Ο κορονοϊός και το συλλογικό ντελίριο

Είναι δυνα­τό να σχε­τί­ζε­ται η φωτο­γρα­φία μιας μιμό­ζας με την κατά­στα­ση έκτα­κτης ανά­γκης του κορο­νοϊ­ού, που ιδί­ως στη Λομ­βαρ­δία της γει­το­νι­κής Ιτα­λί­ας έχει οδη­γή­σει σε δρα­στι­κά και άμε­σα μέτρα  προ­κα­λώ­ντας πανι­κό στον πληθυσμό;

Φωτο Thomas Schmid

Ναι! είναι δυνα­τόν, ακό­μα και αν σε πρώ­τη ματιά η σύν­δε­ση δεν είναι φανερή.
Για μέρες, αλλά ειδι­κά το Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο 23–24 Φεβ, τα νέα κατα­φθά­νουν συνε­χώς, σαν πολε­μι­κά δελ­τία, ολο­έ­να και πιο επεί­γο­ντα ή σαν χιο­νο­στι­βά­δες που μεγα­λώ­νουν όλο και περισ­σό­τε­ρο καθώς κυλάνε.
Εν μέσω ενός τέτοιου βομ­βαρ­δι­σμού, ανα­ρω­τιό­μα­στε: για­τί με τη ζέστη της επερ­χό­με­νης άνοι­ξης, κοι­τά­με σχε­δόν με ευχα­ρί­στη­ση τις μιμό­ζες και τις πρί­μου­λες να ανθί­ζουν, σαν να μην είναι ‑προ­φα­νώς, «αβλα­βείς» εκδη­λώ­σεις ενός πραγ­μα­τι­κού προβλήματος;

Για­τί οι δύο πραγ­μα­τι­κές κατα­στά­σεις έκτα­κτης ανά­γκης αυτή τη στιγ­μή –η κλι­μα­τι­κή αλλα­γή και η παρου­σία χιλιά­δων πυρη­νι­κών βομ­βών κυρί­ως των ΗΠΑ (συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων 150 σε διά­φο­ρες ευρω­παϊ­κές χώρες και μετα­ξύ 60 με 90 στην Ιτα­λία) – αγνο­ού­νται; Για­τί κανείς δεν κάνει τίπο­τα γι’ αυτά, εκτός από δηλώ­σεις που δεν ακο­λου­θού­νται από ενέρ­γειες ανά­λο­γες με τη σοβα­ρό­τη­τα της κατάστασης;

Για­τί δεν ακού­γο­νται οι προει­δο­ποι­ή­σεις έγκρι­των εμπει­ρο­γνω­μό­νων όπως ο Giovanni Maga, επι­κε­φα­λής του Ινστι­τού­του Μορια­κής Γενε­τι­κής του Comitato Nazionale di Ricerca (ΣΣ |>Εθνι­κό Συμ­βού­λιο Έρευ­νας της Ιτα­λί­ας), που σε επί­ση­μο δελ­τίο τύπου δήλω­σε ότι «Για να απο­φύ­γου­με την υπερ­βο­λι­κή ανη­συ­χία, είναι καλό να θυμό­μα­στε πρώ­τα απ’ όλα ότι 19 περι­στα­τι­κά σε έναν πλη­θυ­σμό 60 εκα­τομ­μυ­ρί­ων κατοί­κων εξα­κο­λου­θούν να θέτουν τον κίν­δυ­νο μόλυν­σης πολύ χαμη­λά», ή η Maria Rita Gismondi, διευ­θύ­ντρια του εργα­στη­ρί­ου του νοσο­κο­μεί­ου Sacco στο Μιλά­νο, που έχει εξε­τά­σει δείγ­μα­τα πιθα­νών περι­στα­τι­κών για κορο­νο­ϊό για μέρες, που γρά­φει στο Facebook : «Κατά τη διάρ­κεια της προη­γού­με­νης εβδο­μά­δας, η θνη­σι­μό­τη­τα λόγω γρί­πης ήταν 217 θάνα­τοι την ημέ­ρα! Από τον κορο­νο­ϊό 1. Μας φαί­νε­ται τρε­λό. Αντάλ­λα­ξαν μια μόλυν­ση μόλις πιο σοβα­ρή από μια γρί­πη σε μια θανα­τη­φό­ρα παν­δη­μία. Δεν είναι έτσι.»;

Αντ’ αυτού, οι αποφάσεις του δημάρχου του Μιλάνου και του περιφερειάρχη Λομβαρδίας είναι: σχολεία, μουσεία και  χώροι συνεδριάσεων κλείνουν για μια εβδομάδα, αναστέλλονται οι ποδοσφαιρικοί αγώνες, εκδηλώσεις ή πρωτοβουλίες οποιουδήποτε είδους, εκδηλώσεις και οποιαδήποτε μορφή δημόσιας συνάντησης σε δημόσιους ή ιδιωτικούς χώρους, καθώς επίσης ό,τι έχει χαρακτήρα πολιτιστικό, ψυχαγωγικό, αθλητικό και θρησκευτικό, ακόμη και αν πραγματοποιείται σε κλειστούς χώρους ανοικτούς για το κοινό.

Και όλα αυτά δεν είναι αρκε­τά: με την παρέμ­βα­ση του στρα­τού, η κυβέρ­νη­ση έχει δημιουρ­γή­σει κόκ­κι­νες περιο­χές σε ορι­σμέ­νους Δήμους της Λομ­βαρ­δί­ας, στην Εμί­λια και το Βένε­το, όπου δεν θα φτά­νουν τα τρέ­να και τα μέσα μαζι­κής μετα­φο­ράς και τα σχο­λεία, τα γρα­φεία και οι επι­χει­ρή­σεις θα πρέ­πει να παρα­μεί­νουν κλει­στά, ενώ οι άνθρω­ποι καλού­νται να μεί­νουν σπίτι.

Οι οδη­γί­ες αφο­ρούν επί­σης την προ­σω­πι­κή συμπε­ρι­φο­ρά, αγγί­ζο­ντας σε μερι­κές περι­πτώ­σεις το γελοίο, για παρά­δειγ­μα, όταν συνι­στά­ται να μην αγγί­ζε­τε μάτια, μύτη και στό­μα σας με τα χέρια σας.
Όμως, ποια είναι η πιο προ­φα­νής συνέ­πεια ενός τέτοιου συναγερμού;
Η εξά­πλω­ση ενός παρά­λο­γου φόβου όχι μόνο προς τους άλλους και προς οποια­δή­πο­τε μορ­φή κοι­νω­νι­κής δρά­σης, αλλά και προς τον εαυ­τό μας.
Όλα γίνο­νται ένας κίν­δυ­νος, ξεκι­νώ­ντας από τον καθέ­να μας ξεχω­ρι­στά, ατομικά.
Καλύ­τε­ρα μόνος, κλει­σμέ­νος στο σπί­τι, να κυκλο­φο­ρείς με αυτο­κί­νη­το απο­φεύ­γο­ντας τα μέσα μαζι­κής μετα­φο­ράς και να προ­σέ­χεις όσους έχουν ένα απλό κρύ­ω­μα και φτερ­νί­ζο­νται στο δρόμο.

Αυτή η «κατά­στα­ση έκτα­κτης ανά­γκης» πιθα­νό­τα­τα θα τελειώ­σει και σύντο­μα θα επα­νέλ­θουν όλα στο φυσιο­λο­γι­κό, αλλά οι επι­κίν­δυ­νες συνέ­πειές της μπο­ρεί να διαρ­κέ­σουν για πολύ καιρό.
Από τη στιγ­μή που ο πλη­θυ­σμός έχει βιώ­σει έναν πραγ­μα­τι­κό ή φαντα­στι­κό τρό­μο, θα είναι πιο εύκο­λο να πέσει στην παγί­δα ενός νέου κιν­δύ­νου, να βρει ενό­χους και να παγι­δευ­τεί σε ένα συλ­λο­γι­κό ντε­λί­ριο όπως αυτό που αδειά­ζει τις μάσκες από τα φαρ­μα­κεία αυτές τις μέρες.

Δυστυ­χώς, η ιστο­ρία είναι γεμά­τη παρα­δείγ­μα­τα αυτού του τύπου.
Η άγνοια και η χει­ρα­γώ­γη­ση παρή­γα­γαν συχνά ψεύ­τι­κους ενό­χους, διώ­ξεις και πυρές.
Δεν βρι­σκό­μα­στε πλέ­ον στο μία­σμα και στο κυνή­γι των μαγισ­σών, αλλά η ψυχα­να­γκα­στι­κή και ανεύ­θυ­νη αντί­δρα­ση εκεί­νων που πρέ­πει να φρο­ντί­ζουν τη συλ­λο­γι­κή ευη­με­ρία, ενι­σχυ­μέ­νη από τα ΜΚΔ και τα ΜΜΕ, μπο­ρεί να οδη­γή­σει σε εξί­σου επι­βλα­βή φαι­νό­με­να.

Τώρα περισσότερο από ποτέ είναι απαραίτητο να αντιταχθούμε στην εξάπλωση του παραλογισμού, να μην τροφοδοτήσουμε το φόβο, να παραμείνουμε με καθαρό και ανοιχτό μυαλό και να επιμείνουμε στις πραγματικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αυτής της στιγμής. Μια πρώιμα ανθισμένη μιμόζα είναι πολύ πιο ανησυχητική από έναν υποτιθέμενο λοιμό.

ΣΣ |> Τα παρα­πά­νω είναι τα κυριό­τε­ρα σημεία από ένα άρθρο της Anna Polo, ακτι­βί­στριας εδώ και χρό­νια «στον τομέα της ειρή­νης και της μη βίας», συντο­νί­στριας της σχε­τι­κής επι­τρο­πής στην Regionale Umanista Europea (Ευρω­παϊ­κή Περι­φε­ρεια­κή Ανθρω­πι­στι­κή) του 2003 (συνά­ντη­ση στην Πρά­γα) και του 2004 (συνά­ντη­ση στη Βου­δα­πέ­στη) και στο Ευρω­παϊ­κό Φόρουμ Ανθρω­πι­στι­κών Επι­στη­μών του 2006 στη Λισα­βό­να και του 2008 Μιλά­νο. Το 2009 συμ­με­τεί­χε στην ομά­δα “Marcia Mondiale per la Pace e la Nonviolenza” (παγκό­σμιο κίνη­μα για την ειρή­νη και τη μη βία) και σήμε­ρα συμ­με­τέ­χει στο “Mondo senza guerre e senza violenza”.

Το άρθρο απο­τε­λεί μια ενδια­φέ­ρου­σα προ­σέγ­γι­ση, όμως θα λέγα­με πως μάλ­λον επι­δερ­μι­κά και με αφέ­λεια (που έχει να κάνει και με τις κοι­νω­νι­κές αφε­τη­ρί­ες της συντά­κτριας) αντι­με­τω­πί­ζει τα ιστο­ρι­κά παρα­δείγ­μα­τα όπου η άγνοια και η χει­ρα­γώ­γη­ση παρή­γα­γαν ψεύ­τι­κους ενό­χους, διώ­ξεις και πυρές, μιά­σμα­τα και κυνή­γι των μαγισ­σών.
Επί­σης η αντι­με­τώ­πι­ση των κρα­τού­ντων, δηλ. του οικο­νο­μι­κο-πολι­τι­κού (αστι­κού) κατε­στη­μέ­νου ‑όπου τα πάντα που­λιού­νται και αγο­ρά­ζο­νται σαν «ψυχα­να­γκα­στι­κή και ανεύ­θυ­νη αντί­δρα­ση εκεί­νων που πρέ­πει να φρο­ντί­ζουν τη συλ­λο­γι­κή ευη­με­ρία (sic!), ενι­σχυ­μέ­νη από τα ΜΚΔ και τα ΜΜΕ, δεν οδη­γεί που­θε­νά, αντί­θε­τα είναι παρελ­κυ­στι­κή και συγκα­λύ­πτει πρό­σω­πα και πράγματα.
Καταρ­χήν αυτό που βάζει ως κεφα­λαιώ­δες δεν είναι τέτοιο, το «πρά­σι­νο deal» απλά απο­τε­λεί μια ακό­μη δια­νο­μή πίτας ενός πακτω­λού κεφα­λαί­ων μετα­ξύ αμε­ρι­κά­νι­κων, ευρω­παϊ­κών κινέ­ζι­κων και ρώσι­κων μονο­πω­λί­ων στα πλαί­σια όξυν­σης του ιμπε­ρια­λι­στι­κού αντα­γω­νι­σμού (χρή­μα με «ουρά» και «πρά­σι­νη» μπίζ­να για «πρά­σι­να» ‑και όχι μόνο, αρπακτικά).
Για να «αντι­τα­χθού­με στην εξά­πλω­ση του παρα­λο­γι­σμού, να μην τρο­φο­δο­τή­σου­με το φόβο, να παρα­μεί­νου­με με καθα­ρό και ανοι­χτό μυα­λό» η «πρώ­ι­μα ανθι­σμέ­νη μιμό­ζα» (δίκην κλι­μα­τι­κής αλλα­γής) και η «παρου­σία χιλιά­δων πυρη­νι­κών βομ­βών κυρί­ως των ΗΠΑ» πρέ­πει να ειδω­θούν μέσα από τις πραγ­μα­τι­κές τους δια­στά­σεις, που ‑για να το πού­με απλοϊ­κά, συνο­ψί­ζο­νται στο ότι ο καπι­τα­λι­στι­κός τρό­πος παρα­γω­γής βρί­σκε­ται απέ­να­ντι από στις λαϊ­κές ανά­γκες και είναι ασυμ­βί­βα­στος με αυτές, επο­μέ­νως αν κάθε ενέρ­γεια της (πεζής) καθη­με­ρι­νό­τη­τάς δε δένει με την «καρ­διά» του προ­βλή­μα­τος θα μένου­με σε φρου-φρου κι αρώ­μα­τα, που μπο­ρεί να αφή­νουν τους αμύ­η­τους μ’ ανοι­χτό στό­μα, αλλά τίπο­τε περισσότερο:
Τα δεκά­δες, εκα­το­ντά­δες «μαζι­κά» κινή­μα­τα, που ήρθαν είδαν και απήλ­θαν τα τελευ­ταία 20–25 χρό­νια (ειδι­κά μετά τις ανα­τρο­πές στις καπι­τα­λι­στι­κές πρώ­ην σοσια­λι­στι­κές χώρες) απο­τε­λούν την πιο πει­στι­κή από­δει­ξη. Και ‑για να τελειώ­σου­με ανοιξιάτικα…

Για να γυρί­σει ο ήλιος θέλει δου­λειά πολλή
Θέλει νεκροί χιλιά­δες να ‘ναι στους τροχούς
Θέλει κι οι ζωντα­νοί να δίνουν το αίμα τους.
Πάρ­θη­κεν από μάγους το σώμα του Μαγιού
Το ‘χου­νε θάψει σ’ ένα μνή­μα του πέλαγου
σ’ ένα βαθύ πηγά­δι το ‘χου­νε κλειστό
μύρι­σε το σκο­τά­δι κι όλη η άβυσσος
Θε μου Πρω­το­μά­στο­ρα μ’ έχτι­σες μέσα στα βουνά
Θε μου Πρω­το­μά­στο­ρα μ’ έκλει­σες μες στη θάλασσα!
…
Τα πικρά μου χέρια με τον κεραυνό
τα γυρί­ζω πίσω απ’ τον καιρό
τους παλιούς μου φίλους καλώ
με φοβέ­ρες και μ’ αίματα!