Κούβα: Μπορούμε να προβλέψουμε την ξηρασία πολύ εκ των προτέρων;

Γρά­φει ο Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

Η κλι­μα­τι­κή αλλα­γή, με ευθύ­νη κατε­ξο­χήν των καπι­τα­λι­στι­κών πολι­τι­κών και αντα­γω­νι­σμών (βλ. και πρά­σι­νη ανά­πτυ­ξη) είναι δεδο­μέ­νη. Έχου­με στα­θεί αρκε­τές φορές σε πλευ­ρές που αφο­ρούν τις δια­φο­ρε­τι­κές προ­σεγ­γί­σεις –σε όφε­λος της λαϊ­κής οικο­γέ­νειας στο νησί της επα­νά­στα­σης (βλ πχ. Ηλε­κτρο­κί­νη­ση οχη­μά­των και πρά­σι­νη ενέρ­γεια στην Κού­βα). Το σημε­ρι­νό σημεί­ω­μα, αφο­ρά ένα master plan σε βάθος χρό­νου, μια 100% κρα­τι­κή συντο­νι­σμέ­νη παρέμ­βα­ση για άμε­ση εφαρ­μο­γή ενός συστή­μα­τος επο­χι­κών προ­βλέ­ψε­ων που θα καλύ­πτει πλή­ρως την εθνι­κή επι­κρά­τεια και τις παρα­κεί­με­νες θάλασ­σες, του οποί­ου η απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα θα είναι κοντά στο 80% ή περισσότερο.

Εκτός από τη χρή­ση του μοντέ­λου για πρό­γνω­ση και­ρού και έρευ­να (wrf), θα χρη­σι­μο­ποι­η­θούν νέες τεχνι­κές τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης και μηχα­νι­κής μάθη­σης (Machine Learning), προ­κει­μέ­νου να αξιο­ποι­η­θεί ο μεγά­λος όγκος πλη­ρο­φο­ριών που οδη­γούν, καθώς το σύστη­μα προ­βλέ­ψε­ων θα λει­τουρ­γεί απευ­θεί­ας με δεδο­μέ­να από παγκό­σμια κλι­μα­τι­κά μοντέλα.

(granma)
Για περισ­σό­τε­ρο από τρεις δεκα­ε­τί­ες, τα φαι­νό­με­να ξηρα­σί­ας στην Κού­βα δεί­χνουν μια έντο­νη τάση να είναι πιο συχνά, εκτε­τα­μέ­να και παρα­τε­τα­μέ­να, γεγο­νός που έχει προ­κα­λέ­σει σοβα­ρές ζημιές στην εθνι­κή οικο­νο­μία. Αρκεί να ανα­φέ­ρου­με, για παρά­δειγ­μα, σημα­ντι­κές  στις –θεω­ρη­τι­κά βρο­χε­ρές περιό­δους του 1993, 1994, 1998, 2000 και 2004, που θεω­ρού­νται οι πιο κρί­σι­μες που έχουν κατα­γρα­φεί στο κου­βα­νι­κό αρχι­πέ­λα­γος τα τελευ­ταία εκα­τό χρόνια.

Σάπιες ζωές, του Ανδρέα Ονουφρίου

Πιο πρό­σφα­τα, το 2014, ξεκί­νη­σε μια νέα δια­δι­κα­σία ανα­βρο­χιάς, της οποί­ας οι θεμε­λιώ­δεις επι­πτώ­σεις επι­κε­ντρώ­θη­καν στην κεντρι­κή περιο­χή και με πολύ ιδιαί­τε­ρο τρό­πο στην επαρ­χία του Ciego de Ávila, όπου έθε­σε σε δοκι­μα­σία τα συστή­μα­τα παρα­κο­λού­θη­σης και δια­χεί­ρι­σης του κλί­μα­τος. υδα­τι­κών πόρων στην επικράτεια.

Έρευ­να που διε­ξή­χθη από μια ομά­δα εμπει­ρο­γνω­μό­νων από το Ινστι­τού­το Μετε­ω­ρο­λο­γί­ας (Insmet), υπό την ηγε­σία του Δρ. Braulio Lapinel, την πρώ­τη 10ετία του 21^ου αιώ­να, έδει­ξε ότι η επί­μο­νη και ολο­έ­να πιο επε­κτα­τι­κή επί­δρα­ση του αντι­κυ­κλώ­να του Ατλα­ντι­κού στη γεω­γρα­φι­κή μας περιο­χή είναι η κύρια αιτία επα­νά­λη­ψης της ξηρα­σί­ας, επι­βάλ­λο­ντας δυσμε­νείς συν­θή­κες για βροχοπτώσεις.

Λαμ­βά­νο­ντας υπό­ψη την ανά­γκη για πιο ακρι­βείς πλη­ρο­φο­ρί­ες για το κλί­μα που αντα­πο­κρί­νο­νται στις νέες ανά­γκες του οικο­νο­μι­κού και κοι­νω­νι­κού πλαι­σί­ου της χώρας, ειδι­κοί από το Ίδρυ­μα ερευ­νών στην Αβά­να, Centro de Física de la Atmósfera (κέντρο Ατμο­σφαι­ρι­κής Φυσι­κής) και Centro del Clima το Insmet, εργά­ζο­νται σε ένα ερευ­νη­τι­κό έργο που επι­κε­ντρώ­νε­ται στη βελ­τί­ω­ση της ακρί­βειας της πρό­βλε­ψης ξηρα­σί­ας στην περιο­χή των Μεγά­λων Αντιλ­λών, μέσω επο­χι­κής πρό­βλε­ψης βρο­χο­πτώ­σε­ων που επη­ρε­ά­ζει απο­τε­λε­σμα­τι­κά τον προ­γραμ­μα­τι­σμό και τις επι­δό­σεις μεγά­λου μέρους του εθνι­κού παρα­γω­γι­κού τομέα.

Το ίδιο το Centro de Meteorología Agrícola (Αγρο­τι­κό Μετε­ω­ρο­λο­γι­κό Κέντρο του Insmet) και τα επαρ­χια­κά μετε­ω­ρο­λο­γι­κά κέντρα του Ciego de Ávila και του Matanzas συμ­με­τέ­χουν στην εκτέ­λε­σή του.

Εξαιρετική προσπάθεια

Ο Master επι­στή­μο­νας Arnoldo Bezanilla Morlot, ειδι­κός από το Κέντρο Φυσι­κής της Ατμό­σφαι­ρας και ένας από τους επι­κε­φα­λής του έργου, μαζί με την Διδά­κτο­ρα. Lourdes Álvarez Escudero και την επί­σης Master Idelmis González, εξή­γη­σαν στη Granma ότι η έρευ­να στο­χεύ­ει στη βελ­τί­ω­ση της ικα­νό­τη­τας λήψης απο­φά­σε­ων, ώστε να προ­ω­θή­σει την υιο­θέ­τη­ση των καλύ­τε­ρων και απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ρων στρα­τη­γι­κών δια­χεί­ρι­σης των υδά­των, σε περιό­δους χαμη­λής στάθ­μης στους ταμιευ­τή­ρες (συνα­γερ­μός ξηρα­σί­ας) και όταν τα επί­πε­δα δια­θε­σι­μό­τη­τας είναι υψη­λά ή κανο­νι­κά (λει­τουρ­γί­ες φραγμάτων).

«Θα συμ­βά­λει επί­σης στη μεί­ω­ση του κιν­δύ­νου ξηρα­σί­ας και οικο­νο­μι­κής ζημί­ας, καθο­ρί­ζο­ντας τις καταλ­λη­λό­τε­ρες δια­μορ­φώ­σεις των περι­φε­ρεια­κών αριθ­μη­τι­κών μοντέ­λων, τα οποία βοη­θούν να δημιουρ­γη­θεί μια επο­χι­κή πρό­βλε­ψη βρο­χής στην Κού­βα πολύ εκ των προ­τέ­ρων, εκτός από την εισα­γω­γή αυτών των πλη­ρο­φο­ριών στο Σύστη­μα έγκαι­ρης προει­δο­ποί­η­σης ξηρασίας.

«Θα ενι­σχύ­σει επί­σης την ικα­νό­τη­τα των εθνι­κών, επαρ­χια­κών και τοπι­κών αρχών όσον αφο­ρά τον καθο­ρι­σμό και την υιο­θέ­τη­ση των απαι­τού­με­νων απο­τε­λε­σμα­τι­κών μέτρων, τα οποία διευ­κο­λύ­νουν την προ­σαρ­μο­γή σε επα­να­λαμ­βα­νό­με­να γεγο­νό­τα ξηρασίας.

«Με αυτό θα συνει­σφέ­ρου­με στο Tarea Vida (Life Task) και στο κρα­τι­κό σχέ­διο για την αντι­με­τώ­πι­ση της κλι­μα­τι­κής αλλα­γής, που εγκρί­θη­κε από το Υπουρ­γι­κό Συμ­βού­λιο τον Απρί­λη του 2017.

«Τα απο­τε­λέ­σμα­τα της έρευ­νας θα ευνο­ή­σουν τους πλη­θυ­σμούς σε ευά­λω­τες κατα­στά­σεις που είναι εγκα­τε­στη­μέ­νοι στις περιο­χές παρέμ­βα­σης, τους παρα­γω­γούς γεωρ­γι­κών προ­ϊ­ό­ντων και άλλα άτο­μα και ιδρύ­μα­τα που συν­δέ­ο­νται με τη δια­χεί­ρι­ση των υδάτων».

Όπως τόνι­σε ο Bezanilla Morlot, τα απο­τε­λέ­σμα­τα του έργου, που θα διαρ­κέ­σει τέσ­σε­ρα χρό­νια, θα επι­τρέ­ψουν τη δημιουρ­γία μιας απο­τε­λε­σμα­τι­κής πλατ­φόρ­μας ικα­νής να προ­σφέ­ρει μια ποσο­τι­κή πρό­βλε­ψη της ποσό­τη­τας βρο­χο­πτώ­σε­ων που ανα­μέ­νε­ται για τους επό­με­νους τρεις έως έξι μήνες, δίνο­ντας τη δυνα­τό­τη­τα στους οικο­νο­μι­κούς και κοι­νω­νι­κούς παρά­γο­ντες της χώρας να σχε­διά­ζουν την κατα­νο­μή της ποσό­τη­τας δια­θέ­σι­μου νερού και να μπο­ρούν να θεσπί­σουν ακρι­βείς κωδι­κούς, οι οποί­οι ευνο­ούν τη δήλω­ση της κατά­στα­σης ξηρα­σί­ας στις διά­φο­ρες περιο­χές της χώρας.

H εκτέ­λε­σή του θα έχει ως πεδίο δοκι­μών τις επαρ­χί­ες Matanzas και Ciego de Ávila. Μετα­ξύ των άμε­σων δικαιού­χων είναι η βασι­κή μονά­δα συνε­ται­ρι­στι­κής παρα­γω­γής (ubpc) La Rueda και η φάρ­μα La Guajira, στον δήμο Jovellanos, και οι δύο στην επι­κρά­τεια Matanzas, ενώ στο Ciego de Avila υπάρ­χουν οι (κρα­τι­κές) εται­ρεί­ες Aprovechamiento Hidráulico, Liberación de Florencia, το υδρο­γε­ω­λο­γι­κό δίκτυο Sur de Venezuela, το Empresa Agroindustrial Ceballos, το CubaSoy και το La Cuba.

«Οι έμμε­σοι δικαιού­χοι περι­λαμ­βά­νουν το ίδιο το Insmet, την Υπη­ρε­σία Περι­βάλ­λο­ντος, το Υπουρ­γείο Επι­στή­μης, Τεχνο­λο­γί­ας και Περι­βάλ­λο­ντος της Κού­βας, τη Σχο­λή Κοι­νω­νι­κών Επι­στη­μών της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής και το Ανώ­τα­το Ινστι­τού­το Εφαρ­μο­σμέ­νων Επι­στη­μών και Τεχνο­λο­γιών, που ανή­κουν στο Πανε­πι­στή­μιο στο Πανε­πι­στή­μιο της Αβάνας.

Ο Bezanilla Morlot, υπο­στή­ρι­ξε ότι το θεμε­λιώ­δες θα είναι η εφαρ­μο­γή ενός συστή­μα­τος επο­χι­κών προ­βλέ­ψε­ων που θα καλύ­πτει πλή­ρως την εθνι­κή επι­κρά­τεια και τις παρα­κεί­με­νες θάλασ­σες, του οποί­ου η απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα να είναι κοντά στο 80% ή περισσότερο.

Εκτός από τη χρή­ση του μοντέ­λου για πρό­γνω­ση και­ρού και έρευ­να (wrf, το αγγλι­κό ακρω­νύ­μιο \ σσ. το Λογι­σμι­κό Weather Research and Forecasting Model Μοντέ­λο Έρευ­νας και Πρό­βλε­ψης Και­ρού αριθ­μη­τι­κό σύστη­μα που έχει σχε­δια­στεί για να εξυ­πη­ρε­τεί τόσο την ατμο­σφαι­ρι­κή έρευ­να όσο και τις επι­χει­ρη­σια­κές ανά­γκες), θα χρη­σι­μο­ποι­η­θούν νέες τεχνι­κές τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης και μηχα­νι­κής μάθη­σης (Machine Learning), προ­κει­μέ­νου να αξιο­ποι­η­θεί ο μεγά­λος όγκος πλη­ρο­φο­ριών που οδη­γούν, καθώς το σύστη­μα προ­βλέ­ψε­ων θα λει­τουρ­γεί απευ­θεί­ας με δεδο­μέ­να από παγκό­σμια κλι­μα­τι­κά μοντέλα.

Ξεκί­νη­σε τον Δεκέμ­βριο του 2021 και ταυ­τί­στη­κε με το όνο­μα “Χτί­ζο­ντας την ανθε­κτι­κό­τη­τα στην ξηρα­σία στην Κού­βα”, το έργο δια­θέ­τει κον­δύ­λια από το Διε­θνές Κέντρο Ερευ­νών Ανά­πτυ­ξης του Κανα­δά και την τεχνι­κή εκτέ­λε­σή του ανα­λαμ­βά­νει 100% το Ινστι­τού­το Μετε­ω­ρο­λο­γί­ας της Κούβας.

Όπως ανα­φέ­ρει το Κέντρο Φυσι­κής της Ατμό­σφαι­ρας, ανα­μέ­νε­ται, με βάση τα απο­τε­λέ­σμα­τα, να εφαρ­μο­στεί το Ολο­κλη­ρω­μέ­νο Σύστη­μα Πρό­βλε­ψης Κλί­μα­τος στις επι­λεγ­μέ­νες κοι­νό­τη­τες της χώρας μας.

Επα­νέ­λα­βε ότι οι μελέ­τες που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν σε δια­φο­ρε­τι­κά στά­δια από διά­ση­μους ειδι­κούς της Insmet δεί­χνουν ότι το μελ­λο­ντι­κό κλί­μα της Κού­βας θα είναι πιο ακραίο, με κίν­δυ­νο η μέση ετή­σια θερ­μο­κρα­σία να αυξη­θεί έως και 4,5 ^οC και η ετή­σια βρο­χό­πτω­ση να μειω­θεί 20–50%, μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα.

«Αν πραγ­μα­το­ποι­η­θούν οι ανα­φε­ρό­με­νες προ­βλέ­ψεις, θα είναι πιο έντο­νες και συχνές οι δια­δι­κα­σί­ες ξηρα­σί­ας και τα επει­σό­δια έντο­νων βρο­χο­πτώ­σε­ων επί­σης. Ομοί­ως, η άνο­δος της μέσης στάθ­μης της θάλασ­σας θα μπο­ρού­σε να είναι της τάξης των 27cm το 2050 και έως και 92 το 2100, με σενά­ριο υπο­χώ­ρη­σης της ακτο­γραμ­μής σε συγκε­κρι­μέ­νες τοπο­θε­σί­ες έως και επτά χιλιο­μέ­τρων, και γενι­κά, μετα­ξύ δύο και τριών (χλμ).

Ο Μαρξ και η αισθη­τι­κή, του Μιχα­ήλ Λίφσιτς

«Τέτοιες αλλα­γές θα οδη­γή­σουν σε υπο­βάθ­μι­ση της γενι­κής περι­βαλ­λο­ντι­κής ποιό­τη­τας, ως συνέ­πεια της μεί­ω­σης του υδα­τι­κού δυνα­μι­κού κατά ~30%, της απώ­λειας του ~6% της στα­θε­ρής γης σε χαμη­λές παρά­κτιες περιο­χές, φτω­χο­ποί­η­σης του εδά­φους, αλα­τού­χα εισβο­λή και όλα αυτά θα έχουν επι­πτώ­σεις στη μεί­ω­ση των γεωρ­γι­κών απο­δό­σε­ων σε βασι­κές καλ­λιέρ­γειες, θα επη­ρε­ά­σουν τη βιο­ποι­κι­λό­τη­τα και θα οδη­γή­σουν σε αύξη­ση των μετα­δο­τι­κών ασθενειών».

Σχε­τι­κά (στα Ισπανικά):

• Η συμπε­ρι­φο­ρά των βρο­χών δεν αλλά­ζει την ξηρα­σία στα ψηλά ανα­το­λι­κά της Κούβας
• Κου­βα­νι­κές δεξα­με­νές στο 62% της ωφέ­λι­μης χωρη­τι­κό­τη­τας πλήρωσης