεί το απάν­θρω­πο πρό­σω­πο του κεφα­λαί­ου στις σύγ­χρο­νες συν­θή­κες. Στον τρα­πε­ζι­κό τομέα ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός υλο­ποι­ή­θη­κε γρή­γο­ρα. Η αξιο­ποί­η­ση των μηχα­νη­μά­των αυτό­μα­των συναλ­λα­γών και της δια­δι­κτυ- ακής τρα­πε­ζι­κής συναλ­λα­γής (e‑banking) φτά­νει πλέ­ον τα 4 εκατ. χρή­στες, ενώ τα ενερ­γά POS των επι­χει­ρή­σε­ων ξεπερ­νούν τις 700 χιλιάδες.

Επέ­φε­ρε ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός κάποια μετα­βο­λή στη λει­τουργία των τρα­πε­ζών με γνώ­μο­να το καπι­τα­λι­στι­κό κέρ­δος; Όποια πλευ­ρά κι αν εξε­τά­σου­με, εύκο­λα θα δια­πι­στώ­σου­με το ίδιο αντι­λαϊ­κό-ταξι­κό πρό­ση­μο. Θα το δια­πι­στώ­σου­με στη μεγά­λη ψαλί­δα που χω­ρίζει τα ψηλά επι­τό­κια δανει­σμού της λαϊ­κής οικο­γέ­νειας για στε­γα­στι­κά και κατα­να­λω­τι­κά δάνεια συγκρι­τι­κά με τα επι­τό­κια κατα­θέ­σε­ων που παρα­μέ­νουν σχε­δόν μηδε­νι­κά, ενώ έχει εκτι­να­χτεί ο πλη­θω­ρι­σμός. Θα το δια­πι­στώ­σου­με από την πολ­λα­πλή στή­ρι­ξη των τρα­πε­ζι­κών ομί­λων από το κρά­τος του κεφα­λαί­ου με όλες τις κυβερ­νή­σεις. Στή­ρι­ξη που πε­ριλαμβάνει τις προ­κλη­τι­κές φορο­ε­λα­φρύν­σεις με τη μεί­ω­ση του συντε­λεστή φορο­λό­γη­σης των εται­ρι­κών κερ­δών και την ανα­βο­λή των φορο­λογικών υπο­χρε­ώ­σε­ων (ανα­βαλ­λό­με­νος φόρος), τις κρα­τι­κές εγγυ­ή­σεις ύψους 55 δισ. με τα πακέ­τα Ηρα­κλής I και II που δια­σφά­λι­σαν την απαλ­λαγή τους από τον τερά­στιο όγκο των κόκ­κι­νων δανεί­ων με ελά­χι­στο κόστος. Το κρά­τος επω­μί­στη­κε μέσω του ΤΧΣ τις λει­τουρ­γι­κές ζημιές των τρα­πε­ζών την προη­γού­με­νη περί­ο­δο και, μόλις εμφα­νί­στη­κε ξανά η κερ­δοφορία, δρο­μο­λο­γεί την «απο­ε­πέν­δυ­ση» των ποσο­στών που κατέ­χει στην Εθνι­κή, στην Πει­ραιώς, στην Alpha.

Τι κέρ­δι­σαν οι εργα­ζό­με­νοι την ίδια περί­ο­δο που προ­χώ­ρη­σε ο ψη­φιακός μετα­σχη­μα­τι­σμός στις τρά­πε­ζες; Σημειώ­θη­κε δρα­μα­τι­κή μεί­ωση του αριθ­μού των τρα­πε­ζο­ϋ­παλ­λή­λων κατά 51 % μέσα σε μία 10ετία, από 63.408 το 2010 σε 30.998 το 2021. Αντί­στοι­χα υπήρ­ξε δρα­μα­τι­κή μεί­ω­ση των τρα­πε­ζι­κών κατα­στη­μά­των και των δια­θέ­σι­μων ΑΤΜ, από 4.005 το 2010 σε 1.560 το 2021.

Εύκο­λα μπο­ρεί ν’ αντι­λη­φθεί κανείς την αύξη­ση της εντατικοποίη­σης όσων παρέ­μει­ναν στη δου­λειά με την εκτί­να­ξη του αριθ­μού των κα­τοίκων που πρέ­πει να εξυ­πη­ρε­τη­θούν ανά τρα­πε­ζο­ϋ­πάλ­λη­λο, αλλά και την αύξη­ση της δυσκο­λί­ας του ηλι­κιω­μέ­νου πλη­θυ­σμού, που υποχρεώ­νεται στις ψηφια­κές συναλ­λα­γές. Ταυ­τό­χρο­να αυξή­θη­κε ο βαθ­μός εκμε­τάλλευσης και η μεί­ω­ση του πραγ­μα­τι­κού εισο­δή­μα­τος των τραπεζοϋ­παλλήλων. Η νέα Συλ­λο­γι­κή Σύμ­βα­ση που υπέ­γρα­ψε η ηγε­σία της ΟΤΟΕ με γνώ­μο­να την «αντο­χή και τη βιω­σι­μό­τη­τα» των τρα­πε­ζών περιλαμβά­νει σωρευ­τι­κές ονο­μα­στι­κές αυξή­σεις 5,5% για την τριε­τία ως το 2024, δηλα­δή δεν ανα­πλη­ρώ­νει ούτε καν τις νέες απώ­λειες εισο­δή­μα­τος από την εκτί­να­ξη του πλη­θω­ρι­σμού των τροφίμων.

Ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρη ήταν η επι­βά­ρυν­ση της λαϊ­κής οικο­γέ­νειας με τα πρό­σθε­τα βάρη των δανειο­λη­πτών των στε­γα­στι­κών δανεί­ων από τις συνε­χείς αυξή­σεις επι­το­κί­ων της ΕΚΤ την τριε­τία 2021 ‑2023, καθώς και από την αύξη­ση των ηλε­κτρο­νι­κών πλει­στη­ρια­σμών. Από το 2019 αναρ- Γώνται στην ψηφια­κή πλατ­φόρ­μα του­λά­χι­στον 25.000 υπο­θέ­σεις το χρό­νο, που φέτος εκτι­νά­χτη­καν στις 52.000.

Όμως, παρά την αύξη­ση του βαθ­μού εκμε­τάλ­λευ­σης, το ξεζού­μι­σμα ι ων εργα­ζό­με­νων και τη ληστεία του λαϊ­κού εισο­δή­μα­τος σε κάθε κλά­δο ιης οικο­νο­μί­ας, απο­κα­λύ­πτε­ται ότι σύστη­μα δεν μπο­ρεί να αντιμετωπί­σει μακρο­πρό­θε­σμα το τερά­στιο πρό­βλη­μα της υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης κεφαλαίου.

Η νέα κρίση που έρχεται

Ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός δεν μπο­ρεί να ακυ­ρώ­σει τις νομοτέλει­ες λει­τουρ­γί­ας της καπι­τα­λι­στι­κής οικο­νο­μί­ας, οι οποί­ες οδη­γούν στην περιο­δι­κή εκδή­λω­ση της κρί­σης υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης κεφα­λαί­ου. Αντί­θε­τα, επι­τα­χύ­νει τη συγκέ­ντρω­ση και διο­γκώ­νει την υπερ­συσ­σώ­ρευ­ση κεφα­λαί­ου που δε βρί­σκει πεδία επέν­δυ­σης με ικα­νο­ποι­η­τι­κό ποσο­στό κέρ­δους. Ήδη η γερ­μα­νι­κή οικο­νο­μία, που απο­τε­λεί την ατμομη­χανή της Ευρω­ζώ­νης, βρί­σκε­ται σε φάση ύφε­σης. Γενι­κό­τε­ρα αυξά­νει ο κίν­δυ­νος ύφε­σης στην Ευρω­ζώ­νη. Το ΑΕΠ της Ευρω­ζώ­νης διανύ­ει περί­ο­δο συρ­ρί­κνω­σης από το τελευ­ταίο τρί­μη­νο του 2022. Οι εμπει­ρογνώμονες του ευρω­συ­στή­μα­τος προ­βλέ­πουν ότι η αύξη­ση του ΑΕΠ της Ευρω­ζώ­νης θα επι­βρα­δυν­θεί από 3,5% το 2022 στο 0,9% το 2023.^[7]

Στο μπλοκ των G7, σε τρο­χιά ύφε­σης βρί­σκο­νται επί­σης οι οικονο­μίες της Ιτα­λί­ας και του Κανα­δά, ενώ από την άλλη η οικο­νο­μία της Κί­νας βρί­σκε­ται σε φάση επι­βρά­δυν­σης, με σοβα­ρή πιθα­νό­τη­τα εκδήλω­σης κρί­σης στον τομέα του εμπο­ρί­ου ακι­νή­των και γενι­κό­τε­ρα των κα­τασκευών. Ήδη, εκτός από την προ­βλη­μα­τι­κή αγο­ρά ακι­νή­των, παρου­σιάζεται μεί­ω­ση της κατα­νά­λω­σης και πτώ­ση των κινε­ζι­κών εξα­γω­γών. Οι περισ­σό­τε­ρες εκθέ­σεις των διε­θνών οργα­νι­σμών και οίκων αξιο­λόγησης^[8] εκπέ­μπουν σήμα κιν­δύ­νου για σοβα­ρή επι­βρά­δυν­ση της διε­θνούς οικο­νο­μί­ας το 2023, τονί­ζο­ντας την αρνη­τι­κή επί­δρα­ση της επιτα­χυνόμενης ανό­δου των επι­το­κί­ων από τις Κεντρι­κές Τρά­πε­ζες, ενώ δεν υπο­χω­ρούν ακό­μα οι πλη­θω­ρι­στι­κές πιέ­σεις. Ήδη σε διε­θνές επί­πε­δο σε τρο­χιά επι­βρά­δυν­σης βρί­σκε­ται ο ρυθ­μός ανά­πτυ­ξης του Παγκό­σμιου ΑΕΠ και του διε­θνούς εμπο­ρί­ου αγα­θών και υπηρεσιών.

Οι πρό­σφα­τες εξε­λί­ξεις στις αμε­ρι­κα­νι­κές τρά­πε­ζες επι­βε­βαιώ­νουν για άλλη μία φορά ότι η κρί­ση γεν­νιέ­ται από τη φυσιο­λο­γι­κή λειτουρ­γία του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος. Βρί­σκε­ται στο DNA του. Πολύ πριν ξεκι­νή­σει η από­συρ­ση των κατα­θέ­σε­ων των εται­ριών υψη­λής τε­χνολογίας από τις τρά­πε­ζες όπως η SVB, είχε εμφα­νι­στεί η πτώ­ση του ποσο­στού κέρ­δους τους. Οι μετο­χές αυτών των εται­ριών κατρακυλού­σαν το 2022. Διο­γκώ­θη­κε και στις ΗΠΑ η υπερ­συσ­σώ­ρευ­ση κεφαλαί­ου που δεν μπο­ρεί να επεν­δυ­θεί με ικα­νο­ποι­η­τι­κό ποσο­στό κέρ­δους. Όμι­λοι όπως η Amazon, η Meta, η Google έκα­ναν χιλιά­δες απο­λύ­σεις εργαζόμενων.

Στον τομέα της νέας τεχνο­λο­γί­ας αλλά­ζει σε μεγα­λύ­τε­ρο βαθ­μό η ανα­λο­γία των σύγ­χρο­νων μέσων και της τεχνο­λο­γί­ας προς το εργατι­κό δυνα­μι­κό και αυτό επι­δρά στην αύξη­ση της οργα­νι­κής σύν­θε­σης του κεφα­λαί­ου και τελι­κά στην πτώ­ση του ποσο­στού κέρ­δους. Υπήρ­χαν και συγκυ­ρια­κοί λόγοι, όπως η μεί­ω­ση της ζήτη­σης για εται­ρί­ες όπως η Amazon και το Netflix, μετά το τέλος των περιο­ρι­στι­κών μέτρων λόγω της πανδημίας.

Η εξά­πλω­ση της τηλερ­γα­σί­ας που ξεκί­νη­σε την περί­ο­δο της πανδη­μίας είχε μεγά­λη αρνη­τι­κή επί­δρα­ση στον τομέα μίσθω­σης εμπο­ρι­κών ακι­νή­των και στη συνέ­χεια των κατα­σκευών. Οι μεγα­λύ­τε­ρες εται­ρί­ες εμπο­ρι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης χώρων γρα­φεί­ου, όπως η WeWork, βλέ­πουν τις μετο­χές τους να κατρα­κυ­λούν. Στον τομέα των εμπο­ρι­κών ακι­νή­των έχουν «μεγά­λα ανοίγ­μα­τα» πολ­λές αμε­ρι­κα­νι­κές τράπεζες.

Τα αστι­κά επι­τε­λεία χρη­σι­μο­ποί­η­σαν όλα τα όπλα τους για να αποφύ­γουν την εκδή­λω­ση μιας βαθιάς κρί­σης. Οι Κεντρι­κές Τρά­πε­ζες δια­σφά­λι­σαν φθη­νό δανει­σμό στα κρά­τη και «περισ­σό­τε­ρο χρή­μα» για να δοθούν τα μεγά­λα πακέ­τα των κρατι­κών ενι­σχύ­σε­ων. Το απο­τέ­λε­σμα ήταν η εκτί­να­ξη του πλη­θω­ρι­σμού, την οποία ενί­σχυ­σε και ο ενερ­γεια­κός πόλε­μος ΗΠΑ και ΕΕ με τη Ρωσία.

Για να αντι­με­τω­πί­σουν τον πλη­θω­ρι­σμό, οι Κεντρι­κές Τρά­πε­ζες στη συνέ­χεια ανέ­βα­σαν και συνε­χί­ζουν να ανε­βά­ζουν τα επι­τό­κια. Όμως κά­θε φάρ­μα­κο για το ένα σύμ­πτω­μα γίνε­ται δηλη­τή­ριο για το άλλο. Η αύξη­ση των επι­το­κί­ων, ο ακρι­βός δανει­σμός, ενι­σχύ­ουν την επιβράδυν­ση και την ύφε­ση στην καπι­τα­λι­στι­κή ανάπτυξη.

Ορι­σμέ­νες τρά­πε­ζες στις ΗΠΑ αντι­με­τώ­πι­σαν τον κίν­δυ­νο απόσυρ­σης κατα­θέ­σε­ων. Γ ια να αντι­σταθ­μί­σουν τις απώ­λειες, πού­λη­σαν κρατι­κά ομό­λο­γα που τα είχαν απο­κτή­σει πριν την άνο­δο των επι­το­κί­ων. Το απο­τέ­λε­σμα είναι να τα που­λή­σουν με ζημιά. Η μαζι­κή πώλη­ση αμερικα­νικών ομο­λό­γων από την Κίνα και την Ιαπω­νία έχει ρίξει ακό­μα περισσό­τερο την αξία τους. Τώρα το αμε­ρι­κα­νι­κό κρά­τος δηλώ­νει ότι εγγυά­ται το σύνο­λο των κα­ταθέσεων. Είναι όμως υπερ­χρε­ω­μέ­νο κρά­τος, που έχει ήδη υπερ­βεί την «κόκ­κι­νη γραμ­μή» του ανώ­τα­του μόνι­μου ορί­ου κρα­τι­κού χρέ­ους. Το δημό­σιο χρέ­ος των ΗΠΑ έχει ξεπε­ρά­σει τα 31,5 τρισ. δολ. και το 120% του ΑΕΠ, έχο­ντας πυρο­δο­τή­σει τη δια­μά­χη μετα­ξύ Ρεπου­μπλι­κά­νων και Δημο­κρα­τι­κών σχε­τι­κά με την ανά­γκη περι­κο­πής κρα­τι­κών δαπα­νών, που κατέ­λη­ξε σε προ­σω­ρι­νό συμ­βι­βα­σμό.^[9]
Έρευ­να που δημο­σί­ευ­σε η Wall Street Journal ανα­φέ­ρει δεκά­δες αμε­ρικανικές τρά­πε­ζες που βρί­σκο­νται σε προ­βλη­μα­τι­κή κατά­στα­ση.¹¹ Η ζημιά από μια άμε­ση μαζι­κή πώλη­ση αμε­ρι­κα­νι­κών ομο­λό­γων εκτι­μά­ται ότι θα ξεπε­ρά­σει τα 620 δισ. δολ.

Το πιο βασι­κό είναι ότι τα όποια μέτρα, οι κρα­τι­κές ενέ­σεις, δεν μπο­ρούν να αντι­με­τω­πί­σουν την αιτία που γεν­νά την υπερ­συσ­σώ­ρευ­ση κεφα­λαί­ου. Δε λεί­πουν, περισ­σεύ­ουν τα κεφά­λαια στις αγο­ρές. Τα κρα­τι­κά μέτρα και η συγκέ­ντρω­ση μεγα­λύ­τε­ρων μερι­δί­ων αγο­ράς στους ισχυ­ρό­τε­ρους τρα­πε­ζι­κούς ομί­λους μπο­ρούν να μετα­θέ­σουν μό­νο προ­σω­ρι­νά την εκδή­λω­ση της κρί­σης. Η επό­με­νη κρί­ση θα είναι βαθύτερη.

Νέο πεδίο όξυνσης των αντιθέσεων 
ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα

Ο αγώ­νας δρό­μου για τη δια­σφά­λι­ση της υπε­ρο­χής στον τεχνολογι­κό τομέα, ιδιαί­τε­ρα στον τομέα της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης, αλλά και στην αξιο­ποί­η­ση του ψηφια­κού μετα­σχη­μα­τι­σμού της καπι­τα­λι­στι­κής οικονο­μίας και του κρά­τους, απο­τε­λεί σήμε­ρα ένα από τα βασι­κά πεδία όξυν- σης των ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κών αντιθέσεων.

Όπως συμ­βαί­νει συνο­λι­κά στην οικο­νο­μία, έτσι και στον τεχνολο­γικό τομέα κυριαρ­χούν δύο ισχυ­ροί πόλοι που δια­γκω­νί­ζο­νται για την πρω­το­κα­θε­δρία: Οι ΗΠΑ και η Κίνα. Οι δύο πρω­τα­γω­νι­στές υπε­ρέ­χουν ένα­ντι των υπο­λοί­πων στις δυνα­τό­τη­τες συλ­λο­γής και επε­ξερ­γα­σί­ας των big data και του deep learning. Οι ΗΠΑ δια­θέ­τουν την ισχυ­ρή πεντά­δα GAFAMI (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft) και η Κίνα αντί­στοιχα την BHATX (Baibu, Huawei, Alibaba, Tencent, Xiaomi).

Οι ΗΠΑ, που έχουν σήμε­ρα την πρω­το­κα­θε­δρία στον τεχνο­λο­γι­κό το­μέα, προ­ω­θούν μια στρα­τη­γι­κή που έχει ως βασι­κούς στό­χους αφε­νός να ανα­χαι­τί­σουν τη δυνα­μι­κή της Κίνας και αφε­τέ­ρου να αυξή­σουν τη δι­αφορά ισχύ­ος με την ΕΕ.^{[10] [11]}

Γi αυτό επι­βάλ­λουν περιο­ρι­σμούς στην εξα­γω­γή τσιπ προηγ­μέ­νης τεχνο­λο­γί­ας (με μεγα­λύ­τε­ρη ταχύ­τη­τα και ενερ­γεια­κή από­δο­ση), που χρη­σιμοποιούνται σε υπο­λο­γι­στές τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης στην Κίνα, και γε­νικότερα στην εξα­γω­γή τεχνο­λο­γί­ας υλι­κού και λογι­σμι­κού. Πιέ­ζουν και έχουν δια­σφα­λί­σει μια σχε­τι­κή συμπό­ρευ­ση της ΕΕ και της Ιαπω­νί­ας σ’ αυτήν την κατεύ­θυν­ση. Παράλ­λη­λα, εται­ρί­ες των ΗΠΑ και της Ταϊ­βάν έχουν κατη­γο­ρή­σει αντί­στοι­χες κινε­ζι­κές για βιο­μη­χα­νι­κή κατα­σκο­πία (π.χ. οι δικα­στι­κές προ­σφυ­γές της TSMC κατά της κινε­ζι­κής SMIC).

Ταυ­τό­χρο­να, ισχυ­ρές αμε­ρι­κα­νι­κές και ολλαν­δι­κές εται­ρί­ες που βλά­πτονται οικο­νο­μι­κά από τους περιο­ρι­σμούς προ­σπα­θούν να τους παρα­κάμ­ψουν, εξά­γο­ντας προηγ­μέ­νης γενιάς τεχνο­λο­γι­κά προ­ϊ­ό­ντα (π.χ. η SMIC που εξά­γει προ­ϊ­ό­ντα υπε­ριώ­δους λιθο­γρα­φί­ας DUV και όχι EUV, καθώς και η Nividia που εξά­γει προς το παρόν τσιπ χαμη­λό­τε­ρων προδι­αγραφών στην κινε­ζι­κή αγορά).

Ταυ­τό­χρο­να το αμε­ρι­κα­νι­κό κρά­τος επι­δο­τεί γεν­ναιό­δω­ρα τα εγχώ­ρια μονο­πώ­λια στο συγκε­κρι­μέ­νο τομέα. Με το νόμο Chips and Science Act (που ψηφί­στη­κε από τους Δημο­κρα­τι­κούς και ένα τμή­μα Ρεπου­μπλι­κά­νων) δια­σφα­λί­στη­καν ενι­σχύ­σεις 52 δισ. δολ. για να αυξη­θεί το χαμη­λό μερί­διο των ΗΠΑ στην κατα­σκευή προηγ­μέ­νων ημια­γω­γών και άλλα 200 δισ. δολ. σε βάθος δεκα­ε­τί­ας για να δοθεί ώθη­ση στη σχε­τι­κή επι­στημονική έρευ­να. Παράλ­λη­λα λει­τουρ­γεί και το πακέ­το Μπάι­ντεν για την πρά­σι­νη μετά­βα­ση, ύψους 360 δισ. δολ., που προ­σφέ­ρει προνομια­κούς όρους στή­ρι­ξης και σε όποιους ευρω­παϊ­κούς ομί­λους εγκαταστα­θούν στις ΗΠΑ. Έτσι, για παρά­δειγ­μα, η Apple που είχε παρα­γω­γι­κές μο­νάδες στην Κίνα έχει μπει σε τρο­χιά αποχώρησης.

Όμως, σύμ­φω­να με το Bloomberg, αμε­ρι­κα­νι­κές εται­ρί­ες μειο­νε­κτούν, καθώς είναι κατά 50% πιο κοστο­βό­ρες και κατά 25% πιο χρο­νο­βό­ρες για την παρα­γω­γή παρό­μοιων εμπο­ρευ­μά­των συγκρι­τι­κά με τα ερ­γοστάσια της Ν/Α Ασίας.

Η ΕΕ συντά­χτη­κε καταρ­χάς με τις ΗΠΑ στους περιο­ρι­σμούς εξα­γωγών προς την Κίνα, αντι­με­τω­πί­ζο­ντας εσω­τε­ρι­κούς τριγ­μούς. Ιδιαί­τερα στη Γερ­μα­νία, όπου ένα μεγά­λο μέρος των γερ­μα­νι­κών δικτύ­ων 5G έχει κατα­σκευα­στεί από τις κινε­ζι­κές Huawei και ΖΕΤ και η Mercedes έχει μεγά­λα συμ­βό­λαια συνερ­γα­σί­ας με την κινε­ζι­κή CATL.

Η ΕΕ δια­μόρ­φω­σε το δικό της πρό­γραμ­μα ενι­σχύ­σε­ων των ευρωπαϊ­κών ομί­λων, το European Chips Act, με στό­χο να διπλα­σιά­σει το χαμη­λό μερί­διό της στην παγκό­σμια αγο­ρά ως το 2030, δηλα­δή να φτά­σει από το 10% στο 20%. Όμως οι περισ­σό­τε­ροι ανα­λυ­τές εκτι­μούν ότι το ύψος των 43 δισ. ευρώ δεν επαρ­κεί για να καλύ­ψει τη μεγά­λη από­στα­ση που την χωρί­ζει πλέ­ον από τις ΗΠΑ.

Ταυ­τό­χρο­να, στην προ­σπά­θειά της να ενι­σχύ­σει την αυτο­νο­μία της, η ΕΕ σύνα­ψε συμ­φω­νί­ες φιλο­ξε­νί­ας σε ευρω­παϊ­κό έδα­φος 6 ισχυ­ρών κβα­ντικών υπο­λο­γι­στών σε Γερ­μα­νία, Γαλ­λία, Ιτα­λία, Τσε­χία, Ισπα­νία και Πο­λωνία. Πρό­κει­ται για υπο­δο­μή που αυξά­νει σημα­ντι­κά την υπο­λο­γι­στι­κή ισχύ για την υπο­στή­ρι­ξη εφαρ­μο­γών στη βιο­μη­χα­νία και στην επιστημο­νική έρευ­να. Ειδι­κούς ελέγ­χους και περιο­ρι­σμούς στην εξα­γω­γή 23 ειδών μικρο­ε­πε­ξερ­γα­στών προς την Κίνα ανα­κοί­νω­σε και η κυβέρ­νη­ση της Ιαπω­νί­ας. Η Ιαπω­νία δια­θέ­τει ορι­σμέ­νους από τους μεγα­λύ­τε­ρους ομί­λους κατα­σκευής επε­ξερ­γα­στών, όπως η Nicon και η Tokyo Electron.

Τον Απρί­λη του 2023 η Παγκό­σμια Τρά­πε­ζα προει­δο­ποί­η­σε ότι η τά­ση «τεχνο­λο­γι­κής απο­σύν­δε­σης» των δύο μεγα­λύ­τε­ρων οικο­νο­μιών του πλα­νή­τη υπο­νο­μεύ­ει την και­νο­το­μία και την προ­σφο­ρά επι­στη­μο­νι­κής γνώ­σης διε­θνώς και βλά­πτει τη διε­θνή καπι­τα­λι­στι­κή ανάπτυξη.

Από την πλευ­ρά της η Κίνα έχει θέσει ως στό­χο να κατα­στεί ως το 2030 η πρώ­τη ψηφια­κή δύνα­μη στον κόσμο. Σ’ αυτήν την κατεύ­θυν­ση αυξά­νει την κρα­τι­κή ενί­σχυ­ση της κινε­ζι­κής βιο­μη­χα­νί­ας μικρο­ε­πε­ξερ­γα- στών. Μόνο η YMTC έλα­βε το 2023 ενί­σχυ­ση ύψους 7 δισ. δολ. για ανα­βάθμιση του εξο­πλι­σμού και της παρα­γω­γής, ενώ οι κινε­ζι­κές επενδύ­σεις (με έμφα­ση στην υψη­λή τεχνο­λο­γία) το 2023 ξεπερ­νούν τα 32 δισ. δολ. στις 147 χώρες που περι­λαμ­βά­νει ο νέος «δρό­μος του μεταξιού».

Ταυ­τό­χρο­να, η Κίνα θέτει περιο­ρι­σμούς στην εξα­γω­γή ορυ­κτών στρα­τηγικής σημα­σί­ας για τον ψηφια­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό και την «πρά­σι­νη με­τάβαση», όπως το γερ­μά­νιο (οπτι­κές ίνες), το γάλ­λιο (ολο­κλη­ρω­μέ­να κυ­κλώματα — δορυ­φο­ρι­κές επι­κοι­νω­νί­ες), το λίθιο, το κοβάλ­τιο κ.ά. Η Κί­να δια­θέ­τει σήμε­ρα μεγά­λη υπε­ρο­χή στην κάλυ­ψη της διε­θνούς ζήτη­σης, ιδιαί­τε­ρα της ΕΕ και των ΗΠΑ σ’ αυτά τα ορυ­κτά. Γι αυτό, εντεί­νε­ται η δια­πά­λη για τον έλεγ­χο περιο­χών της Αφρι­κής, της Ασί­ας και της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής με αντί­στοι­χο ορυ­κτό πλού­το. Στο πλαί­σιο των αντι­ποίνων στα μέτρα των ΗΠΑ, το κινε­ζι­κό κρά­τος ξεκί­νη­σε έρευ­να για την κορυ­φαία αμε­ρι­κα­νι­κή εται­ρία Micron Technology σχε­τι­κά με την ασφά­λεια της εφο­δια­στι­κής αλυ­σί­δας των υπο­δο­μών πλη­ρο­φο­ρί­ας της Κί­νας, που είχε ήδη αρνη­τι­κή επί­δρα­ση στην κερ­δο­φο­ρία της. Δυσφο­ρία για την επέ­κτα­ση των κυρώ­σε­ων των ΗΠΑ εκφρά­ζει δημό­σια και η αμε­ρικανική Nividia.^[12]

Για το “τεχνολογικό θαύμα”
της κυβέρνησης της ΝΔ

Η κυβέρ­νη­ση προ­βάλ­λει επί­σης με τη στή­ρι­ξη και της αμε­ρι­κα­νι­κής προ­πα­γάν­δας τις επι­δό­σεις της στον ψηφια­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό, ως αξι­οζήλευτες για τα υπό­λοι­πα κρά­τη της ΕΕ.

Η αλή­θεια είναι ότι η Ελλά­δα το 2022 συνε­χί­ζει να δια­τη­ρεί την 25η θέση στην ΕΕ στο βασι­κό δεί­κτη Digital Εσοηο­πιγ and Society Index (DESI), με βαθ­μο­λο­γία 38,9 ένα­ντι 52,3 που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ. Προη­γεί­ται μόνο των δύο άλλων βαλ­κα­νι­κών κρα­τών, της Ρου­μα­νί­ας και της Βουλ­γα­ρί­ας. Βελ­τί­ω­σε όμως λίγο τη θέση της στον τομέα των τηλε­πικοινωνιακών υπο­δο­μών (22η στους 27).

Ιδιαί­τε­ρα οι επι­χει­ρή­σεις βρί­σκο­νται στο 70% της μέσης ψηφια­κής ωρι­μό­τη­τας των 27 κρα­τών-μελών της ΕΕ. Μόνο το 58% έχει ανα­θέ­σει μελ­λο­ντι­κά σχέ­δια ψηφια­κού μετα­σχη­μα­τι­σμού σε κάποια στε­λέ­χη. Το ποσο­στό που έχει μετα­βεί πλή­ρως στο Cloud φτά­νει ορια­κά στο 10%, ενώ η αξιο­ποί­η­ση της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης για τη λήψη απο­φά­σε­ων δεν ξεπερ­νά το 3%, δηλα­δή αφο­ρά μόνο ορι­σμέ­νους μονο­πω­λια­κούς ομί­λους. Με λίγα λόγια δεν υπήρ­ξε ανα­βάθ­μι­ση της εγχώ­ριας αστι­κής τάξης στο διε­θνή ανταγωνισμό.

Ο ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός εντεί­νει την πίε­ση προς τις μικρές επι­χειρήσεις, οι οποί­ες δεν μπο­ρούν να αντα­γω­νι­στούν τους ομί­λους στο ηλε­κτρο­νι­κό εμπό­ριο, σε ποι­κι­λία εμπο­ρευ­μά­των brand name, σε τιμές, σε δυνα­τό­τη­τες μεταφοράς.

Επί­σης, σύμ­φω­να με τα στοι­χεία της Eurostat η Ελλά­δα έχει το χαμη­λότερο ποσο­στό ειδι­κών πλη­ρο­φο­ρι­κής στο σύνο­λο της απα­σχό­λη­σης, μόλις 2,5% ένα­ντι 4,6% του κοι­νο­τι­κού μέσου όρου το 2022. Μελέ­τη του ΣΕΠΕ εκτι­μά επι­πλέ­ον ζήτη­ση 15.000 ειδι­κών πλη­ρο­φο­ρι­κής ετη­σί- ως ως το 2030 (που περι­λαμ­βά­νουν δια­φο­ρε­τι­κά επί­πε­δα ειδί­κευ­σης), δηλα­δή χρειά­ζο­νται επι­πλέ­ον 150.000 επι­στή­μο­νες και τεχνι­κοί στις τε­χνολογίες πλη­ρο­φο­ρι­κής και επικοινωνιών.

Η μικρή εγχώ­ρια αγο­ρά και η υστέ­ρη­ση της χώρας στο πλαί­σιο της ανι­σό­με­τρης ανά­πτυ­ξης στην ΕΕ επι­δρούν και στην ανά­πτυ­ξη των υπο­δομών. Για παρά­δειγ­μα, στις «λευ­κές περιο­χές», δηλα­δή σε γεωγραφι­κά σημεία που βρί­σκο­νται εκτός τηλε­ο­πτι­κής κάλυ­ψης, τα δημό­σια δί­κτυα κινη­τής τηλε­φω­νί­ας και δια­δι­κτύ­ου παρα­μέ­νουν ανε­νερ­γό, παρό­τι έχουν παρα­χω­ρη­θεί από το 2018, για­τί κανείς εκ των «παρο­χών» δε θέ­λει να τα λει­τουρ­γή­σει, με γνώ­μο­να το κέρ­δος του.

Το κρά­τος επι­δο­τεί ξανά πλου­σιο­πά­ρο­χα τους ομί­λους (OTE, Grid Telecom — ΤΕΡΝΑ) για να υλο­ποι­ή­σουν επεν­δύ­σεις σε οπτι­κές ίνες που θα δια­σφα­λί­σουν πολύ γρή­γο­ρες συν­δέ­σεις ίντερ­νετ σε 800.000 επιχει­ρήσεις και νοι­κο­κυ­ριά, μέσω της δρά­σης Gigabit Voucher Scheme.

Ας συνο­ψί­σου­με. Στα χέρια του κεφα­λαί­ου ο ψηφια­κός μετασχη­ματισμός της οικο­νο­μί­ας και του κρά­τους αξιο­ποιεί­ται για να αυξη­θεί ο βαθ­μός εκμε­τάλ­λευ­σης των εργα­ζό­με­νων και η κατα­στο­λή, και να γενι­κευ­τεί το ψηφια­κό φακέ­λω­μα του λαού, ενώ οδη­γεί στην εκ­δήλωση βαθύ­τε­ρων κρί­σε­ων και σε μεγα­λύ­τε­ρη όξυν­ση των ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κών αντι­θέ­σε­ων. Συμ­βα­δί­ζει με την αύξη­ση των κοινωνι­κών ανι­σο­τή­των, την ψηφια­κή και ενερ­γεια­κή φτώ­χεια, την αύξη­ση της χρό­νιας ανεργίας.

Η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης

Αυτές οι τάσεις ενι­σχύ­ο­νται, καθώς με εφαλ­τή­ριο τον ψηφια­κό μετα­σχηματισμό ανα­πτύσ­σε­ται ραγδαία από τις αρχές του 2010 η τεχνη­τή νοη­μο­σύ­νη, λόγω της σύγκλι­σης τριών επι­στη­μο­νι­κών και τεχνολο­γικών επι­τευγ­μά­των: Της ικα­νό­τη­τας επε­ξερ­γα­σί­ας τερά­στιων ποσο­τήτων δεδο­μέ­νων που προ­κύ­πτουν από τη χρή­ση του internet, δηλα­δή των big data· της δυνα­τό­τη­τας αυτο­εκ­παί­δευ­σης των υπο­λο­γι­στών με εξε­λιγ­μέ­νους αλγό­ριθ­μους, δηλα­δή του machine learning (των νευ­ρω­νι­κών δικτύ­ων και του deep learning)· της δυνα­τό­τη­τας ενί­σχυ­σης της δυ­ναμικότητας των σύγ­χρο­νων υπέρ-υπο­λο­γι­στών και των κβα­ντι­κών υπολογιστών.

Για να το πού­με με απλά λόγια, οι σύγ­χρο­νες μηχα­νές απο­κτούν όλο και περισ­σό­τε­ρες ανθρώ­πι­νες ικα­νό­τη­τες, όπως η αυτο­εκ­παί­δευ­ση, και ο εργα­ζό­με­νος άνθρω­πος, η κύρια παρα­γω­γι­κή δύνα­μη, ζει και χει­ρί­ζε­ται περισ­σό­τε­ρες και πιο σύν­θε­τες μηχα­νές. Ταυ­τό­χρο­να οι «μηχα­νές που μαθαί­νουν», τα ρομπότ, τα ψηφια­κά κέντρα που συλ­λέ­γουν και επεξερ­γάζονται τερά­στιους όγκους δεδο­μέ­νων, βρί­σκο­νται στα χέρια ελάχι­στων μονο­πω­λια­κών ομί­λων, κυρί­ως των ΗΠΑ και της Κίνας, αλλά και της ΕΕ και της Ιαπωνίας.

Μέσα σ’ αυτό το πλαί­σιο ο αρμό­διος υπουρ­γός συνο­ψί­ζει ως εξής τη στρα­τη­γι­κή του κεφα­λαί­ου για την Ελλά­δα: «Καλού­μα­στε να χτί­σου­με το νευ­ρι­κό σύστη­μα της χώρας, ώστε να είναι σε θέση να ενώ­σει τα διά­φορα μητρώα της, για να έχει μεγά­λο όγκο δεδο­μέ­νων και για να μπο­ρέσει ουσια­στι­κά να γίνει η επι­διω­κό­με­νη εκγύ­μνα­ση των αλγόριθμων
(…) Ταυ­τό­χρο­να εστιά­ζου­με στη μηχα­νι­κή μάθη­ση, μια στρα­τη­γι­κή δηλα­δή για το πώς θα κατα­φέ­ρου­με να ενσω­μα­τώ­νου­με αυτές τις εφαρμο­γές της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης στην οικο­νο­μία μας,»^[13] Έχου­με ήδη εξη­γήσει τις συνέ­πειες της υλο­ποί­η­σης αυτής της κατεύ­θυν­σης για το λαό.

Ασφα­λώς δεν είναι η πρώ­τη φορά που μια τεχνο­λο­γι­κή επα­νά­στα­ση έχει πολ­λα­πλές εφαρ­μο­γές που δεν περιο­ρί­ζο­νται μόνο στην παραγω­γή, αλλά επι­δρούν σ’ όλο το φάσμα της ζωής της κοι­νω­νί­ας. Ας θυμη­θούμε τις ραγδαί­ες αλλα­γές που έφε­ρε η περί­ο­δος εμφά­νι­σης των ατμο­μηχανών, του ηλε­κτρι­σμού, της αξιο­ποί­η­σης της πυρη­νι­κής ενέργειας.

Όμως είναι γεγο­νός ότι η ανά­πτυ­ξη της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης στο πλαί­σιο των καπι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής οξύ­νει γνω­στά προ­βλήματα, όπως η διό­γκω­ση της ανερ­γί­ας, και ανα­δει­κνύ­ει νέα πρω­τότυπα ζητή­μα­τα που απαι­τούν διε­ρεύ­νη­ση στο επί­πε­δο της πολιτι­κής οικο­νο­μί­ας και της φιλο­σο­φί­ας. Το κυριό­τε­ρο αφο­ρά τη διε­ρεΰ- νηση αλλα­γών στη σχέ­ση της κύριας παρα­γω­γι­κής δύνα­μης, του ερ­γαζόμενου κοι­νω­νι­κού ανθρώ­που, με τις σύγ­χρο­νες μηχα­νές, τα μέ­σα παραγωγής.

Η επι­στη­μο­νι­κή συζή­τη­ση εστιά­ζε­ται στην ταχεία διεύ­ρυν­ση των δυνα­τοτήτων των μηχα­νών που μαθαί­νουν και αυτο­εκ­παι­δεύ­ο­νται για να αντι­καταστήσουν μεγά­λο μέρος της σημε­ρι­νής ανθρώ­πι­νης εργα­σί­ας. Αρχι­κά η εκτί­μη­ση ήταν ότι αυτό το εύρος θα περιο­ρι­στεί στην αντικατάστα­ση μεγά­λου μέρους των χει­ρω­να­κτι­κών και των πνευ­μα­τι­κών εργα­σιών ρου­τί­νας, των επαγ­γελ­μά­των που απαι­τούν επα­να­λαμ­βα­νό­με­νες, δομη­μένες ενέρ­γειες ρου­τί­νας σε ένα προ­βλε­πό­με­νο περιβάλλον.

Οι πιο έγκυ­ρες αστι­κές ανα­λύ­σεις λίγα χρό­νια πριν σχε­τι­κά μ’ αυτό το θέμα δια­βε­βαί­ω­ναν ότι επαγ­γέλ­μα­τα που απαι­τούν πραγ­μα­τι­κή δη­μιουργικότητα και αντί­δρα­ση σε απρό­βλε­πτο περι­βάλ­λον βρί­σκο­νται έξω από τη ζώνη δυνα­το­τή­των της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης.^[14] Απο­δεί­χτη­κε όμως ότι τα νευ­ρω­τι­κά δίκτυα των «μηχα­νών που μαθαί­νουν» μπο­ρούν να ανα­πτύ­ξουν δια­φο­ρε­τι­κές ικα­νό­τη­τες, ανα­λύ­ο­ντας πλή­θος δεδομέ­νων. Απο­κτούν την ικα­νό­τη­τα να επι­τυγ­χά­νουν πολύ­πλο­κους στό­χους. Έχουν πλέ­ον την ικα­νό­τη­τα να απο­κτούν νέες γνώ­σεις και στη συ­νέχεια να τις εφαρ­μό­ζουν σ’ ένα συγκε­κρι­μέ­νο πεδίο. Η τεχνη­τή νοημο­σύνη διεισ­δύ­ει ακό­μα και στην καλ­λι­τε­χνι­κή δημιουρ­γία, στη ζωγρα­φι­κή, στον κινηματογράφο.

Σε πρό­σφα­τη συζή­τη­ση του Ινστι­τού­του Brookings δια­τυ­πώ­θη­κε η θέ­ση ότι πλέ­ον «δεν μπο­ρού­με να απο­κλεί­σου­με την πιθα­νό­τη­τα όλες τις δου­λειές που κάνουν σήμε­ρα εξει­δι­κευ­μέ­νοι εργα­ζό­με­νοι να μπο­ρούν να τις κάνουν μηχα­νές». Ο καθη­γη­τής Τζό­φρι Χίντον, που έθε­σε τα θεμέ­λια για την κατα­σκευή συστη­μά­των τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης, παραι­τή­θη­κε πρό­σφα­τα από την Google και χτύ­πη­σε καμπα­νά­κι για τις απρό­βλε­πτες συνέ­πειες, την ανε­ξέ­λεγ­κτη ανά­πτυ­ξη συστη­μά­των από τους ισχυ­ρούς ομί­λους. Την ίδια στιγ­μή, 1.000 ηγε­τι­κά στε­λέ­χη της νέας τεχνο­λο­γί­ας υπέ­γρα­ψαν ανοι­χτή επι­στο­λή για τις απρό­βλε­πτες αρνη­τι­κές συνέ­πειες. Αυτοί σίγου­ρα δεν είναι «τεχνο­φο­βι­κοί», ούτε «λου­δί­τες».

Η αλή­θεια είναι ότι πολ­λά σημε­ρι­νά επαγ­γέλ­μα­τα θα εξα­φα­νι­στούν και σε άλλα θα αλλά­ξει το περιε­χό­με­νό τους. Αυτό όμως δεν ισο­δυ­να­μεί με την κατάρ­γη­ση του ρόλου του εργα­ζό­με­νου ανθρώ­που ως κύριας παρα­γω­γι­κής δύνα­μης. Προ­χω­ρά η απο­κω­δι­κο­ποί­η­ση κάποιων νευρι­κών δια­δι­κα­σιών που συντε­λού­νται στον ανθρώ­πι­νο εγκέ­φα­λο και η με­λέτη των αμέ­τρη­των συν­δέ­σε­ων των νευ­ρι­κών κυτ­τά­ρων που απο­τε­λούν τη βιο­λο­γι­κή βάση της ανθρώ­πι­νης νόη­σης. Όμως η ανά­πτυ­ξη της αν­θρώπινης νόη­σης είναι πολύ πιο σύν­θε­το φαι­νό­με­νο και δεν περιορίζε­ται στις γνω­στι­κές ικα­νό­τη­τες κάθε μεμο­νω­μέ­νου ανθρώπου.

Ο εγκέ­φα­λος του ανθρώ­που ως όργα­νο σκέ­ψης και δια­μόρ­φω­σης συνεί­δη­σης ανα­πτύσ­σε­ται και βελ­τιώ­νε­ται ιστο­ρι­κά μέσα στη διαδι­κασία της κοι­νω­νι­κής εργα­σί­ας και γενι­κό­τε­ρα της κοι­νω­νι­κής ζωής. Η κοι­νω­νι­κή εργα­σία υλο­ποιεί­ται μέσα στις εκά­στο­τε κυρί­αρ­χες σχέ­σεις παρα­γω­γής, φεου­δαρ­χι­κές, καπι­τα­λι­στι­κές ή σοσια­λι­στι­κές. Εκεί ο άνθρω­πος δια­μορ­φώ­νει την ικα­νό­τη­τά του να αντα­να­κλά γενι­κευ­μέ­να την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα με έννοιες, κρί­σεις, συλ­λο­γι­σμούς. Απο­κτά την ικα­νό­τη­τα να ανα­πτύσ­σει την επι­στη­μο­νι­κή γνώ­ση, την ικα­νό­τη­τα να θέτει στό­χους, να κατα­σκευά­ζει και να θέτει σε κίνη­ση, να αξιο­ποιεί τα μέσα παρα­γω­γής. Ο κοι­νω­νι­κός άνθρω­πος μπο­ρεί να κατα­στρώ­νει σχέ­δια, να χαρά­ζει σκο­πούς, να προ­γραμ­μα­τί­ζει και να υλο­ποιεί τις ενέρ­γειες για να τους πετύ­χει, να προ­βλέ­πει το τελι­κό απο­τέ­λε­σμα των ενερ­γειών του. Απο­τε­λεί την κύρια παρα­γω­γι­κή δύνα­μη σε κάθε τρό­πο παραγωγής.

Η τεχνη­τή νοη­μο­σύ­νη δε σκέ­φτε­ται συνο­λι­κά και σύν­θε­τα όπως ο άν­θρωπος. Προς το παρόν κυρί­ως μετα­σχη­μα­τί­ζει γρή­γο­ρα κάποια δεδο­μένα σε άλλα δεδο­μέ­να.^[15] Στην ουσία οι υπερ-υπο­λο­γι­στές είναι πιο γρή­γοροι και απο­τε­λε­σμα­τι­κοί για συγκε­κρι­μέ­νες εργα­σί­ες. Δεν μπο­ρούν να σκε­φτούν πολι­τι­κά και να θέσουν γενι­κούς σκο­πούς με κοι­νω­νι­κό περι­εχόμενο, π.χ. την αλλα­γή συστή­μα­τος, τρό­που παρα­γω­γής. Μπο­ρούν να επε­ξερ­γα­στούν γρή­γο­ρα με βάση μετρή­σι­μα, ποσο­τι­κά δεδο­μέ­να και με βάση συγκε­κρι­μέ­να κρι­τή­ρια που τους θέτει ο κοι­νω­νι­κός άνθρω­πος, στο πλαί­σιο των εκά­στο­τε κυρί­αρ­χων σχέ­σε­ων παραγωγής.
Όπως επι­ση­μαί­νει ο Max Tegmark, είναι «περί­που η δια­φο­ρά ανάμε­σα στο πόσο καλά μπο­ρεί ένα τρα­κτέρ να εκτε­λέ­σει την απο­στο­λή ενός αγω­νι­στι­κού οχή­μα­τος formula 1 και αντι­στρό­φως». Ταυ­τό­χρο­να η συ­μπληρωματική σχέ­ση ανθρώ­που — «έξυ­πνης μηχα­νής» μπο­ρεί να δια­σφαλίσει στον εργα­ζό­με­νο άνθρω­πο νέες δυνα­τό­τη­τες για να αναβαθμί­σει τη δική του παρα­γω­γι­κή δύνα­μη.^[16] Ας σκε­φτού­με τη δυνα­τό­τη­τα που απο­κτά ο για­τρός με την αξιοποίη­ση δια­γνω­στι­κών και θερα­πευ­τι­κών αλγό­ριθ­μων και τη γρή­γο­ρη αξιοποί­ηση μεγά­λου όγκου σύγ­χρο­νων επι­στη­μο­νι­κών δεδο­μέ­νων. Ας σκε­φτού­με την αξιο­ποί­η­ση αισθη­τή­ρων για την αύξη­ση της ικανό­τητας των ανθρώ­πι­νων αισθή­σε­ων και τη δυνα­τό­τη­τα άμε­σης αλληλεπί­δρασης και σύμ­φυ­σης με την «έξυ­πνη μηχα­νή» στο μέλλον.

Όλ’ αυτά δε σημαί­νουν ότι πρέ­πει να επα­να­παυ­τού­με, αλλά αντί­θε­τα να εστιά­σου­με στο πραγ­μα­τι­κό πρό­βλη­μα, στις κυρί­αρ­χες σήμε­ρα καπι­ταλιστικές σχέ­σεις παρα­γω­γής. Ας σκε­φτού­με πόσο αυξά­νο­νται, για πα­ράδειγμα, οι δυνα­τό­τη­τες των πανί­σχυ­ρων ομί­λων που προ­α­να­φέ­ρα­με, να επι­δρούν μόνι­μα και άμε­σα και να χει­ρα­γω­γούν τη συνεί­δη­ση των ερ­γαζόμενων, στην περί­πτω­ση της νομι­μο­ποί­η­σης της προ­σθή­κης εμφυ- τευ­μά­των στον εγκέ­φα­λό μας.

Το ταξικό πρόσημο 
ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης

Η τεχνη­τή νοη­μο­σύ­νη εκτε­λεί σήμε­ρα ό,τι θέλει το κεφά­λαιο να εκτε­λέ­σει. Αυτό αφο­ρά την παρα­γω­γή, την εκπαί­δευ­ση, τον πολι­τι­σμό, όλους τους τομείς της κοι­νω­νι­κής ζωής. Η αξιο­ποί­η­σή της με γνώ­μο­να το κα­πιταλιστικό κέρ­δος μπο­ρεί να οδη­γή­σει στη μεγά­λη αύξη­ση της χρό­νιας, μόνι­μης ανερ­γί­ας, στον απο­κλει­σμό ενός σημα­ντι­κού μέρους του πλη­θυ­σμού από την παρα­γω­γή και στην κατα­δί­κη του να ζει με το «ελά­χι­στο εγγυ­η­μέ­νο εισό­δη­μα», δηλα­δή να επι­βιώ­νει με ένα επί­δομα ακραί­ας φτώχειας.

Οι προ­βλέ­ψεις και οι εκτι­μή­σεις δια­φέ­ρουν ανά­λο­γα με τους πολιτι­κούς στό­χους των συντα­κτών τους. Ορι­σμέ­νοι υπο­στη­ρί­ζουν ότι, όπως σε κάθε τεχνο­λο­γι­κή επα­νά­στα­ση, θα δημιουρ­γη­θούν πολ­λά νέα επαγ­γέλματα που θα απορ­ρο­φή­σουν τις απώ­λειες (π.χ. δημιουρ­γοί λογισμι­κών και εφαρ­μο­γών της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης, ειδι­κοί της κυβερνοασφάλειας).

Το 2021 το World Economic Forum προ­έ­βλε­πε ότι, λόγω της αλλα­γής στον κατα­με­ρι­σμό εργα­σί­ας μετα­ξύ ανθρώ­πων και μηχα­νών μέχρι το 2025, θα δημιουρ­γη­θούν 97 εκατ. νέες θέσεις εργα­σί­ας και θα καταρ­γη­θούν 85 εκατ. θέσεις εργασίας.

Η έκθε­ση της McKinsey προ­βλέ­πει ότι μετα­ξύ 2035 και 2075 θα κα- ταρ­γη­θούν παγκό­σμια το 50% των σημε­ρι­νών θέσε­ων εργα­σί­ας, ενώ η δημιουρ­γι­κή τεχνη­τή νοη­μο­σύ­νη θα προ­σθέ­τει ως και 4 τρισ. $ ετη­σί­ως στην παγκό­σμια οικο­νο­μία. Στο ίδιο μήκος κύμα­τος κινού­νται αρκε­τές σχε­τι­κές μελέ­τες, π.χ. της PricewaterhouseCoopers.

Σημα­ντι­κοί ανα­λυ­τές επι­ση­μαί­νουν ότι, με βάση τη μαζι­κό­τη­τα της απα­σχό­λη­σης στις ΗΠΑ, το πρώ­το νέο επάγ­γελ­μα που δημιούρ­γη­σε η τεχνο­λο­γία των υπο­λο­γι­στών βρί­σκε­ται στην 21 η θέση. Η δυνα­μι­κή των απω­λειών θα είναι σαφώς μεγα­λύ­τε­ρη από την αντί­στοι­χη της δημιουρ­γίας νέων θέσεων.

Το πρό­βλη­μα θα εντα­θεί τα επό­με­να χρό­νια. Σύμ­φω­να με τη Διε­θνή Ομο­σπον­δία Ρομπο­τι­κής (IFR), πάνω από το 75% των θέσε­ων εργασί­ας στη χαλυ­βουρ­γία έχει ήδη αντι­κα­τα­στα­θεί από συμ­βα­τι­κά ρομπότ και αυτο­μα­το­ποι­η­μέ­νες δια­δι­κα­σί­ες τα τελευ­ταία 30 χρό­νια. Και αυτό έγι­νε πριν εμφα­νι­στούν τα σύγ­χρο­να ρομπότ που μπο­ρούν να αντικαταστή­σουν εργα­ζό­με­νους σε δημιουρ­γι­κές γνω­στι­κές εργασίες.

Όμως αυτή η εξέ­λι­ξη δεν είναι μονό­δρο­μος. Αφο­ρά την καθο­ρι­στι­κή επί­δρα­ση του καπι­τα­λι­σμού στις προ­τε­ραιό­τη­τες στην ανά­πτυ­ξη της τε­χνολογίας, στην οργά­νω­ση της παρα­γω­γής, στην εκπαίδευση.

Αντί­στοι­χα, δεν υπάρ­χει κάποια ταξι­κά ουδέ­τε­ρη ανά­πτυ­ξη της επι­στημονικής έρευ­νας και της επι­στη­μο­νι­κής εργα­σί­ας. Το κεφά­λαιο ελέγ­χει σήμε­ρα τη ροή της επι­στη­μο­νι­κής γνώ­σης, τους τρό­πους και τις με­θόδους αξιο­ποί­η­σης της επι­στη­μο­νι­κής γνώ­σης, της ιεραρ­χή­σεις και τις προ­τε­ραιό­τη­τες, τα πρό­τυ­πα. Ο αντα­γω­νι­σμός των ομί­λων και οι πατέ­ντες φρε­νά­ρουν τη βαθύ­τε­ρη κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση της επι­στη­μο­νι­κής έρευνας.

Γενι­κό­τε­ρα, δεν ανα­πτύσ­σο­νται κάποιες ουδέ­τε­ρες τεχνο­λο­γι­κές εφαρ­μο­γές ανε­ξάρ­τη­τα από το ποια τάξη έχει στα χέρια της το τιμό­νι της εξου­σί­ας και τα κλει­διά της οικο­νο­μί­ας. Ισχυ­ροί μονο­πω­λια­κοί όμι­λοι και ιμπε­ρια­λι­στι­κά κέντρα απο­φα­σί­ζουν στην πρά­ξη ποια δε­δομένα συλ­λέ­γο­νται ψηφια­κά, με ποια κρι­τή­ρια και ποιες διαδικασί­ες, ποιες πλη­ρο­φο­ρί­ες εξά­γο­νται και για ποιον σκοπό.

Πολ­λοί εντυ­πω­σιά­στη­καν, και δίκαια, από την εφαρ­μο­γή της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης Chat GPT, που εξα­πλώ­θη­κε και έγι­νε διά­ση­μη σε ελά­χιστο χρο­νι­κό διά­στη­μα. Δια­φη­μί­ζε­ται ως ένα ουδέ­τε­ρο και αμε­ρό­λη­πτο δια­λο­γι­κό γλωσ­σι­κό μοντέ­λο, που μπο­ρεί να απα­ντά άμε­σα στα ερω­τή- ματά μας.

Το ρωτή­σα­με στην αρχι­κή του έκδο­ση αν η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση ήταν ένα δημο­κρα­τι­κό καθε­στώς. Μας απά­ντη­σε ότι δεν ήταν, αφού δεν υπήρ­χε πολυ­κομ­μα­τι­σμός, ελεύ­θε­ρες εκλο­γές και ανο­χή στην αντί­θε­τη πολιτι­κή άπο­ψη. Συμπλή­ρω­σε, βέβαια, ότι υπάρ­χουν δια­φο­ρε­τι­κές ιδεολογι­κές από­ψεις και κριτήρια.

Το συγκε­κρι­μέ­νο σύστη­μα έχει προ­φα­νώς «εκπαι­δευ­τεί» με υλι­κό δια­πο­τι­σμέ­νο από την κυρί­αρ­χη αστι­κή ιδε­ο­λο­γία. Το χρη­σι­μο­ποιούν ήδη ως εργα­λείο για τις εξε­τά­σεις και τις εργα­σί­ες τους κάποιοι μαθη­τές και φοι­τη­τές. Και έχει προ­κα­λέ­σει ήδη ζωη­ρή συζή­τη­ση για την οριο­θέ­τη­ση της χρή­σης του στην ακα­δη­μαϊ­κή κοι­νό­τη­τα και για τις αρνη­τι­κές συνέ­πειες που μπο­ρεί να έχει η αλό­γι­στη χρή­ση του στη μεί­ω­ση της κρι­τι­κής ικα­νό­τη­τας του χρήστη.

Η κυριό­τε­ρη όμως αρνη­τι­κή επί­δρα­ση του καπι­τα­λι­στι­κού συστήμα­τος αφο­ρά τα εμπό­δια που θέτει στην ανά­πτυ­ξη της κύριας παραγωγι­κής δύνα­μης, του εργα­ζό­με­νου ανθρώ­που. Αντί η τεχνο­λο­γι­κή πρόο­δος να αξιο­ποι­η­θεί για την ολό­πλευ­ρη ανά­πτυ­ξη της προ­σω­πι­κό­τη­τας, των πνευ­μα­τι­κών και σωμα­τι­κών ικα­νο­τή­των του εργα­ζό­με­νου, αξιο­ποι- είται για την επί­θε­ση του κεφα­λαί­ου στα δικαιώ­μα­τά του. Αξιο­ποιεί­ται με τρό­πο που αφε­νός αυξά­νει την εντα­τι­κο­ποί­η­ση και την εκμετάλ­λευση της εργα­τι­κής δύνα­μης όσων δου­λεύ­ουν και αφε­τέ­ρου αυξά­νει το στρα­τό της μόνι­μης ανερ­γί­ας και της φτώ­χειας, την αχρή­στευ- ση εργα­τι­κής δύνα­μης σημα­ντι­κού μέρους του πλη­θυ­σμού. Φθεί­ρει πολύ­μορ­φα τη σωμα­τι­κή και ψυχι­κή υγεία εργα­ζό­με­νων και ανέρ­γων που ζουν μέσα στην αβε­βαιό­τη­τα και την ανα­σφά­λεια για την επόμε­νη μέρα. Αυξά­νει την απο­ξέ­νω­ση του εργα­ζό­με­νου από τους συναν­θρώπους του και τον ατο­μι­κό ανταγωνισμό.

Οι δυνα­τό­τη­τες των μηχα­νι­κών συστη­μά­των να συντο­νί­ζο­νται μετα­ξύ τους και με τους εργα­ζό­με­νους και να εκτε­λούν σύν­θε­τες εργα­σί­ες έχουν απο­γειω­θεί. Ταυ­τό­χρο­να, όπως είπα­με, αλλά­ζει το περιε­χό­με­νο πολ­λών εργα­σιών και οι ανά­γκες συνε­χούς επα­νεκ­παί­δευ­σης. Ανεβαί­νουν οι απαι­τή­σεις για την ανθρώ­πι­νη πνευ­μα­τι­κή εργα­σία. Απαιτή­σεις για συνε­χή επα­νεκ­παί­δευ­ση, ομα­δι­κό­τη­τα στην εργα­σία, γρήγο­ρη προ­σαρ­μο­γή σε νέες εμπει­ρί­ες και εργα­σια­κά καθή­κο­ντα.^[17]

Τα “χελιδόνια” του σοσιαλισμού

Σκε­φτεί­τε τη ριζι­κή δια­φο­ρά με την οποία απα­ντά σ’ αυτά τα προβλή­ματα ο καπι­τα­λι­σμός σε σχέ­ση με το σοσια­λι­σμό. Στον καπι­τα­λι­σμό ο ερ­γαζόμενος καλεί­ται να αντι­με­τω­πί­σει τη γρή­γο­ρη προ­σαρ­μο­γή σε νέα καθή­κο­ντα και την ανα­βάθ­μι­ση των γνώ­σε­ων του, ως ατο­μι­κή ευθύ­νη και με το φόβο ότι μπο­ρεί να μεί­νει άνερ­γος και ανασφάλιστος.

Ο σοσια­λι­σμός, αντί­θε­τα, μπο­ρεί να ξεκλει­δώ­σει, να απε­λευ­θε­ρώ­σει τις δημιουρ­γι­κές ικα­νό­τη­τες των εργα­ζό­με­νων, την πρω­το­βου­λία τους, για­τί τους φέρ­νει στο προ­σκή­νιο της ιστο­ρι­κής πορεί­ας προς την κοινω­νική απελευθέρωση.

• Αλλά­ζει ο σκο­πός της παρα­γω­γής και ο ρόλος των εργα­ζό­με­νων. Σκο­πός της παρα­γω­γής γίνε­ται πλέ­ον η ικα­νο­ποί­η­ση των ανα­γκών της κοι­νωνίας που συνε­χώς διευ­ρύ­νο­νται. Οι εργα­ζό­με­νοι, απαλ­λαγ­μέ­νοι από το ζυγό της μισθω­τής σκλα­βιάς, παί­ζουν καθη­με­ρι­νά ενερ­γό ρόλο στη λήψη και στον έλεγ­χο των απο­φά­σε­ων. Περ­νούν στα χέρια της εργατι­κής τάξης τα κλει­διά της οικο­νο­μί­ας και το τιμό­νι της εξου­σί­ας. Κινητή­ρια δύνα­μη της προ­ό­δου δεν είναι πλέ­ον ο αντα­γω­νι­σμός, αλλά η δύνα­μη της συλ­λο­γι­κό­τη­τας στην εργασία.
• Παύ­ουν να απο­τε­λούν εμπο­ρεύ­μα­τα το νερό, η ενέρ­γεια, η υγεία, οι επι­κοι­νω­νί­ες, οι μετα­φο­ρές, η μόρ­φω­ση, η ίδια η εργα­τι­κή δύνα­μη. Απο­τελούν κρα­τι­κή κοι­νω­νι­κή ιδιο­κτη­σία η γη και τα μέσα παρα­γω­γής, τα ερ­γοστάσια, τα ψηφια­κά κέντρα, τα λιμά­νια, τα αερο­δρό­μια, οι υποδομές.

«Μπο­ρούν να γίνουν όλα αυτά;», μας ρωτούν πολ­λοί, καλοπροαίρετα.

Μα έγι­ναν, φίλες και φίλοι, στη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση στον 20^ό αιώ­να. Υλο­ποι­ή­θη­καν χάρη στον επι­στη­μο­νι­κό κεντρι­κό σχε­δί­α­σμά και στην κοι­νωνικοποίηση των μέσων παρα­γω­γής, επι­τεύγ­μα­τα και κατα­κτή­σεις που δεν πρό­κει­ται ποτέ να δια­σφα­λί­σει ο καπιταλισμός.

• Καταρ­γή­θη­κε η ανερ­γία και η ενερ­γεια­κή φτώχεια.
• Απέ­κτη­σε ο λαός δωρε­άν πρό­σβα­ση σε υψη­λού επι­πέ­δου υπη­ρε­σί­ες υγεί­ας και παιδείας.
• Έγι­ναν εντυ­πω­σια­κά βήμα­τα στην τεχνο­λο­γι­κή πρό­ο­δο, όπως η κατά­κτη­ση του Διαστήματος.
• Ασφα­λώς υπήρ­χε και η αρνη­τι­κή πεί­ρα, όταν
  στα­δια­κά εγκα­τα­λεί­φθη­καν και υπο­νο­μεύ­τη­καν οι αρχές της σοσια­λι­στι­κής οικοδόμησης
  και επι­κράτησε η πολι­τι­κή του «σοσια­λι­σμού με αγορά»
  που άνοι­ξε το δρό­μο στις ανατροπές.
• Όμως και αυτή η αρνη­τι­κή πεί­ρα φωτί­ζει με τον τρό­πο της την υπερο­χή του σοσιαλισμού.
• Υπε­ρο­χή που αυξά­νει στον 21^ο αιώνα.

Για­τί τώρα μπο­ρού­με να αξιο­ποι­ή­σου­με τις νέες μεγά­λες δυνατότη­τες που γεν­νά για τη σοσια­λι­στι­κή οικο­δό­μη­ση η πλη­ρο­φο­ρι­κή, η ψηφι­ακή τεχνο­λο­γία, η ρομπο­τι­κή και η τεχνη­τή νοη­μο­σύ­νη, που είναι «τα χε­λιδόνια του σοσιαλισμού».

Τώρα δεν υπάρ­χουν πια μια σει­ρά τεχνι­κοί και επι­στη­μο­νι­κοί περιορι­σμοί που περιο­ρί­ζουν τις δυνα­τό­τη­τες του κεντρι­κού σχε­δια­σμού και της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης στη Ρωσία του 1917 και στη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση του 1930. Τώρα έχει αυξη­θεί σημα­ντι­κά ο βαθ­μός κοι­νω­νι­κο­ποί­η­σης της εργα­σί­ας και της αυτο­μα­το­ποί­η­σης της παραγωγής.

• Σκε­φτεί­τε τις νέες δυνα­τό­τη­τες που έχου­με σήμε­ρα να αυξή­σου­με τον ελεύ­θε­ρο χρό­νο των εργα­ζό­με­νων χάρη στην αύξη­ση της παραγω­γικότητας και του επι­πέ­δου κοι­νω­νι­κο­ποί­η­σης της παρα­γω­γής, αν πάψει να απο­τε­λεί το καπι­τα­λι­στι­κό κέρ­δος το κρι­τή­ριο των απο­φά­σε­ων στην οικο­νο­μία.^[18]
• Σκε­φτεί­τε τις νέες δυνα­τό­τη­τες να ανα­βαθ­μί­σου­με το γενι­κό μορ­φωτικό επί­πε­δο των εργα­ζό­με­νων και το δημιουρ­γι­κό περιε­χό­με­νο της εργα­σί­ας τους, τις δυνα­τό­τη­τες να παί­ζουν καθη­με­ρι­νά ενερ­γό ρόλο στη λήψη και στον έλεγ­χο των απο­φά­σε­ων. Σκε­φτεί­τε την υπε­ρο­χή του σοσια­λι­σμού στη δια­μόρ­φω­ση του κοι­νω­νι­κού ανθρώ­που, ο οποί­ος μπο­ρεί πολύ καλύ­τε­ρα να αξιο­ποι­ή­σει τις δυνα­τό­τη­τες και να αντα­πο­κρι­θεί στις απαι­τή­σεις της επο­χής της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης.^[19]
• Σκε­φτεί­τε τις τεχνο­λο­γι­κές δυνα­τό­τη­τες του επι­στη­μο­νι­κού κεντρι­κού σχε­δια­σμού για γρή­γο­ρη συλ­λο­γή και επε­ξερ­γα­σία μεγά­λου όγκου δε­δομένων, για να λαμ­βά­νει γρή­γο­ρες και βέλ­τι­στες απο­φά­σεις σε σύν­θετα προβλήματα.
• Σκε­φτεί­τε τις δυνα­τό­τη­τες της διε­πι­στη­μο­νι­κής έρευ­νας να προβλέ­πει έγκαι­ρα μελ­λο­ντι­κές ανά­γκες και να ανα­πτύσ­σει γρή­γο­ρα τεχνολο­γικές εφαρ­μο­γές, αφού θα έχει απαλ­λα­γεί από τα δεσμό και τα στε­γα­νά που επι­βάλ­λει σήμε­ρα ο νόμος του καπι­τα­λι­στι­κού κέρ­δους και ο αντα­γωνισμός των ομί­λων στην αγορά.
• Σκε­φτεί­τε τις δυνα­τό­τη­τες αξιο­ποί­η­σης της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης, της πλη­ρο­φο­ρι­κής και των ρομπότ για την ανα­βάθ­μι­ση της πολι­τι­κής προ­στα­σί­ας, της αντι­με­τώ­πι­σης των ατυ­χη­μά­των μεγά­λης έκτα­σης, των υπη­ρε­σιών υγείας.
• Τις δυνα­τό­τη­τες δια­σύν­δε­σης και συντο­νι­σμού των παρα­γω­γι­κών μο­νάδων, αφού το myDATA του σοσια­λι­σμού δε θα συν­δέ­ει επι­χει­ρή­σεις που αντα­γω­νί­ζο­νται μετα­ξύ τους για τα κέρ­δη και τα μερί­δια της αγο­ράς και προ­σπα­θούν να φορο­δια­φύ­γουν από το κράτος.
• Σκε­φτεί­τε τις δυνα­τό­τη­τες για αυτό­μα­τη πρό­βλε­ψη βλα­βών, αυτόμα­τη παραγ­γε­λία ανταλλακτικών.
• Πάνω απ’ όλα σκε­φτεί­τε τις υλι­κές δυνα­τό­τη­τες για γρή­γο­ρη εξάλει­ψη κάθε μορ­φής ατο­μι­κής και ομα­δι­κής ιδιοκτησίας.

Αυτόν το δρό­μο του ψηφια­κού μετα­σχη­μα­τι­σμού και της αξιοποίη­σης της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης προς όφε­λος των λαϊ­κών ανα­γκών φωτί­ζει με το ανα­τρε­πτι­κό του Πρό­γραμ­μα το ΚΚΕ. Και φυσι­κά δεν περιμέ­νουμε να ξημε­ρώ­σει κάποια μεγά­λη μέρα για να υλο­ποι­ή­σου­με αυτό το Πρόγραμμα.

Μπαί­νου­με μπρο­στά για να οργα­νω­θεί η μεγά­λη λαϊ­κή αντε­πί­θε­ση που θα ανοί­ξει το δρό­μο της ανα­τρο­πής του βάρ­βα­ρου συστή­μα­τος της εκμε­τάλ­λευ­σης. Είμα­στε σήμε­ρα μπρο­στά στον αγώ­να για να μειω­θεί ο χρό­νος εργασί­ας, για 35ωρο — δήμε­ρο — 7ωρο, με ουσια­στι­κές αυξή­σεις μισθών και συ­ντάξεων. Είμα­στε μπρο­στά στον αγώ­να ενά­ντια στην πολι­τι­κή απε­λευ­θέ­ρω­σης ι ης ΕΕ που γεν­νά ενερ­γεια­κή και ψηφια­κή φτώ­χεια. Δίνου­με τη μάχη για ασφα­λείς-γρή­γο­ρες και φθη­νές επι­κοι­νω­νί­ες και μετα­φο­ρές. Παλεύου­με για να καταρ­γη­θεί το αντι­δρα­στι­κό πλαί­σιο της ΕΕ που επι­τρέ­πει το προ­λη­πτι­κό ηλε­κτρο­νι­κό φακέ­λω­μα όλων των πολι­τών. Δίνου­με τη μά­χη για την αξιο­ποί­η­ση της νέας τεχνο­λο­γί­ας για την ανα­βάθ­μι­ση της πο­λιτικής προ­στα­σί­ας. Δίνου­με τη μάχη για απο­κλει­στι­κά δημό­σια και δω­ρεάν υγεία και παιδεία.

Φίλες και φίλοι

Σήμε­ρα που υπάρ­χουν όλες οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις για να ζήσου­με πολύ κα­λύτερα, δεν έχου­με κανέ­να λόγο να παγι­δευ­τού­με και να δια­λέ­ξου­με με ποιον θα χάσου­με λιγό­τε­ρα την επό­με­νη μέρα. Δεν έχου­με κανέ­να λόγο να δια­λέ­ξου­με με ποια αστι­κή κυβέρ­νη­ση θα χάσου­με πάλι εμείς για να θησαυ­ρί­σει ξανά το κεφάλαιο.

Μπο­ρού­με και πρέ­πει να κατα­δι­κά­σου­με όλους τους ενό­χους που μας οδή­γη­σαν στη σημε­ρι­νή κατά­στα­ση. Μπο­ρού­με και πρέ­πει να πάρου­με θέση μάχης δίπλα στο ΚΚΕ. Να ενι­σχύ­σου­με το ΚΚΕ παντού, στους χώ­ρους δου­λειάς, στις γει­το­νιές, στην εκλο­γι­κή μάχη. Να υπάρ­ξει πιο δυνα­τή λαϊ­κή αντι­πο­λί­τευ­ση μέσα κι έξω από τη Βου­λή, μπρο­α­τά στα δύσκο­λα, μπρο­στά στην επό­με­νη κρί­ση που έρχεται.

Μπο­ρού­με και πρέ­πει να αγω­νι­στού­με στην επο­χή της τεχνη­τής νοη­μοσύνης για να κερ­δί­σου­με τη ζωή που μας αξίζει.

Καλή δύναμη

[1] Ακο­λού­θη­σαν οι μεγά­λες πυρ­κα­γιές του φετι­νού καλο­και­ριού από τη Ρόδο μέχρι τη Θρά­κη και η πλημ­μύ­ρα της Θεσ­σα­λί­ας, που επι­βε­βαί­ω­σαν το τρα­γι­κό κενό στον το­μέα της Πολι­τι­κής Προστασίας
[2] Έκθε­ση της ΕΕ «State of Health in EU — Ελλά­δα προ­φίλ υγεί­ας 2021» και μελέ­τη των Για­τρών του Κόσμου για την ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη στην Ελλά­δα (2020).
[3] «Κλεί­δω­σαν οι επεν­δύ­σεις 3 δισ. ευρώ από τον ΟΤΕ για γρή­γο­ρα δίκτυα», www. businessdaily.gr _21.2.2022.
[4] «Google: Μαχαί­ρι σε 12.000 θέσεις εργα­σί­ας», εφη­με­ρί­δα Ναυ­τε­μπο­ρι­κή, 20.1.2023.
[5] Βλ. Τμή­μα Δικαιο­σύ­νης της KE του ΚΚΕ,
Δικτα­το­ρία του κεφα­λαί­ου, το αλη­θι­νό πρό­σω­πο του σημε­ρι­νού επι­τε­λι­κού κρά­τους Δικαί­ου, εκδ. Σύγ­χρο­νη Εποχή.
[6] Για τη γενι­κό­τε­ρη ακα­δη­μαϊ­κή συζή­τη­ση του θέμα­τος, βλ. ενδει­κτι­κά το Συλ­λο­γι­κό Έργο, Μπο­ρεί ο αλγό­ριθ­μοι. . I Ιανε­πι­στη­μια­κές Εκδό­σεις Κρήτης.
[7] Τον Αύγου­στο του 2023 οι προ­δρο­μι­κοί δεί­κτες (ΡΜΙ) έδει­ξαν υπο­χώ­ρη­ση στο χαμη­λότερο σημείο των τελευ­ταί­ων 33 μηνών, τόσο για την παρα­γω­γή της μετα­ποί­η­σης όσο και για άλλους τομείς που η αστι­κή στα­τι­στι­κή χαρα­κτη­ρί­ζει σαν «υπη­ρε­σί­ες».
[8] «Καμπα­νά­κι ΔΝΤ: Συνε­χί­ζε­ται η επι­βρά­δυν­ση της παγκό­σμιας οικο­νο­μί­ας», Ημε­ρήσια, 9.12.2022.
[9]  Τον Αύγου­στο του 2003 ο Οίκος Fitch υπο­βάθ­μι­σε την πιστο­λη­πτι­κή ικα­νό­τη­τα των ΗΠΑ, ενώ οι απο­δό­σεις των δεκα­ε­τών αμε­ρι­κα­νι­κών κρα­τι­κών ομο­λό­γων έφτα­σαν στο ψη­λότερο επί­πε­δο από το 2007, αυξά­νο­ντας το κόστος δια­χεί­ρι­σης του αμε­ρι­κα­νι­κού χρέους.
[10] Το καλο­καί­ρι του 2023 ο Οίκος Moody’s υπο­βάθ­μι­σε δέκα μεσαί­ες αμε­ρι­κα­νι­κές τρά­πε­ζες και έθε­σε υπό παρα­κο­λού­θη­ση ορι­σμέ­νες μεγά­λες, όπως η Bank of New York Mellon και η US Bancorp.
[11]  Ενδει­κτι­κά, Π. Ρου­με­λιώ­της, «Ο πόλε­μος τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης ΗΠΑ-Κίνας», Οι­κονομικά Χρο­νι­κή Ν016Ι.· smartphone της Huawei με λει­τουρ­γι­κό και μικρο­ε­πε­ξερ­γα­στές υψη­λών απο­δό­σε­ων, απο­δει­κνύ­ο­ντας ότι μπο­ρεί να αντι­με­τω­πί­σει τον απο­κλει­σμό από τη δυτι­κή τεχνολογία.
[13] Κ. Πιερ­ρα­κά­κης, «ζεκι­νά­με από τα βασι­κά, συμ­με­τέ­χου­με ενερ­γά στις εξε­λί­ξεις», Οικο­νο­μι­κά χρο­νι­κά, No 168.         [14] Ενδει­κτι­κά, MaxTegmark, «Life 3.0», εκδ. Τραυλός.
[15] Βλ. συνέ­ντευ­ξη του καθη­γη­τή Λου­τσιά­νο Φλο­ρί­ντι στην Καθη­με­ρι­νή, 2.8.2020.
[16] Erik Brynjolfsson και Andrew McAffe, Η θαυ­μα­στή επο­χή της νέας τεχνο­λο­γί­ας, εκδ. Κριτική.
[17] Γ. Στουρ­νά­ρας, Oi τεχνο­λο­γι­κές εξε­λί­ξεις και το μέλ­λον της εργα­σί­ας», εφη­με­ρί­δα Τα Νέα, 23–26.12.2021.
[18] Ιδε­ο­λο­γι­κή Επι­τρο­πή της ΚΕ του KKE, Σοσια­λι­σμός, η απά­ντη­ση για τον 21ο αιώ­να, εκδ. Σύγ­χρο­νη Εποχή.
[19] Βλ. W. Eichorn — A. Baver, Η δια­λε­κτι­κή των παρα­γω­γι­κών σχέ­σε­ων και των παρα­γωγικών δυνά­με­ων, εκδ. Ανα­γνω­στί­δης, και Ε. Ιλιέν­κοφ, Τεχνο­κρα­τία και ανθρώ­πι­να ιδε­ώδη στο σοσια­λι­σμό, εκδ. Οδυσσέας.