Οι …καβγάδες του Βάρναλη

Επι­μέ­λεια Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Από το αφιε­ρω­μέ­νο στην Ελλη Αλε­ξί­ου «Μονό­γραμ­μα» αντλή­σα­με δύο περι­στα­τι­κά με λογο­τε­χνι­κή και όχι μόνο αξία και πρω­τα­γω­νι­στή τον Κώστα Βάρναλη.

Η Ελλη Αλε­ξί­ου θυμά­ται και αφηγείται:

Θυμού­μαι έναν σπου­δαίο επί­σης καβγά και εκεί θυμού­μαι, παρό­λη την απει­ρία μου ακό­μη, ότι είχα ταχθεί με φανα­τι­σμό με την πλευ­ρά της Γαλά­τειας (σ.σ. Καζαν­τζά­κη). Είχε εκδώ­σει ο Γιάν­νης ο Απο­στο­λά­κης ένα βιβλίο του υπέρ αμυ­νό­με­νων στις από­ψεις του Σολω­μού στο «Ελεύ­θε­ροι πολιορ­κη­μέ­νοι» και η Γαλά­τεια είχε στε­να­χω­ρη­θεί πολύ και είχε καβγα­δί­σει με τον Βάρ­να­λη, που ο Βάρ­να­λης εξε­σπά­θω­σε κατά του Απο­στο­λά­κη μ’ έναν παράλ­λη­λο βιβλίο αντί­θε­το, με τίτλο «Σκλά­βοι πολιορ­κη­μέ­νοι». Και εκεί ειρω­νευό­τα­νε τους Μεσο­λογ­γί­τες, αν είναι δυνα­τόν, λέει, να τρώ­νε τα ποντί­κια. Και ότι όλες αυτές οι τάχα μου θυσί­ες και πατριω­τι­κές εξάρ­σεις είναι μόνο γελοιο­ποί­η­ση και έξω της φυσι­κής πορεί­ας των ανθρώπων.

Η Γαλά­τεια όμως τότε είχε θηρίο γίνει και λέει, έλε­γε του Βάρ­να­λη, επει­δή είσαι φαγάς εσύ και επει­δή δεν μπο­ρείς να στε­ρη­θείς τον έρω­τά σου προς το καλό φαγη­τό, νομί­ζεις ότι δεν μπο­ρού­σε να υπάρ­ξου­νε και ήρω­ες που στε­ρού­νται τα πάντα χάρη της πατρί­δας και που μη έχο­ντες τι να φάνε τρώ­νε χόρ­τα. Δεν μπο­ρείς να το κατα­νο­ή­σεις λόγω της φυσι­κής σου πορεί­ας ένα­ντι της τροφής.

Και ήτα­νε τέτοιος ο καβγάς τους, που σχε­δόν όλη η παρέα είχε γίνει δύο κόμ­μα­τα. Αλλά είμαι υπέρ της Γαλά­τειας. Υστε­ρα από κάμπο­σο και­ρό, ύστε­ρα από 2–3 χρό­νια ο Βάρ­να­λης σαν να συναι­σθάν­θη­κε πως το είχες παρα­τρα­βή­ξει έτσι το σχοι­νί και εις τα δεύ­τε­ρά του έργα που έγρα­ψε, εις το δοκί­μιο που έγρα­ψε μετά για το Σολω­μό και που δεν δίνει πια τον τίτλο «Σκλά­βοι πολιορ­κη­μέ­νοι», παρά μόνο απλώς τα λέει Σολω­μι­κά και κάνει και στην εισα­γω­γή του μια μικρή μικρή αυτο­κρι­τι­κή ότι εις αυτό το βιβλίο μερι­κές από­ψεις θα τις δού­με αλλαγ­μέ­νες κτλ. Είχε κατα­λά­βει ότι πραγ­μα­τι­κά ο πατριω­τι­σμός, ο ηρω­ι­σμός, αυτά τα υψη­λά αισθή­μα­τα έρχο­νται στιγ­μές που κατα­κτού­νε τις καλές διάνοιες.

Τέτοιους καβγά­δες θυμού­μαι πολ­λούς. Και με τον Θεο­τό­κη θυμού­μαι καβγά­δες. Δηλα­δή να καβγα­δί­ζει ο Θεο­τό­κης με τον Βάρ­να­λη. Να λέει ο Βάρ­να­λης του Θεο­τό­κη ότι οι αντι­λή­ψεις σου δεν είναι σοσια­λι­στι­κές. Λες ότι είσαι σοσια­λι­στής αλλά αυτά που λες ότι δεν πρέ­πει να τρέ­φε­σαι από ένα κρά­τος που το υβρί­ζεις, αυτό είναι βλα­κεία. Διό­τι για εμέ­να, λέει, και εκεί φυσι­κά όλοι είχα­με κατα­λά­βει ότι το άδι­κο το είχες ο Θεο­τό­κης, διό­τι τι θα πει, μήπως η Ελλά­δα είναι ένα κρά­τος ενός βιο­μή­χα­νου. Η Ελλά­δα είναι ένα κρά­τος, ανή­κει σ’ όλους μας και μπο­ρού­με όλοι­να την αγα­πού­με και να τη βλέ­που­με ως τιμή πατρί­δα. Αλλά ο Θεο­τό­κης έβλε­πε τότε την Ελλά­δα σαν μια βιο­μη­χα­νι­κή υπη­ρε­σία, μια επι­χεί­ρη­ση που δεν μπο­ρεί να τη βρί­ζει και να τρώ­ει απ’ αυτή.

Τέτοιους καβγά­δες ωραί­ους, αλλά και οι καβγά­δες ήταν πάντα υψη­λού επι­πέ­δου, υψη­λών θεμά­των. Ηταν θέμα­τα κοι­νω­νι­κά, ηθι­κά, λογοτεχνικά…

Άλλος καβγάς πώς μετέ­φρα­σε ο Καζαν­τζά­κης και αν ήταν σωστή η μετά­φρα­ση που έκα­νε του Ντά­ντε. Αν ο Ντά­ντε μετα­χει­ρι­ζό­με­νος όλο το γλωσ­σά­ριο το ιτα­λι­κό μπο­ρού­σε καν να συγ­γε­νέ­ψει με τον Καζαν­τζά­κη όταν χρη­σι­μο­ποιού­σε όλο το ελλη­νι­κό γλωσ­σά­ριο. Ότι δεν μπο­ρού­σε να απο­κτή­σει ο Καζαν­τζά­κης αυτή την αίσθη­ση τη γλωσ­σι­κή που είχε απο­κτή­σει ο Ντά­ντε εισά­γο­ντας όλο το γλωσ­σο­λο­γι­κό πλού­το της Ιτα­λί­ας. Από τέτοιες, όλη η ζωή μας ήταν τέτοιοι γι’ αυτό ενο­χλού­μαι σήμε­ρα που βλέ­πω τους ανθρώ­πους να αση­μα­ντο­λο­γούν και να περιτ­το­λο­γούν όλη την ημέ­ρα. Τα σπί­τια μπο­ρού­σαν να γίνουν Ακα­δη­μί­ες αν οι γονείς έδι­ναν άλλη τρο­πή στα ενδια­φέ­ρο­ντα τους.

Ευχα­ρι­στού­με τον Γιώρ­γο και την Ηρώ Σγου­ρά­κη, παρα­γω­γούς της εκπο­μπής «Μονό­γραμ­μα» που μας παρα­χώ­ρη­σαν αντί­γρα­φο της εκπο­μπής για την Ελλη Αλε­ξί­ου και την απο­μα­γνη­τω­φώ­νη­σή της. Η συγκε­κρι­μέ­νη εκπο­μπή υπάρ­χει και στο youtube