Μια κριτική για το «Ταξίδι στο Σταυρό του Νότου»

Γρά­φει ο 2310net //

Η πρώ­τη μου επα­φή με το έργο του Καβ­βα­δία ήταν πριν από πολ­λά χρό­νια, όταν ακού­γο­ντας κάποια από τα μελο­ποι­η­μέ­να ποι­ή­μα­τά του ένιω­σα μια περί­ερ­γη έλξη. Ήταν κάπου στα μέσα της δεκα­ε­τί­ας του 90. Τότε αγό­ρα­σα και τις ποι­η­τι­κές του συλ­λο­γές, οι οποί­ες έμει­ναν να σκο­νί­ζο­νται στο ράφι.

Η φωτο­γρα­φία είναι μέρος τοι­χο­γρα­φί­ας του Παύ­λου Αλε­ξαν­δρά­κη που κοσμεί το μεζε­δο­πω­λείο Μαρα­μπού που σύντο­μα ανοί­γει τις πόρ­τες του στο Κου­κά­κι, στην οδό Ζαν Μωρεάς

Πολ­λά χρό­νια αργό­τε­ρα άρχι­σα τυχαία να ξανα­κούω τα τρα­γού­δια και επι­τέ­λους να δια­βά­ζω τα ποι­ή­μα­τα ένα προς ένα. Στη σύγ­χρο­νη συγκυ­ρία η τεχνο­λο­γία και συγκε­κρι­μέ­να το google βοή­θη­σε να λύσω πολ­λές απο­ρί­ες. Τι είναι το πού­σι, τι κάνει ο θερ­μα­στής, τι είναι ο σταυ­ρός του νότου και πολ­λές άλλες απο­ρί­ες που δημιουρ­γή­θη­καν στην πορεία και ακό­μα και σήμε­ρα μένουν άλυτες.

Ωστό­σο, η ποί­η­ση του Καβ­βα­δία που τόσο όμορ­φα έχει μελο­ποι­η­θεί έχει με κάποιο τρό­πο γίνει αγα­πη­μέ­νη, σε τέτοιο βαθ­μό που δια­βά­ζω ανα­λύ­σεις ποι­η­μά­των, παρα­κο­λου­θώ εκπο­μπές-αφιε­ρώ­μα­τα, συναυ­λί­ες και ό,τι άλλο με πίστη και ευλά­βεια. Είμαι θύμα αυτού που ο Θάνος Μικρού­τσι­κος περι­γρά­φει ως «καβ­βα­διο­μα­νία». Πως θα μπο­ρού­σα να χάσω την παρά­στα­ση Ταξί­δι στο Σταυ­ρό του Νότου λοιπόν;

Από το καλο­καί­ρι που μας πέρα­σε είδα τον Θάνο Μικρού­τσι­κο να παρου­σιά­ζει τη δου­λειά του στον Καβ­βα­δία σε δύο περι­πτώ­σεις: η μία ήταν στις Αναι­ρέ­σεις και η άλλη στο Φεστι­βάλ της ΚΝΕ τον Οκτώ­βρη. Ο πρό­λο­γος αλλά και οι δηλώ­σεις του συν­θέ­τη ήταν ίδιες με αυτές που έκα­νε πριν το ανέ­βα­σμα της παρά­στα­σης: «ο Καβ­βα­δί­ας δεν είναι απλά ο ποι­η­τής που περι­γρά­φει τη ζωή στα καρά­βια και τις περι­πέ­τειες των ναυ­τι­κών, αλλά κάτι παρα­πά­νω, και έτσι εξη­γεί­ται η Καβ­βα­διο­μα­νία», αντί­λη­ψη άλλω­στε που εκφρά­ζει ο συν­θέ­της εδώ και χρόνια.

Ως εκ τού­του πήγα στο Badminton με κάποιες απαι­τή­σεις. Πρώ­τον, δεν θα ήθε­λα να δω κάτι που έχω ξανα­δεί. Δεύ­τε­ρον, θα ήθε­λα μια καλή βιο­γρα­φι­κή απει­κό­νι­ση της ζωής του ποι­η­τή, καθώς ο καθιε­ρω­μέ­νος τρό­πος παρου­σί­α­σης του στέ­κε­ται συνή­θως απο­κλει­στι­κά στην ιδιό­τη­τά του ως ναυ­τι­κός. Τρί­τον, θα ήθε­λα να βγει από την παρά­στα­ση αυτό το «κάτι» που δεν περι­γρά­φε­ται με λέξεις και κάνει την ποί­η­ση του Καβ­βα­δία μονα­δι­κή, αυτό το κάτι παρα­πά­νω από τη ζωή στα καρά­βια, αυτόν τον χορό πάνω στο φτε­ρό του καρ­χα­ρία. Για το μου­σι­κό κομ­μά­τι της παρά­στα­σης δεν είχα καμία ιδιαί­τε­ρη απαί­τη­ση αφού ο Μικρού­τσι­κος, οι μου­σι­κοί και οι ερμη­νευ­τές έχουν από και­ρό αγγί­ξει την τελειό­τη­τα στην από­δο­ση των μελο­ποι­η­μέ­νων ποι­η­μά­των οπό­τε δεν υπήρ­χε καμία περί­πτω­ση και εδώ το απο­τέ­λε­σμα να μην είναι εξαιρετικό.

Φεύ­γο­ντας από το θέα­τρο δεν μπο­ρώ να πω ότι ενθουσιάστηκα.

Η παρά­στα­ση σε μεγά­λο μέρος της θύμι­ζε σαν να είναι ακρι­βο­πλη­ρω­μέ­νο βιντεο κλιπ των τρα­γου­διών. Τα κεί­με­να έμοια­ζαν σε περι­πτώ­σεις ασύν­δε­τα και αυτή η απο­σπα­σμα­τι­κό­τη­τα είχε ως απο­τέ­λε­σμα να μην απο­δί­δε­ται σε καμία περί­πτω­ση το βάθος των κει­μέ­νων. Για παρά­δειγ­μα υπήρ­χαν απο­σπά­σμα­τα από τη Βάρ­δια τα οποία έμοια­ζαν λίγο άσχε­τα με το πριν, το μετά και με τα τρα­γού­δια που παρεμ­βάλ­λο­νταν.  Κατά τα άλλα το θέα­μα δεν συγκλό­νι­σε. Ωστό­σο ούτε βιο­γρα­φι­κά είχε ιδιαί­τε­ρο ενδια­φέ­ρον. Η ζωή του Καβ­βα­δία συμπλέ­κε­ται διαρ­κώς με τη ζωή του ποι­η­τι­κού Εγώ και το απο­τέ­λε­σμα είναι να μην γίνε­ται εύκο­λα αντι­λη­πτό ποιος παρου­σιά­ζε­ται ενώ­πιον του κοι­νού με συνέ­πεια η παρά­στα­ση να «παλεύ­ει» μετα­ξύ βιο­γρα­φί­ας και ποιηματογραφίας.

Επι­πλέ­ον, μια εγγε­νής αδυ­να­μία των αφιε­ρω­μά­των που κάνει ο Μικρού­τσι­κος για τον Καβ­βα­δία είναι ότι απο­κλεί­ει οτι­δή­πο­τε δεν έχει μελο­ποι­η­θεί από τον ίδιο με απο­τέ­λε­σμα να παρα­λεί­πο­νται σημα­ντι­κές στιγ­μές της βιο­γρα­φί­ας και του έργου του. Όταν για παρά­δειγ­μα παρα­λεί­πε­ται το Mal du Depart (γνω­στό και ως Ιδα­νι­κός και Ανά­ξιος Ερα­στής), ποί­η­μα στο οποίο με τρα­γι­κή ειρω­νεία σχε­δόν περι­γρά­φει τον θάνα­τό του, κατα­λα­βαί­νεις ότι από το παζλ λεί­πουν αρκε­τά σημα­ντι­κά στοι­χεία. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεν βλέ­πεις μια πλή­ρη ιχνο­γρα­φία της ποί­η­σης του Καβ­βα­δία, αλλά της ποί­η­σης του Καβ­βα­δία που μελο­ποι­ή­θη­κε από τον Θάνο Μικρούτσικο.

Έτσι, απου­σιά­ζουν από την παρά­στα­ση και άλλα σημα­ντι­κά ποι­ή­μα­τα που έχουν μελο­ποι­η­θεί και για πολ­λούς λόγους έχουν το ενδια­φέ­ρον τους. Ενδει­κτι­κά μπο­ρού­με να ανα­φέ­ρου­με το Πού­σι, τις Προ­σευ­χές των Ναυ­τι­κών, το Γκε­βά­ρα, το Γράμ­μα σε έναν Ποι­η­τή και άλλα πολ­λά, που έγι­ναν τρα­γού­δια είτε από τους Ξέμπαρ­κους είτε από άλλους συν­θέ­τες, αλλά και ποι­ή­μα­τα που δεν μελο­ποι­ή­θη­καν ποτέ ή εκεί­να που είχαν ξεκά­θα­ρο πολι­τι­κό χαρα­κτή­ρα (Αντί­στα­ση κτλ.).

Αυτή η παρά­λει­ψη είναι η αιτία κάποιων από τα κενά που παρου­σιά­ζει η παρά­στα­ση. Τα υπό­λοι­πα κενά αφο­ρούν σε πτυ­χές του έργου και της ζωής του Καβ­βα­δία που ενδε­χο­μέ­νως να μπο­ρού­σαν να απο­δεί­ξουν για­τί ο Καβ­βα­δί­ας δεν είναι απλά ο ποι­η­τής των ναυ­τι­κών. Η πλή­ρης απο­σιώ­πη­ση της πολι­τι­κής (συν­δι­κα­λι­στι­κής και αντι­στα­σια­κής) δρά­σης του Καβ­βα­δία έχει ως απο­τέ­λε­σμα να εκλεί­πουν (πλην του ποι­ή­μα­τος για τον Λόρ­κα το οποίο όμως κι αυτό σχε­δόν έρχε­ται από το που­θε­νά) οποιεσ­δή­πο­τε ανα­φο­ρές στην πολι­τι­κή διά­στα­ση της ποί­η­σής του σε αντί­θε­ση με τα όσα συνη­θί­ζει να δηλώ­νει ο ίδιος ο Θάνος Μικρού­τσι­κος. Αντί λοι­πόν η παρά­στα­ση να φωτί­ζει τις πτυ­χές του έργου του Καβ­βα­δία που μένουν στη σκιά λόγω της απλής, επι­δερ­μι­κής αντί­λη­ψης του ως του ποι­η­τή που περιέ­γρα­φε τις περι­πέ­τειες των ναυ­τι­κών η παρά­στα­ση κατα­λή­γει να είναι ακρι­βώς αυτό: μια περι­ή­γη­ση στα κακό­φη­μα μπαρ που σύχνα­ζαν, συνε­χείς ανα­φο­ρές στις πόρ­νες και τις ασθέ­νειες που έπαιρ­ναν οι ναύ­τες για παρά­ση­μο, διαρ­κείς σενα­ρια­κές παρεμ­βά­σεις για να συν­δέ­σουν αρκε­τές φορές άτσα­λα τα κεί­με­να με τα τραγούδια.

Μετά το τέλος της παρά­στα­σης δεν είσαι σίγου­ρος τι ακρι­βώς είδες. Πάντως η παρά­στα­ση δεν σε βοη­θά­ει να αντι­λη­φθείς τον Καβ­βα­δία ως κάτι περισ­σό­τε­ρο από τον ποι­η­τή των ναυ­τι­κών και την ποί­η­σή του ως κάτι πολύ δια­φο­ρε­τι­κό από την εξι­στό­ρη­ση των ταξι­διών με τα καράβια.

Συνο­ψί­ζο­ντας αξί­ζει να πού­με μια καλή κου­βέ­ντα για τους ηθο­ποιούς που ήταν από καλοί έως εξαι­ρε­τι­κοί, οι χορο­γρα­φί­ες αν και σε κάποιες περι­πτώ­σεις άγγι­ζαν την υπερ­βο­λή, γενι­κό­τε­ρα γέμι­ζαν τη σκη­νή και ήταν καλο­δου­λε­μέ­νες. Τα βίντεο στο background δεν ήταν κάτι παρα­πά­νω από μια απλή απει­κό­νι­ση του περι­βάλ­λο­ντος κάθε ιστο­ρί­ας. Η μου­σι­κή, οι ερμη­νεί­ες και η από­δο­ση ήταν απλά έξο­χη απο­δει­κνύ­ο­ντας ότι η δου­λειά που έχει κάνει ο Μικρού­τσι­κος στον Καβ­βα­δία είναι μοναδική.

ΥΓ. Περισ­σό­τε­ρα για την πολι­τι­κή διά­στα­ση της ποί­η­σης του Καβ­βα­δία μπο­ρεί­τε να δια­βά­σε­τε εδώ