Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Μαοϊσμός, «μ‑λ κίνημα» και οπορτουνισμός

Γρά­φει ο Γιώρ­γος Κατη­μερ­τζής //

Δύο ιστο­ρι­κά γεγο­νό­τα μπο­ρού­με να πού­με ότι στιγ­μά­τι­σαν μοι­ραία το διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα τον 20ο αιώ­να: το 20ο Συνέ­δριο του ΚΚΣΕ (14–25.2.1956) και η ρήξη μετα­ξύ της ΕΣΣΔ και της ΛΔ Κίνας (1969). Η δεξιά οπορ­του­νι­στι­κή στρο­φή που υιο­θε­τή­θη­κε από το ΚΚΣΕ το 1956 καθώς και η οξύ­τα­τη κρι­τι­κή που άσκη­σε το ΚΚΚ στο Σοβιε­τι­κό Κόμ­μα ταρα­κού­νη­σε δρι­μύ­τα­τα το εσω­τε­ρι­κό των ΚΚ και επη­ρέ­α­σε έναν μεγά­λο αριθ­μό αγω­νι­στών οι οποί­οι απο­γοη­τευ­μέ­νοι από τις εξε­λί­ξεις στην ΕΣΣΔ απο­φά­σι­σαν να συστρα­τευ­θούν με το κόμ­μα της Κίνας και τις θεω­ρη­τι­κές ιδέ­ες του Μάο Τσε­τούνγκ. Οι δια­σπά­σεις που προ­κλή­θη­καν εκεί­νη την περί­ο­δο στα ΚΚ οδή­γη­σαν στην δημιουρ­γία του αυτο­α­πο­κα­λού­με­νου «μ‑λ κινή­μα­τος» το οποίο ιδε­ο­λο­γι­κά δια­χω­ρι­ζό­ταν από τον «χρου­στσο­φι­κό ρεβι­ζιο­νι­σμό» όπως βάφτι­σαν οι Κινέ­ζοι την προ­γραμ­μα­τι­κή από­φα­ση του ΚΚΣΕ για «τον ειρη­νι­κό δρό­μο προς τον σοσια­λι­σμό». Ταυ­τό­χρο­να το μαοϊ­κό ρεύ­μα υπο­στή­ρι­ζε ότι από το 1956 και ύστε­ρα την καθα­ρό­τη­τα της μαρ­ξι­στι­κής-λενι­νι­στι­κής διδα­σκα­λί­ας την εκπρο­σω­πού­σε απο­κλει­στι­κά το ΚΚΚ γι’ αυτό και θα έπρε­πε τα ΚΚ να συσπει­ρω­θούν γύρω από την ΛΔ της Κίνας και να μην ακο­λου­θούν πλέ­ον την «ρεβι­ζιο­νι­στι­κή πολι­τι­κή» της ΕΣΣΔ.

Είναι όμως έτσι;

Υπήρ­ξε όντως ιδε­ο­λο­γι­κή δια­πά­λη μετα­ξύ του ΚΚΣΕ και του ΚΚΚ ή η ρήξη που προ­κλή­θη­κε ήταν προ­ϊ­όν της τυχο­διω­κτι­κής και επε­κτα­τι­κής πολι­τι­κής που εφάρ­μο­ζε η ΛΔ Κίνας ήδη από το 1963?

Ας πάρου­με τα πράγ­μα­τα από την αρχή: Το 1949 ολο­κλη­ρώ­θη­κε νικη­φό­ρα η κινε­ζι­κή επα­νά­στα­ση και εγκα­θι­δρύ­θη­κε η Λαϊ­κή Δημο­κρα­τία της Κίνας με επι­κε­φα­λής τον «τιμο­νιέ­ρη» Μάο Τσε­τούνγκ , ΓΓ του ΚΚΚ. Από τα πρώ­τα κιό­λας χρό­νια, το ΚΚΣΕ και η ΕΣΣΔ συνέ­βα­λαν απο­φα­σι­στι­κά στην δια­δι­κα­σία της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης στην ΛΔ Κίνας , ενι­σχύ­ο­ντας την με έμπει­ρο επι­στη­μο­νι­κό, στρα­τιω­τι­κό και τεχνι­κό προ­σω­πι­κό καθώς και χορη­γώ­ντας χιλιά­δες υπο­τρο­φί­ες σε Κινέ­ζους φοι­τη­τές και επι­στή­μο­νες προ­κει­μέ­νου να εκπαι­δευ­τούν στα Σοβιε­τι­κά πανε­πι­στή­μια. Η άρι­στη σχέ­ση μετα­ξύ του ΚΚΣΕ και ΚΚΚ δια­τη­ρή­θη­κε και μετά το 20ο Συνέ­δριο και την μυστι­κή ομι­λία που εκφώ­νη­σε ο Νικί­τα Χρου­στσόφ κεκλει­σμέ­νων των θυρών στην ΚΕ του ΚΚΣΕ περί «της προ­σω­πο­λα­τρί­ας και των συνε­πειών της» (26.06.1956). Η 6η Ολο­μέ­λεια της ΚΕ της 8ης Συνό­δου του ΚΚΚ (28.11–10.12.1958) όχι μόνο δεν κατα­δί­κα­σε την δεξιά οπορ­του­νι­στι­κή στρο­φή του ΚΚΣΕ αλλά «δέχτη­κε με θαυ­μα­σμό και ενθου­σια­σμό το σχέ­διο ανά­πτυ­ξης της λαϊ­κής οικο­νο­μί­ας της ΕΣΣΔ στα χρό­νια 1959–1965, που παρου­σί­α­σε η Κεντρι­κή Επι­τρο­πή του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης, και θεω­ρεί αυτό το σχέ­διο πρό­γραμ­μα οικο­δό­μη­σης του κομ­μου­νι­σμού, που έχει μεγά­λη ιστο­ρι­κή σημα­σία» . Η πρώ­τη ρήξη μετα­ξύ των δύο ΚΚ προ­κλή­θη­κε εξαι­τί­ας της κατη­γο­ρη­μα­τι­κής στά­σης που δια­τή­ρη­σε  η ΕΣΣΔ κατα­δι­κά­ζο­ντας την εισβο­λή της ΛΔ Κίνας στην Ινδία (20.10–21.11.1962) καθώς θεώ­ρη­σε ότι γινό­ταν παρα­βί­α­ση της συμ­φω­νί­ας – διευ­θέ­τη­σης των συνο­ρια­κών ορί­ων  που είχαν υπο­γρά­ψει η ΛΔ Κίνας και η Ινδία. (29.4.1954). Οι σινο-σοβιε­τι­κές σχέ­σεις οξύν­θη­καν ακό­μα περισ­σό­τε­ρο όταν η ΕΣΣΔ προ­χώ­ρη­σε στην υπο­γρα­φή της συμ­φω­νί­ας για την απα­γό­ρευ­ση των πυρη­νι­κών δοκι­μών ( Test Ban Treaty) με την συμ­με­το­χή των ΗΠΑ και της Βρε­τα­νί­ας (5.8.1963). Η ΛΔ Κίνας αντέ­δρα­σε οξύ­τα­τα καθώς θεω­ρού­σε ότι στρα­τη­γι­κός στό­χος αυτής της συμ­φω­νί­ας ήταν η παρε­μπό­δι­ση της Κίνας να απο­κτή­σει πυρη­νι­κό πρό­γραμ­μα και να ενδυ­να­μώ­σει με αυτό τον τρό­πο την στρα­τιω­τι­κή της ισχύ στα πλαί­σια του  διε­θνούς πολι­τι­κού συστή­μα­τος.  Η έντα­ση μετα­ξύ των δύο σοσια­λι­στι­κών κρα­τών απο­τυ­πώ­θη­κε και στο γράμ­μα που απέ­στει­λε η ΚΕ του ΚΚΚ προς την ΚΕ του ΚΚΣΕ με το οποίο κατη­γο­ρού­σε ότι η εξω­τε­ρι­κή πολι­τι­κή που εφάρ­μο­ζε η ΕΣΣΔ κάλυ­πτε το ταξι­κό περιε­χό­με­νο των αντι­θέ­σε­ων ανά­με­σα στο σοσια­λι­στι­κό και ιμπε­ρια­λι­στι­κό στρα­τό­πε­δο και υπο­βάθ­μι­ζε την αντί­θε­ση ανά­με­σα στο κρά­τος της δικτα­το­ρί­ας του προ­λε­τα­ριά­του και στο κρά­τος της δικτα­το­ρί­ας της μονο­πω­λια­κής αστι­κής τάξης. Παράλ­λη­λα, άσκη­σε έντο­νη κρι­τι­κή για τις προ­γραμ­μα­τι­κές και στρα­τη­γι­κές απο­φά­σεις που είχε υιο­θε­τή­σει το ΚΚΣΕ και το διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα σχε­τι­κά με «τον ειρη­νι­κό δρό­μο προς τον σοσια­λι­σμό». Η ορι­στι­κή ρήξη μετα­ξύ των δύο ΚΚ επι­ση­μο­ποι­ή­θη­κε στο 9ο Συνέ­δριο του ΚΚΚ (1–24.4.1969) όταν δια­τυ­πώ­θη­κε με μία πρω­το­φα­νή γλα­φυ­ρό­τη­τα ότι «οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ είναι κοι­νοί εχθροί μας» εισά­γο­ντας ταυ­τό­χρο­να τις αντι­μαρ­ξι­στι­κές και αντιε­πι­στη­μο­νι­κές θεω­ρί­ες των «τριών κόσμων» και του «σοσιαλ-ιμπε­ρια­λι­σμού».

Η ρήξη που προ­κλή­θη­κε δημιούρ­γη­σε δρι­μύ­τα­τους ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κούς κλυ­δω­νι­σμούς στο διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα, το οποίο είχε ήδη διχα­στεί από την  δεξιά οπορ­του­νι­στι­κή πολι­τι­κή που εφάρ­μο­ζε το ΚΚΣΕ από το 1956 και ύστε­ρα. Αξιο­ποιώ­ντας το πλαί­σιο που είχε δημιουρ­γη­θεί εντός του σοσια­λι­στι­κού στρα­τό­πε­δού, το ΚΚΚ απο­φά­σι­σε να παρέμ­βει στο εσω­τε­ρι­κό των ΚΚ και να προ­σεγ­γί­σει δυνά­μεις που είχαν ενα­ντιω­θεί στην οπορ­του­νι­σμό. Απο­τέ­λε­σμα αυτής της επέμ­βα­σης ήταν η διά­σπα­ση αρκε­τών ΚΚ και η συγκρό­τη­ση του «γνή­σιου μαρ­ξι­στι­κού-λενι­νι­στι­κού κινή­μα­τος» το οποίο δήθεν πρό­τασ­σε την καθα­ρό­τη­τα των βασι­κών αρχών και νομο­τε­λειών του μαρ­ξι­σμού-λενι­νι­σμού σε αντι­πα­ρά­θε­ση με τον Σοβιε­τι­κό «ρεβι­ζιο­νι­σμό».

Παρά την ορθή κρι­τι­κή που άσκη­σε το ΚΚΚ στο ΚΚΣΕ και την κατα­δί­κη του ιδε­ο­λο­γή­μα­τος περί «ειρη­νι­κού δρό­μου προς τον σοσια­λι­σμό», η ΛΔ Κίνας ουδέ­πο­τε απο­τέ­λε­σε συνε­πής ιδε­ο­λο­γι­κός φορέ­ας της διδα­σκα­λί­ας του Μαρξ, του Ένγκελς και του Λένιν, ούτε ποτέ ακο­λού­θη­σε ή μελέ­τη­σε την πεί­ρα από την σοσια­λι­στι­κή οικο­δό­μη­ση επί Ιωσήφ Στά­λιν. Αντί­θε­τα ακο­λού­θη­σε πιστά  την θεω­ρη­τι­κή και ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κή γραμ­μή που δια­τύ­πω­σε ο Μάο Τσε­τούνγκ περί «σοσια­λι­σμού με κινε­ζι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά», η οποία στην ουσία δεν απο­τε­λεί παρά μία χοντρο­κομ­μέ­νη νόθευ­ση των βασι­κών μαρ­ξι­στι­κών-λενι­νι­στι­κών αρχών. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα απο­τε­λούν οι εθνι­κι­στι­κές τάσεις που υιο­θέ­τη­σε το ΚΚΚ από την πρώ­τη κιό­λας στιγ­μή της ίδρυ­σής του εξαι­τί­ας κυρί­ως του καθε­στώ­τος υπο­τέ­λειας που είχαν επι­βάλ­λει οι ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις στην Κίνα στις πρώ­τες δεκα­ε­τί­ες του 20ου αιώ­να, γεγο­νός που ήρθε σε ρήξη με τον προ­λε­τα­ρια­κό διε­θνι­σμό που πρέ­πει να υπο­στη­ρί­ζει ένα συνε­πής μαρ­ξι­στι­κό-λενι­νι­στι­κό κόμ­μα. Το σημα­ντι­κό­τε­ρο, όμως, ιδε­ο­λο­γι­κό παρά­πτω­μα στο οποίο υπέ­πε­σε το ΚΚΚ ήταν ο συμ­βι­βα­σμός με ένα τμή­μα της αστι­κής τάξης ή «εθνι­κής» όπως την απο­κα­λούν οι μαοϊ­κοί. Άλλω­στε ο Μάο Τσε­ντούνγκ επι­σή­μα­νε κατη­γο­ρη­μα­τι­κά ότι ορα­μα­τι­ζό­ταν την ΛΔ της Κίνας ως δικτα­το­ρία του λαού, όπου λαός «είναι η εργα­τι­κή τάξη, η αγρο­τιά, η μικρο­α­στι­κή τάξη των πόλε­ων και η εθνι­κή αστι­κή τάξη». Η συγκε­κρι­μέ­νη πολι­τι­κή που ακο­λού­θη­σε το ΚΚΚ συνέ­βα­λε στην δια­τή­ρη­ση και στην διαιώ­νι­ση της καπι­τα­λι­στι­κής ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής και στην ορι­στι­κή καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση μετά τον θάνα­το του Μάο.

Οι αντι­λε­νι­νι­στι­κές και οπορ­του­νι­στι­κές θεω­ρη­τι­κές από­ψεις που δια­τύ­πω­σε ο Μάο συνέ­βα­λαν στην δια­μόρ­φω­ση ενός πλαι­σί­ου ιδε­ο­λο­γι­κής και προ­γραμ­μα­τι­κής σύγ­χυ­σης εντός των ΚΚ και γενι­κό­τε­ρα εντός του διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος. Το «μ‑λ κίνη­μα» και το ευρύ­τε­ρο μαοϊ­κό ρεύ­μα έδρα­σαν κατα­λυ­τι­κά στην απο­στα­θε­ρο­ποί­η­ση, στην διά­σπα­ση και στην απο­δυ­νά­μω­ση του ταξι­κού εργα­τι­κού κινή­μα­τος καθώς και επη­ρέ­α­σαν αρκε­τούς συνε­πείς και τίμιους αγω­νι­στές οι οποί­οι απο­γοη­τευ­μέ­νοι απο­χώ­ρη­σαν από τον αγώ­να για την ανα­τρο­πή του σάπιου εκμε­ταλ­λευ­τι­κού καπι­τα­λι­στι­κού συστήματος.

52 χρό­νια μετά από την διά­σπα­ση των σχέ­σε­ων μετα­ξύ του ΚΚΚ και του ΚΚΣΕ το εγχώ­ριο και διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα ακό­μα ταλα­νί­ζε­ται από τον μαοϊ­κό οπορ­του­νι­σμό. Εξορ­γι­στι­κό όμως απο­τε­λεί το γεγο­νός ότι στην σημε­ρι­νή επο­χή, την επο­χή της αντε­πα­νά­στα­σης και της ολο­κλη­ρω­τι­κής κυριαρ­χί­ας της καπι­τα­λι­στι­κής ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής  να υπάρ­χουν κομ­μου­νι­στι­κά κόμ­μα­τα κυρί­ως μαοϊ­κής προ­έ­λευ­σης που να δια­σπεί­ρουν τον διχα­σμό στο κίνη­μα και να κατη­γο­ρούν τα συνε­πή επα­να­στα­τι­κά κόμ­μα­τα χρη­σι­μο­ποιώ­ντας προ­πα­γάν­δα βγαλ­μέ­νη από την δεκα­ε­τία του ‘60 και ‘70. Παρό­μοια προ­βο­κα­τό­ρι­κη στά­ση δια­τη­ρούν στην Ελλά­δα κόμ­μα­τα όπως το Μ‑Λ ΚΚΕ, το ΚΚΕ μ‑λ, το ΕΚΚΕ κτλ., φορείς δηλα­δή του σημε­ρι­νού οπορ­του­νι­σμού, τους οποί­ους ενώ­νει ένα κοι­νό χαρα­κτη­ρι­στι­κό: η φανα­τι­κή αντιΚ­ΚΕ λασπο­λο­γία. Δεν είναι τυχαίο μάλι­στα ότι στους δύσκο­λους και­ρούς στους οποί­ους ζού­με, με το ξέσπα­σμα της παν­δη­μί­ας, με την επερ­χό­με­νη καπι­τα­λι­στι­κή κρί­ση, με το νομο­σχέ­διο Κερα­μέ­ως όπου χιλιά­δες φοι­τη­τές βγή­καν στους δρό­μους με πρω­το­πό­ρους φυσι­κά τα μέλη της ΚΝΕ, καθώς και με το νέο αντερ­γα­τι­κό νομο­σχέ­διο έκτρω­μα που πέρα­σε η κυβέρ­νη­ση της ΝΔ, οι οπορ­του­νι­στές επι­τί­θο­νται χυδαία στο Κόμ­μα, στο ΠΑΜΕ και στο ΜΑΣ κατη­γο­ρώ­ντας τους ότι φέρουν την απο­κλει­στι­κή ευθύ­νη για την κατά­στα­ση στην οποία βρί­σκε­ται το εργα­τι­κό και φοι­τη­τι­κό κίνη­μα αθω­ώ­νο­ντας με αυτό τον τρό­πο την εργο­δο­τι­κή διοί­κη­ση της ΓΣΕΕ και την εκφυ­λι­σμέ­νη στά­ση που τηρεί η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ, η ΠΑΣΠ και τα ΕΑΑΚ στα ΔΣ των φοι­τη­τι­κών συλ­λό­γων και μηδε­νί­ζο­ντας την ίδια στιγ­μή την τιτά­νια προ­σπά­θεια χιλιά­δων μελών και φίλων του Κόμ­μα­τος, χιλιά­δων εργα­ζό­με­νων και φοι­τη­τών ευλα­βι­κά αφο­σιω­μέ­νων στον ιερό αγώ­να της ταξι­κής πάλης που αγω­νί­ζο­νται να αλλά­ξουν τους συσχε­τι­σμούς δυνά­με­ων, που παλεύ­ουν να υπε­ρα­σπι­στούν τα δικαιώ­μα­τα του λαού από τα αρπα­κτι­κά χέρια του κεφα­λαί­ου, που καθη­με­ρι­νά συμ­βά­λουν στην πολι­τι­κή και ιδε­ο­λο­γι­κή ωρί­μαν­ση της πρω­το­πο­ρί­ας της εργα­τι­κής τάξης έτσι ώστε να δια­μορ­φω­θεί ο υπο­κει­με­νι­κός παρά­γο­ντας για μια κοι­νω­νία χωρίς εκμε­τάλ­λευ­ση ανθρώ­που από άνθρω­πο, τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό.

Για­τί όπως γρά­φει και η δια­κή­ρυ­ξη για τα 100 χρό­νια του Κόμ­μα­τος μας «το ΚΚΕ έρχε­ται από πολύ μακριά και πάει πολύ μακριά, για­τί η υπό­θε­ση του προ­λε­τα­ριά­του, ο κομ­μου­νι­σμός, είναι η πιο καθο­λι­κά ανθρώ­πι­νη, η βαθύ­τε­ρη, η πιο πλατιά»

Πηγές:

  • Μάο Τσε­τούνγκ, Η δημο­κρα­τι­κή δικτα­το­ρία του λαού, σελ. 21, Ιστο­ρι­κές Εκδό­σεις, Αθή­να, 1964
  • Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ 1949–1968, Β’ τόμος, σελ 82–84, εκδ. Σύγ­χρο­νη Εποχή
  • Λαϊ­κός Δρό­μος, σελ.6 και 12, αρ.φύλλου 424, 8.5.2021                                                                            

            

Ν. Μπε­λο­γιάν­νης Ν. Πλου­μπί­δης – Στο σπί­τι των ηρώων

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο