Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Το ζήτημα της πρόσληψης του έργου του Σαίξπηρ στην ΕΣΣΔ είναι ένα θέμα ευρύτερο που σχετίζεται με την όλη στάση των κομμουνιστών στην πνευματική – πολιτιστική κληρονομιά του παρελθόντος. Στο σημείωμα αυτό αξιοποιούμε σχετικό δημοσίευμα του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (13/8/1935).
Πρόκειται για μονόστηλο- που υπήρχε τότε στην εφημερίδα- με τον χαρακτηριστικό τίτλο «ΣΟΒΙΕΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΕΡΓΑΤΩΝ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» και που είχε ως στόχο να απαντήσει σύντομα και με κατανοητό τρόπο στις αντισοβιετικές κατηγορίες της εποχής. Συγκεκριμένα γράφει (διατηρούμε ορθογραφία πρωτότυπου):
«ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιά είνε η στάση της Σοβιετικής Ένωσης προς τους ποιητές, όπως είνε ο Σαίξπηρ, που δεν έχει τίποτα το κοινό με την εργατική τάξη και που μάλλον παρουσίαζε τους εργάτες σαν ηλίθιους, σαν βλάκες ή και σαν αλήτες
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αν είν’ αλήθεια πως ο Σαίξπηρ δεν ήταν ένας προλετάριος ποιητής, αυτό δεν μας εμποδίζει ν’ αναγνωρίσουμε πως υπήρξε ένας μεγάλος ποιητής. Σήμερα στην ΕΣΣΔ χτίζουμε έναν καινούργια πολιτισμό, τον πολιτισμό της εργατικής τάξης. Αυτό δεν θα πει πως αποστρεφόμαστε όλο τον παληότερο πολιτισμό. Αντίθετα, ένα μέρος απ’ τη δουλειά μας είνε να κάμουμε προσιτά στις μάζες όλα τα φιλολογικά μνημεία των περασμένων πολιτισμών. Φυσικά τη στιγμή που παρουσιάζουμε τα έργα του Σαίξπηρ, τα αναλύουμε απ’ την ιστορική πλευρά εξετάζοντας πως φαίνουνται οι όροι, οι καταστάσεις των τάξεων της εποχής του. Λογαριάζοντας όλ’ αυτά τα πράγματα-που η μπουρζουαζία δεν τα βλέπει- είμαστε ικανοί να εχτιμήσουμε καλλίτερα τον Σαίξπηρ παρά αν δεν μελετούσαμε στα έργα του παρά τον χαρακτήρα του ατόμου, παραμελώντας τις βαθειές ιστορικές και κοινωνικές αιτίες του.
Τα «Ημερήσια Μοσχοβίτικα Νέα» δημοσιεύσανε, πάει λίγος καιρός, ένα ενδιαφέρο άρθρο, όπου σ’αυτό γινόταν μία σύγκριση ανάμεσα στα έργα που διαλέγουνε τα θέατρα της Μόσχας και θέατρα του Λονδίνου. Και διαπιστωνόταν πώς τα θέατρα της Μόσχας και θέατρα του Λονδίνου. Και διαπιστωνόταν πως τα θέατρα της Μόσχας, όπου οι εργάτες έχουνε την ευκαιρία να δούνε τα μεγαλύτερα αριστουργήματα, παρουσίαζαν 4 έργα του Σαίξπηρ μαζί την ίδια εποχή όπου δεν παρουσιάζαν παρά ένα στο Λονδίνο.
Αυτές οι αντιθέσεις είνε πολύ συχνές. Παίζουν ακόμα συχνά έργα του Τολστόι στα θέατρα της Μόσχας. Οι σοβιετικοί εργάτες δεν είνε βέβαια σύμφωνοι με πολλές ιδέες του Τολστόι.»