Πάνος Τζαβέλλας, μας γνώρισε το αντάρτικο τραγούδι

Πάνος Τζα­βέλ­λας γεν­νή­θη­κε το 1925 στην Κοζά­νη. Έφη­βο τον βρή­κε ο πόλε­μος του ’40. Μαθη­τής Γυμνα­σί­ου, στην Κατο­χή, εντάσ­σε­ται στην ΕΠΟΝ και μετά στον ΕΛΑΣ. Ξανα­βγαί­νει στο βου­νό με το Δημο­κρα­τι­κό Στρα­τό, όπου τραυ­μα­τί­ζε­ται, συλ­λαμ­βά­νε­ται και ακρω­τη­ριά­ζε­ται στο δεξί του πόδι. Από εκεί αρχί­ζει ο δρό­μος για τις φυλα­κές. Δικα­σμέ­νος 3 φορές σε θάνα­το, αρρω­σταί­νει βαριά το 1959 από τη νόσο του Burgen και πηγαί­νει για θερα­πεία στη Σοβιε­τι­κή Ενω­ση, όπου παρέ­μει­νε μέχρι το 1965. Εκεί σπού­δα­σε μου­σι­κή και γνώ­ρι­σε τον μεγά­λο συν­θέ­τη Ντι­μί­τρι Σοστακόβιτς.

Επι­στρέ­φει το 1965 στην Ελλά­δα και ξεκι­νά την πρώ­τη του καλ­λι­τε­χνι­κή δου­λειά σε μπουάτ της Πλά­κας, δυστυ­χώς όμως όχι για πολύ, μια και η δικτα­το­ρία του 1967 κλεί­νει τις μπουάτ και ο Τζα­βέλ­λας βρί­σκε­ται ξανά στη φυλα­κή, κατη­γο­ρού­με­νος για αγώ­να και παρά­νο­μη δρά­ση ενά­ντια στη Χούντα.

Το 1971 απο­φυ­λα­κί­ζε­ται με το νόμο « Μη θερα­πεύ­σι­μης ασθέ­νειας». Έχο­ντας μαζέ­ψει το υλι­κό απ’ όλα τα Αντι­στα­σια­κά τρα­γού­δια, αλλά και με δικές του συν­θέ­σεις, στή­νει στην Πλά­κα Το Αντάρ­τι­κο Αημέ­ρι. Γρά­φει κάπου στο βιβλίο του, ANTAPTO-ROCK: « Τι είναι τα τρα­γού­δια της Εθνι­κής Αντί­στα­σης 1941–1944; Είναι η καλ­λι­τε­χνι­κή έκφρα­ση του Έπους της Εθνι­κής Αντί­στα­σης. Είναι η φωνή, του λαού μας σε μια κρί­σι­μη και δρα­μα­τι­κή ώρα της πατρί­δας μας. Είναι ο καθρέ­φτης της λαϊ­κής ψυχής, είναι οι πόθοι και τα όνει­ρά του, είναι η κλαγ­γή των όπλων, βρο­ντή κι αστρο­πε­λέ­κι, είναι κάλε­σμα για μάχη, είναι η ψυχή του αγώνα».

Εκεί τον βρή­κε η μετα­πο­λί­τευ­ση, όπου πλέ­ον ελεύ­θε­ρα τρα­γου­δά τα τρα­γού­δια της Εθνι­κής Αντί­στα­σης. Χιλιά­δες νέοι, αλλά και μεγα­λύ­τε­ρης ηλι­κί­ας άνθρω­ποι κατέ­κλυ­ζαν κάθε μέρα της βδο­μά­δας το μαγα­ζί της οδού Κυδα­θη­ναί­ων, όπου έπαι­ζε και τρα­γου­δού­σε αντάρ­τι­κα. Πολ­λές φορές έκα­νε τρεις παρα­στά­σεις τη νύχτα, ώστε να χωρέ­σουν όλοι.